Optimalisatie Wijnegem Shopping Center
Triple B Advisors Aanmelding / vraag om scopingsadvies i.k.v.
Project-MER
Colofon
Opdracht
Project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center Aanmelding/vraag om scopingsadvies
Opdrachtgever
Triple B Advisors
Opdrachthouder
Antea Belgium nv Roderveldlaan 1 2600 Antwerpen T: +32(0)3 221 55 00 www.anteagroup.be BTW: BE 414.321.939
RPR Antwerpen 0414.321.939 IBAN: BE81 4062 0904 6124 BIC: KREDBEBB
Antea Group is gecertificeerd volgens ISO9001
Identificatienummer
4630803001_MER_WSC_aanmelding
Datum Auteur Status/ revisie Vrijgave
Maart 2021 Marijke Verhasselt Aanmelding Gert Pauwels
MER Optimalisatie Wijnegem Shoppingcenter Aanmelding / vraag om scopingsadvies
Team van deskundigen
MER-coördinator
Gert Pauwels (gert.pauwels@anteagroup.com)
Deskundigen:
Gert Pauwels: Bodem en water Koen Slabbaert: Mobiliteit
Nele Ranschaert: Geluid en trillingen
Cedric Vervaet: Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie Marijke Verhasselt: Mens
Dirk Dermaux: Lucht
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 2
Inhoudsopgave Blz
Inleiding 6
Aanleiding en scope van het MER 6
Toetsing aan de MER-plicht 7
Doelstelling van het aanmeldingsdossier, verdere stappen in de MER-procedure en
situering in de vergunningsprocedure 8
Gegevens van de initiatiefnemer 10
Totstandkoming van het rapport 10
Externe deskundigen 10
Interne deskundigen 11
Beschrijving van het project 12
Projectsituering 12
Planologische context 13
Administratieve voorgeschiedenis 14
Beschrijving van het project 15
Verantwoording en doelstelling 15
Algemeen projectvoornemen 15
Aanlegfase 17
Projectrealisatie 18
Mobiliteit 21
Waterhuishouding 23
Redesign bestaand gedeelte 23
Energie en installaties 23
Vooropgestelde timing 24
Tewerkstelling en investering 24
Relevante/mogelijke alternatieven 25
Nulalternatief 25
Locatie- en beleidsalternatieven 25
Uitvoeringsalternatieven 25
Algemene methodologische aspecten 26
Overzicht van de te onderzoeken disciplines 27
Opbouw per milieudiscipline 27
Afbakening van het studiegebied 27
Referentiesituatie 28
Geplande situatie-invloed van het project op de omgeving 28
Maatregelen 29
Ontwikkelingsscenario’s 30
Samenvatting en besluit 30
Overzicht van mogelijke effecten en grensoverschrijdende effecten 30
Discipline Mobiliteit 34
Afbakening van het studiegebied 34
Juridische en beleidsmatige context 34
Methodiek beschrijving referentiesituatie 35
Inzet regionaal verkeersmodel 35
Tellingen 36
Beknopte beschrijving bestaande toestand 36
Langzaam verkeer (voetgangers en fietsers) 36
Recreatief fietsroutenetwerk 37
Openbaar vervoer 37
Gemotoriseerd verkeer 38
Methodiek effectvoorspelling en -beoordeling 39
Verkeersgeneratie 39
Functioneren verkeerssysteem – personenvervoer 39
Mobiliteitsaspecten verkeersleefbaarheid 41
Verkeer tijdens de werffase 42
Aanbevelingen en mogelijke milderende maatregelen 42
Boordelingscriteria en significantiekaders 42
Kencijfers verkeersgeneratie 45
Aantal aanwezige personen per dag 46
Werknemers 46
Bezoekers 47
Vervoerswijzekeuze en autobezettingsgraad 47
Werknemers 47
Bezoekers 48
Verdeling over de dag 49
Werknemers 49
Bezoekers 51
Logistiek 53
Figuren
Figuur 2-1: Locatie Wijnegem Shopping Center (bron: Geopunt, eigen aanduiding). ... 12
Figuur 2-2: Situering Wijnegem Shopping Center op orthofoto (bron: geopunt, eigen aanduiding). ... 13
Figuur 2-3: indicatieve aanduiding projectsite (bron: Triple B Advisors) ... 13
Figuur 2-4: Situering winkelcentrum op gewestplan (bron: geopunt, eigen aanduiding) ... 14
Figuur 2-5: Masterplan gelijkvloers (bron: Triple B Advisors) ... 19
Figuur 2-6: Masterplan verdieping +01 (bron: Triple b Advisors) ... 19
Figuur 2-7: Masterplan daktuinverdieping +02 (bron: Triple B Advisors) ... 20
Figuur 2-8: Masterplan dakverdieping (bron: Triple B Advisors) ... 20
Figuur 2-9: doorsnede Noord-Zuid = zicht op westzijde (bron: Triple B Advisors) ... 20
Figuur 2-10: Visualisatie nieuw gedeelte (bron: Triple B Advisors) ... 21
Figuur 2-11: Overzicht trage verbindingen en toegangen voor openbaar vervoer en gemotoriseerd verkeer ... 21
Figuur 2-12: Situering mogelijk nieuw docking station ... 22
Figuur 2-13; Voorstel gewijzigde inrit t.h.v. Turnhoutsebaan... 23
Figuur 4-1: studiegebied mobiliteit ... 34
Figuur 4-3: voorstel tellocaties ... 36
Figuur 4-4: Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) (bron: Geoloket Antwerpen) ... 37
Figuur 4-5: Recreatief fietsroutenetwerk (bron: Geoloket Antwerpen) ... 37
Figuur 4-5: Netplan De Lijn ... 38
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 4
Figuur 4-2: Wegencategorisering (bron: Mobiliteitsplan Gemeenten Wijnegem & Wommelgem) ... 39
Figuur 5-2: Beschrijving studiegebied dynamische microsimulatie (VISSIM) (bron: Geopunt) ... 40
Figuur 5-1: Beschrijving studiegebied verkeersleefbaarheid (bron: Geopunt) ... 41
Figuur 6-1: Dagverdeling retail werknemers vrijdag ... 49
Figuur 6-2: Dagverdeling retail werknemers zaterdag ... 49
Figuur 6-3: Dagverdeling cinema werknemers ... 50
Figuur 6-4: Dagverdeling fitness werknemers ... 50
Figuur 6-5: Dagverdeling retail bezoekers vrijdag ... 51
Figuur 5-6: Dagverdeling retail bezoekers zaterdag ... 51
Figuur 6-7: Dagverdeling cinema bezoekers ... 52
Figuur 6-8: Dagverdeling food & beverage bezoekers ... 52
Figuur 6-9: Dagverdeling fitness bezoekers ... 53
Figuur 6-10: Dagverdeling logistiek (bron: RLB Mober) ... 54
Figuur 4-1: Geluidsbelastingskaart wegverkeer Lden 2016 ... 60
Figuur 4-2: Geluidsbelastingskaart wegverkeer Lnight 2016 ... 61
Figuur 4-3: Jaargemiddelde NO2-concentratie in 2018 (bron: VMM) ... 65
Figuur 4-4: Jaargemiddelde PM10-concentratie in 2018 (bron: VMM) ... 66
Figuur 4-5: Jaargemiddelde PM2,5-concentratie in 2018 (bron: VMM) ... 66
Figuur 4-6: Geologisch 3D-model ter hoogte van het Wijnegem Shopping Center (Bron: DOV/Bodemverkenner) . 70 Figuur 4-7: indicatieve situering van het projectgebied op de bodemkaart ... 70
Figuur 4-8: Situering gekende bodemonderzoeken (Bron: OVAM, geraadpleegd op 24/09/2020) ... 71
Figuur 4-9: Situatie met betrekking tot oppervlaktewater (bron: geopunt) ... 77
Figuur 4-10: Biologische waarderingskaart (2018) (bron: geopunt) ... 82
Figuur 4-11: situering van het projectgebied ten aanzien van de belangrijkste voorkomende landschappelijke en erfgoedwaarden ... 87
Figuur 4-12: Situering van de ruimtelijke functies en illustratie van de ruimtebeleving (Bron: visiedocument L35 Wijnegem APS, dd. 29/06/2020) ... 93
Tabellen
Tabel 1: Team van MER-deskundigen ... 10Tabel 2-1: Samenvattende tabel juridische en beleidsmatige randvoorwaarden ... 26
Tabel 2: Ingreep effectenmatrix – globale inschatting van de milieueffecten van het project ... 32
Tabel 5-1: Beoordelingscriteria discipline Mens-mobiliteit ... 42
Tabel 5-2: Significantiekader wachttijden voorrangsgeregelde en lichtengeregelde kruispunten ... 43
Tabel 5-2: Significantiekader wachtrijlengte ... 43
Tabel 7.11: Significantiekader oversteekbaarheid ... 44
Tabel 5-3: Significantiekader parkeerdruk ... 45
Tabel 6-1: Milieukwaliteitsnormen Vlarem II voor geluid in open lucht (dB(A), LA95; Vlarem II, bijlage 2.2.1) ... 55
Tabel 6-2: Gedifferentieerde referentiewaarden voor wegverkeersgeluid (uit rapport ‘onderzoek naar maatregelen omgevingslawaai’) (LNE, 2010) (Lden en Lnight, dB(A)) ... 57
Tabel 7-1: Immissiegrenswaarden volgens VLAREM II... 64
Tabel 7-2: Beoordelingscriteria en significantiekader discipline lucht ... 67
Tabel 8-1: beoordelingscriteria en significantiekader voor de discipline bodem ... 73
Tabel 9-1: beoordelingscriteria en significantiekader voor de discipline water ... 79
Tabel 10-1: beoordelingscriteria en significantiekader voor de discipline biodiversiteit ... 84
Tabel 11-1: beoordelingscriteria en significantiekader voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ... 89
Tabel 11-2: Significantiekader discipline Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ... 90
Tabel 11-3:graad van verandering inzake landschapsaantasting ... 90 Tabel 12-1: beoordelingscriteria discipline Mens – ruimtelijke aspecten ... 95
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 6
Deel 1 - Aanmelding
Inleiding
Aanleiding en scope van het MER
Voorliggend document betreft de aanmelding en vraag om scopingsadvies voor het project-MER voor de bouw en exploitatie van de optimalisaties aan het Wijnegem Shopping Center.
