Goenoeng Aroem
5. Indische Centrale Aanschaffingsdienst
De I.C.A. ging in 1935 voort m e t het aanschaffen van goederen, welke in de vereischte kwaliteit, tegen redelijken prijs en m e t aannemelijken levertijd in Nederlandsch-Indië k u n n e n worden vervaardigd.
Ten aanzien v a n vele der in h e t G . B . 30 J u n i 1933 n°. 36 opgenomen artikelen (een opgave hiervan k o m t voor op blz. 146 van het Indisch Verslag 1934) is de aanschaffing van het Indisch product zoo vanzelfsprekend geworden d a t indien hier en daar nog een voorkeur voor h e t geïmporteerde product mocht bestaan, deze niet meer t o t uiting k o m t in de den I.C.A. bereikende aanvragen
t o t aanschaffing. , .•*•,•,, n , T -.•••
Overigens schafte de I.C.A. een groote categorie van m Nederlandsch-lndie niet vervaardigde handelsgoederen aan, waarbij als voorheen aan h e t Neder-landsen product een prijsvoorkeur wordt gegeven van 10 % boven de buiten-landsche nijverheid.
D e wekelijksche publicatie van de door d e n I.C.A. verrichte aanschaffingen geschiedde als voorheen in h e t Economisch Weekblad.
De waarde der aanschaffingen t e n behoeve van autonome ressorten bleef gedurende 1935 ongeveer gelijk aan die over 1934, waarmede niet wil zijn gezegd d a t de I.C.A. t h a n s al datgene aanschaft w a t deze instellingen behoeven.
M e t véle autonome ressorten gelukte het gedurende 1935 met, of slechts in zeer geringe m a t e , contact t e krijgen of t e onderhouden; op den duur zal het echter ongetwijfeld mogelijk worden een zeer belangrijk deel van hetgeen de autonome ressorten behoeven centraal t e doen aanschaffen, waarmede m e t alleen de belangen van de bestellende gemeenschappen, doch ook die van de Indische nijverheid in hooge m a t e zullen worden gediend.
H e t volgend overzicht vermeldt de waarde van de aanschaffingen per kwartaal in 1935, zoomede, ter vergelijking, de overeenkomstige cijfers over 1933 en 1934.
2de „ 3de „ 4de „
Totalen . . .
1933.
f 4 668 829 2 031 056 1 325 780 4 630 132 f 12 655 797
1934.
f 2 241 270 1 633 342 1 572 749 5 171 588 f 10 618 949
1935.
f 2 057 232 1 592 764 1 982 366 6 218 696 f 1 1 8 5 1 0 5 8
H e t volgend overzicht vermeldt de waarde in guldens van de aanschaffingen gedurende 1935 — zoomede ter vergelijking de cijfers over 1933 en 1934 — ten behoeve van de D e p a r t e m e n t e n van Algemeen B e s t u u r elk afzonderlijk en de autonome ressorten gezamenlijk.
N a m e n .
Regeering en Hooge Colleges . . Justitie
Gedetailleerd in d i e n s t e n : Zoutregie
Overige diensten
Binnenlandsch B e s t u u r . . . . Onderwijs en Eeredienst . . . .
Gedetailleerd in diensten :
Mijnwezen
Verkeer en W a t e r s t a a t Gedetailleerd in diensten : Dienst van den Mijnbouw . . . P. T. T.-dienst
Electriciteitswezen
1933.
f 417 267 f 310 538
67 359 273 179 f 599 972 283 995 f 799 069
100 745 474 778 223 546 f 3 280 045
422 783 1 107 231 65 614 1 684 417
1934.
f 1050 321433 f 306182
145 309 160 873 f 577 392 345 246 f 985 451
64 525 491 289 429 637 f 2 948 888
349 067 1 446 879 28 228 1 124 714
1935.
f 967 430 449
f 306 648
111714 194 934 f 716 506 431 202 f 483 008
84 829
398 179 f 3 341 501
592 274 316 151 1 151 669 29 816 1 251 590
N a m e n .
Verschillende diensten (papier). . Totaal
Grafische en kantoorbehoeften voor Departementen en verschillende Diensten per accumulatief con-Radio-artikelen voor den Dienst der
P.T.T. volgens prijslijstprijzen . Algemeene totalen . . . H e t volgend overzicht geeft d e waarde in guldens aan van de aanschaf-fingen, verdeeld over d e verschillende artikelengroepen, gedurende 1935, zoomede, ter vergelijking, de cijfers over 1933 en 1934.
