resultaten van de digitale dialoog, zien wij vier mogelijke bouwstenen voor duurzame veerkracht in kwetsbare wijken.
1) Meervoudige belangen benadering voor openingen naar andersoortige oplossingen
Een aanpak die écht (door)werkt vereist betrokkenheid van verschillende belanghebbenden: inwoners, zelforganisaties, maatschappelijke organisaties, (sociale) ondernemers, (frontlinie)professionals en beleidsmakers vanuit verschillende (keten)partners. Zij hebben verschillende waarden en geven vanuit hun ervaringen, professie of soms culturele achtergrond op verschillende wijze betekenis aan situaties (Krishnan, 2020). Bovendien worden zij op verschillende manieren geconfronteerd met de moeilijkheden die kwetsbaarheid soms ook met zich mee kan brengen. Deze waarden en confrontaties framen de perceptie van de problemen en de voorkeuren voor mogelijke oplossingen. Delen van de uiteenlopende percepties en voorkeuren biedt nieuwe openingen naar andersoortige oplossingen. Dit kan door dialoog en participatie gericht op (verbrede) betekenisgeving aan de hand van een verkenning met vertegenwoordiging vanuit diverse stakeholders (Ramsodit, 2020).
2) Verbinden van formele en informele zorgstructuren in de wijk vanuit sociaal kapitaal Wat kunnen we leren van de dorpsculturen, waar het op de een of andere manier veel vanzelfsprekender is/lijkt om mensen die buiten de boot dreigen te vallen op te vangen en in de gaten te houden. In de studie “Kleine gebaren” (SCP, 2016) worden in dit kader twee wegen, waarlangs lokaal sociaal kapitaal tot stand komt verkend: via omgangsvormen en relaties. Bij omgangsvormen gaat het over alle bewoners, dit speelt zich af in het publieke domein. Denk aan regels, codes en afspraken die voor het hele dorp gelden. Of het belang van zaken als gastvrijheid, vriendelijkheid, veiligheid of leefbaarheid van het dorp. Bij relaties gaat het om persoonlijke contacten, die vinden plaats in het privédomein en hebben een selectief karakter. Denk aan mantelzorg, het contact met de buren, of ontmoetingen en activiteiten die dorpsbewoners onderling afspreken. Beide vormen van sociaal kapitaal zijn belangrijk om te komen tot een toereikend vangnet voor iedereen. Een belangrijk inzicht uit het SCP-onderzoek, is dat het vooral schort aan sociale en emotionele steun. Interessant is te verkennen wat vanuit dit inzicht aanknopingspunten kunnen zijn om informele en formele hulplijnen beter met elkaar te verbinden. Ook biedt het onderzoek perspectieven om vraagverlegenheid bij de kwetsbare en handelingsverlegenheid bij de niet kwetsbare te doorbreken. 3) Vergroten buurtweerbaarheid door bekendheid en voorspelbaarheid van verward gedrag Bij deze bouwsteen is het interessant om te kijken wat we kunnen doen op basis van de inzichten uit de theorie van de onzekerheidsreductie (Berger & Calabrese, 1975). Deze theorie komt voort uit in een poging het communicatieproces te beschrijven wanneer mensen elkaar voor het eerst ontmoeten. De theorie gaat over hoe mensen communiceren, hoe kennis wordt gedeeld en begrepen, tot welke (beperkende) overtuigingen dit leidt en tot welke (impliciete) afspraken. Volgens de onzekerheidsreductie theorie is het een typisch menselijk kenmerk om te twijfelen over toekomstige acties van iemand die men net ontmoet heeft. Berger en Calabrese concludeerden vervolgens dat als men een nieuw persoon ontmoet, beide partijen veel vragen over de ander hebben. Mensen voelen zich veiliger en prettiger als er meer zicht is op de voorspelbaarheid van het gedrag van anderen. Volgens de onzekerheidsreductie theorie moeten mensen informatie over andere mensen verkrijgen
uitwisselingsprocessen het makkelijker maken om zowel het gedrag als de handelingen van elkaar te voorspellen. Daarbij gaat het om twee typen onzekerheid die mensen moeten reduceren: de cognitieve en de gedragsonzekerheid. Cognitieve onzekerheid gaat over overtuigingen en attitudes (wie is iemand). Gedragsonzekerheid gaat over hoe een individu in een bepaalde situatie handelt (wat doet iemand).
4) Grenzen stellen aan de plaatsing van kwetsbaren of het accepteren/beheren van onvoorspelbaarheid en hiermee ook een bepaalde mate van spanning Door de aard van de woningbouw en de werking van de woningmarkt komen veel kwetsbaren nu terecht in allereerst de sociale huursector, en daarbinnen ook vaak in de complexen met een hoge mutatiegraad. Dit zijn doorgaans ook vaak de meest kwetsbare complexen, want de sociale infrastructuur en de samenlevingsbasis zijn, door de kortere woonduur, vaak zwakker dan in andere complexen. Twee uitdagingen zijn dan:
• Wanneer is iets onbeheerbaar?
• Wat mag je vragen aan mensen in kwetsbare buurten/hoe verdelen we de pijn eerlijk/vraagstukken van menging?
Hoe nu verder?
De komende maanden, willen we deze vier bouwstenen gaan verrijken o.a. via het door ontwikkelen van de digitale tool Panel en het testen van de methodiek met het organiseren van een of meer dialoogsessies. De volgende stap is, vanuit de verschillende praktijkervaringen, meer inzicht te krijgen in de werkzame en belemmerende factoren die van invloed zijn op de veerkracht van kwetsbare wijken. Op deze wijze hopen we bij te dragen aan de inspiratie en verbreding van oplossings- en kans strategieën.
Literatuur
AEF (2020) Blijf waakzaam in kwetsbare wijken. Utrecht.
Berger, C. R., & Calabrese, R. J. (1975) Some Explorations in Initial Interaction and Beyond: Toward a Developmental Theory of Interpersonal Communication. Human Communication Research, 1(2), 99– 112. https://academic.oup.com/hcr/article-abstract/1/2/99/4637500
Bröer, C., G. Moerman e.a. (2016) Open Online Research: Developing Software and Method for Collaborative Interpretation. Forum Qualitative Sozialforschung. 17.
Krishnan, S., Y. Reich and E. Subrahmanian (2020) We Are Not Users: Dialogues, Diversity, and Design. MIT Press.
Platform 31/Aedes (2019) Overlast voorkomen in de wijk.
Ramsodit, N.U. (2020) ‘Publieke dialoog, de CityGame veiligheidsbeleving’. In: Duidelijk Duindorp, publiek leren
in een stadslab. Haagse Hogeschool.
Rigo/Aedes (2020) Veerkracht incorporatiebezit. Den Haag.
Sociaal en Cultureel Planbureau (2016) Kleine gebaren, het belang van dorpsgenoten voor ouderen op het
Verwey Jonker Instituut (2018) Huurders met verward gedrag Ondersteuningsbehoeften van medewerkers in de corporatiesector, Utrecht.