AFDELING 4: ARTIKEL 17 DSM-RICHTLIJN EN DE VRIJHEID VAN
B. VOORNAAMSTE BEMERKINGEN
III. PROPORTIONALITEIT
261. Tot slot blijkt uit de stakeholder dialogues, dewelke waren opgelegd door Artikel 17(10) DSM–richtlijn, dat vooralsnog geen filtertechnologie bestaat die contextgevoelig is.1087
Opmerkelijk is dat de voorgestelde filters in de dialogen bijzonder precies zijn op alle andere vlakken.1088 De foutenmarge is erg laag.1089 Toch, kan dergelijke technologie geen context
herkennen.1090 Het kan bijgevolg niet begrijpen wat grappig is of wat kritiek is. Wordt bijgevolg
1085 Ibid 1086 Ibid
1087 P., KELLER, “Article 17 stakeholder dialogue: what we have learned so far – Part 1”, Kluwer Copyright Blog,
http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2020/01/13/article-17-stakeholder-dialogue-what-we-have-learned-so-far- part-1/?doing_wp_cron=1597733969.8238070011138916015625
1088 Ibid 1089 Ibid 1090 Ibid
filtertechnologie aangewend om uitwerking te geven aan Artikel 17 DSM-richtlijn, dan worden de verplichte beperkingen en uitzonderingen inhoudsloos. Bijgevolg kan de filtertechnologie niet garanderen dat legaal geüpload materiaal beschikbaar blijft op het platform. Dit is een bijzonder probleem voor de verenigbaarheid met de vrijheid van meningsuiting en informatie. De beperkingen en uitzonderingen verplicht opleggen, was namelijk hét element dat in het juist evenwicht zou voorzien. Als dat niet haalbaar blijkt, dan dienen de wetgevers na te gaan of er andere manier is waarop uitwerking kan worden gegeven aan Artikel 17 DSM-richtlijn op een manier waarbij “gedetecteerde” inhoud bv. niet onmiddellijk wordt verwijderd.
IV. TUSSENTIJDSE CONCLUSIE
262. Ondanks het de vele inhoud die in Artikel 17 DSM-richtlijn is opgenomen en de vele overwegingen die daarmee gepaard gingen, blijven er veel onzekerheden rond Artikel 17 DSM- richtlijn. Het is niet volledig duidelijk wie onder het toepassingsgebied ressorteert en het is niet duidelijk in welke mate de online tussenpersonen kunnen garanderen dat legale inhoud niet geblokkeerd of verwijderd zal worden. Beide zijn nochtans cruciaal om te voldoen aan de voorwaarden uit Artikel 52(1) Handvest. Bijgevolg dienen de wetgevers een strik rechtskader te ontwikkelen dat uiterst precies het toepassingsgebied van het omgezette artikel uiteenzet, waarbij de te nemen technische maatregel in dat kader is opgenomen en waarbij is opgenomen hoe de rechthebbenden de data moeten verstrekken aan de hand waarvan de OCSSP inhoud moet blokkeren. Daarbovenop dient te worden nagedacht over extra, of andere waarborgen die de rechten van de gebruikers veiligstellen. Uit de stakeholder dialogues blijkt momenteel dat de filters niet bij machte zijn de context van een upload te herkennen, waardoor het erg moeilijk wordt de zeer context-gevoelige uitzonderingsgronden op de rechten van de auteurs te herkennen.
Conclusie
Deze masterproef is gestart met een theorie van Professor Lessig. Die theorie stelt dat men slechts het gewenste resultaat van bepaalde auteursrechtelijke regelgeving zal bereiken wanneer zowel de legislatieve, architecturale, marktgerelateerde parameter en de sociale parameters hetzelfde gedrag teweegbrengen.
Met Artikel 17 DSM-richtlijn grijpt de Uniewetgever wat betreft in, in de legislatieve parameter. Ze creëert een nieuw aansprakelijkheidsregime voor online tussenpersonen volgens hetwelk zij mede moeten instaan voor de handhaving van auteursrechten in de onlinewereld. Dat laatste impliceert dat de online tussenpersonen op proactieve en preventieve wijze auteursrechtelijke inbreuken moeten detecteren. Ze verandert ook de architectuur van de online tussenpersonen. Er wordt een toegangspoort gebouwd voor de ingang van de online tussenpersoon.
