Het lichaam als een zelfbewust werkinstrument

De tweede categorie respondenten betreft enkele jonge vrouwen die bewust kiezen voor sekswerk vanwege de zelfstandigheid en flexibiliteit. Zij benaderen sekswerk en hun lichaam daarin instrumenteel en hebben een zelfbewust voorkomen. Ik noem hen jonge zelfbewuste werkers.

‘Als er een klant binnen komt dan ben ik gelijk met mijn werk bezig’

Sofia is met haar 26 jaar een van de jongste vrouwen in mijn onderzoeksgroep. Zij werkt in een inpandig raamprostitutiegebied van een stad in het oosten van Nederland. Enige tijd na onze eerste ontmoeting interview ik Sofia in haar kamer. Ik vind haar dan positiever klinken over het werk dan de eerste keer, misschien doordat zij toen naast een meisje zat met een negatieve beleving van het werk. Sofia is Nederlands-Roemeens. Zij praat openlijk over haar beleving, vermoedelijk omdat zij mij ziet als iemand ‘van de GGD.’ Het gesprek is prettig en de sfeer is ontspannen. Sofia heeft haar kamer mooi aangekleed, een Arabisch muziekje klinkt uit de kleine stereotoren. Ze steekt een sigaret op. Sofia komt spontaan en zelfbewust over. Ondanks dat ze zegt te blowen, lijkt ze aanwezig en energiek. Ze is slank met donker haar, donker opgemaakte ogen. Ze draagt een bikini met een zwarte kanten kimono en kousen. Sofia werkt sinds acht jaar in de prostitutie. Eerder werkte zij in een privéhuis en als escort, maar achter het raam werken bevalt haar veruit het best vanwege de zelfstandigheid. Het privéhuis vond ze ‘gezellig’, maar het verdiende geld ging deels naar de exploitant en deze oefende druk uit om orale seks met klanten te hebben zonder condoom. Werken als escort vond Sofia ‘spannend’, maar omdat zij de klant bezocht, voelde ze zich niet altijd veilig: ‘Dan kan je je niet de koningin in je eigen kamertje voelen, snap je?’ Toen Sofia begon achter de ramen, wist ze dat ze op haar plek zat: ‘Toen dacht ik echt, oh ja, dit wil ik (lacht)! Niet zozeer om de seks of zo, maar gewoon het geld, weet je wel, en alles daaromheen, de meiden, de sfeer, het werk zelf. Het weinige werken ook. Je bent niet verplicht elke dag te werken.’ Dit zegt Sofia in ons derde, telefonische gesprek, en pas dan is me echt duidelijk dat zij zich wel degelijk thuis voelt in het werk.

Inhoud van het werk: Je eigen ding doen

Als ik Sofia vraag wat ze nou precies van het werk achter het raam vindt, zegt ze:

‘Nou, ik persoonlijk vind het wel... leuk. Niet per se omdat je seks met mannen hebt, maar omdat het mijn eigen ding is. Ik verdien m’n eigen geld, ik ben niet afhankelijk van iemand. Of van de maatschappij. Dat trekt mij wel aan en in dit beroep kan je dat vinden.’

Haar motivatie om het werk te doen is vooral het geld. En haar ‘eigen leven.’ Deze twee aspecten van het werk zijn verslavend, zegt Sofia. ‘Het blijft trekken.’ Ze was een keer twee maanden gestopt met sekswerk, gaan schoonmaken en in een restaurant gaan werken:

’Allemaal heel leuk en aardig. Maar ik verlangde terug naar het leven van niet ergens in een regime zitten en gewoon lekker je eigen ding doen. Het is verleidelijk, er gaat geld in om, weet je wel.’

Noodzakelijk voor sekswerk is volgens Sofia sociaal vaardig zijn. ‘Je moet een beetje leuk met mensen om kunnen gaan, anders is het teveel gevraagd.’ Hoewel ze soms aantrekkelijke klanten heeft, doet de gedachte “Het is een hoerenloper” voor haar elke aantrekking gelijk weer verdwijnen. Sofia maakt een duidelijk onderscheid tussen handelingen met klanten en seks in haar privéleven: ‘Seks die ik hier heb, is

geen seks voor mij.’ Zoenen en anale seks (bij haar) beschouwt zij als ‘privé’ en niet horend bij het werk. Waar zij voor haar gevoel mee bezig is tijdens een contact met een klant?