O m s c h r i j v i n g d e r g o e d e r e n . 1933.
H a n d e l s g o e d e r e n :
Aggregaten, fabrieksinrichtingen . . Apparaten en toestellen
Arbeidswerktuigen en onderdeelen . Archief-brandkasten en kluisdeuren,
kasregisters Asfalt, zachte, harde
Automobielen en onderdeelen . . . Borstelwerk
Bevestigingsmiddelen
Brandstoffen (vaste), hout en houtskool Idem steenkool, cokes
Asbestcement, dak- en plafondplaten Buigzame dakvilt en papier. . . .
Omschrijving der goederen. 1933. 1934. 1935.
Grafische, school- en kantoorbehoeften Hang- en sluitwerk
Harsen, lakken en vernissen . . . Hout en houtwerk
Isoleerstoffen (kalorisch)
IJzeren, draineermaterialen . . . . Kalk
Kitten, kleefstoffen en plakmiddelen Kleurstoffen (chemisch)
Krachtwerktuigen en onderdeelen . Kwasten en penseelen
Lasch- en soldeermiddelen . . . . Medicamenten
Meet- en weegwerktuigen en onder-deelen
O m s c h r i j v i n g der g o e d e r e n .
Metalen en legeeringen, t o t a a l . . . f Gedetailleerd:
Diversen f Kabels, prikkel, telefoondr., staaltouw
Staal, werktuig, veeren
IJzer, plaat, profiel, staaf, beton . .
Oliën en vetten, totaal f Gedetailleerd: Poets-, polijst-, schuur- en
slijp-middelen
Rijwielen (motor-) en onderdeelen . Sanitair
O m s c h r i j v i n g d e r g o e d e r e n .
Vliegtuigbenoodigdheden Vuurvast materiaal . . Zeep
Zeildoek Diversen
Totaal Seinmateriaal . .
Grafische en kantoorbehoeften voor Departementen en verschillende Diensten per accumulatief contract Radio-artikelen voor den Dienst der P. T. T., volgens prijslijst nprijzen
Totaal
C o n s t r u c t i e g o e d e r e n : Algemeene constructiewerken . . . Apparaten en toestellen, installatie's Bruggen
Gebouwen-kappen en hekwerken.
Hef- en transportinrichtingen . . Hefinrichtingen voor irrigatie . . Machine-constructie (rep. werken).
Spoorwegmateriaal, rollend . . . Idem, beveiligingen voor overwegen
Totaal . . . . Algemeene totalen
1933.
f 4 656,70 23 992,54 7 216,50
3 237,08
f 11 694 167,02 6 205,15
339 810,10 14 137.04 f 12 054 319,31
97 936,34 25 495,—
278 333,13 76 755,—
2 558,—
57 711,—
27 443,67 6 077,—
29 169,40 f 601478,54 f 12 655 797,85
1934.
f 7 220,29 15 096,64 23 200,49 136 604,90 f 9 706 947,47 3 313—
347 771,66
f 10 058 032,13
98 745,97 15 654,50 351 727,24 37 975,03 2 039,33 38 200,50 10 698,85 2 022,—
3 853,50 f 560 916,92 f 10 618 949.05
1935.
17 967,29 28 693,32 34 974,96 333,80 22 663,14 f 11027 584,99 2 386,—
301 737,54 584,42 f 11332 292,95
44 936,47 43 558,—
306 242,82 57 608,72 103,50 32 487,81 7 026,89 10 977,—
15 824,46 518 765,67 f 11851058,62 H e t aan den I.O.A. verbonden kantoor voor de opruiming van overtollige Landsgoederen werd 1 Mei 1935 gesloten.
I. H A N D E L .
Bij G. B . 17 J u l i 1935 n°. 27 ( J . C. n°. 60) is een commissie ingesteld, welke tot t a a k heeft een onderzoek in t e stellen naar de mogelijkheden voor de bevor-dering v a n het handelsverkeer tusschen Nederlandsch-Indië e n C h i n a en ter zake van voorlichting t e dienen (commissie voor de handelsbetrekkingen m e t C h i n a ) . De m e t de Nederlandsche H a n d e l Maatschappij gesloten overeenkomst voor den verkoop in Nederland gedurende de jaren 1935 en 1936 van de voor L a n d s -rekening in Nederlandsch-Indië gewonnen voortbrengselen van den landbouw is opgenomen in B b . n°. 13428.