Dergelijke toegangspoort botst met de rechten van de internetgebruikers. Door het opkomen van user rights, de aandacht die de verschillende Europese rechters hebben voor die user rights en het maatschappelijk belang ervan, is het ingrijpen in dergelijke architecturale parameter niet vanzelfsprekend. Dergelijk ingrijpen vormt volgens de Europese mensenrechtenhoven per definitie een inmenging met de vrijheid van meningsuiting en informatie. Bijgevolg moet dergelijke maatregel voorgeschreven zijn bij wet, een legitiem doel nastreven en noodzakelijk zijn in een democratische maatschappij.
De omzetting van Artikel 17 DSM–richtlijn stelt de Lidstaten voor een hele opdracht. Zij dienen Artikel 17 DSM-richtlijn om te zetten in een zeer strikt rechtskader. Dat rechtskader moet precies omschrijven welke online tussenpersonen onder het toepassingsgebied ressorteren. Vervolgens dienen zij in de nationale wetgeving de technische maatregel aan te duiden. Daarbovenop moet de wijze van het vergaren van de data die nodig is om inbreuken te detecteren, duidelijk opgenomen zijn in dat kader. Enkel zo kan gesproken worden van een wettelijke grondslag die voorspelbaar, voorzienbaar en toegankelijk is.
Vervolgens dient goed afgewogen te worden welke technische maatregel wordt aangewend. Volgens het Hof mag het aanwenden van filtertechnologie immers niet leiden tot het blokkeren van legale inhoud. Tot op heden is er geen filtersysteem dat aan die voorwaarden voldoet. Het
valt af te wachten of het Hof die vereiste afzwakt in de toekomst. Zonder dergelijke afzwakking, is de kans klein dat een uitwerking van Artikel 17 DSM–richtlijn de toets van het Hof, of van het EHRM zal doorstaan.
Misschien dient het Hof die voorwaarde inderdaad los te laten. Misschien is een filtersysteem dat goed werkt, goed genoeg. Vasthouden aan strikte principes, zal immers leiden tot een (verderzetting van) een impasse. Die automatisering komt er toch aan. Het rechtskader moet volgen. De vraag is niet of filtertechnologie toegelaten moeten worden in onze levens. De vraag is hoe.
Dat wil echter niet zeggen dat men niet meer rekening moet houden met de rechten van de gebruikers. Het louter opleggen van verplichte uitzonderingen, die daarbovenop niet door de filters zullen gedetecteerd worden, en een vage voorwaarde van een klachtensysteem is niet voldoende om een inmenging op de vrijheid van meningsuiting en informatie te rechtvaardigen. Effectieve waarborgen zijn nodig.
De Europese wetgever wilde een modernisering van het auteursrecht doorvoeren in de DSM- richtlijn. Dat heeft ze niet gedaan. Ze “moderniseert” zoals ze sinds het ontstaan van het Europees auteursrechtelijk kader heeft gemoderniseerd. De EU-wetgever vertrekt van gekende concepten en rekt die zodanig uit dat vrijwel alles onder het toepassingsgebied kan vallen. Dat is juridisch niet incorrect, maar men dient zich de vraag te stellen of dat wenselijk is. De vraag is hoe ver je een begrip kan uitrekken voor niemand nog goed en wel begrijpt wat het inhoudt. Misschien had de Unie een echte modernisering moeten doorvoeren door van haar gekende uitzonderingen af te stappen. Door het durven creëren van nieuwe concepten en nieuwe uitzonderingen. Een nieuwe wereld vraagt een nieuw auteursrecht, niet de oude variant die via spitsvondige manieren van toepassing worden gemaakt op digitale concepten. Dat zou een modernisering zijn geweest en dat had de kans geboden om de rechten van de gebruikers via nieuwe en effectieve uitzonderingen veilig te stellen.