Wijnegem Shopping Center is een overdekt winkelcentrum op het grondgebied van Wijnegem, ten noorden van Antwerpen. Het Wijnegem Shopping Center is het grootste winkelcentrum van België en omvat ca. 250 winkels, met een bruto vloeroppervlakte van ca. 62.000 m² en beschikt over ca. 5.000 parkeerplaatsen.
De eigenaars van het Wijnegem Shopping Center wensen het winkelcentrum in de komende periode de optimaliseren. Dit omvat enerzijds een herinrichting/renovatie (re-design) van het interieur van het huidige winkelcentrum, en anderzijds het toevoegen van bijkomende functies aan het winkelcentrum.
Deze uitbreiding bestaat uit:
• Een cinema complex met 12 zalen1 (+/- 6.600 m²)
• Bijkomende retail (+/- 5.182 m²)
• Een “Food & Beverage”-concept (+/- 5.261 m², inclusief kiosken en terrassen)
• Een “leisure & sports”-ruimte ( +/- 5.782 m²)
• Een openlucht ruimte voor ontspanningsactiviteiten (+/- 3.343 m²)
Deze bijkomende functies zullen voorzien worden aan de westzijde van de site ter hoogte van de bestaande parking.
Voorliggend document is de aanmelding en vraag om scopingsadvies in kader van het op te maken project-MER voor dit project.
Dit document bevat:
• Algemene inlichtingen met betrekking tot de initiatiefnemer van het project;
• Algemene inlichtingen inzake het team van erkende m.e.r.-deskundigen;
• een toetsing aan de m.e.r.-plicht;
• een beschrijving van het procesverloop;
• Beschrijving van het project;
• Ingreep-effectenanalyse met beschrijving van de te onderzoeken effecten die het project mogelijks kan teweegbrengen;
1 De hier vermelde functies en oppervlaktes dienen als richtinggevend beschouwd te worden. Het exacte programma en projectuitwerking is momenteel nog verder in ontwerp.
• Een beknopte beschrijving van de referentiesituatie met betrekking tot verschillende milieuaspecten;
• Een beschrijving van de methodiek waarop de verschillende mogelijke milieu-effecten onderzocht en beoordeeld zullen worden.
Toetsing aan de MER-plicht
De lijst van MER-plichtige activiteiten is opgenomen in het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 (BS 17/02/2005, en wijzigingen). In dit besluit worden de projecten opgedeeld in Bijlage I-projecten (MER altijd vereist), Bijlage II-projecten (ontheffing van MER-plicht mogelijk na gemotiveerd verzoek of opmaak project-MER) en Bijlage III-projecten (project-m.e.r.-screening vereist).
Volgende rubrieken is van toepassing op dit project:
Bijlage II.10 Infrastructuurprojecten
b) stadsontwikkelingsprojecten, met inbegrip van de bouw van winkelcentra en parkeerterreinen
• met betrekking tot de bouw van 1.000 of meer woongelegenheden, of
• met een bruto-oppervlakte van 5.000 m² handelsruimte2 of meer,
• of met een verkeersgenererende werking van pieken van 1.000 of meer personenequivalenten per tijdsblok van 2 uur
Deze rubriek behoort tot de bijlage II-projecten. Dit wil zeggen dat deze projecten MER-plichtig zijn, maar dat voor deze projecten een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van de MER-plicht kan worden ingediend, volgens artikel 4.3.2 §2 en §3 van het decreet.
De initiatiefnemer verkiest ervoor om een volledig project-MER op te maken in plaats van om een ontheffing van de MER-plicht te verzoeken. Op deze wijze kunnen eventuele effecten ten gevolge van het project gemilderd worden door opname van maatregelen in het project, waarbij deze dan ook direct in de omgevingsvergunningsaanvraag gekaderd kunnen worden.
Afhankelijk van de uitvoeringswijze van de bouwwerkzaamheden die voorzien worden bij aanleg van het nieuwe gedeelte, kan ook volgende MER-rubriek mogelijk van toepassing zijn:
Bijlage III.10 Infrastructuurprojecten
j) Werken voor het onttrekken of kunstmatig aanvullen van grondwater, die niet zijn opgenomen in bijlage I of II
In kader van dit MER zal de discipline mobiliteit als een volwaardig MOBER uitgewerkt worden, gelet op de omvang van het project.
2 Tot voor kort werden kantoren of kantoorachtigen niet beschouwd als handelsruimte. Recent werd deze interpretatie echter gewijzigd, waardoor ervan kan uitgegaan worden dat de grens van 5.000 m² bvo wel overschreden wordt.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 8
Doelstelling van het aanmeldingsdossier, verdere stappen in de MER-procedure en situering in de vergunningsprocedure
Aanmelding en verzoek tot scopingsadvies
Het voorliggende dossier betreft een aanmelding en verzoek tot scopingsadvies.
De aanmelding betreft de melding van de initiatiefnemer met het voornemen om een project-MER op te stellen aan de dienst Mer. Bij de aanmelding wordt door de initiatiefnemer een verzoek tot advies over de te verstrekken informatie gevoegd (i.e. het zogenaamde scopingsadvies). Dit verzoek tot scopingsadvies is niet verplicht, maar bij dit dossier wordt ervoor geopteerd om dit verzoek toe te voegen. De inhoud van dit verzoek, samen met de inhoud van de aanmelding, betreft een voorstel van de inhoud van het project-MER en de methodologie.
De aanmelding en het verzoek tot scopingsadvies bevat minimaal:
• Beschrijving van het project met inbegrip van de overwogen alternatieven;
• Bestaande vergunningstoestand + aan de te vragen vergunningen;
• Beschrijving van de te onderzoeken effecten die het project vermoedelijk zal hebben;
• Voorstel van het team van erkende MER-deskundigen en MER-coördinator + taakverdeling;
• Beschrijving van het procesverloop ;
• Voorstel van de inhoud van het project-MER en de methodologie.
Bij een verzoek tot scoping bezorgt departement Omgeving, team Mer de aanmelding aan de bevoegde adviesinstanties (administraties, overheidsinstellingen en openbare besturen) die op basis van de geografische ligging van het project en van de mogelijke te verwachten aanzienlijke effecten geselecteerd worden. De geraadpleegde adviesinstanties bezorgen hun advies aan het team Mer binnen de 30 dagen. Als het advies niet tijdig wordt verleend, dan wordt de procedure voortgezet.
Het team Mer neemt een beslissing over de aanmelding en bezorgt haar beslissing uiterlijk binnen een termijn van 60 dagen na de datum van ontvangst van de aanmelding aan de initiatiefnemer.
