/k g )
Basismaatregelen Inzaaien wintergroenbedekker Voederefficiëntie bij varkens Bemestingsadvies Hoogproductieve melkkoeien Verbeteren van rendement van RWZI's
Toepassen van ERSA normen voor bedrijfslozingen
Afbouw pluimvee Verdere uitbouw van collectieve
saneringsinfrastructuur in goedkope clusters van buitengebied
Verdere uitbouw van collectieve saneringsinfrastructuur in minder goedkope clusters van buitengebied Voederefficiëntie overige veestapel Verlagen van bemestingsnorm 170kg dierlijk N/ha + Afbouw overige veestapel
Aanleg van IBA's in buitengebied Verdere uitbouw van
collectieve saneringsinfrastructuur in dure clusters van buitengebied
Uitbouw van saneringsinfrastructuur door uitvoering van bijkomende opgedragen bovengemeentelijke projecten
Figuur 4.19: Marginale kostencurve Nt (Milieukostenmodel, VITO, 2009)
De maatregel met de hoogste marginale kost voor Nt is de verdere uitbouw van bovengemeentelijke sanering (optimalisatieprogramma’s 2006-2009). De marginale kost van deze maatregel bedraagt voor Vlaanderen gemiddeld 74 €/kg. Het is deze waarde die wordt gebruikt voor de waardering van reguleringsbaten.
Voorbeeld: Denitrificatie in een moeras
Een moeras van 10 hectare, gemiddeld 0.5 meter diep, dat belast wordt met 0.5 m³/seconde en 50 mg/l N (788 ton/jaar), heeft een verblijftijd van 0.38 maanden en verwijdert dus 20 % stikstof. Dit resulteert op jaarbasis in een verwijdering van 157 ton. Bij een marginale kost van 74€/kg bedraagt de jaarlijkse baat van dit moeras 11 miljoen €.
4.2. P-verwijdering
Net als voor Nt werd ook voor totaal fosfor of Pt kostencurves opgenomen in het stroomgebiedbeheerplan. Marginale kostencurve (Pt) -1000 -500 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Reductie Pt emissies naar oppervlaktewater (%)
M ar g in al c o st ( €/ kg ) Basismaatregelen Uitbouw collectieve saneringsinfrastructuur (goedkope clusters) Voederefficiëntie bij varkens Hoogproductieve melkkoeien Inzaaien wintergroenbedekker Afbouw overige veestapel Niet-kerende bodembewerking Afbouw pluimvee Grasbufferstroken ERSA normen voor
bedrijfslozingen Rendement van RWZI's verbeteren Uitbouw collectieve saneringsinfrastructuur (minder goedkope clusters) Uitbouw collectieve saneringsinfrastructuur
(dure clusters) Aanleg van IBA's
Uitvoering van opgedragen bovengemeentelijke projecten (saneringsinfrastructuur)
Figuur 4.20: Marginale kostencurve Pt (Milieukostenmodel, VITO, 2009)
De duurste kosteneffectieve maatregelen opgenomen in het maatregelenprogramma voor 2015 zijn grasbufferstroken (800 €/kg). Deze cijfers zijn hoger dan de kengetallen in de literatuur gebruikt, maar ze geven wel een correcter beeld voor Vlaanderen. Waterkwaliteit is immers een lokaal/regionaal
vraagstuk en niet perse een mondiaal. De schaduwprijzen moeten dan ook berekend worden door de Vlaamse kosten die moeten gemaakt worden om te voldoen aan de vooropgezette emissiedoelstellingen. Bij de toepassing moeten we corrigeren voor natuurtypen waarbij zowel N als P verwijdering plaatsvindt. Veel van de maatregelen in het milieukostenmodel hebben immers een effect op beide nutriënten.
Zoals hierboven duidelijk geïllustreerd, kunnen natuurbehoudsmaatregelen als het creëren van wetlands, het herstel van riviermorfologie, en retentie, het aanleggen van bufferstroken etc. een grote winst opleveren voor de ESD ‘natuurlijke verwijdering van N en P’.
5. L
ITERATUURAitkenhead, J. A. and W. H. McDowell (2000). "Soil C : N ratio as a predictor of annual riverine DOC flux at local and global scales." Global Biogeochemical Cycles 14(1): 127-138.
Albon (2006). Ontwikkelen van een expertsysteem voor het adviseren van het koolstofbeheer in de landbouwbodems, Vlaamse Overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie - (ALBON) Dienst Land- en Bodembescherming.
Andre, F. and Q. Ponette (2003). "Comparison of biomass and nutrient content between oak (Quercus petraea) and hornbeam (Carpinus betulus) trees in a coppice-with-standards stand in Chimay (Belgium)." Annals of Forest Science 60(6): 489-502. Burt, T. P. and G. Pinay (2005). "Linking hydrology and biogeochemistry in complex landscapes." Progress in Physical Geography 29(3): 297-316.
Cordell, D., J.-O. Drangert, et al. (2009). "The story of phosphorus: Global food security and food for thought." Global Environmental Change, 19: 292-305.
De Troch , F. and N. Lust (2001). Modellering van de impact van vegetatie (heide, loofbos, naaldbos) van infiltratiegebieden op de waterkwaliteit in stroombekkens VLAAMS IMPULSPROGRAMMA NATUURONTWIKKELING (VLINA).