‘Voor m’n gevoel ben ik gewoon weer geld aan het verdienen. En tegelijkertijd probeer ik over te komen alsof ik zwaar intens geil ben, zeg maar. En dat ook zo aan die klant te laten zien. Maar in mijn hoofd ben ik geld aan het verdienen, ben ik aan het tellen bij wijze van spreken.

PL: Ja. Ja, precies. Maar voelt het dan een beetje… mechanisch of zo, of dat niet?

Het is wel mechanisch, dat zit er echt in. Als er een klant binnen komt dan ben ik gelijk met mijn werk bezig. Ik merk ook niet wat er om me heen gebeurt, ik ben automatisch ingesteld op die man. Dat is niet iets waarvoor ik mezelf moet overbrengen of zo, want het gaat gewoon automatisch.’

Sofia voert een vaste routine uit met klanten. Dat vindt ze fijn, omdat ze daardoor niets vergeet. Bij de routine horen het bedenken ‘wat ze nog beter kan doen’ om de klant op te winden, evenals het in de gaten houden van de tijd. De term ‘mechanisch’ zoals ik hem in mijn vraag bedoelde, heeft associaties met onverschilligheid en afstand en die lijken niet van toepassing bij Sofia. Zij neemt haar werk serieus en zet zich ervoor in. Ze voelt voldoening als merkt dat ze haar werk goed gedaan heeft:

‘Als ik zie dat een klant genoten heeft of dat ie is klaargekomen, dan is dat voor mij een teken van, hij is tevreden, weet je wel. Daar ben ik gewoon scherp op, want als een klant tevreden is, dan komt ie weer terug. Snap je? Dat is belangrijk. Dus je moet te allen tijde goed zijn voor je klanten, want ze komen niet voor een chagrijnig mens. Ze komen wel voor een beetje actie en spanning, dus dat moet je ze kunnen geven. En niet alleen zo overkomen, maar ook gewoon doen.’

Sofia ziet het als haar taak betrokken bij de klant te zijn. Ze zegt geen afstand tot zichzelf of de situatie te voelen tijdens een contact: ‘Nee. Je moet wel meedoen.’ Niet iedere sekswerker kan volgens Sofia ‘genoeg geven’. ‘Sommige meisjes zijn heel erg oppervlakkig, maar hardlopers zijn doodlopers, weet je. Dat schiet niet op.’ Dat het motief achter haar inzet uiteindelijk het geld is, blijkt als zij zegt: ‘Ik heb verder niks met mijn klanten, alleen maar economische banden heb ik hier’. Of als zij een vergelijking maakt met schoonmaakwerk: ‘Dat is gewoon hetzelfde als je bij schoonmaakwerk je voldoening haalt omdat de pleepot weer helemaal blinkt alsof ie nieuw is. Dat heb ik als een klant genoten heeft.’

De SM die Sofia bij sommige klanten doet vindt ze ‘leuk’. Zelf een onderdanige rol hebben kan privé voor haar bij de seks horen, maar is op het werk ondenkbaar: ‘Op je werk moet je toch wel even laten zien wie de baas is. En dat ben ik. In mijn kamer.’ Het werk houdt meer in dan seks, zegt ze:

‘Je doet meerdere dingen voor een mens. Het is niet altijd maar seks. Tuurlijk, het merendeel wel. Maar je hebt ook andere dingen. Er zijn mensen die niet eens- Ik heb een man hier, die komt eens in de zoveel tijd bij me. En dan is ie in je kamer en dan gaat ie ineens huilen! En het enige wat ie wil is even vastgehouden worden. Nou (lachend), dan ga ik hem helemaal zitten knuffelen en zo, dan zeg ik ‘kom maar, schat’, probeer hem vrolijk te maken. Het is zoveel meer dan seks.’