1. Groothandel.
a. Uitvoer. Kon in h e t Verslag over 1934 worden vermeld, d a t het algemeen prijspeil een lichte verbetering te zien gaf, in 1935 k w a m een kleine inzinking, zooals blijkt uit het volgend, door het Centraal Kantoor voor de Statistiek gepubliceerd overzicht van de gewogen indexcijfers van 12 der voornaamste uitvoerproducten (basis 1928 = 100).
Juli Deze achteruitgang vindt m e n over het geheel genomen ook weerspiegeld m de marktprijzen der meeste uitvoerproducten, zooals blijkt uit onderstaande cijfers van het Centraal Kantoor voor de Statistiek.
Arachides, Toeban,
Januari
De goederenuitvoer geeft in 1935 t e n opzichte van het voorafgegane jaar naar de waarde een vermindering te zien van 42,8 millioen gulden, terwijl de export n a a r de hoeveelheid is gestegen m e t 363 400 ton. N a a r de waarde is de achteruit-gang voor J a v a en de Buitengewesten gelijk verdeeld. Voor J a v a bedroeg' de daling + 21 millioen en voor de Buitengewesten + 22 millioen gulden. Naar de hoeveelheid geeft J a v a een daling t e zien v a n 38 100 ton, terwijl de Buiten-gewesten t e n opzichte van 1934 een vermeerdering' aantoonen van 401 500 ton.
De volgende s t a a t van uitvoeren, verdeeld n a a r de 15 goederengroepen, naar de waarde en de hoeveelheid, geeft een overzicht van den uitvoer van 1935, vergeleken m e t dien in 1934.
c
o"" r-" cd" co"
+ I +
Hieronder volgen nog korte overzichten v a n het marktverloop en den uitvoer van verschillende producten. De daarin vermelde hoeveelheden zijn, indien niet anders vermeid, netto hoeveelheden.
Bubber.^ H e t jaar 1935 is voor rubber een belangrijk jaar geweest. H e t was het eerste jaar, gedurende hetwelk de internationale rubberrestrictie volle twaalf m a a n d e n van kracht w a s .
Zooak bekend, is de aan Nederlandsch-Indië toegestane exporthoeveelheid gesplitst in twee v a s t s t a a n d e deelen: één deel voor ondernemingsrubber en één deel voor bevolkingsrubber.
H e t toezicht op den uitvoer van ondernemingsproduct had automatisch plaats en leverde geen moeilijkheden op, doordat h e t aandeel in den uitvoer voor iedere onderneming kon worden vastgesteld aan de h a n d van bekende productiecijfers.
H e t toezicht op den uitvoer van bevolkingsproduct werd geregeld door h e t heffen van een bijzonder uitvoerrecht, zoodanig variabel, d a t de t a p en de export in verband m e t de netto-opbrengst automatisch binnen de gewenschte grenzen bleven.
I n enkele gedeelten van den Archipel kon ook voor bevolkingsrubber indivi-duelle restrictie worden ingevoerd; voorbereidingen werden getroffen, o m deze individueele restrictie m e t ingang van 1 J a n u a r i 1937 ook in de overige bevol-kingsrubbergebieden in t e voeren.
H e t restrictie-percentage was gedurende het eerste kwartaal 25 % en werd vervolgens ieder kwartaal m e t 5 % verhoogd, zoodat h e t aan h e t einde v a n het jaar 40 % bedroeg.
Voor de ondernemingen beteekende deze gemiddelde restrictie van 324 % over het geheele jaar een interne restrictie van ruim 35 %. Aangezien de kost-prijs voor ondernemingsrubber door deze productiebeperking niet onbeduidend steeg, waren de financieele resultaten, welke de ondernemingen behaalden, niet van dien aard als m e n aan de hand van de hoogere rubberprijzen zou k u n n e n verwachten.
H e t bijzonder uitvoerrecht op bevolkingsrubber ter regeling van den uitvoer steeg van 8 cent per A_ kg bij h e t begin van 1935 tot 11 cent midden J u n i en 1 4 | cent gedurende October en November.
