Dit gaat de Raad zelf doen

In de inleiding noemden we diverse redenen waarom sommige burgers kritisch zijn over de manier waarop wij met dieren omgaan: de compromissen die we toestaan in de omstandigheden waaronder we dieren houden, de technologische innova- ties die ons dwingen om de positie van het dier veilig te stellen, de bestrijding van ziekten waarbij het welzijn van het dier in het gedrang komt, onze voortschrijdende inzichten in de natuurlijke eigenschappen en behoeften van dieren en tenslotte het groeiende respect voor dieren. Daarbij is onze superioriteit niet meer vanzelf- sprekend en veranderen we van heerser via rentmeester naar partner van dieren. Het is daarom volgens de Raad noodzakelijk om ons ‘verbond’ met dieren opnieuw te ijken. Voor de Raad is wat het dier nodig heeft daarbij het eerste uitgangspunt – wij stellen het welzijn en de gezondheid van dieren centraal. Daarbij is het belangrijk om te rade te gaan bij de wetenschap over wat dieren nodig hebben. We dienen kritisch te kijken naar onze huidige systemen: waar staan die systemen verbeteringen in dierenwelzijn- en gezondheid in de weg? Er moet een scherper beeld komen over een aantal schurende kwesties: onder welke condities mogen we dieren doden, wanneer mogen we het genetisch materiaal van dieren veran- deren met moderne DNA-technologie, wat is een goed evenwicht tussen ecologie en technologie? Is er een noodzaak om grenzen te stellen aan de relatie tussen gezelschaps- en hobbydieren en mensen, wat is daarbij het belang van de eigen- heid van dieren? En wat is de zorgplicht of afblijfplicht voor dieren in de natuur, ook als ze overlast veroorzaken?

De RDA is van plan om de publieksenquête in de toekomst vaker te herhalen. Op de RDA-agenda zullen de komende jaren dan ook onderwerpen verschijnen die hier per diergroep zijn weergegeven. De onderwerpen zijn in meer detail in de eerdere hoofdstukken besproken.

Algemeen

• Rol van nieuwe technieken in de fokkerij van dieren, waardigheid van de zoge- naamde design-dieren, afwegingen over het gebruik van CRISPR-Cas en ver- gelijkbare technieken;

• Gezondheid en sterfte bij jonge dieren;

• Welzijns- en gezondheidsgevolgen van vermenselijking van dieren;

• Dierenwelzijn binnen en tussen de verschillende bestuurslagen: rijk, provin- cies en gemeenten;

• Plaats van het dier in de kringlooplandbouw, zowel de productiedieren als de dieren in de ecosystemen waarin de landbouw functioneert.

Dieren in de natuur

• Welzijn van dieren en dierpopulaties in de Nederlandse ecosystemen; • Plaats in het ecosysteem van niet-gehouden dieren en dieren die nu aangeduid

worden als plaagdieren.

Productiedieren

• Ontwerpeisen voor de nieuwe veehouderij: identificeren van succescriteria van concepten met een hoog niveau van dierenwelzijn en diergezondheid, geba- seerd op diereigen behoeften.

• Klimaatbeleid en de impact van klimaatverandering op gezondheid en welzijn van dieren;

• Gebruik van ICT bij dieren: waarde en risico’s van sensoren en verdere digita- lisering van bedrijven.

Gezelschaps- en hobbydieren

• Verkennen van de grenzen in de relatie tussen gezelschaps- en hobbydieren en mensen;

• Aanpak van obesitas bij gezelschaps- en hobbydieren;

• Welzijn en gezondheid van het dier bij deelname aan sport en ontspanning.

Dieren in dierentuinen

• Voorwaarden voor het verkrijgen van een dierentuinvergunning nader bezien met betrekking tot dierenwelzijn en de bijdrage aan de bescherming van wilde dieren;

Proefdieren

• De bescherming van alle dieren die ingezet worden als proefdieren, waarom zit er nog onderscheid tussen de verschillende groepen dieren;

• Aandacht vragen voor de huisvesting en verzorging van proefdieren, zowel voor, na als tijdens de dierproef.

De discussie over bovengenoemde onderwerpen is een zaak voor iedereen – ngo’s, bedrijfsleven, wetenschap en alle overheden. De gereedschappen van de Raad bestaan bijvoorbeeld uit de zienswijzen die hij gevraagd of ongevraagd uit- brengt en door de Raad opgestelde denk- en afwegingskaders. Maar ook uit het starten van een publieke discussie, waarbij de inbreng van Nederlandse burgers gevraagd wordt. De Raad beoogt hiermee ook in de toekomst bij te dragen aan weloverwogen besluiten en compromissen. Als u het ons vraagt, hebben we de komende jaren nog wel werk te doen. Wij blijven daarbij graag met u in gesprek.

Colofon

Deze publicatie van de Raad voor Dierenaangelegenheden is voorbereid onder leiding van Ynte Schukken door een kernteam bestaande uit Jacques van Alphen, Hans Hopster, Jan Staman, Hans van Trijp, Monique van der Gaag, Rosanne van Oudheusden en Marc Schakenraad. Eindredactie lag in de handen van Linda van den Berg.

Aan de verschillende hoofdstukken hebben de volgende leden, oud-leden en RDA- teamleden in het bijzonder bijgedragen:

1. Over begaanbare wegen: Jan Staman, Ynte Schukken, Hans Hopster, Marc Schakenraad

2. De staat van het dier in de ogen van het Nederlandse publiek: Hans van Trijp, Hans Hopster, Gé Backus, Bert Urlings

3. Grenzeloos samenleven: Jacques van Alphen, Andreas Dijkhuis, Geert de Snoo, David van Gennep, Hans Hopster, Rosanne van Oudheusden

4. Naar een dierwaardige kringlooplandbouw: Hans Hopster, Han Swinkels, Leo den Hartog, Bert van den Berg, Jeannette van de Ven, Monique van der Gaag 5. Pets, passie en professionaliteit: Hans Hopster, Renée Hoynck, Gerrit Hofstra,

Gijsbert Six, Ruud Tombrock, David van Gennep, Rosanne van Oudheusden 6. Vreemde snoeshanen ter lering ende vermaeck: Hans Hopster, Renée Hoynck,

Gerrit Hofstra, Gijsbert Six, Ruud Tombrock, David van Gennep

7. Het best geregeld van allemaal? Jan van der Valk, Franck Meijboom, Jan Staman, Monique van der Gaag, Hans Hopster

8. De natuur: een sprookje?! Jacques van Alphen 9. Heel Holland doodt: Len Lipman, Franck Meijboom 10. De grutto of de koe: Ynte Schukken

11. Dieren zijn net mensen: Jan Staman 12. Knutselen aan dieren: Martien Groenen

13. Dieren tussen de regels door: Rosanne van Oudheusden, Léon Ripmeester, Marc Schakenraad

14. Van heerser via rentmeester naar partner: Ynte Schukken, Jan Staman, Hans Hopster, Marc Schakenraad