Minder prettige aspecten van het werk, zoals wanneer klanten stinken, lijkt Sofia te accepteren als behorend bij het werk. Ik vraag wat ze dan doet: ‘Ja, m’n neus dicht. Diep inademen, grote hap lucht nemen en weer hup, naar beneden met je hoofd! (We lachen).’ Emotioneel kan het werk zwaar zijn. Als sekswerker moet ze ‘zoveel verhalen’ aanhoren: ‘Daar moet je je gewoon vanaf kunnen zetten, want als je met al die verhalen mee gaat, met je gevoel, dan ben je helemaal uitgeput aan het einde van de dag.’ Eén klant probeerde ze altijd zo op te peppen, dat ze zich ‘helemaal leeg’ voelde daarna:

‘Heel m’n aura was helemaal leeg! (Lachend: ) Dan moest ik weer opgeladen worden, (schiet in de lach) ik was helemaal leeg! Maar dat… kan dus ook. Maar op een gegeven moment ben ik daarmee opgehouden, want ja, zo ver hoeft het voor mij nou ook weer niet te gaan.’

Niet teveel energie geven is dus iets wat Sofia heeft moeten leren. Hoewel ze probeert klanten ‘het gevoel te geven dat je ze wel begrijpt en zo’, geeft ze indien nodig een eigen wending aan het gesprek.

Sofia vindt het jammer dat mensen vaak zonder respect over sekswerkers praten. ‘Ze denken altijd, hoeren die zitten allemaal aan de drugs of die werken allemaal voor pooiers, weet je wel. Dat het

gewoon één grote criminele wereld is. Of het zijn huwelijkskapotmakers, weet ik het allemaal (lacht).’ Ook haar eigen familie, die niet weet dat ze in de prostitutie werkt, hoort ze op deze manier praten. Het ‘liegen tegen haar naasten’ vindt Sofia vervelend. Toch ziet ze het als de beste oplossing:

‘Dat zijn leugens voor hun eigen bestwil, om hen te beschermen van een wereld waar ze gewoon geen weet van hebben, omdat zij dat totaal anders zien dan hoe ik dat zie. Snap je. Dat zullen ze ook nooit begrijpen, zoals ik dat zie. Dus dan heb ik het liever zo.’

Het verbergen van haar werk kost Sofia weinig moeite, doordat haar woon- en werkplek zich in verschillende delen van het land bevinden. Ze zegt zich een andere persoon te voelen in haar werk:

‘Als ik in m’n eigen stad ben, dan voelt het echt totaal geen Sofia meer. Weet je. Stel, iemand zou me roepen met de naam Sofia, dan zou ik er niet naar luisteren. En als ik hier ben, voel ik me eigenlijk altijd wel Sofia. Omdat iedereen me hier kent als Sofia. Niet dat ik een dubbele persoonlijkheid heb, of zo. Maar ja, eigenlijk ook weer wel, want als je al acht jaar lang Sofia bent, dan is dat toch wel… (in de lach schietend: ) een persoon in je dagelijks leven geworden, of zo.’

Het hebben van een werkpersonage lijkt goed te werken voor Sofia. Ze voelt zich tijdens het werk net zo goed in contact met haar lichaam en emoties als buiten het werk. Het blowen heeft volgens Sofia niets met haar werk te maken, ze is ‘gewoon een blower’. Ze wordt er rustiger door, zegt ze.

Voor Sofia is werken in de prostitutie een bewuste keuze geweest, ze ‘zou het zo weer doen.’ Dat blijkt ook als ze vertelt over wat lijkt op een gevoel van gebrek aan erkenning. Klanten zeggen vaak tegen haar: ‘Nou, ik had zo’n meisje als jou hier niet verwacht’, omdat ze bijvoorbeeld vinden dat ze netjes praat. Sofia reageert dan met ‘dat ik de hoer speel hoeft niet gelijk te betekenen dat ik uit een achterbuurt kom. Je hebt ook genoeg studenten die de hoer spelen.’