Met Artikel 17 DSM-richtlijn heeft de Europese wetgever het wetgevend kader inzake auteursrechten en de aansprakelijkheid van online tussenpersonen aangepast. Het heeft daarbovenop een toegangspoort gecreëerd voor dat laatste. Maar het heeft niet genoeg aandacht geboden aan de sociale norm. Internetgebruikers die niet willen conformeren aan internetregulering, vinden altijd wel een alternatief. Internetgebruikers die zelf niet
aangespoord worden te handelen in overeenstemming met regelgeving, zullen die regelgeving omzeilen.
Een auteursrechtelijk kader dat niet overeenkomt met de maatschappij waarop zij betrekking heeft, zal er enkel toe leiden dat het volledige, oude en nieuwe systeem, in vraag wordt gesteld.
BIBLIOGRAFIE
I. WETGEVING
1. Internationale Verdagen
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
2. Akten van de Europese Unie
A. Primaire wetgeving
Verdrag betreffende de Europese Unie (geconsolideerde versie), Pb.C. 7 juni 2016, afl. 202, 1– 366.
Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, Pb.L 26.10.2012, C 326, 391–407.
B. Secundaire wetgeving
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 96/9/EG, 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, Pb.L. 27 maart 1996, afl. 77, 20-28.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 98/34/EG, 22 juni 1998 betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften, Pb.L. 21.7.1998, afl. 204, 37–48.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad, nr. 2000/31/EG, 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt, Pb.L. 17 juli 2000, afl. 178, 1-16.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2001/29/EG, 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij, Pb.L. 22 juni 2001, afl. 167, 10-19.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende de beschermingstermijn van het auteursrecht en van bepaalde naburige rechten,
Pb.L. 27 december 2016, afl. 372, 12-18.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2009/24/EG, 23 april 2009 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's, Pb.L, 5 mei 2009, afl. 111, 16-22.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2012/28/EU, 25 oktober 2012 inzake bepaalde toegestane gebruikswijzen van verweesde werken, Pb.L. 27 oktober 2012, afl. 299, 5- 12.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2015/1535, 9 september 2015 betreffende een informatieprocedure op het gebied van technische voorschriften en regels betreffende de diensten van de informatiemaatschappij, Pb.L. 17 september 2015, afl. 241, 1-15.
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad nr. 2019/790, 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG, Pb.L. 17 mei 2019, afl. 130, 92–1
C. Voorbereidende werken
Mededeling (Comm.) aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, Strategie voor een digitale eengemaakte markt voor Europa, 5 mei 2015, COM(2015) 192 final.
Mededeling (Comm.) aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, Naar een modern, meer Europees kader voor auteursrechten, 9 december 2015, COM(2015) 626 final.
Voorstel (Comm.) voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt, 14 september 2016, COM(2016) 593 final - 2016/0280 (COD).
Communication (Comm.) to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, Tackling illegal content online: Towards an enhanced responsibility of online platforms, 28 september 2017, COM(2017) 555 final.
II. RECHTSPRAAK
A. Hof van Justitie van de Europese Unie
HvJ 17 december 1970, 11/70, Internationale Handelsgesellschaft mbH/Einfuhr und
Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, ECLI:EU:C:1970:114.
HvJ 26 april 1988, nr. 352/85, Bond van Adverteerders e.a./Staat der Nederlanden, ECLI:EU:C:1988:196.
HvJ, 18 juni 1991, C-260/89, ERT/DEP, ECLI:EU:C:1991:254.
HvJ 29 oktober 1992, Case C-219/91, Ter Voort, ECLI:EU:C:1992:414.
HvJ 26 juni 1997, C-368/95, Vereinigte Familiapress Zeitungsverlags- und -Vertriebs GmbH/
Heinrich Bauer Verlag, ECLI:EU:C:1997:325.
HvJ 6 maart 2001, C-274/99, Connolly/Commissie, ECLI:EU:C:2001:127.
HvJ 29 november 2001, C-17/00, de Coster/Collège des bourgemestre et échevins de
Watermael, ECLI:EU:C:2001:651.
HvJ 22 oktober 2002, C-94/00, Roquette Frères SA/Directeur général de la concurrence, de la
consommation et de la répression des fraudes, ECLI:EU:C:2002:603.