De statistische positie van rubber geeft in 1935 een belangrijke verbetering te zien. De zichtbare wereldvoorraden daalden van 679 000 ton begin J a n u a r i tot 576 000 ton einde December 1935. De r u b b e r m a r k t opende begin 1935 m e t een noteering van 1 9 | cent per J kg. I n deze noteering waren de verwachte resultaten der rubberrestrictie r u i m verdisconteerd, zoodat, toen bleek, d a t er geen aan-leiding bestond o m een directe vermindering der wereldvoorraden te verwachten, likwidaties plaats hadden, m e t als gevolg een reactie in de prijzen. Hierbij k w a m e n nog de peper-debâcle te Londen, waarbij ook belanghebbenden in rubber betrokken waren, alsook de politieke onrust in E u r o p a , zoodat in de laatste helft van M a a r t voor Standard Sheets nog slechts ruim 16 cents per A kg werd betaald.
N a d a t de verhoogde restrictie-percentages voor het derde en vierde kwartaal bekend werden en d e statistische positie van het product ook begon t e ver-beteren, trokken de noteeringen weer aan, zoodat h e t jaar kon sluiten op 20 cent per \ kg.
De werkelijke rubberuitvoeren bedroegen gedurende 1935 287 470 ton, waar-van 142 578 ton ondernemingsrubber en 144 892 ton bevolkingsrubber. Gedurende 1934 werden 385 798 t o n rubber uitgevoerd, waarvan 199 605 ton ondernemings-rubber en 186 193 t o n bevolkingsondernemings-rubber.
Tenslotte zij nog vermeld, d a t de hoogeromschreven regeling v a n het toezicht op den uitvoer van bevolkingsrubber n i e t heeft k u n n e n voorkomen, dat de voor 1935 t e n uitvoer toegestane hoeveelheid bevolkingsrubber belangrijk werd over-schreden. Deze overschrijding kon echter grootendeels worden gedekt door het van Eegeeringswege opkoopen en d a a r n a annuleeren van uitvoerlicenties voor ondernemingsrubber t o t een hoeveelheid van 20 000 ton.
Suiker. De uitvoer van suiker bedroeg gedurende 1933 1 1 5 1 3 8 / ton, 1934 1 089 968 ton en 1935 1 027 927 ton, zoodat de export van 1935 wederom beneden dien der voorafgegane jaren bleef. Ook de bmnenlandsche afzet wordt lager getaxeerd (302 000 ton in 1935, tegen 320 000 ton m 1934)
Ondanks de toenemende suikerproductie in Britsch-Indië bleet deze bestem-ming de belangrijkste afnemer v a n Java-suiker. De export naar Britsch-Indië en Ceylon was zelfs grooter d a n in 1934 (386 526 t o n in 1935, tegen 351 703 t o n m 1934) hetgeen o m . als een gevolg kan worden beschouwd van d e n misoogst in Britsch-Indië. N a a r J a p a n werden in 1935 155 934 ton verscheept tegen 129 599 t o n in 1934. Ook de verschepingen n a a r Malakka, Siam en de z.g.
overige Aziatische b e s t e m m i n g e n gaven een vermeerdering t e zien (van 141 892 ton in 1934 t o t 166 290 t o n in 1935). De verkoopen n a a r China bleven teleur-stellen; China en Hongkong betrokken in 1934 283 594 ton, doch gedurende 1935 slechts 197 631 ton. Zelfs wanneer m e n a a n n e e m t , d a t de naar J a p a n verscheepte suiker uiteindelijk in China wordt verbruikt, is dit resultaat onbe-vredigend De afscheep n a a r bestemmingen bewesten Suez liep terug v a n 112 498 t o n in 1934 tot 52 161 ton in 1935, doch aan deze achteruitgang moet niet te veel gewicht worden gehecht, aangezien de verkoop n a a r deze bestem-mingen m e t groot verlies geschiedde.
Ondanks de daling van den totaal-uitvoer, liep de voorraad vrij aanzienlijk terug namelijk v a n 2 820 400 t o n op 1 J a n u a r i 1934 t o t 2 020 600 ton op 1 J a n u a r i 1935 en 1 175 200 t o n op 1 J a n u a r i 1936, voornamelijk als gevolg van de rigoureuze productiebeperking.