Vrouwelijkheid en schoonheid in sekswerk: Het lichaam bewust als lustobject gebruiken

Een sekswerker moet er volgens Sofia vooral verzorgd uitzien. Sinds ze in de prostitutie werkt, is ze zich meer bewust dat ze ‘een beetje in vorm’ moet blijven door bijvoorbeeld te sporten. Het werk helpt volgens Sofia ook: ‘Want als je veel seks hebt, gebruik je ook veel spieren! Althans, ik wel (lacht). Met bepaalde standjes ben je toch ook wel intensief aan het trainen, hoor.’ Sofia zegt te houden van ‘acrobatische standjes’. Soms doet ze tussendoor oefeningen op haar kamer, voor haar figuur, ‘om de tijd te doden’ en zich weer energieker te voelen. ‘Mooi zijn’ is volgens haar niet belangrijk in het werk:

‘Nee, ik vind, mooi, mooi, als je echt mooi bent dan schrikt het mannen vaak ook nog af. Ik vind uitstraling het belangrijkste. Vind ik persoonlijk. Je moet gewoon een beetje kunnen stralen. Je kunnen inleven. Een beetje, ja, dat je weet hoe je met mensen om moet gaan.’

Klanten zeggen tegen Sofia dat ze haar gezellig en relaxed vinden. Op wat voor uiterlijk klanten vallen is volgens Sofia ‘geen peil te trekken. Dat is zo verschillend. Maar dat is ook het leuke aan het vak, weet je.’ Over haar eigen uiterlijk en lichaam is ze tevreden: ‘Ik vind wel dat ik een goed lichaam heb, een goed getraind lichaam. Je ziet mijn lijnen mooi lopen en zo (lacht).’

Sofia is bewust bezig met hoe zij haar lichaam presenteert aan klanten. Ze is ‘echt een staande werker. Ik vind dat ik mezelf beter presenteer als ik sta dan als ik zit. Dat komt vlotter en actiever over.’ Als een klant langs het raam loopt ‘dan eh, lach ik effe leuk. Effe leuk doen (lacht). Een praatje maken.’ Ze demonstreert me hoe ze de deur open doet en zegt: ‘Hai schat, heb je zin om lekker binnen te komen?’ Ze houdt ervan klanten recht in de ogen aan te kijken. ‘Je hebt mannen, die worden daar heel

erg opgewonden van.’ Sofia heeft geen moeite met het aankijken van een klant, omdat ze ‘totaal niets

met die persoon heeft.’ Een favoriet standje van haar is ‘doggy style’ staand, want dan kan ze goed oogcontact maken via de spiegel. Verder kunnen klanten haar borsten aanraken ‘en het is toch ook wel

een geil standje voor zo’n man natuurlijk.’ Sofia denkt dat veel klanten haar zien als lustobject. Zij ziet haar eigen lichaam ook op die manier tijdens het werk zelf:

‘Ja, dan gooi ik heel m’n lichaam in de strijd, weet je, en mezelf gewoon. Dan eh, span ik het allemaal lekker aan (lacht). Ja, tussendoor eigenlijk niet. Zeg maar, als je met de meiden aan het kletsen bent, of als je op je kamer zit. Het is meer echt als er een man (klant, PL) is.’

Vooral met de klanten die ‘puur voor de seks’ komen heeft Sofia het idee dat ze een illusie verkoopt:

‘Ze komen binnen, vinden jou een onwijs geil wijf en jij gaat zorgen dat als ze weggaan dat ze jou nog steeds een onwijs geil wijf vinden. Dan wordt het gewoon echt een porno 15 minuten. Dat is dan die illusie voor hun. Dat ‘ahh…’, je weet wel, helemaal met een big smile de deur uitgaan. Dan hebben ze een pornofilm gezien en dan denken ze, dat wil ik ook. En ook op die manier (lacht)!’

Een recente klantenrecensie over Sofia laat zien dat ze blijkbaar overtuigend haar rol speelt. De klant schrijft dat Sofia ‘super geil’ was en dat het ‘weer heel gezellig’ was bij haar (www.hookers.nl). Daarnaast, ‘voor veertig procent’ is Sofia zichzelf: ‘Je moet een stukje van jezelf laten zien, dan geef je dat vertrouwen aan mensen, anders niet.’ Dat geldt voor de gesprekken, maar ook de seks. Ze ‘faket’ ook niet altijd. Als klanten vragen of ze ‘kan klaarkomen’, zegt ze met een grapje: ‘Je mag het proberen, maar dan wordt het een dure avond (lacht).’ Haar werk- en privékleding houdt Sofia meestal gescheiden, maar het is geen noodzaak: ‘Want stel, ik ga een keer stappen, en daar staat een corset van mijn werk heel leuk bij, dan zou ik dat ook wel aan doen.’