HvJ 10 juli 2003, gevoegde zaken C-20/00 en C-64/00, Booker Aquaculture Ltd ea, ECLI:EU:C:2003:397.
HvJ 29 januari 2008, C-275/06, Productores de Música de España/Telefonicá, ECLI:EU:C:2008:54.
HvJ 22 december 2008, C‑336/07, Kabel Deutschland Vertrieb und Service GmbH & Co.
KG/Niedersächsische Landesmedienanstalt für privaten Rundfunk, ECLI:EU:C:2008:765, §33.
HvJ 16 juli 2009, C-5/08, Infopaq/Danske Dagblades Forening, ECLI:EU:C:2009:465.
HvJ 23 maart 2010, gevoegde zaken C-236/08 en C-238/08, Google France SARL en Google
Inc/Louis Vuitton Malletier SA ea, ECLI:EU:C:2010:159.
HvJ 2 december 2010, C-108/09, Ker-Optika/ÀNTSZ Dél-dunántúli Regionális Intézete, ECLI:EU:C:2010:725.
HvJ 22 december 2010, C-393/09, Bezpečnostní Softwarová Asociace/Ministerstvo Kultury, ECLI:EU:C:2010:816.
HvJ 12 juli 2011, nr. C-324/09, L’Oréal/eBay International, ECLI:EU:C:2011:474.
HvJ 6 september 2011, C‑163/10, Aldo Pratriciello, ECLI:EU:C:2011:543.
HvJ 22 september 2011, C‑244/10, Mesopotamia Broadcast A/S METV/Bondsrepubliek
Duitland en C-244/10, Roj TV A/S Bondsrepubliek Duitsland, ECLI:EU:C:2011:607.
HvJ 4 oktober 2011, C‑403/08 en C‑429/08, Football Association Premier League Ltd ea/ QC
Leisure ea, ECLI:EU:C:2011:631.
HvJ 24 november 2011, nr. C-70/10, Scarlet Extended/SABAM, ECLI:EU:C:2011:771.
HvJ 1 december 2011, C‑145/10, Eva-Marie Painer/ Standard VerlagsGmbH ea, ECLI:EU:C:2011:798.
HvJ 1 maart 2012, C-604/10, Football Dataco Ltd ea/Yahoo! UK Ltd ea, ECLI:EU:C:2012:115.
HvJ 19 april 2012, C-461/10, Bonnier Audio AB ea/ Perfect Communication Sweden AB, ECLI:EU:C:2012:219.
HvJ 11 september 2014, nr. C-291/13, Papasavvas/O Fileleftheros Dimosia Etaireia Ltd, ECLI:EU:C:2014:2209.
HvJ 13 februari 2014, C‑466/12, Nils Svensson ea/ Retriever Sverige AB, ECLI:EU:C:2014:76.
HvJ 10 april 2014, C‑435/12, ACI Adam BV ea/Stichting de Thuiskopie, ECLI:EU:C:2014:254.
HvJ 3 september 2014, C-201/13, Deckmyn en Vrijheidsfonds/Vandersteen ea, ECLI:EU:C:2014:2132.
HvJ 11 september 2014, C-117/13, Technische Universität Darmstadt/Eugene Ulmer KG, ECLI:EU:C:2014:2196.
HvJ 18 december 2014, C-562/13, Centre public d’action sociale d’Ottignies-Louvain-la-
Neuve/Moussa Abdida, ECLI:EU:C:2014:2453.
HvJ 16 juli 2015, C-170/13, Huawei/ZTE, ECLI:EU:C:2015:477.
HvJ 8 september 2016, C‑160/15, GS Media BV/ Sanoma Media Netherlands BV ea, ECLI:EU:C:2016:644.
HvJ 15 september 2016, nr. C-484/14, Tobias McFadden/Sony Music Entertainment Germany GmbH, ECLI:EU:C:2016:689.
HvJ 21 december 2016, gevoegde zaken C‑203/15 en C‑698/15, Tele2 Sverige AB/Post- och
telestyrelsen en Secretary of State for the Home Department/Tom Watson ea,
ECLI:EU:C:2016:970.
