Er bestaat geen eenduidig overzicht van Deltametropolen in de wereld. Oosterberg en van Drimmelen115 geven in hun rapport Rode Delta’s een opsomming van
metropolen, die relevant zijn vanuit een oogpunt van overstromingsmanagement, maar deze opsomming is niet volledig.
De tabel in figuur 5 geeft van de 107 metropolen, die in par. 2.2 werden benoemd, die steden aan, die als kern van een Deltametropool kunnen worden gekarakteriseerd.
115 Oosterberg, W. & C. Van Drimmelen (2006). Rode Delta's. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Den Haag. bespreken de overstromingsproblematiek van de Thames Delta, de Seine, de Elbe, de Rijn en van de steden New Orleans, Tokyo, Wuhan (China), Dhaka (Bangladesh) en Venetie.
Deltametropolen Ce ntr umstad De lta Geschatte populat ie in kern metropoo l Geschatte populat ie van hele Deltam etropoo l D e h ele d elta omvat
Alle bevolkingsgegevens afkomstig van van Susteren116, tenzij anders vermeld
Shanghai Yangtze 13.580.000 93.336.700117
Hongkong Pearl River 9.180.000 19.500.000118
37.187.000119 Amsterdam Brussel Keulen (2002) Rijn-Maas 713.000 294.000 729.000 21.425.000 28.075.712120 (2000) Randstad, Antwerp- Brussels, RhineRuhr Stedenring, Central Belgium, RhineRuhr area New York (2003) Hudson 8.086.000 21.767.000 London (2001) Thames 2.766.000 13.945.000 18.984.298121 Greater London Zuidoost Engeland Calcutta (2000) Brahmaputra, Ganges 13.940.000 Cairo (2000) Nijl 14.000.000 Buenos Aires (2000) Rio de la Plata 13.390.000 Milan (2001) Po 3.790.000 4.050.000 Hamburg Elbe 1.726.000 2.593.000 Dhaka (2000) Brahmaputra, Ganges 8.610.000 New Orleans (2000) Mississippi 1.009.000
Figuur 5: Deltametropolen in de wereld (Bronnen: zie voetnoten 116 – 121)
116 Van Susteren, A. W. C. (2005). Metropolitan World Atlas. O10 Publishers, Rotterdam.
117 Shi, P., J. Wang, M. Yang, Y. Wang, Y. Ding, L. Zhuo & J. Zhou. Integrated Risk Management of Flood Disaster in Metropolitan Regions of China. To Balance Flood Disaster Magnitude and Vulnerability in Metropolitan Regions (2002). Second Annual IIASA-DPRI Meeting, IIASA, Laxenburg, Austria
118 Rohlen, T. P. (2000). Hong Kong and the Pearl River Delta: “One Country, Two Systems” in the Emerging
Metropolitan Context. A/PARC, Stanford University, Stanford.
119 Shi, P., J. Wang, M. Yang, Y. Wang, Y. Ding, L. Zhuo & J. Zhou. Integrated Risk Management of Flood Disaster in Metropolitan Regions of China. To Balance Flood Disaster Magnitude and Vulnerability in Metropolitan Regions (2002). Second Annual IIASA-DPRI Meeting, IIASA, Laxenburg, Austria
120 Hall, P. & K. Pain (2006). The Polycentric Metropolis. Learning from mega-city regions in Europe. Earthscan / James & James, London p 21
3.5 De Noordwest Europese Deltametropool
De Noordwest Europese Deltametropool (figuur 6) omvat het gebied tussen Lille, Amsterdam en Keulen en werd op de kaart gezet in de Structuurschets Benelux.122
Figuur 6: De noordwest Europese Deltametropool (kaart afgeleid van Van den Broeck et al. 1996)
Het verstedelijkingspatroon van deze Deltametropool is hierboven in zijn historische ontstaansgeschiedenis beschreven. De transportinfrastructuur waarlangs de voort- gaande verstedelijking plaatsvindt is het netwerk waarin corridors van bewoning en industriële activiteit zich ontwikkelen.123 Het grotere netwerk van deze corridors is
122 Van den Broeck, J., M. Barendrecht, P. De Boe, F. D'hondt, P. Govaerts, P. Janssens, R. Kragt, M. Van Ginderen & W. Zonneveld (1996). Ruimte voor samenwerking; Tweede Benelux Structuurschets, Brussel. 123 Verkennis, A. & T. Groenewegen, Eds. (1997). In: Ontwikkelingen in de regio Randstad-Rijn/Ruhr. Zonneveld W. en F. Evers (red.) 1997 Van Delta naar Europees Achterland. NIROV-Europlan, Den Haag.
