De belangrijkste aandachtspunten die Unia heeft meegedeeld aan het VN-Comité van experten (2014)

Om verschillende redenen is het interessant om de aanbevelingen van Unia uit 2014 te herlezen¹¹⁴. Zo kunnen we vaststellen dat een deel ervan actueel blijft voor de volgende rapportage van Unia (in 2019), maar we kunnen ook verheugd zijn over bepaalde positieve ontwikkelingen, ook al zijn ze dan slechts gedeeltelijk verwezenlijkt. Iedereen vindt wel een bron van vreugde of van ongerustheid in de aanbevelingen.

Een gecoördineerd beleid en het verzamelen van gegevens (art. 1, 4 § 1 en 31 VRPH)

Op alle bestuurs- en bevoegdheidsniveaus moeten de overheden hun globale aanpak van handicap versterken (handistreaming) om te komen tot een gecoördineerd beleid met betrekking tot handicapkwesties. Op alle bevoegdheidsniveaus moet een gemeenschappelijke definitie van handicap op basis van het maatschappelijk model worden gebruikt. De overheden moeten zorgen voor een continue verbetering van

112 Eindrapport van de consultatie, reeds aangehaald in noot 110, p. 55.

113 Manu Gonçalves in Pauvrophobie, Petite encyclopédie des idées reçues sur la pauvreté, Ed. Luc Pire, 2018, p. 67.

114 De slotopmerkingen die in 2014 aan België werden gericht: http://bit.ly/2Jxa69d

de kwantiteit en de kwaliteit van de gegevensverzameling in verband met het thema 'handicap', en voor een gecoördineerde methodologie voor de verwerking ervan. 

Deelname aan het besluitvormingsproces (art. 4.3 VRPH)

De verschillende overheden moeten op alle besluitvormingsniveaus transversale adviesraden oprichten of erkennen voor personen met een handicap of hun representatieve organisaties en moeten die proactief raadplegen om hun maximale deelname aan het besluitvormingsproces te verzekeren, zowel in de fase van de ontwikkeling, de implementatie als de evaluatie van de beslissingen. 

Toegankelijkheid (art. 9 VRPH)

De verschillende overheden moeten efficiënter toezien op de goede toepassing van hun reglementering inzake de toegankelijkheid bij de bouw of de renovatie van openbare of publiek toegankelijke voorzieningen. Ze moeten ook het opstellen van een toegankelijkheidsdiagnose van bestaande openbare of publiek toegankelijke voorzieningen stimuleren, of het nu gaat om gebouwen, wegen of het openbaar vervoer, en moeten een ambitieuze programmering vastleggen om de toegankelijkheid op termijn te verzekeren. 

Inclusief onderwijs (art. 24 VRPH)

De gemeenschappen moeten investeren in inclusief onderwijs en een langetermijnvisie formuleren. De voortdurende stijging van het aantal leerlingen in het buitengewoon onderwijs, het probleem van het schoolvervoer, het recht op redelijke aanpassingen en de toegankelijkheid van schoolvoorzieningen en het gebrek aan steun zouden de overheden moeten aanzetten tot het opstellen van een plan en een strategie in overeenstemming met het VRPH.

Uitwerken van een algemene beschermingsstatus conform de menselijke waardigheid (art. 12 VRPH)

De overheden moeten de nodige menselijke en financiële middelen vrijmaken voor de uitvoering van de wet inzake de hervorming van de beschermingsstatus conform de voorschriften van artikel 12 van het VRPH.

De situatie van geïnterneerden en van personen met een handicap in hechtenis (art. 14 VRPH)

De langdurige opname van geïnterneerden in psychiatrische afdelingen van penitentiaire instellingen vormt een inbreuk op artikel 14 van het VRPH. Ze heeft voor gevolg dat de fundamentele rechten van de geïnterneerden zelf worden aangetast wanneer zij in dit soort instellingen verblijven.

Unia heeft met name de volgende aanbevelingen gedaan: 

• het concept van redelijke aanpassingen in het gevangenisbeleid moet worden geïntegreerd in het beheer van de gevangenisomstandigheden, de opleiding van het personeel en de inrichting van de voorzieningen; 

• de bepalingen van de wet inzake de interne rechtspositie van de gedetineerde, die een officieel en onafhankelijk klachtenmechanisme instelt, moeten eindelijk in werking treden; 

• er moet een duurzaam en gecoördineerd gevangenis- en gezondheidsbeleid worden geïmplementeerd om aan de geïnterneerde personen een behandeling te bieden die afgestemd is op hun behoeften. 

Zelfstandig leven, deel uitmaken van de maatschappij en levensstandaard (art.

19 en 28 VRPH)

Opdat personen met een handicap zoveel mogelijk zelf zouden kunnen kiezen met wie en waar ze willen wonen, moet er een de-institutionaliseringsplan worden ontwikkeld en moet het dienstenaanbod van ondersteuning en zorg meer inclusief en gediversifieerd zijn.

Een behoorlijke levensstandaard en de bestrijding van armoede van personen met een handicap, met name door de verdere hervorming van de wetgeving inzake uitkeringen voor personen met een handicap, moet beter worden afgestemd op de eis van maatschappelijke inclusie en een grote maatschappelijke en professionele participatie.

Unia beval ook aan om de geldende regelgeving te wijzigen, zodat samenwonende personen met een handicap niet langer financieel zouden worden afgestraft. 

Discriminatie op de arbeidsmarkt en op het vlak van beroepsopleidingen 

Unia vroeg de bevoegde overheden om hun hervormingsmaatregelen van de werkloosheidsuitkeringen te herbekijken (in januari 2015 zouden de werkloosheidsuitkeringen op basis van studies worden afgeschaft bij gebrek aan opleiding of werk) naargelang de bijzondere situatie van werkzoekenden met een handicap, om hen te beschermen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt en op het vlak van opleidingen en om hen niet uit te sluiten van het recht op werkloosheidsuitkeringen.

Unia heeft ook aanbevolen om dringend maatregelen te nemen om de gewone programma's voor socioprofessionele inschakeling en beroepsopleidingen toegankelijk te maken voor personen met een handicap. 

Reclassering van werknemers met een handicap

Het arbeidsrecht moet duidelijker zijn over de verplichting tot redelijke aanpassingen en over de plicht om werknemers met een handicap te proberen te re-integreren vóór elk ontslag wegens medische overmacht.