De beslissing over de aanmelding bevat ten minste volgende informatie:
• Een beslissing over de opstellers van het project-MER (i.e. het team van erkende MER- deskundigen).
• Een advies over de voorgestelde methodologie van effectbeoordeling in het aanmeldingsdossier rekening houdend met de inhoud van het MER (i.e. het zogenaamde scopingsadvies). Uiteraard wordt hierbij rekening gehouden met de ontvangen adviezen en in voorkomend geval de afspraken van het overleg met alle betrokkenen of reacties uit de openbare raadpleging.
• Op verzoek van de initiatiefnemer een beslissing over de vraag tot onttrekking aan bekendmaking van de aanmelding of delen ervan.
De aanmelding (inclusief beslissing en scopingsadvies van het team Mer) wordt bekendgemaakt op de website van team Mer.
Overleg en participatie
Afhankelijk van de inhoud van de inspraak en adviezen zal een overleg met team Mer, de gemeente en de adviesinstanties (in aanwezigheid van minstens de MER-coördinator) aangewezen zijn. De initiatiefnemer vraagt dit overleg te voorzien over het scopingsadvies.
Tijdens het openbaar onderzoek in kader van de omgevingsvergunningsaanvraag zal het publiek de mogelijkheid krijgen om in te spreken op het MER en op het aangevraagde project.
Opmaak project-MER met tussentijdse overlegmomenten
De erkende MER-deskundigen maken het project-MER op, conform de inhoud van de aanmelding en rekening houdend met het scopingsadvies. Bij de opmaak van het MER worden de richtlijnenboeken als referentiekader gehanteerd.
Na het ontvangen van de adviezen en/of na de openbare raadpleging of het aftoetsen van de kwaliteit van een ontwerp-MER, kan een overleg aangewezen zijn met onder andere het team Mer, de initiatiefnemer, de MER-deskundigen en relevante adviesinstanties. Tijdens de vergadering krijgen alle betrokkenen de gelegenheid om opmerkingen en bedenkingen te formuleren en ze gezamenlijk te bespreken.
De initiatiefnemer vraagt een overleg met de dienst Mer en adviesinstanties te voorzien over de resultaten van het ontwerp-MER (het 2e scopingsadvies), alvorens dit te finaliseren en in te dienen bij de vergunningsaanvraag.
Bestaande vergunningstoestand – aan te vragen vergunningen
Het MER dient gevoegd te worden bij de omgevingsvergunningsaanvraag.
Op de site bevindt zicht momenteel het bestaande winkelcentrum ‘Wijnegem Shopping Center’.
Volgende vergunningen zijn hiervoor van toepassing:
• Oorspronkelijke bouwvergunning o Bouwvergunning dd. 5 juli 1990
• Oorspronkelijke milieuvergunning
o Milieuvergunning dd. 12 december 1995 (Klasse 2)
o Milieu aanmelding dd. 12 juli 2012 voor kleine aanpassingen aan de milieuvergunning dd. 21 december 1995
• Vergunningen uitbreidingen
o Bouwvergunning dd. 21 maart 1991 o Bouwvergunning dd. 25 februari 1993 o Bouwvergunning dd. 21 september 1995 o Bouwvergunning dd. 7 mei 1996
o Bouwvergunning dd. 29 januari 1997 o Bouwvergunning dd. 09 oktober 2001 o Bouwvergunning dd. 22 september 2011
• Huidige geldende vergunning
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 10 o Bouwvergunning dd. 12 april 2012
o Milieuvergunning dd. 18 december 2014
In het kader van de omgevingsvergunningsaanvraag is wettelijk een openbaar onderzoek voorzien.
Een openbaar onderzoek is een manier om de bevolking in te lichten over projecten en plannen die opgemaakt worden. Een openbaar onderzoek vindt plaats in de beslissingsprocedure voor de definitieve goedkeuring van een project of plan. Tijdens een openbaar onderzoek kunnen de voorliggende projecten en plannen geraadpleegd worden en kan men zijn mening kenbaar maken. In dit stadium kunnen ook bezwaarschriften ingediend worden.
Gegevens van de initiatiefnemer
Initiatiefnemer:
Wijnegem Shopping Center Association, met maatschappelijke zetel te 1050 Brussel, Louisalaan 235, gekend onder het ondernemingsnummer 0553.758.449, eigenaars van het Wijnegem Shopping Center,
Hier vertegenwoordigd door Triple B Advisors bv, met maatschappelijke zetel te 2160 Wommelgem, Nijverheidsstraat 70 en optredend als gelegeerd bouwheer, in opdracht van de eigenaars van het Wijnegem Shopping Center,
Contactpersoon: Willem Verstockt e-mail: w.verstockt@triple-b.eu ondernemingsnummer: 0742.903.402
Totstandkoming van het rapport
Externe deskundigen
De externe deskundigen staan in voor de opmaak van de aanmelding en de uitwerking van het MER.
Hiervoor wordt voor een belangrijk deel gesteund op gegevens die aangeleverd werden door de interne deskundigen. De coördinatie van deze aanmelding gebeurde door Gert Pauwels. De uitwerking van het project-MER gebeurt door de hieronder vermelde MER-deskundigen. Het team van MER deskundigen is als volgt samengesteld (al de deskundigen zijn erkend voor onbepaalde duur):
Tabel 1: Team van MER-deskundigen
Deskundige Disciplines Erkenningsnummer
Gert Pauwels Coördinatie Bodem en water
GOP/ERK/MERCO/2019/00003 MB/MER/EDA/650/V-2 Nele Ranschaert Geluid en trillingen MB/MER/EDA/748 Cedric Vervaet Landschap, bouwkundig erfgoed en
archeologie
MB/MER/EDA/649B-V1
Dirk Dermaux Lucht MB/MER/EDA/645-V2
Deskundige Disciplines Erkenningsnummer Marijke Verhasselt Mens-deeldomein Ruimtelijke
aspecten
GOP/ERK/MER/2019/00003
Koen Slabbaert Mens-Mobiliteit MB/MER/EDA-805
In voorliggend dossier wordt de behandeling van het onderdeel mens-gezondheid voorzien binnen de discipline mens, uitgewerkt door de coördinator, met assistentie van de deskundige Mens-ruimtelijke aspecten. Het aspect energie zal ook beknopt behandeld worden, in de discipline lucht. De discipline biodiversiteit wordt niet als sleuteldiscipline weerhouden en zal beknopt behandeld worden door de MER-coördinator, indien nodig bijgestaan door een erkend deskundige ‘biodiversiteit’. Het aspect klimaat zal door de coördinator op algemene wijze behandeld worden, onder de vorm van een klimaatreflex.
Interne deskundigen
De interne deskundigen zijn betrokken bij de algemene uitwerking en uitvoering van het hier besproken project en bij de nodige administratieve procedures voor dit project. Specifiek bij dit document stonden zij in voor de aanlevering van de projectgegevens. Vervolgens werd een controlelezing uitgevoerd van het rapport.
De belangrijkste interne deskundige voor dit project zijn:
• Wim Verstockt, Triple B Advisors
• Gerrit Gordts, Triple B Advisors
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 12
Beschrijving van het project
Projectsituering
Het projectgebied situeert zich te Wijnegem. Het Wijnegem Shopping Center bevindt zich in het zuidwesten van de gemeente Wijnegem. De site van het winkelcentrum wordt begrensd door de Turnhoutsebaan in het noorden, de R11/Krijgsbaan in het westen en de Dorenboslaan in het zuiden en oosten.
Op de site bevindt zich momenteel het bestaande winkelcentrum ‘Wijnegem Shopping Center’ en de parking van het winkelcentrum. Ten noorden van de site bevindt zich een groene open ruimte, de Fortvlakte, de welke in gebruik is als weiland. Ten zuiden en ten oosten bevindt zich een woonwijk, met aansluitend ten oosten de woonkern en centrum van de gemeente Wijnegem. Aan de overzijde van de R11, ten westen van de site (op grondgebied Antwerpen) bevindt zich eveneens een handelszone (met o.a. Makro en Mediamark). Ten noordwesten van het kruispunt R11xTurnhoutsebaan, op grondgebied van Antwerpen, bevindt zich een stelplaats van de Lijn.
Op onderstaande figuren wordt de site van het winkelcentrum indicatief weergegeven op wegenkaart en orthofoto.
Figuur 2-1: Locatie Wijnegem Shopping Center (bron: Geopunt, eigen aanduiding).
Figuur 2-2: Situering Wijnegem Shopping Center op orthofoto (bron: geopunt, eigen aanduiding).