Terwijï de oogst-1933 1 4 9 1 0 0 0 t o n en de oogst-1934 646 000 t o n bedroeg, werd de oogst-1935 beperkt t o t 512 000 ton, terwijl de oogst-1936 geraamd mag worden op 560 000 ton.
Tengevolge van de hoogere wereldmarktprijzen was 1935 voor de Java-suiker-industrfe v a n financieel s t a n d p u n t bezien gunstiger dan 1934.
De statistische wereldpositie verbeterde vooral door de belangrijke verminde-ring in 1935 van den wereldsuikervoorraad, welke volgens „ D i e Deutsche Zucker-i n d u s t r Zucker-i e " teruglZucker-iep van 8 770 200 t o n op 1 J a n u a r Zucker-i 1934 t o t 8 548 300 t o n op
1 J a n u a r i 1935 en 7 284 000 ton op 1 J a n u a r i 1936.
J a v a heeft, zooals eerder reeds vermeld, door een rigoureuze productiebeper-king niet weinig t o t dit resultaat bijgedragen.
N a a s t de verbeterde statistische positie werkte de in verschillende landen geconstateerde vermeerdering van h e t verbruik mede t o t een betere prijszetting.
De in November 1934 ingezette prijsstijging hield ook gedurende d e eerste m a a n d e n van 1935 aan. Te Londen steeg de prijs voor „raws in shillings per cwt c i. f. v a n 4 / 3 einde 1934 t o t 5 / — einde M a a r t 1935. Gedurende deze periode verhoogde de Nederlandsch-Indische Vereeniging t o t Afzet van Suiker f N I V A S ) hare limites o . a . voor superieur naar de W estkust v a n -Britscli-Indië v a n f 3,05 tot f 3,55 en naar Hongkong van f 2,90 t o t f 3,75. Madien trad t e L o n d e n een prijsdaling in, zoodat de noteermg aldaar einde J urn op sh 4/2A k w a m . Deze daling was o. a. een gevolg van het feit, dat Oupa 200 000 ton m e e r produceerde d a n was vastgesteld, terwijl San Domingo zijn surplus-voorraad v a n ± 90 000 ton op de m a r k t wierp.
De N I V A . S . kon aanvankelijk hare limites nog verhoogen, o. a. t o t i 4 voor superieur n a a r de W e s t k u s t v a n Britsch-Indië en t o t f 4,30 voor superieur n a a r Hon»kon^, welke noteeringen t o t in J u n i konden worden gehandhaafd.
D a a r n a was zij echter genoodzaakt hare limites t e verlagen t o t respectievelijk f 3 55 en f 4 voor bovengenoemde kwaliteiten en bestemmingen. Tegen het einde van J u l i stegen de prijzen evenwel weer en de N . I . V . A . S . bereikte eind October de hoogste limites van h e t jaar, namelijk f 4,30 voor de W e s t k u s t v a n Britsch-Indië en f 4,70 voor Hongkong, in beide gevallen voor superieur, welke notee-rineen t o t begin 1936 konden gehandhaafd blijven.
E i n d e 1935 was de situatie voor J a v a minder onbevredigend d a n een jaar tevoren hoewel niet uit h e t oog m a g worden verloren, d a t J a v a nog steeds over een productie-apparaat beschikt, dat ruim tweemaal zooveel kan produ-ceeren als de mogelijk geachte afzet.
Thee. De thee-export, welke gedurende de jaren 1932, 1933 en 1934 een gestadigen achteruitgang t e zien gaf v a n 78 763 ton in eerstgenoemd jaar tot 71 874 ton m 1933 en 64 238 t o n in 1934, is gedurende 1935 een weinig gestegen, namelijk t o t 65 637 ton. Ten opzichte van 1934 heeft deze uitvoer, verdeeld n a a r de werelddeelen, enkele wijzigingen ondergaan. De export n a a r Europa, waar Nederland en Engeland de eenige koopers van belang zijn, is m e t + 2000 ton gedaald. Hiertegenover s t a a t een vermeerdering van den uitvoer n a a r Noord-en Zuid-Amerika van onderscheidNoord-enlijk 1500 Noord-en 800 ton.
Nederland en de Angelsaksische landen zijn als gewoonlijk de belangrijkste afnemers v a n Nederlandsch-Indische thee, zooals uit de volgende cijfers blijkt (hoeveelheden in tons v a n 1000 kg) :