A. HISTORIEK VAN EEN ALGEMENE BESCHERMING
3. De aansprakelijkheidsbeperkingen onder druk
39. Online tussenpersonen zijn sinds de invoering van de verschillende aansprakelijkheidsregimes erg veranderd.224 Te weten is dat rond de eeuwwisseling slechts
6.8% van de wereldbevolking toegang had tot het internet.225 In 2016 was dat 46.1%.226
Bovenop waren de online tussenpersonen niet veel meer dan plekken op het internet waarop bestanden konden worden opgeslagen of e–mails konden verstuurd worden.227 In dat opzicht
stond noch het neutraal karakter, noch de beperkte rol als tussenschakel ter discussie.228 Het
was dan ook niet controversieel om ze als een soort onschuldige bemiddelaars te beschouwen.229 Vandaag zijn online tussenpersonen dermate geëvolueerd en verder vertakt in
subcategorieën dat het moeilijk verdedigbaar wordt om ze allen via eenzelfde regime te reguleren.230 Daarbovenop zijn sommige online tussenpersonen een enorme macht gaan
uitstralen, gezien zij een centrale rol spelen in het sociale en economisch leven.231 Per seconde
218 Title II DMCA.
219 Zie inter alia: M., PEGUERA, "The DMCA safe harbors and their European counterparts: a comparative
analysis of some common problems.", Columbia Journal of Law and the Arts, 2008-2009, 481-512; T., RIIS, T., S., SCHWEMER, “Leaving the European safe harbor, sailing towards algorithmic content regulation”, Journal of Internet Law, 2019, 1-21.; L., TRAPMAN, “American and European safe harbours”, Kluwer Copyright Blog, 14 december 2016, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2016/12/14/american-european-safe- harbours/?doing_wp_cron=1596928531.8336389064788818359375.
220 Supra (n. 85) 260. 221 Ibid
222 Ibid
223 Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad, nr. 2000/31/EG, 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische
aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt, Pb.L. 17 juli 2000, afl. 178, 1-16. 224 Supra (n. 85) 254. 225 https://www.internetlivestats.com/internet-users/ 226 Ibid 227 Supra (n. 85) 258. 228 Ibid 229 Ibid 230 Supra (n. 63) 11 231 Supra (n. 63).
worden bijvoorbeeld 84.926 Google-searches uitgevoerd, 1.009 Instagramposts geupload en 2.938.036 e–mails verstuurd.232 Communicatie, handel en informatie hebben zich in grote mate
verplaatst naar de digitale wereld waarbij deze activiteiten mogelijk gemaakt worden door de online tussenpersonen.233 Dat de verplichting van online tussenpersonen ook leiden tot een
publiek debat, illustreert een recent Twitterincident van President Donald Trump.
40. Wanneer naar aanleiding van de BLM–beweging plaatselijk rellen uitbraken,234 tweette
President Trump een waarschuwing naar de protestanten: “(…) when the looting starts, the
shooting starts”.235 Twitter plaatste een waarschuwing bij de tweet, waarin gesteld werd dat de
tweet aanzette tot geweld.236 Hieronder is de tweet en de waarschuwing vanwege Twitter
zichtbaar:
Bron: VRT NWS237
41. Vrijwel meteen brak controverse uit,238 waarbij Twitter werd gelauwerd239 en President
Trump Twitter dreigde af te sluiten om een vrij en open internet en de online vrijheid van meningsuiting te vrijwaren.240 Dezelfde post verscheen op Facebook, maar Facebook reageerde
232 Supra (n. 225). 233 Ibid
234 F., BRUGGEMAN, “Verheerlijkt president Trump geweld? Twitter en Facebook zijn het oneens en vooral
topman Zuckerberg moet het ontgelden”, VRT NWS, 3 juni 2020, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/06/03/zuckerberg/.
235 Ibid 236 Ibid
237 Supra (n. 234).
238 ADN, LW, “Twitter markeert opnieuw een tweet van Trump, nu als ‘verheerlijking van geweld’”, DeMorgen,
29 mei 2020, https://www.demorgen.be/nieuws/twitter-markeert-opnieuw-een-tweet-van-trump-nu-als- verheerlijking-van-geweld~be4e135d/.