Gezondheid in sekswerk: Sekswerk als werk dat lichamelijk gezien niet gezond is

Sofia zegt dat ze zich ‘wel gezond’ voelt, want ze heeft geen klachten of ziektes. Ze vindt dat ze gezond leeft, hoewel ‘blowen misschien niet het meest gezonde is wat je kan doen’. Als ik Sofia vraag naar haar ideeën over sekswerk en gezondheid, lijkt zij vooral bang te zijn om baarmoederhalskanker te krijgen, aangezien zij dit in ieder gesprek ter sprake brengt. Zo zegt ze: ‘De moeder van een kennis van mij speelde altijd de hoer en die is doodgegaan aan baarmoederhalskanker. En hij (de kennis, PL) zegt altijd, dat komt door al die lullen die ze in haar lichaam heeft gehad.’ Sofia zegt dat ze bewust niet de hele tijd denkt aan het risico op soa’s in het werk: ‘Want dan zou ik gek worden.’ Ik vraag of het werk ook positieve kanten heeft voor de gezondheid:

‘Ik kan zo effe een-twee-drie niet iets verzinnen wat mijn gezondheid een extra boost zou geven door dit werk of zo, nee. Sowieso, ik zit de hele dag binnen, van ’s ochtends tot in de nacht, zonder frisse lucht. Dat is absoluut niet goed voor m’n huid. Ik rook meer als ik op m’n werk ben. Als ik thuis ben, dan rook ik eigenlijk alleen maar een joint. Op m’n werk rook ik daar ook bij.’

Tijdens onze eerste ontmoeting zegt Sofia over het roken ‘soms gaan er wel 3 pakjes per dag doorheen.’ Daarnaast zegt ze dat er qua eten ‘weinig andere keus hier’ is dan zogenaamd junkfood.

Soms heeft Sofia lichamelijke klachten door het werk, zoals buikpijn. Als ze een paar klanten achter elkaar heeft gehad ‘lijkt het af en toe net of je eierstokken eruit springen.’ Soms heeft ze last van haar knieën door het vele staan. Als dit soort klachten toenemen zou Sofia dat ‘heel erg’ vinden. Echter de fysieke belasting is volgens haar vergelijkbaar met die in andere ‘staande beroepen’. ‘Ik denk dat die mensen aan het eind van de dag ook wel hebben van, goh, ben ik even blij dat ik zit.’ Het zwaarst in het werk lijkt Sofia te vinden als ze weinig klanten heeft en zich verveelt. Een voorwaarde voor haar om zich goed te blijven voelen in haar werk is ‘vooral blijven verdienen’. Hoewel Sofia zich tijdens haar menstruatie vaak prikkelbaar voelt, kiest ze ervoor door te werken tijdens deze dagen. De zelfstandigheid en het geld lijken voor Sofia belangrijker dan bepaalde lichamelijke ongemakken.

Sofia werkt altijd met condoom, in één standaard maat. Klanten klagen soms dat ze te strak zitten, maar volgens haar is dat ‘een veelgebruikt smoesje. Daar kijk je zo doorheen.’ Wat betreft

hygiëne gebruikt Sofia een vaginale wasemulsie en heeft ze een fles antibacteriële zeep naast haar wasbak staan, waarmee ze steeds haar handen wast en klanten hun handen laat wassen. Veel klanten zeggen haar dat zij opvallend hygiënisch is, wat ze niet begrijpt:

‘Het is toch je lichaam en ik vind dat je daar schoon op moet zijn, je kan zo van alles oplopen, weet je, het is zo gebeurd. Want vaak zijn het de kleine dingen die het doen en dan hoeft het nog geeneens