De geplande uitbreiding wordt voorzien op de westelijke zijde van de site, ter hoogte van de daar reeds aanwezige parking en gedeeltelijk boven op het bestaande gebouwenvolume.
Figuur 2-3: indicatieve aanduiding projectsite (bron: Triple B Advisors)
Planologische context
Het winkelcentrum bevindt zich volgens het gewestplan (origineel Gewestplan Antwerpen) in een
‘gebied hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven’. Een deel van de site aan de zuidoostelijke rand wordt volgens het gewestplan aangeduid als ‘bufferzone’.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 14 - Gebieden hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven (code 00_0301)
Artikel 3.0: Dienstverleningsgebieden Deze zijn bestemd voor de vestiging van bedrijven of inrichtingen waarvan de functie verder reikt dan de verzorging van de buurt. Voor zover de veiligheid en de goede werking van het bedrijf of de inrichting het vereist, kunnen ze woongelegenheid voor de exploitant, de bewakers of het onderhoudspersoneel omvatten.
Artikel 3.1: Gebieden hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven (aanvullende aanduiding) In deze gebieden kunnen tevens een of meer kleine of middelgrote ondernemingen worden gevestigd.
- Bufferzones (code 00_0600)
Artikel 4.5: Bufferzones De bufferzones dienen in hun staat bewaard te worden of als groene ruimte ingericht te worden, om te dienen als overgangsgebied tussen gebieden waarvan de bestemmingen niet met elkaar te verenigen zijn of die ten behoeve van de goede plaatselijke ordening van elkaar moeten gescheiden worden.
Figuur 2-4: Situering winkelcentrum op gewestplan (bron: geopunt, eigen aanduiding)
De volledige site bevindt zich binnen de afbakeningslijn van Grootstedelijk gebied Antwerpen, volgens het Gewestelijk RUP ‘Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen’. Het projectgebied bevindt zich niet in een bijzonder deelgebied van de gewestelijk RUP, zodat de bestemming volgens het gewestplan van toepassing is.
Administratieve voorgeschiedenis
Het voorliggende project werd reeds voorgesteld en besproken met:
• gemeente Wijnegem
• Schepen bevoegd voor Financiën, mobiliteit, middenstand en decentralisatie van de stad Antwerpen en zijn kabinetsmedewerkers
• Vertegenwoordiger van het kabinet van Minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme
Beschrijving van het project
Verantwoording en doelstelling
Men wenst de algemene beleving van het Wijnegem Shopping Center te verhogen door het toevoegen van een inpandige foodcourt en eventplein, het toevoegen van leisure- en sportfaciliteiten en een cinemacomplex en tot slot door een volledige vernieuwing van het bestaande interieur.
Algemeen projectvoornemen
De eigenaars van het Wijnegem Shopping Center wensen het winkelcentrum in de komende periode te optimaliseren. Dit omvat enerzijds een herinrichting/renovatie (redesign) van het interieur van het huidige winkelcentrum, en anderzijds het toevoegen van bijkomende functies aan het winkelcentrum.
Het doel van de uitbreiding is een bepaalde identiteit te creëren, alsook in te zetten op beleving en entertainment. Naast puur retailzaken wenst de initiatiefnemer het shopping center uit te breiden met culinaire en ontspanningsmogelijkheden (zie onderstaand schema).
Deze uitbreiding bestaat uit:
• Een cinema complex met 12 zalen3 (+/- 6.600 m²)
• Bijkomende retail (+/- 5.182 m²)
• Een “Food & Beverage”-concept (+/- 5.261 m², inclusief kiosken en terrassen)
• Een “leisure & sports”-ruimte ( +/- 5.782 m²)
• Een openlucht ruimte voor ontspanningsactiviteiten (+/- 3.343 m²)
Deze bijkomende functies zullen voorzien worden aan de westzijde van de site ter hoogte van de bestaande parking en boven het gelijkvloers van het bestaande shopping center.
De herinrichting/renovatie (redesign) wenst een bepaalde eigenheid aan het shoppincenter toe te voegen doorheen het volledige complex, door bijvoorbeeld het toevoegen van landmarks. Hierbij zal ingezet worden op 4 thema’s: connecteren, creëren, genieten en ontspannen.
Voorgaande beschrijving is gebaseerd op de voorlopige visie en ontwerpen (visiedocument L35 Wijnegem APS, dd. 29/06/2020). Bij verder uitwerking van het project zal dit verder gedetailleerd
3 De hier vermelde functies en oppervlaktes dienen als richtinggevend beschouwd te worden. Het exacte programma en projectuitwerking is momenteel nog verder in ontwerp.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 16 worden, maar het visiedocument geeft de uitgangspunten weer van de projectrealisatie en de scope van het op te maken MER.
Onderstaande beelden illustreren de algemene visie.
Aanlegfase
De exacte uitvoeringsmethodieken voor de aanleg van het nieuwe gedeelte dienen nog verder uitgewerkt te worden. Algemeen wordt verondersteld dat het winkelcentrum operationeel zal blijven tijdens de werkzaamheden. De werfzone zal volledig op eigen terrein ingericht kunnen worden, en zal aangepast worden aan de exploitatie van het winkelcentrum (bvb. beperkte inname van parkeerplaatsen voor de werken in de drukke periodes zoals solden en kerstperiode; ruimere werkzones in de rustigere periodes, ….).
De werkzaamheden zullen globaal bestaan uit:
• werfinrichting
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 18
• verwijderen beperkt aanwezige vegetatie
• funderingswerken (wsl. paalfundering, ter hoogte van de bestaande parking)
• realisatie van het gebouwvolume en nutsaansluitingen (o.a. een gescheiden riolering tot aan het openbaar domein)
• afwerkingsfase.
De aanlegfase zal ongeveer 2 jaar duren.
Projectrealisatie
In navolgende paragrafen wordt een beknopte beschrijving van het project opgenomen. In het project- MER zal dit nader toegelicht worden, middels een verdere uitdetaillering waar dit nodig is voor een onderbouwde effectenanalyse- en beoordeling.
Het project bestaat uit verschillende delen:
• een overdekt binnenplein met foodcourt
• nieuwe retail- en leisurezaken rondom dit binnenplein
• een bioscoopcomplex
• een nieuw dakniveau, met toegang, tuingedeelte en openlucht-sportterreinen
In onderstaande figuren worden enkele ontwerpplannen en doorsneden opgenomen ter illustratie van het projectvoornemen. Hierbij werd ook steeds het bestaande shopping Center aangeduid.
Figuur 2-5: Masterplan gelijkvloers (bron: Triple B Advisors)
Figuur 2-6: Masterplan verdieping +01 (bron: Triple b Advisors)
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 20 Figuur 2-7: Masterplan daktuinverdieping +02 (bron: Triple B Advisors)
Figuur 2-8: Masterplan dakverdieping (bron: Triple B Advisors)
Figuur 2-9: doorsnede Noord-Zuid = zicht op westzijde (bron: Triple B Advisors)
Figuur 2-10: Visualisatie nieuw gedeelte (bron: Triple B Advisors)
Mobiliteit
Het winkelcentrum wordt via verschillende toegangen ontsloten. De site is bereikbaar te voet en per fiets en wordt bediend door het openbaar vervoer (bus en tram). Er zijn daarnaast verschillende toegangen voor gemotoriseerd verkeer. Onderstaande figuur geeft een overzicht van de verschillende toegangen, parkeergelegenheden, trage verbindingen, …
Figuur 2-11: Overzicht trage verbindingen en toegangen voor openbaar vervoer en gemotoriseerd verkeer
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 22 Het nieuwe gedeelte wordt voorzien ter hoogte van een deel van de bestaande parking. Deze parkingruimte wordt echter behouden op het gelijkvloers, de nieuwe functies zullen op de bovenliggende verdiepingen voorzien worden. Met uitzondering van het verlies van de parkeerplaatsen ter hoogte van de kolommen waarop het nieuwe stuk en enkele vluchttrappenkokers gebouwd worden , zal het aantal parkeerplaatsen ongewijzigd blijven.
Op vlak van logistiek wordt mogelijk een nieuw docking station voorzien voor bestelwagens op het grondniveau. Grotere vrachtwagens zullen de bestaande docking stations moeten gebruiken.
Figuur 2-12: Situering mogelijk nieuw docking station
Mogelijk wordt de inrit ter hoogte van de Turnhoutsebaan aangepast, met een rechtstreekse, aparte inrit en uitrit van/naar de parking op verdieping +1.