Degans, H., W. Kellens, et al. (2007). MIRA - Milieurapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2007, Verstoring van de waterhuishouding, Vlaamse Milieumaatschappij, www.milieurapport.be.
De Haan F.A.M. and P.J. Zwerman, Soil pollution. In: G.H. Bolt and M.G.M. Bruggenwert, Editors, Soil Chemistry A, Basic Elements, Elsevier Scientific Publishing Company, Amsterdam, The Netherlands (1978), pp. 192–263.
de Wit, M. and H. Behrendt (1999). "Nitrogen and phosphorus emissions from soil to surface water in the rhine and elbe basins." Water Science and Technology 39(12): 109-116.
Dignac, M. F., I. Kogel-Knabner, et al. (2002). "Chemistry of soil organic matter as related to C : N in Norway spruce forest (Picea abies(L.) Karst.) floors and mineral soils." Journal of Plant Nutrition and Soil Science-Zeitschrift Fur Pflanzenernahrung Und Bodenkunde 165(3): 281-289.
Eschenbach, C. and K. Ludger (1999). "Leaf water relations of black alder [Alnus glutinosa (L.) Gaertn.] growing at neighbouring sites with different water regimes." Trees - Structure and Function V14(1): 28-38.
Finke, P. A. and G. Baert (2009). Tussentijds rapport - Ontwikkelen en uittesten van een methode voor de actualisatie van de drainageklasse van de bodemkaart, In opdracht van Departement Leefmilieu, natuur en energie - Afdeling land en
Bodembescherming.
Gundersen, P. "., Callesen, I., de Vries, W. (1998). Nitrate leaching in forest ecosystems is related to forest floor C/N rations. XX, 102, 403-407."
Haycock, N. E. and T. P. Burt (1993). "Role of Floodplain Sediments in Reducing the Nitrate Concentration of Subsurface Run-Off - a Case-Study in the Cotswolds, Uk." Hydrological Processes 7(3): 287-295.
Kay, P., A. C. Edwards, et al. (2009). "A review of the efficacy of contemporary agricultural stewardship measures for ameliorating water pollution problems of key concern to the UK water industry." Agricultural Systems 99(2-3): 67-75. Kuijken, E., D. Boeye, et al. (2001). Summary of the Report on the State of Nature in Flanders. Brussels, Institute of Nature Conservation.
Liekens, I., Schaafsma, M., Staes, J., De Nocker, L., Brouwer, R., Meire, P. (2009). Economische waarderingsstudie van ecosysteemdiensten voor MKBA. Studie in opdracht van LNE, afdeling milieu-, natuur- en energiebeleid, VITO, 2009/RMA/R308.
Loeb, R., & L. P. M. Lamers, 2003. The effects of river water quality on the development of wet floodplain vegetation types in the Netherlands. Proceedings of the International Ecoflood Conference ‘Towards natural flood reduction strategies’, Warsaw, Poland. http://levis.sggw.waw.pl/ ecoflood/
Merot, P., L. Hubert-Moy, et al. (2006). "A Method for Improving the Management of Controversial Wetland." Environmental Management 37(2): 258-270.
Meyerson, L. A., K. A. Vogt, et al. (2002). Linking the Success of Phragmites to the Alteration of Ecosystem Nutrient Cycles. Concepts and Controversies in Tidal Marsh Ecology: 827-844.
Ohlson, M. and N. Malmer (1990). "Total Nutrient Accumulation and Seasonal-Variation in Resource-Allocation in the Bog Plant Rhynchospora Alba." Oikos 58(1): 100-108.
Pinay, G., J. C. Clement, et al. (2002). "Basic principles and ecological consequences of changing water regimes on nitrogen cycling in fluvial systems." Environmental Management 30(4): 481-491.
Pinay, G., B. Gumiero, et al. (2007). "Patterns of denitrification rates in European alluvial soils under various hydrological regimes." Freshwater Biology 52(2): 252-266.
Runhaar, H., M. Talsma, et al. (2004). Waterberging en natuur, een goede combinatie?
Uri, V., H. Tullus, et al. (2003). "Nutrient allocation, accumulation and above-ground biomass in grey alder and hybrid alder plantations." Silva Fennica 37(3): 301-311.
Van Avermaet P., Van Hooste H., et al. (2006). MIRA - Milieurapport Vlaanderen (www.milieurapport.be) Achtergronddocument 2006, Verzuring Vlaamse Milieumaatschappij,.
Van Avermaet P., Van Hooste H., et al. (2006). MIRA Milieurapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2006,Verzuring,. w. m. b. Vlaamse Milieumaatschappij.
Van Ballaer, B, De Deckere, E., Maris, T. en Meire, P., 2006. Verkennend onderzoek over eutrofiëring in Vlaanderen. In opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij. Rapport Universiteit Antwerpen, Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer ECOBE 06- R95
Vance, C. P. (2001). "Symbiotic Nitrogen Fixation and Phosphorus Acquisition. Plant Nutrition in a World of Declining Renewable Resources." Plant Physiol. 127(2): 390-397.
VLM (2006). Analyse van Nitraatstikstofresidumetingen in de tuinbouw, Vlaamse Landmaatschappij - Afdeling Mestbank. VMM ( 2001), Van nature overstroombare gebieden, Vlaamse Milieumaatschappij - afdeling Operationeel Waterbeheer. Zavitkovski, J. and R. D. Stevens (1972). "Primary Productivity of Red Alder Ecosystems." Ecology 53(2): 235-242.