HvJ 4 mei 2017, C-339/15, Luc Vanderborght, ECLI:EU:C:2017:335.
HvJ 14 juni 2017, C‑610/15, Stichting Brein/Ziggo BV ea, ECLI:EU:C:2017:456.
HvJ 7 augustus 2018, C‑161/17, Land Nordrhein-Westfalen/Dirk Renckhoff, ECLI:EU:C:2018:634.
HvJ 29 juni 2019, C-476/17, Pelham GmbH ea/Ralf Hütter ea, ECLI:EU:C:2019:624.
HvJ 29 juli 2019, C-469/17, Funke Medien NRW GmbH/Duitsland, ECLI:EU:C:2019:623.
HvJ 29 juli 2019, C-516/17, Spiegel Online GmbH/Volker Beck, ECLI:EU:C:2019:625.
HvJ 3 oktober 2019, C-18/18, Eva Glawischnig-Piesczek/Facebook Ireland Ltd, ECLI:EU:C:2019:821.
B. Europees Hof voor de Rechten van de Mens
EHRM 7 December 1976, n. 5095/71; 5920/72; 5926/72, Kjeldsen, Busk Masden en
Pedersen/Denemarken.
EHRM 22 mei 1990, n. 12726/87, Autronic AG/Zwitserland.
EHRM 26 november 1991, n. 13585/88, The Observer en Guardian Newspapers ea/Verenigd
Koninkrijk.
EHRM 20 mei 1999, n. 21980/93, Bladet Tromsø en Stensaas/Noorwegen.
EHRM 29 februari 2000, n. 39293/98, Fuentes Bobo/Spanje.
EHRM 29 maart 2005, n. 40287/98, Alinak/Turkije.
EHRM 16 december 2008, n. 23883/06, Khurshid Mustafa en Tarzibachi/Zweden
EHRM, 14 april 2009, n. 37374/05, Társaság a Szabadságjogokért/Hongarije.
EHRM 13 juli 2012, n. 16354/06, Mouvement Raëlien Suisse/Zwitserland.
EHRM 18 december 2012, n. 3111/10, Ahmet Yildirim/Turkije,
EHRM 19 februari 2013, n. 40397/12, Fredrik Neij en Peter Sunde Kolmisoppi/Zweden
EHRM 17 februari 2015, n. 6987/07, Guseva/Bulgarije.
C. Nationale rechtspraak
SCOTUS 17 april 1975, n. 74-452, Twentieth Century Music Corp/Aiken, page. 422, 157.
SCOTUS 16 mei 1932, n. 118, Fox Film Corp/Doyal, page. 286, 128.
D. Conclusies van de Advocaten-Generaals bij het Hof van Jusitie van de
Europese Unie
Conclusie Advocaat-Generaal N., FENNELLY, 15 juni 2000, C-376/98, Bondsrepubliek
Duitsland/Europees Parlement en Raad van de Europese Unie, ECLI:EU:C:2000:324, §152-
176.;
Conclusie van Advocaat-Generaal M. POIARES MADURO, 22 september 2009, Google
France/Louis Vuitton, ECLI:EU:C:2009:569.
Conclusie Advocaat-Generaal N. JÄÄSKINEN, 9 december 2010, L’Oréal/eBay International, ECLI:EU:C:2010:757.
Conclusie Advocaat-General P. CRUZ VILLALÒN, 14 april 2011, C‑70/10, Scarlet Extended
SA/SABAM, ECLI:EU:C:2011:255
Conclusie Advocaat-Generaal M. SZPUNAR, 25 oktober 2018, C-469/17, Funke Medien NRW
GmbH/Bundesrepublik Deutschland, ECLI:EU:C:2018:870.
Conclusie Advocaat-Generaal M. SZPUNAR, 10 januari 2019, C-516/17, Spiegel Online
GmbH/Volker Beck, ECLI:EU:C:2019:16.
III. RECHTSLEER
A. Boeken en bijdragen in boeken
BAR, A., LIM, H., HICKOK, E., MACKINNON, R., Fostering freedom online: the role of
internet intermediaries, UNESCO Publishing, 2014, 210.