Deltametropolen
voor het eerst op kaartgezet in het rapport Europa 2000+ van de Europese Commissie.124 (figuur 7).
Figuur 7: De megacorridors in Noordwest Europa volgens Europa 2000+125
De ontwikkeling van de policentrische metropool Noordwest Europa kan ook inzichtelijk worden gemaakt vanuit het Duitse concept van Groß- of Agglomerationsräume, dat wordt gedefinieerd als het gebied van waaruit het centrum van een grote stad bereikt kan worden binnen één uur reizen. Toegepast op de steden met meer dan 500.000 inwoners, met daarbij één uur reizen vervangen door 50 km afstand, maakt zichtbaar dat de Agglomerationsräume in het gebied tussen Lille, Amsterdam en Keulen elkaar overlappen. Een grotere bundeling van steden kan in Europa niet worden aangetroffen (figuur 8).
De ruimtedruk in de Deltametropool is hoog. Maar deze is, samen met de hoge arbeidskosten de belangrijkste drijvende kracht achter de intensivering van het grondgebruik en de bijbehorende productiviteitsvoordelen. De Noordwest-Europese Deltametropool is zo bezien dus geen bedreiging maar juist een voorwaarde en een perspectief voor de verdere kwalitatieve en kwantitatieve doorgroei van de metropolitane landbouw.
124 European Commission (1995). Europe 2000+. Office for Official Publications of the European Commision, Luxembourg.
Figuur 8: Overlappende Agglomerationsräume in Noordwest Europa vormen samen de Noord- west Europese Deltametropool
In de voorgaande hoofdstukken is betoogd dat er uiteenlopende redenen zijn waarom verdere ontwikkeling van de landbouwproductiviteit met een sterk accent op moderne industriële landbouw en metropolitane landbouw dringend geboden is. Op de eerste plaats omdat de wereldbevolking de komende decennia nog sterk zal groeien en omdat die groei zich volledig in steden zal voltrekken. Op de tweede plaats omdat mensen in de steden andere consumptiepatronen ontwikkelen. Op de derde plaats omdat het platteland leegloopt en er daar steeds minder mensen zijn, die nog op traditionele manieren aan voedselproductie willen werken.
Landbouw en voedselvoorziening zijn zogezien uiterst belangrijke aspecten van duurzame ontwikkeling. Zonder ingrijpende modernisering van de landbouwproductie zal duurzame ontwikkeling niet mogelijk zijn.
Omgekeerd nemen traditionele vormen van landbouw in en rond metropolen nog steeds een groot deel van de steeds schaarser wordende ruimte in beslag. Het perspectief van metropolitane landbouw en agroparken in de metropool zelf is, dat deze kan gaan werken als een ruimtepomp, waarbij grond vrijkomt voor andere stedelijke functies door de productiviteitsstijging in de landbouw.
In het volgende hoofdstuk zal ik nader ingaan op de metropolitane landbouw zoals die zich tot op heden in Noordwest Europa heeft ontwikkeld.
Metropolitane landbouw
4
Metropolitane landbouw
4.1
Megatrends in de verstedelijkte netwerksamen-
leving
De lange lijnen in de geschiedenis, die in hoofdstuk 2 werden geschetst als de drijvende kracht achter het ontstaan van de netwerksamenleving en in hoofdstuk 3 als het verstedelijkingsproces kunnen ook worden samengevat als een aantal ‘megatrends’. De megatrends worden hier beschreven voor zover ze relevant zijn en als randvoorwaarde gelden voor de bijzondere ontwikkeling van landbouw, waar het in dit proefschrift met name om draait: metropolitane landbouw.