239 E., DANS, “Make no mistake: Twitter is right, Trump is wrong”, Forbes, 30 mei 2020,
https://www.forbes.com/sites/enriquedans/2020/05/30/make-no-mistake-twitter-is-right-trump-iswrong/
240 S., SHETH, “Trump said he wanted to shut down Twitter moments after signing an executive order emphasizing
niet zoals Twitter.241 Volgens Mark Zuckerberg, CEO van Facebook, is het immers niet aan
Facebook om uitspraken van politieke figureren te controleren en zijn dergelijke uitspraken daarbovenop beschermd door de vrijheid van meningsuiting.242 Dat was enigszins opmerkelijk
gezien Zuckerberg enkele maanden voordien, hoewel twijfelend, tijdens een hoorzitting voor het Amerikaanse Congres verklaarde dat politieke uitspraken die zouden aanzetten tot geweld, verwijderd zouden worden.243 Dat Facebook de post uiteindelijk liet begaan, toont aan dat
Facebook worstelt met de reikwijdte van haar verantwoordelijkheden. Toch kunnen de gevolgen voor Facebook, en meer bepaald de persoon Zuckerberg, niet onvermeld blijven. Niet minder dan 396 bedrijven, waaronder Nike en Coca–Cola staakten hun advertenties op Facebook244 en eisten dat Facebook zich meer zou inspannen tegen illegale activiteiten op het
platform.245 Wanneer onderhandelingen geen effect hadden, kon Zuckerberg niet anders dan
zijn excuses aanbieden en beloftes maken dat Facebook harder zou optreden tegen onder meer valse informatie en haatspraak.246 Op de valreep van de afwerking van deze masterproef, lijkt
Facebook haar woord te houden. Wanneer Trump onjuiste informatie omtrent het coronavirus verspreidde, werd het bericht zowel op Facebook en Twitter verwijderd.247 De druk die is
opgevoerd op online tussenpersonen lijkt een kentering te veroorzaken.
42. Hoewel het debat geen betrekking had op auteursrechtelijke inbreuken, toont het aan dat de discussie omtrent de verantwoordelijkheden van online tussenpersonen niet enkel een juridische of economische discussie is. Online tussenpersonen worstelen met de morele verdediging dat ze slechts neutrale tussenschakels zijn die weinig te maken hebben met hetgeen op de platformen verschijnt.248 Aan de andere kant toont het voorbeeld aan dat het verwijderen
van berichten niet zo simpel is als het lijkt en een confrontatie veroorzaakt tussen verschillende, vaak concurrerende belangen. Of het haatspraak, kinderporno, terrorisme of auteursrechtelijke
https://www.businessinsider.nl/trump-says-shut-down-twitter-while-attacking-it-censorship-2020- 5?international=true&r=US.
241 L., Als Coca-Cola afhaakt: hoe adverteerders Facebook onder druk zetten om haatpraat te bestrijden, VRT NWS,
11 juli 2020, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/07/03/hoe-adverteerders-facebook-op-de-knieen-hebben- gekregen/
242 Ibid
243 GLOBAL NEWS, “Alexandria Ocasio-Cortez grills Mark Zuckerberg during Congressional hearing”,
YouTube, 24 oktober 2019, https://www.youtube.com/watch?v=1iCVn_JvOiQ.
244 Ibid; https://www.stophateforprofit.org/
245 Ibid; T., HSU, Ad Boycott of Facebook Keeps Growing, The New York Times, 23 juni 2020,
https://www.nytimes.com/2020/06/23/business/media/facebook-ad-boycott.html.;
246 M., ISAAC, T., HSU, Facebook Fails to Appease Organizers of Ad Boycott, The New York Times, 7 juli 2020,
https://www.nytimes.com/2020/07/07/technology/facebook-ad-boycott-civil-rights.html;
247 BELGA, “Facebook verwijdert ‘misleidende video’ Trump, ook Twitter neemt actie”, De Standaard, 6
augustus 2020, https://www.standaard.be/cnt/dmf20200806_92642189
inbreuken betreft, de kern van het debat draait steeds om de rol en verantwoordelijkheid van online tussenpersonen voor degelijke illegale activiteiten. Zelf als de conclusie is dat de online tussenpersonen een grotere verantwoordelijkheid moet dragen en meer inspanningen moeten leveren, dan leidt dat onvermijdelijk tot de volgende korte, maar complexe vraag: hoe?