Figuur 2-13; Voorstel gewijzigde inrit t.h.v. Turnhoutsebaan
Waterhuishouding
Inzake hemelwater dient er voldaan te worden aan de geldende reglementering, zijnde de stedenbouwkundige verordening inzake hemelwater en de provinciale verordening van de provincie Antwerpen. Er zal maximaal ingezet worden op buffering en hergebruik van hemelwater. Een hemelwaterstudie is momenteel nog in opmaak. De principes en concepten zullen opgenomen worden en waar relevant beoordeeld worden in het ontwerp-MER.
Daarnaast plant Aquafin de aanleg van een gescheiden stelsel in de Krijgsbaan, Dorenboslaan en de aanleg van een bufferbekken op de Fortvlakte te Wijnegem. Door de realisatie van dit project, dienen de verharde oppervlakten afkomstig van onder andere het Wijnegem Shopping Center op korte termijn afgekoppeld worden. Het project zal dan ook voorzien worden van een gescheiden systeem.
Redesign bestaand gedeelte
Er wordt in het kader van het project tevens voorzien in een redesign van het interieur van het huidige winkelcentrum. Dit betreft een renovatie van de gemeenschappelijke delen (gangen, liften, toegangen, …) met bvb. nieuwe vloeren, wandbekleding, verlichting, … en de plaatsing van enkele blikvangers en speelelementen in het winkelcentrum.
Energie en installaties
De aspecten energievoorziening, koeling en verwarming zijn momenteel nog in ontwerp.
Er wordt voorzien in de aanleg van zonnepanelen op het dak van de uitbreiding.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 24 De bijkomende technische installaties worden voorzien in de bestaande technische ruimte van het winkelcentrum en in een afgebakende buitenruimte specifiek voorzien voor technieken. Sowieso zullen de installaties akoestisch afgeschermd worden naar de omgeving toe.
Waar relevant wordt dit nader toegelicht in het MER.
Vooropgestelde timing
Aanvang van de werkzaamheden is gepland, aansluitend aan het verkrijgen van de omgevingsvergunning. De bouwfase wordt ingeschat op ongeveer 2 jaar.
Tewerkstelling en investering
Voorliggend project zal een invulling krijgen met verschillende functies, waarbij tewerkstellingsplaatsen gecreëerd worden.
Relevante/mogelijke alternatieven
Nulalternatief
Het nulalternatief kan algemeen omschreven worden als ‘de ontwikkeling volgens de huidige bestaande praktijk en toetsingskader die volgt in het projectgebied wanneer het project geen doorgang vindt of niet wordt uitgevoerd’. Dit komt overeen met de toestand van het projectgebied zonder de optimalisaties en uitbreiding van het shoppingcenter. Het niet realiseren van het project komt echter niet overeen met de doelstelling van de initiatiefnemer en wordt derhalve niet als een apart te beoordelen alternatief beschouwd.
Het nulalternatief betreft wel het referentiekader om de milieueffecten te beoordelen. De beschrijving van het nulalternatief wordt in elke discipline opgevat als een beschrijving van de referentiesituatie met de gekende eigenschappen en knelpunten.
Locatie- en beleidsalternatieven
Voor de ontwikkeling van voorliggend project zijn locatiealternatieven en beleidsalternatieven niet relevant. Het betreft een specifieke omgevingsvergunningsaanvraag voor optimalisaties en een uitbreiding van het bestaande shoppingcenter binnen de huidige perceelsgrenzen.
Uitvoeringsalternatieven
Het huidig ontwerp is het resultaat van voortschrijdend onderzoek en meerdere bijstellingen aan het project. Uitvoeringsalternatieven worden dan ook momenteel niet relevant geacht. Het is echter wel mogelijk dat zich nog kleine wijzigingen aan het project voordoen. Mocht uit de effectenstudie blijken dat het project aanzienlijke milieueffecten veroorzaakt, kan er nagegaan worden of er alternatieven voorhanden zijn om deze effecten in te perken.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 26
Algemene methodologische aspecten
Juridische en beleidsmatige situering
In onderstaande tabel wordt nagegaan of er relevante locatiegebonden juridische en beleidsmatige randvoorwaarden van toepassing zijn voor de site. In het geval er ook juridische of beleidsmatige randvoorwaarden zijn die van belang zijn voor de effectenanalyse of –beoordeling, worden deze vermeld in de disciplinespecifieke hoofdstukken van dit MER.
Tabel 4-1: Samenvattende tabel juridische en beleidsmatige randvoorwaarden
Randvoorwaarde Kenmerken
Gewestplan(nen) Origineel gewestplan Antwerpen: gebied voor de vestiging van grootwinkelbedrijven’
Gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen
Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen Provinciale ruimtelijke
uitvoeringsplannen
Geen Gemeentelijke ruimtelijke
uitvoeringsplannen
Geen Algemene plannen van aanleg Geen Bijzondere plannen van aanleg Geen
Habitatrichtlijngebieden Het dichtst bijgelegen Habitatrichtlijngebied
“Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitats” ligt op ca 1,7 km van de projectsite.
Vogelrichtlijngebieden Geen
Gebieden van het VEN Het dichtst bijgelegen VEN-gebied “Het Bos van Ranst” ligt op meer dan 4 km van de projectsite.
Erkende natuurreservaten Op een afstand van ca. 500 m ten oosten bevindt zich het erkend natuurreservaat
‘Schijnvallei’.
Beschermde monumenten Het dichtstbijzijnde beschermde monument bevindt zich op een afstand van ca. 1,7 km ten zuiden: Fort 2 te Wommelgem.
Beschermde landschappen Het dichtstbijzijnde beschermd cultuurhistorisch landschap ‘Domein
Ertbrugge – Zwarte Arend’ bevindt zich op ca.
360m ten noordwesten van de projectsite.
Beschermde stads- en dorpsgezichten Het dichtstbijzijnde beschermd dorpsgezicht
‘Hof Sompeken’ is gelegen op ca. 2 km ten zuidoosten van de projectsite.
Beschermde Archeologische site Geen
Erfgoedlandschappen Geen
Randvoorwaarde Kenmerken
Beschermingszones grondwaterwinningen
Geen
Oppervlaktewaterwingebied Geen
Waterlopen Op een afstand van ca. 300 ten zuiden bevindt zich het Groot Schijn.
Polders & wateringen Geen
Herbevestigde agrarische gebieden Geen
Overzicht van de te onderzoeken disciplines
Gezien de aard van de ingrepen en de locatie, zal het team van Mer-deskundigen de volgende disciplines behandelen als zgn. sleuteldisciplines:
• Mens-Mobiliteit
• Geluid en trillingen
• Lucht
• Bodem
• Water
• Mens (ruimtelijke aspecten en gezondheid)
• Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie
Volgende disciplines zullen, gezien de beperkte kwetsbaarheid van het studiegebied, beknopt behandeld worden:
• Biodiversiteit
Enkele thema’s die eveneens in de opgelijste disciplines aan bod komen in het MER zijn:
• Licht, warmte en stralingen; licht wordt nader onderzocht onder de receptor mens (door de desbetreffende deskundigen). Stralingen en warmte is niet relevant in dit MER.
• Energie en grondstoffen; energie – onder de noemer duurzaamheid - wordt besproken onder de discipline lucht. Het project is niet van die aard dat er een significante invloed is op grondstofvoorraden.
• Klimaat is een inherent onderdeel van de verschillende disciplines. Een aantal doelstellingen vanuit het beleid (op verschillende niveaus) en de wijze waarop het project/MER hier een bijdrage aan levert, wordt waar relevant aangehaald en in een bijkomend hoofdstuk behandeld door de MER-coördinator.
Opbouw per milieudiscipline
Afbakening van het studiegebied
Onder de term projectgebied verstaat men het gebied waar de voorgenomen activiteiten gepland zijn.
In het kader van dit project kan het projectgebied dus aanzien worden als het gebied dat door de initiatiefnemer gebruikt wordt voor de optimalisaties en uitbreiding van het Shoppingcenter te Wijnegem.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 28 Het studiegebied wordt globaal gedefinieerd als het projectgebied met daarbij het invloedsgebied van de effecten. De afbakening van het studiegebied is afhankelijk van het invloedsgebied van de afzonderlijke ingrepen, de milieukarakteristieken en de voorgenomen activiteit. Dit kan per milieueffect verschillen. Gezien de schaal van de kaarten en de verschillen tussen al de verschillende effectgroepen en tussen de verschillende disciplines, is het moeilijk dit duidelijk onderscheidend grafisch voor te stellen zonder het overzicht te verliezen. Onder de verschillende disciplines zal in het MER een specifieke beschrijving gegeven worden van de afbakening van het studiegebied.