CONDORCET, M., Oevres, Parijs, Firmin Didot Frères, 1847, 312.
DE BAERE, G., Grondbeginselen van het recht van de Europese Unie, Antwerpen, Intersentia, 378.
EDWARDS, L., “‘With great power comes great responsibility?’: The rise of platform liability’” in L. EDWARDS (eds.), Law, policy and the internet, Oxford, Hart, 2019, 253-291.
FARRAND, B., “The future of copyright enforcement online: intermediaries caught between formal and informal governance in the EU” in I. STAMATOUDI, New developments in EU
and international copyright law, Alphen aan den Rijn, Wolters Kluwer, 2016, 397-415.
GEIGER, C., “Copyright’s fundamental rights dimension at EU level” in E., DERCLAYE, Research handbook on the future of EU copyright, Cheltenham, Edward Elgar, 2009, 27-48.
GORDON, W., “Copyright norms and the problem of private censorship” in GRIFFITHS, J., SUTHERSANEN, U., (eds.), Copyright and Free Speech, Oxford, Oxford University Press, 2005, 67-96.
GUADAMUZ, A. “Developments in intermediary liability” in SAVIN, A., TRZASKOWSKI, J. (eds.), Research Handbook on EU internet law, Cheltenham, 2014, 312-336.
KUR, A, DREIER, T. European intellectual property law: texts, cases and materials, Cheltenham, Edward Elgar, 2013, 548 p.
KUCZERAWY, A., OMBELET, P., VALKE, P., “Did the Romans get it right?” in in L. FLORIDI, M. TADDEO, The responsibilities of online service providers, Springer, 2017, 101- 116.
LESSIG, L., Code: Version 2.0, New York, Basic Books, 2006, 410.
MARTIN-PRAT, M., “An introduction – The EU copyright agenda” in I. STAMATOUDI,
New developments in EU and international copyright law, Alphen aan den Rijn, Wolters
Kluwer, 2016, 179-181.
PILA, J., TORREMANS, P., European Intellectual Property Law: second edition, Oxford, Oxford University press, 2016, 637.
SPINDLER, G., “Copyright law and internet intermediaries liability” in C., MARKOU, P., JOUGLEUX, T., PRASTITOU-MERDI, T., SYNODINOU (eds.), EU Internet Law in the
Digital, Springer, 2020, 3-24.
STROWEL, A. “Droit d’auteur et accès à l’information: de quelques malentendus et vrais problèmes à travers l’histoire et les développements récents” in S., DUSOLLIER, J., GINSBURG, B., HUGENHOLTZ (eds.), Le droit d'auteur : un contrôle de l'accès aux
SYNODINOU, T. “Copyright law: an ancient history, a contemporary challenge” in A. SAVIN, J. TRZASKOWSKI (eds.), Research handbook on EU internet law, Cheltenham, Edward Elgar, 2014, 81-109.
VANHEES, H., Handboek Intellectuele Rechten: tweede editie, Antwerpen, Intersentia, 2018, 624.
VOORHOOF, D. “Copyright and the right to freedom of expression and information” in J., CABAY, M., LAMBRECHTS, V., DELFORGE, V. FOSSOUL (eds.), 20 Ans de Nouveau
Droit d’auteur - 20 Jaar Nieuw Auteursrecht, Anthemis, 221-242.
VOORHOOF, D., “Freedom of expression and the right to information: implications for copyright” in GEIGER, C., (ed.), Research Handbook on Human Rights and Intellectual
Property, Cheltenham, Edward Elgar, 331-337.
WOODS, L., “Freedom of expression and information” in HERVEY, T., KENNER, J., PEERS, T., WARD, A. (eds.), The EU Charter of Fundamental Rights: A Commentary, Londen, Hart Publishing, 2014, 331-340.
YANNOPOULOS, G. “The immunity of internet intermediaries reconsidered?” in L. FLORIDI, M. TADDEO (eds.), The responsibilities of online service providers, Springer, 2017, 43-60.
B. Bijdragen in tijdschriften
ANGELOPOULOS, C., “Freedom of expression and copyright: the double balancing act”,
Intellectual Property Quarterly, 2008, 328-353.
