Reflectie op de resultaten en conclusies ten aanzien van de reikwijdte van de Wkkgz

De gevolgen van de verbreding van reikwijdte zijn primair van belang voor de inhoudelijke thema’s van de Wkkgz: kwaliteit en veiligheid, klachtrecht en toezicht. In de hoofstukken die gaan over deze thema’s wordt hier systematisch op ingegaan. In dit hoofdstuk wordt een aantal punten besproken die direct met de reikwijdteverbreding te maken hebben.

3.5.1 Aanleiding voor de reikwijdteverbreding

De belangrijkste reden voor verbreding van de reikwijdte kwam voort uit de maatschappelijke zorg voor incidenten in met name de alternatieve zorg en de cosmetische zorg en de behoefte om daar meer grip op te krijgen, via toezicht, calamiteitenmeldingen en klachtrecht. Daarnaast was er behoefte om de groeiende groep zzp’ers of zelfstandig werkende zorgaanbieders, die vaak geen BIG-registratie hebben, een eigen verantwoordelijkheid te geven voor de kwaliteit van zorg om ze daar ook op te kunnen aanspreken.

3.5.2 Observaties uit de juridische analyse en de praktijk

In de juridische analyse wordt de vraag gesteld in hoeverre de Wkkgz aansluit bij de praktijk van de kleinere zorgaanbieders. De Wkkgz lijkt vooral te zijn geschreven met grote zorgaanbieders in het achterhoofd. Uit het praktijkonderzoek blijkt dat de vereisten in de Wkkgz inderdaad beter aansluiten bij grotere zorgorganisaties dan bij de kleinschalige zorgaanbieders. Hier wordt nader op ingegaan onder het thema kwaliteit en veiligheid.

3.5.3 Het MSB

Daarnaast wordt in de juridische analyse geconstateerd dat de rol van het MSB onvoldoende aandacht heeft gehad. Het MSB speelt een essentiële rol in de realisatie van kwaliteit en veiligheid in de ziekenhuizen. Het wringt dat alleen de bestuurder daar formeel verantwoordelijk voor is, terwijl

het MSB hier een grote rol speelt. Overwogen zou moeten worden om ook aan het MSB bepaalde plichten op het terrein van kwaliteit en veiligheid te geven.

3.5.4 Definitie zorgaanbieder

Ook blijkt uit de jurisprudentie dat niet altijd duidelijk is wie aangemerkt moet worden als de zorgaanbieder. Daarbij wordt verwezen naar de ‘herbergierjurisprudentie’. In het praktijkonderzoek is dit punt ook enkele malen aan de orde gesteld. Zo werd vanuit het Ministerie van Defensie gesteld dat het de voorkeur van dit Ministerie is om als één zorgaanbieder in het kader van de Wkkgz te worden gezien en niet als een verzameling losse zorgaanbieders. Ook in andere gevallen speelt de vraag wie als zorgaanbieder moet worden gezien. Zo is het voor de Inspectie niet altijd duidelijk wie gezien moet worden als zorgaanbieder, bijvoorbeeld in het geval van franchise-constructies (zie verder bij het thema toezicht).

3.5.5 Randen van de reikwijdte

Ten slotte wordt in de juridische analyse geconstateerd dat de reikwijdteverbreding op zijn beurt weer vragen oproept over afbakening en wordt de vraag gesteld waar precies de grens ligt van de Wkkgz. Daarbij wordt als voorbeeld de vraag gesteld of geavanceerde training/massage aan (top)sporters door een niet BIG-geregistreerd (alternatief) fysio- of manueel therapeut gezien kan worden als individuele gezondheidszorg of als fitness/sporttraining? In het eerste geval is de Wkkgz van toepassing, in het tweede geval niet.

3.5.6 De nieuwe toetreders

Dat de Wkkgz is gaan gelden voor de nieuwe toetreders betekende voor deze nieuwe toetreders een flinke uitdaging. Andere sectoren hebben al enkele jaren ervaring kunnen opdoen met de voorlopers van de Wkkgz. Dat gold niet voor de nieuwe toetreders. De beroepsverenigingen en

koepelorganisaties van de nieuwe toetreders hebben een belangrijke rol gehad in het informeren en faciliteren van hun achterban. In een enkel geval is zelfs een aparte organisatie opgezet voor het ondersteunen van individuele beroepsbeoefenaren. Door deze organisaties is vooral ingezet op het professionele handelen, bijvoorbeeld in de vorm van kwaliteitsregisters en beroepscodes. Voor het veld van de cosmetisch artsen is, daarnaast, door het Zorginstituut een kwaliteitskader ontwikkeld. Dat de beroepsorganisaties zo een centrale rol hebben gehad heeft ook een andere kant. Veel van de professionals, waar de Wkkgz nieuw voor is, zijn niet aangesloten bij een beroepsvereniging. Zij vallen daarmee buiten beeld van die beroepsvereniging en worden ook niet door deze organisaties

geïnformeerd.

3.5.7 Niet beoogde effecten

Om wat dieper in te kunnen gaan op het perspectief op de Wkkgz van de alternatieve zorgsector is een aantal open interviews met vertegenwoordigers uit deze sector gevoerd, met voorzitters, bestuursleden van beroepsverenigingen en met individuele therapeuten of coaches die wel of niet aangesloten waren bij een beroepsvereniging (Asamoah 2020). Het opnemen van de alternatieve

behandelaars in de Wkkgz heeft, volgens hen, onverwachte effecten gehad. Zo stelden enkelen dat de sector iets beter is georganiseerd, in ieder geval iets minder versnipperd. Vooral werd echter genoemd dat het opnemen in de Wkkgz wordt gezien als een belangrijke vorm van erkenning. Gesteld werd zelfs dat therapeuten, doordat ze onder de Wkkgz vallen, nu meer cliënten krijgen, en dat sinds de Wkkgz de zorg ook vanuit de Zorgverzekeringswet wordt gefinancierd. Verschillende respondenten waren van mening dat hier nog wel vervolgstappen te zetten zijn, bijvoorbeeld door het in het leven roepen van een register met erkende professionals.

3.5.8 Incidenten

De belangrijkste aanleiding voor het opnemen van verleners van alternatieve zorg en cosmetische zorg was ongerustheid over het vóórkomen van incidenten en ongelukken. Sinds de invoering van de Wkkgz hebben zich in deze sector geen opzienbarende incidenten voorgedaan. Ook de Inspectie doet hier geen melding van.

4