Het studiegebied zal zich uitstrekken over de gemeente Wijnegem, de stad Antwerpen, en eventuele omliggende gemeenten, indien de invloed zich over een ruimer geografisch gebied kan uitstrekken.
Referentiesituatie
Dit is een beschrijving van de huidige toestand van het projectgebied en zijn omgeving. De bestaande toestand (2019 - 2020) wordt als referentie genomen voor de toetsing van de effecten.
Indien geen recente gegevens beschikbaar zijn voor bepaalde aspecten, zal de deskundige uitgaan van de beschikbare gegevens (met aanduiding van referentiedatum) en/of zal hij de beschikbare gegevens actualiseren (door bijkomende metingen, door veldwerk of door extrapolatie) indien hij dit nodig acht omwille van mogelijke significante wijzigingen in de tijd.
Geplande situatie-invloed van het project op de omgeving
De geplande situatie is de toestand van het studiegebied na uitvoering van het project, en dit zonder rekening te houden met eventuele milderende maatregelen die in dit MER voorgesteld zullen worden.
De geplande situatie is in deze dus enerzijds de werffase voor de realisatie van het project, en anderzijds de exploitatiefase, na ingebruikname van het nieuwe gedeelte. Het interne redesign van het bestaande gedeelte van het winkelcentrum wordt niet meegenomen in de scope van het effectenonderzoek. Dit betreft een interieurrenovatie, waarbij niet verwacht wordt dat dit effecten naar de omgeving teweegbrengt.
Deze beschrijving omvat dus eigenlijk de beschrijving en de evaluatie van de positieve en negatieve effecten van het projectvoornemen.
De ingreep-effectanalyse omvat een globale analyse en afbakening van de te verwachten relevante milieueffecten. Hierin wordt de milieu-impact van het voorliggende project beschreven ten opzichte van de beschouwde referentietoestand. Dit kan het best gebeuren aan de hand van ingreepeffectenschema’s waarop dan de selectie van significante milieueffecten kan gebeuren.
Daarna worden de relevante milieueffecten beschreven per milieudiscipline en beoordeeld. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de reikwijdte van de milieueffecten.
Waardeschaal en effectbeoordeling
In het MER houdt de bespreking, beoordeling en evaluatie van de effecten van het plan (voor de verschillende milieudisciplines) rekening met globale ingreep-effectrelaties. De beoordeling baseert zich op:
Wat is de kwetsbaarheid van het milieu?
Het belang van het effect van de ingreep op het desbetreffende onderdeel wordt beoordeeld met de termen ‘kwetsbaarheid’ (zeer, matig, weinig). De significantie is een rechtstreeks gevolg van de kwetsbaarheid van het gebied voor een bepaald onderdeel van een discipline. Wanneer een gebied als kwetsbaar werd getypeerd voor een onderdeel, kan een ingreep die hierop een invloed heeft significant zijn vanaf een bepaalde grootteorde. Significant betekent niet hetzelfde als aanzienlijk,
maar wel dat er een effect optreedt dat niet meer als verwaarloosbaar wordt beschouwd (vanaf score +1 of -1).
Wat is de omvang van de effecten?
De omvang van de effecten wordt vastgesteld en uitgedrukt in termen als ‘groot’, ‘matig’ en
‘gering/beperkt’. Het vaststellen van de omvang van de effecten gebeurt a.d.h.v. de criteria die hierboven werden beschreven, en dit naargelang de milieudiscipline waarop deze effecten invloed uitoefenen.
Wat is het waardeoordeel?
Het waardeoordeel van het effect wordt met de termen ‘positief’ en ‘negatief’ uitgedrukt. Hierin worden nog gradaties onderscheiden, aangeduid met een aantal plus- en mintekens. Deze gradatie verloopt exponentieel.
Een combinatie van deze elementen geeft verschillende mogelijkheden, samengevat in volgend algemeen beoordelingskader:
Kwetsbaarheid Schaal Grote impact Matige impact Gering/Beperkte
impact
Zeer kwetsbaar -3 +3 -2 +2 -1 +1
Matig kwetsbaar -2 +2 -1/-2 +1/+2 0/-1 0/+1
weinig kwetsbaar -1 +1 0/-1 0/+1 0
Om een overzicht te verkrijgen van het belang van de verschillende effecten wordt voor elk effect volgende indelingswijze gehanteerd:
Aanzienlijk negatief (-3) Aanzienlijk positief (+3)
Negatief (-2) Positief (+2)
Beperkt negatief (-1) Beperkt positief (+1) Verwaarloosbaar/geen significant effect/geen effect (0)
Op basis van de grootte van de cijfergegevens kan vervolgens snel afgeleid worden in hoeverre de deskundigen een effect als belangrijk beoordeeld hebben.
Hierbij duidt een positieve score op een gewenst effect. Dit kan bv. een verhoging, een ondersteuning of een versterking van de betrokken eigenschap zijn. Een negatieve score wijst op een ongewenst effect. Dit kan bv. gaan om het verdwijnen, een verlaging of een aantasting van een bepaalde eigenschap. Voor elk relevant effect wordt een beoordelingskader geschetst dat zal gebruikt worden bij de bepaling van het significantieniveau.
Maatregelen
Op basis van de impactbeoordeling (van -3 tot +3) kan afgeleid worden in hoeverre een maatregel/aanbeveling noodzakelijk is en welke de impact is van de maatregel/aanbeveling (resterend effect): de milderende maatregelen/aanbevelingen worden gekoppeld aan de impactbeoordeling.
In het richtlijnenboek milieueffectrapportage ‘Algemene methodologische en procedurele aspecten’
(oktober 2015) is een kader opgenomen waar de koppeling van effectbeoordeling met milderende maatregelen is gemaakt .
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 30 Voor alle gevallen geldt: indien er geen milderende maatregelen voorgesteld kunnen worden, dient dit gemotiveerd te worden.
In het MER zal een onderscheid gemaakt worden tussen noodzakelijke maatregelen en aandachtspunten/aanbevelingen (maatregelen ter optimalisatie van het projectvoornemen).
Volgens de handleiding Milderende Maatregelen kunnen maatregelen met impactscore -1 of maatregelen die het resterend effect niet voldoende verkleinen soms beter als ‘aanbeveling’ worden opgenomen dan wel als ‘maatregel’.
De MER-deskundige zal aangeven of een maatregel noodzakelijk is (en aangeven wat het resterend effect is).
Ontwikkelingsscenario’s
De geplande projecten in de omgeving van het projectgebied worden voor zover relevant meegenomen in de milieubeoordeling als ontwikkelingsscenario’s. De focus ligt daarbij op hun cumulatieve impact met de effecten van het project zelf. Specifiek voor dit project zal worden nagegaan welke de cumulatieve effecten zijn ten aanzien van de volledige ontwikkeling van de site.
Er zal bij de bevoegde diensten nagevraagd worden of er nog andere projecten of plannen in de omgeving gekend zijn die een invloed kunnen hebben op of ondervinden van het voorliggende project.
Met betrekking tot mobiliteit worden de ontwikkelingen omtrent R1 (Routeplan 2030, Ring Antwerpen, Oosterweel) en A102 (verbinding E19 en A12 met E313) Oosterweelverbinding (=
vergund) in beschouwing genomen in een toekomstscenario.
Op dit moment zijn ons geen andere ontwikkelingsscenario’s gekend.
Samenvatting en besluit
Na de analyse i.f.v. de verschillende milieuaspecten worden in een samenvatting en een eindbespreking de belangrijkste elementen van de studie tabelmatig weergegeven en besproken, samen met een globale evaluatie van het project. Tevens worden leemten in de kennis aangegeven.
Overzicht van mogelijke effecten en grensoverschrijdende effecten
Grensoverschrijdende effecten
Gezien de afstand van het projectgebied tot de gewestgrens (minstens 15 km), worden geen grensoverschrijdende effecten verwacht.
Overzicht algemeen te verwachten effecten
Gebaseerd op de algemene locatiekarakteristieken en de projectbeschrijving worden hieronder de voornaamste mogelijke effecten die t.g.v. het project redelijkerwijze kunnen verwacht worden in een overzicht weergegeven.
