haar narratieve verschijningsvorm waarin het verbeeldingsvermogen een belangrijke rol speelt. Het zingevingsproces begrijpen hangt dan ook nauw samen met het luisteren naar en het verstaan van verhalen. Zelfverwerkelijking (authenticiteit), groei en ontwikkeling, of de mogelijkheid daartoe, zijn belangrijke aspecten van het zingevingsproces, met name in de context van werk en organisatie. In organisaties doet zich ook de collectieve vraag voor van de identiteit van de organisatie als geheel. Het aan de orde stellen van zingeving in werk en organisatie is in belangrijke mate gekoppeld aan het initiërend vermogen van leidinggevenden. Dat vermogen is gelegen in het kunnen aanbrengen van een betekenisvolle visie, waardoor individuele medewerkers in staat worden gesteld hun betekenis of meerwaarde in het geheel te duiden, in het stellen van zinvragen en in het ruimte bieden aan het zoeken naar antwoorden. Maar zingeving komt niet alleen aan de orde als onderwerp van aandacht als het gaat om de manier waarop een leider leidinggeeft aan anderen. Zingeving in de context van werk en organisatie begint in het bijzonder daar waar leidinggevenden zichzelf zinvragen stellen en starten met het proces van het vinden van antwoorden op hun eigen zinvragen.
Zingeving in werk en organisatie: verschillende niveaus ter ondersteuning van data-analyse
In nagenoeg alle tot nu toe aangehaalde literatuur komt de rol van het individu ten aanzien van het zingevingsproces – zowel in als buiten de context van werk en organisatie – prominent naar voren. Maar naast het individuele niveau zijn er ook nog andere niveaus die in het kader van zingeving in organisaties onderzocht kunnen worden. Zoals het groeps- of teamniveau, het niveau van de organisatie als entiteit en zelfs het maatschappelijk niveau. Neal en Bennet (2000) constateren dat veel studies naar zingeving in werk (workplace spirituality) uitsluitend worden verricht op of binnen één van de genoemde domeinen, maar dat onderzoekers mogelijk effectiever zouden zijn wanneer zij de verschillende niveaus tegelijkertijd beschouwen. Neal en Bennett stellen dan ook dat meer multilevel of holistisch onderzoek zou kunnen bijdragen aan het beter en steeds specifieker begrijpen van zingeving (en spiritualiteit) in werk en in organisaties. Het is ook mijn persoonlijke mening dat zicht op en inzicht in de verschillende niveaus in een organisatie, waarbinnen zingeving wordt ervaren en tot stand komt van belang is in het systematisch begrijpen van het concept zingeving in organisaties. Geïnspireerd door de stelling van Neal en Bennet (2000) en gecombineerd met mijn persoonlijke opvatting, maak ik in dit onderzoek bij het analyseren van de empirische data gebruik van een indeling van verschillende organisatieniveaus. Te weten: het individuele niveau, het team- of groepsniveau en het niveau van de organisatie als geheel. Leiderschap vervult een essentiele rol in de verbinding van deze verschillende niveaus (Sass, 2000). Op het individuele niveau gaat het om de ervaring van een diep gevoel van meaning en purpose, het werk wordt ervaren als een roeping of een bestemming en is een
manier om betekenis toe te kennen aan het leven en uiting te geven aan de eigen identiteit. Zingeving op het niveau van de individuele medewerker draagt eraan bij dat medewerkers hun innerlijke motivatie, waarheden en dromen inzetten in het werk, waardoor meer betekenis wordt gegeven aan het eigen leven en aan dat van anderen. Dit komt overeen met alle hiervoor besproken literatuur.
Op groepsniveau (team) heeft zingeving te maken met het ervaren van een sterk ge-voel van verbondenheid met elkaar, ook wel omschreven als sense of community, esprit de corps of zoals Mintzberg (2009) het noemt communityship. De essentie van communityship is een diep gevoel van betrokkenheid bij elkaar, waaronder het ervaren van steun, het ervaren van vrijheid om expressie te geven aan de eigen identiteit en het ervaren van oprechte zorgzaamheid. Ook dit kwamen we in de eerder besproken literatuur tegen, alleen daar werd het niet duidelijk benoemd als iets dat zich voordoet op het niveau van het team.
Op het niveau van de organisatie komt zingeving tot uiting wanneer een individu met zijn of haar eigen waarden een sterke betrokkenheid heeft en op één lijn zit met de waarden van de organisatie die terug te vinden zijn in de missie en het doel van de organisatie. Ook dat heb ik in het theoretisch kader uitvoerig beschreven, maar werd nog niet geïllustreerd zoals in onderstaand schema. In dit schematisch overzicht worden de verschillende niveaus en hun onderlinge verbondenheid getoond (schematisch overzicht is ontleend aan Milliman, Czaplewski en Ferguson, 2003). Tijdens het analyseproces van de empirische resultaten heb ik gebruik gemaakt van deze indeling. Dat is eveneens terug te zien in hoofdstuk 5, waarin ik de empirische bevindingen van dit onderzoek beschrijf.
Individual level Meaningful Work: - Enjoy work - Energised by work - Work gives personal
meaning and purpose
Group level
Sense of Community: - Sense of connection with
co-workers
- Employees support each other - Linked with a common purpose
Organization level
Alignment/Organization Values: - Feel connected to organizational
goals
- Identify with organization’s mission and values
- Organization cares about employees
In het volgende hoofdstuk heb ik uitgebreid aandacht voor de Koninklijke Marechaussee; de organisatie die in dit onderzoek de onderzoekscasus vormt. Aansluitend beschrijf ik in hoofdstuk 4 de onderzoeksmethoden, zoals ik die in deze studie heb toegepast.