ANGELOPOULOS, C., “Filtering the internet for copyright content in Europe”, Iris Plus, 2009, 2-12.
ANGELOPOULOS, C. “Are blocking injunctions against ISP’s allowed in Europe? Copyright enforcement in the post-Telekabel EU legal landscape”, Journal of Intellectual Property Law
& Practice, 2014, 812-821.
ANGELOUPOLOS, C., “Sketching the outline of a ghost: the fair balance between copyright and fundamental rights in intermediary third party liability”, The Journal of Policy, Regulation
and Strategy for Telecommunications, Information and Media, 2015, (72) 6.
ANGELOPOULOS, C., SMET, S., “Notice-and-fair-balance: how to reach a compromise between fundamental rights in European intermediary liability”, Journal of Media Law, 2016, 266-301.
BORGESIUS, F., KULK, S., “Filtering for copyright enforcement in Europe after the Sabam cases”, European Intellectual Property Review, 2012, 54-58.
BORGNIET, D., BRISON, F., FOSCOLOS, E., HERMOYE, S., MARIANO, M., MESKENS, P., SAHAGUN, M., “Het Europese Copyright package est arrivé”, Auteurs & Media, 2019, 422-438.
CHAVENNES, R., “‘Juist evenwicht’ in de praktijk: de toelaatbaarheid van internetblokkades volgens het Hof van Justitie in UPC Telekabel Wien”, Tijdschrift voor Auteurs-, media- en
informatierecht, 2015, 38-47.
CLARK, B., SCHUBERT, M., “Odysseus between Scylla and Charybdis? The ECJ rules in L’Oréal v eBay”, Journal of Intellectual Property Law & Practice, 2011, 880-888.
COLANGELO, G., MAGGIOLINO, M., “ISP’s copyright liability in the EU Digital Single Market Strategy”, International Journal of Law and Information Technology, 2018, 142-159.
CONSTANTINIDES, E., FOUNTAIN, S. “Web 2.0: conceptual foundations and marketing issues”, Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice, 2008, 231-244.
COTTER, T., “Some observations of the law and economics of intermediaries”, Michigan State
DE BEER, J., CLEMMER, C., “Global trends in online copyright enforcement: a non-neutral role for network intermediaries?”, Jurimetrics, 2009, 375-409.
DE GREGORIO, G., “Expression on Platforms: freedom of expression and ISP liability in the European Digital Single Market”, European Competition and Regulatory Law Review, 2018, 203-215.
DOMMERING, E., “De zaak Scarlet/SABAM: naar een horizontale integratie van het auteursrecht?”, Tijdschrift voor Auteurs-, Media- en Informatierecht, 2011, 49-53.
DRAHOS, P., “Intellectual property and human rights”, Intellectual Property Quaterly, 1999, 349-371, 351.
DUGAS, D., “The London Book Trade in 1709”, The Papers of the Bibliographical Society of
America, 2001, 31-58.
DUMORTIER, J., “Websites, hyperlinks, MP3-files en service providers: rechters over het internet”, Jura Falconis, 1999-2000, 187-192.
ENSER, J., “Copyright in the EU digital market”, Comp. & Risk, 2019, 10-12.
FROSIO, G., “To filter, or not to filter? That is the question in EU copyright reform”, Cardozo
Arts & Entertainment Law Journal, 2018, 331-368.
FROSIO, G., GEIGER, C., IZYUMENKO, E.,“Internet liability and fundamental rights”,
CEIPI, 2019, 1-23.
FROSIO, G., “From horizontal to vertical: an intermediary liability earthquake in Europe”,
Journal of Intellectual Property Law & Practice, 2017, 565-575.
GELLER, P, "Beyond the Copyright Crisis: Principles for Change," Journal of the Copyright
GEIGER, C., “Copyright and free access to information: for a fair balance of interest in a globalised world”, European Intellectual Property Law Review, 366-373.
GEIGER, C., “Fundamental rights, a safeguard for the coherence of intellectual property law?”,
International Review of Industrial Property and Copyright Law, 2006, 268-280.