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 32 Tabel 2: Ingreep effectenmatrix – globale inschatting van de milieueffecten van het project
Deelingrepen Direct effect Discipline Indirect effect Discipline
AANLEGFASE
Inrichten werk/werfgebied met aanvoer/afvoer materiaal
Rooien van vegetatie Werfverkeer
Grondwerken – evt. met bemaling Aanleggen van infrastructuur en bebouwing
Bodemverstoring/-verontreiniging Profielvernietiging, verstoring Bodemverdichting
Wijziging geluidsproductie tijdens werf Wijziging vegetatie
Wijziging landschapsbeeld
Wijziging oppervlaktewater (-kwantiteit en - kwaliteit)
Invloed op rechtstreeks biotoopverlies en rustverstoring ecologie (en compensatie) Invloed op archeologisch erfgoed Invloed op grondwater (-kwantiteit en - kwaliteit)
Invloed op verkeerstoename
Bodem/Water Bodem Bodem
Mens-hinder en biodiversiteit Biodiversiteit
Landschap / biodiversiteit
Landschap / biodiversiteit
Landschap Water
Mens-mobiliteit en hinder
Verdichting met invloed op vegetatie Hinder/Beleving
Beleving
Grondwaterstandswijziging met invloed op vegetatie
Grondwaterstandswijziging met risico op zettingen
Gelinkte geluidshinder en verkeersveiligheid
Biodiversiteit Mens Mens
Fauna en flora
Mens-hinder
Mens-hinder en fauna en flora EXPLOITATIEFASE
Ruimtebeslag door de aanwezigheid van gebouwen en infrastructuren
Wijziging grondwaterhuishouding: wijziging infiltratiemogelijkheden.
Wijziging in ruimte voor water – hemelwater Wijziging in oppervlaktewaterhuishouding
Water Risico op wijziging in
overstromingsregime
Mens-hinder&veiligheid
Wijziging Landschapsperceptie Wijziging landschapsstructuur Wijziging erfgoedwaarde
Landschap Wijziging visuele beleving Mens
Barrièrewerking/versnippering, biotoopverlies/winst, ruimte voor natuur
Biodiversiteit
Exploitatie winkelcentrum Wijziging in belasting wegennet, verkeersveiligheid, toegankelijkheid langzaam
Mens - mobiliteit Hinderaspecten geluid en lucht, gezondheid
Mens – hinder
Deelingrepen Direct effect Discipline Indirect effect Discipline
verkeer
Wijziging geluidsproductie t.g.v. de functies zelf en de gewijzigde verkeersstroom
Geluid/Mens-hinder Rustverstoring Hinderaspecten
biodiversiteit Mens – hinder Wijziging luchtverontreinigende componenten
t.g.v. wijziging in de verkeersbewegingen
Lucht/Mens-hinder Hinderaspecten/gezondheid Mens – hinder
Mogelijke invloed op bodemverontreiniging omwille van nieuwe activiteiten
Bodem en Water
Wijziging in afvalwaterproductie en –stroom Water Invloed op capaciteit rioleringsnet Water
Wijziging in functies Mens en biodiversiteit
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 34
Deel 2 – Vraag om Scopingsadvies
Discipline Mobiliteit
Afbakening van het studiegebied
Het studiegebied voor het deelluik mobiliteit omvat het voorgenomen project en de belangrijkste ontsluitingswegen, waar in overeenstemming met de logica van de wegencategorisering, effecten op verkeer te verwachten zijn. Hierbij blijft het studiegebied voor deeldiscipline mobiliteit beperkt tot de wegen die instaan voor de rechtstreekse ontsluiting van het projectgebied naar het hogere wegennet.
In de omgeving van het projectgebied zijn de N112 en de R11 de belangrijkste ontsluitende weg.
Deze wegen zorgen tevens voor een verbinding met het op- en afrittencomplex Wommelgem op de E313.
Specifiek voor parkeren bestaat het studiegebied uit de projectsite plus de aanpalende woonwijk.
Figuur 5-1: studiegebied mobiliteit
Juridische en beleidsmatige context
Voor de uitwerking van de discipline mobiliteit zijn volgende beleidsdocumenten van belang:
o Gewenste verkeers- en vervoersstructuur conform de ruimtelijke structuurplannen op de verschillende beleidsniveaus:
o Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)
o Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS) Antwerpen o Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) Wijnegem o Het mobiliteitsplan van Wijnegem (8 juni 2016);
o Bovenlokale functionele en recreatieve fietsroutes
Methodiek beschrijving referentiesituatie
De bestaande toestand is het startpunt voor de effectbespreking maar conform de richtlijnen is het ook belangrijk om rekening te houden met de verwachte verkeersevolutie ten gevolge van reeds gekende ontwikkelingen die op relatief korte termijn uitgevoerd zullen worden.
In samenspraak met de adviserende overheden wordt gekeken welke relevant zijn voor het project.
Daarbij wordt in het bijzonder gedacht aan de reeds vergunde (Oosterweelverbinding) en lopende acties in kader van Routeplan 2030 (acties modal shift, wijziging OV-plan, nieuwe wegencategorisering, …).
De beschrijving van de referentietoestand omvat volgende aspecten:
- bereikbaarheidsprofiel van het onderzoeksgebied:
o ontsluitingsinfrastructuur voor de verschillende vervoersmodi
o verkeersintensiteiten en verzadigingsgraad (autoverkeer) op basis van beschikbare gegevens, bijkomende kruispunttellingen en verkeerskundige studies;
De bereikbaarheid van het projectgebied wordt in beeld gebracht volgens het STOP-principe.
• De bereikbaarheid van het projectgebied voor voetgangers en fietsers wordt beschreven op basis van de aanwezige voetgangers- en fietsnetwerken en de daarvoor aanwezige infrastructuur.
• Het huidige aanbod van het openbaar vervoer wordt op basis van de netplannen en uurregelingen van de Lijn in beeld gebracht.
• De bereikbaarheid van het projectgebied voor gemotoriseerd verkeer wordt beschreven op basis van de verkeersintensiteiten en verzadigingsgraden (auto- en vrachtverkeer) gebruikmakende van beschikbare gegevens en/of bijkomende kruispunttellingen en verkeerskundige studies
Voor verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid wordt gefocust op:
• situering bestaande risicopunten voor ongevallen op basis van:
▪ de interactieve ongevallenkaart (2014-2016)
▪ recentere info indien deze beschikbaar wordt gesteld door AWV, gemeente of politie
• berekening oversteekbaarheid (gemiddelde wachttijd)
• parkeerdruk in de nabije omgeving van het projectgebied
▪ bestaande recente info wordt opgevraagd bij gemeente Wijnegem;
▪ terreinbezoek (zie verder).
Inzet regionaal verkeersmodel
Actuele tellingen zijn in principe de meest betrouwbare bron om de bestaande situatie in beeld te brengen.
Om ook rekening te kunnen houden met reeds geplande (vergunde) ontwikkelingen en inzicht te kunnen geven in eventuele reroutingeffecten (verdringing) of specifieke parameters die voor disciplines geluid en lucht gevraagd worden, wordt bij voorkeur (ook) gewerkt met data uit het
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 36 macroscopisch model (RVM Antwerpen). Deze informatie kan immers niet uit tellingen gehaald worden.
Tellingen
Conform de vigerende richtlijnen moeten modelgegevens gevalideerd worden aan actuele tellingen (maximum 3 jaar oud). Er zal via het Vlaams Verkeerscentrum, AWV en gemeente Wijnegem worden nagekeken welke telgegevens ter beschikking zijn van de wegen in het studiegebied.
Indien de bestaande teldata ontoereikend zijn, zullen nieuwe verkeerstellingen uitgevoerd worden.
Vermits de tellingen dienen ter validatie van het verkeersmodel en niet om een gedetailleerd beeld van de volledige bestaande toestand op en rond het shopping centrum te geven, stellen wij een eerder beperkte set tellingen voor:
• slangtellingen 24/24h gedurende 3 weken op de 4 segmenten die aansluiten met het kruispunt R11x N12;
• eenmalige kruispunttellingen (3u werkdagavondspits + 3u zaterdagnamiddag) van alle afslagbewegingen op:
▪ het kpt. R11 x N12
▪ het dubbel kruispunt kpt. N112 x uitrit WSC / N112 x Dorenboslaan.
Figuur 5-2: voorstel tellocaties
COVID-factor
Om de impact van COVID op de tellingen in te kunnen schatten worden de permanente meetgegevens op de op- en afritten van de E313 tijdens de telperiode vergeleken met de cijfers van 2019.
Beknopte beschrijving bestaande toestand
Langzaam verkeer (voetgangers en fietsers) Bovenlokaal fietsroutenetwerk
In de omgeving van het projectgebied zijn verschillende wegen geselecteerd die behoren tot het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk. De N12-N112 is geselecteerd als functionele fietsroute.
Via deze functionele fietsroute is er aansluiting op de fietssnelweg F5 Antwerpen-Hasselt langs het Albertkanaal. De as Eikenlaan - Koosveldlaan - Karel Verbistpad en de N12 Houtlaan zijn geselecteerd als alternatieve functionele fietsroute.
Figuur 5-3: Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) (bron: Geoloket Antwerpen)
Recreatief fietsroutenetwerk
Binnen het recreatief fietsroutenetwerk loopt er een route ten zuiden van Wijnegem Shopping Center.
Er zijn geen knooppunten aanwezig in de onmiddellijke omgeving van het projectgebied.
Figuur 5-4: Recreatief fietsroutenetwerk (bron: Geoloket Antwerpen)
Openbaar vervoer
Het projectgebied ligt vlak naast twee haltes van De Lijn die het huidige shopping center bedienen o halte “Wijnegem Shopping Center” aan de N112 Turnhoutsebaan
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 38
▪ tram 5 P+R Linkeroever – Wijnegem
▪ tram 10 P+R Schoonselhof – Wijnegem
▪ bus 410 Antwerpen – Wijnegem – Malle – Beerse - Turnhout o halte “WSC Zuid” die op de site zelf ligt (zijde Dorenboslaan)
▪ bus 140 Wijnegem – Mortsel – UZA – Hobokense Polderstad
▪ bus 141 Wijnegem – Mortsel – UZA – Wilrijk - Hobokense Polderstad
▪ bus 780 Wijnegem - Schoten - Brasschaat - Kapellen - Zandvliet
Figuur 5-5: Netplan De Lijn
Gemotoriseerd verkeer
De toegangen tot de site bevinden zich op de R11 Krijgsbaan, de N112 Turnhoutsebaan en de Dorenboslaan.
De R11 Krijgsbaan-N12 Houtlaan geselecteerd als primaire weg type II. Via de R11 Krijgsbaan kan de E313 bereikt worden die als hoofdweg geselecteerd is.
De N12 August Van De Wielelei-N112 Turnhoutsebaan is geselecteerd als secundaire weg type III De Dorenboslaan is een lokale weg type II.
Figuur 5-6: Wegencategorisering (bron: Mobiliteitsplan Gemeenten Wijnegem & Wommelgem)
Methodiek effectvoorspelling en -beoordeling
De effecten van de voorgenomen activiteit worden in beeld gebracht conform het MER- richtlijnenboek Mens-Mobiliteit en het Richtlijnenboek MOBER.
Verkeersgeneratie
De effectbespreking heeft in eerste instantie betrekking op het onderzoek van de te verwachten bijkomende verkeersgeneratie en de impact die het project met zich zal meebrengen.
Op basis van het voorgenomen programma wordt een inschatting gemaakt van de verkeersgeneratie en parkeervraag van het project. De inschatting van de verkeersgeneratie en parkeervraag wordt bepaald op basis van door de initiatiefnemer aangeleverde gegevens (bezoekcijfers WSC), aangevuld met kencijfers (Richtlijnenboek MOBER, CROW, etc.) en data beschikbaar in de gegevensdatabank van Antea Group. Dit wordt verder toegelicht in §5.6 Kencijfers verkeersgeneratie.
Functioneren verkeerssysteem – personenvervoer Fietsers en voetgangers
De wijze waarop de interne ontsluitingen voor fietsers en voetgangers georganiseerd worden en connectie vinden met het bestaande fiets- en voetgangersnetwerk zal kwalitatief beoordeeld worden.
De focus zal hierbij liggen op veiligheid en bereikbaarheid.
Openbaar vervoer
Toetsing in hoever het OV-potentieel van het plan een significante invloed heeft/kan hebben op het huidige aanbod aan openbaar vervoer ter hoogte van de site. Indicatoren zijn haltebereik en dienstregeling.
Gemotoriseerd verkeer
projectgebied
4630803001 – Aanmelding project-MER Optimalisatie Wijnegem Shopping Center | 40 Het toekomstig gegenereerd verkeer wordt bovenop het druktebeeld uit de referentiesituatie geprojecteerd. Vervolgens wordt de impact op de meest relevante kruispunten in de buurt van het project op geëvalueerd.
De effecten op de doorstroming van de nieuwe ontwikkelingen zal getoetst worden aan de hand van een microsimulatie (VISSIM). Zo kan gekeken worden wat de onderlinge impact is tussen de nabije kruispunten. Hierbij wordt volgende studiegebied voorgesteld:
Figuur 5-7: Beschrijving studiegebied dynamische microsimulatie (VISSIM) (bron: Geopunt)
Voor deze dynamische microsimulatie worden volgende stappen onderscheiden 1. Voorbereidingsfase: opvragen en controleren benodigde gegevens:
• Tellingen en modeldata van huidige situatie piekmomenten vrijdagavond en zaterdagmiddag,
• Fasendiagrammen (v-plannen) van de lichtenregelingen. Deze gebruiken wij mee als input ter validatie van onze eigen COCON-berekeningen voor de microsimulatie.
• HB-matrix voor het simulatiegebied vanuit het regionale macromodel in VISUM.
We gaan er vanuit dat we geen bewerkingen op de aangeleverde matrices moeten uitvoeren.
Hoogstens enkele eenvoudige bewerkijken, bijvoorbeeld met een bepaalde factor om tot de verkeersgeneratie van het Shoppingcenter in het weekend te komen.
2. Opbouwen basismodel, met daarin alle VRI’s star gemodelleerd, doch met een vraagafhankelijke fase voor de tram op de Turnhoutsebaan. Voor alle met VRI-geregelde kruispunten in het gebied) stellen we een starre regeling op met COCON (gebaseerd op bestaande V-plannen). Voor de kruispunten met tram-ingreep maken wij een VisVAP waarin de tram-ingreep wel op aanvraag is ingebouwd. We kalibreren de verkeersafwikkeling op maatgevende momenten in het model met Google Traffic (typisch verkeer), zodat voor de basis hetzelfde beeld gecreëerd wordt als de huidige werkelijkheid.
3. Varianten opstellen. We gaan er vanuit dat er geen infrastructurele wijzigingen in het modelnetwerk plaatsvinden, en dat de varianten dus alleen verschillen in het verkeersaanbod.
Voor de varianten zetten we regelingen die passen bij het gewijzigde verkeersaanbod in de simulatie. We gaan uit van 3 varianten naast de basisvariant, die we elk voor de vrijdagavond- en zaterdagmiddagpiek simuleren:
• Trendscenario
• Scenario met modal shift
• Scenario met cumulatieve ontwikkelingen
4. Draaien van modelruns en rapportage van de resultaten (wachtrijen en wachttijden).
Mobiliteitsaspecten verkeersleefbaarheid Parkeerbalans
Op basis van het mobiliteitsprofiel wordt een prognose gemaakt van de toekomstige parkeerbehoefte voor personenwagens. Vervolgens wordt deze getoetst aan het voorziene aanbod.
Startpunt is te weten in hoever de bestaande activiteiten van WSC (nog) voor een overflow op de buurt zorgen. Naast berekening van de parkeerbalans op eigen terrein wordt daarom ook een eenmalige parkeerdrukmeting uitgevoerd op:
o een werkdagavond na sluitingstijd van het shopping center, o plus een meting op een zaterdagnamiddag.
Figuur 5-8: Beschrijving studiegebied verkeersleefbaarheid (bron: Geopunt)
Het is echter niet de intentie om de parking uit te breiden, noch de buurt te belasten. Bij een eventuele negatieve parkeerbalans zal het tekort aan parking dus moeten opgevangen via een ambitieuze (doch realistische) modal shift. Hiertoe zal dus gewerkt worden in twee stappen:
• Verkeersgeneratie en parkeerbehoefte van het trendscenario. Informatie die hierbij gebruikt wordt is de verkregen informatie van WSC, algemene kencijfers en eigen referenties. Voor het retailgedeelte zal dit gebeuren aan de hand van een extrapolatie van de huidige cijfers, indien beschikbaar (zie verder).
• Op basis van die output wordt in een tweede stap gekeken welk type modal shift maatregelen mogelijk (nodig) zijn om die prognoses uit het trendscenario te reduceren, rekening houdend met reeds geplande modal split-maatregelen door zowel de initiatiefnemer als de overheid. Om een indicatie te kunnen krijgen over de praktische haalbaarheid van sommige maatregelen worden deze in de mate van het mogelijk gekwantificeerd (vb. toetsing van benodigde capaciteit aan fietsenstallingen of tramaanbod).
