WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Zaterdag 3 December 195'5' - No. J77

100 nieuwe leden tn Emmeloord

<Zie pag. 5)

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

DE SUPER-AANGELE-GENHEID

T

* * *

W

* * *

O

Geen novum, deze H-bom, in zoverre, dat ook Rus- land reeds enkele kernexplosies met "goed" gevolg tot stand gebracht had, maar toch wel zo indrukwek- kend, dat de Westelijke wereld er weer heel even stil van werd. Resultaat: ook deze kracht moet met groter kracht bestreden, bedwongen of in haar toe- passing voorkomen worden.

* * *

D

te Lochem.

Kapitza is vermoedelijk wel de voornaamste ft- guur op het terrein der atoomenergie in Rusland.

Zoon van een generaal uit de tsarentijd, is hij in 1921 naar Engeland gevlucht, waar hij, toen reeds een wetenschapsman van erkende bekwaamheid, werkte onder geen mindere dan Rutherford. Een hental jaren was htj in Cambridge werkzaam, ach- tereenvolgens als plv. directeur van het experimen- tele laboratorium voor magnetisme, als docent en als directeur van het maanlaboratorium.

* * *

O

is Kapitza directeur van het instituut voor Physi- sche problemen in Moskou en van 193 7 af is hij in feite de deskundige leider van de hoogste raad voor atoom-energie in de Sowjet-Unie.

* *

D

~uist ZÎjn weergegeven. Kapitza's ervaringen inte- , resseren ons meer en ook Ztjn psychische reacties daarop. Eenmaal als geleerde in Spwjet-dienst werk- zaam, moet ook deze toch wel krachtige figuur - allermmst een jabroer - telkens opnieuw en als ondanks zichzelf zich ten volle ondergeschikt ma- ken aan het doel waarvoor de leiding hem ge- bruikt, alleen omdat zij hem nodig heeft. Het is een in wezen diep-aangnjpend levensverhaal, dat nog weer eens duidelijk het verschil in menswaar- dering demonstreert dat tussen de communistische en de geestelijk vrije wereld bestaat. Het verdient ook daarom de aandacht van ieder, die zich voor deze problemen interesseert.

W

voelen, omdat "de geest" daar weer zo ras geweken bleek, mogen wij bedenken, dat de koude oorlog, die nu volgens de heer Dulles voortduurt ten slotte is de oorlog die wij hier in het Westen voeren moeten om onszelf en onze kinderen te behoede11 voor een geestesslavernij als waarin Kapitza zich moest schtkken, toen Stalin hem de leiding had opgedragen van wat allergeheimzinnigst ~nkel

mocht worden aangeduid als "super-aangelegen- heid".

Van deze super-aangelegenheid is de H-bom- explosie van deze week een nieuw symptoom. Biew eindigt zijn boek met deze woorden:

Pjotr Kapitza, een kern gezond man van inmid- dels zestig jaren, k a n nog tientallen jaren leven.

De auteur bedoelt daarmede: Kapitza kan ook spoorloos verdwijnen in zijn harde dienst. Maar ook als hij het anders, in meer gewone zin bedoelde, zou het in dit geval een veelzeggende wlj.arschu- wing zijn: de Sowjet-Unie heeft nog wel zo het een en ander in petto!

DER.

--

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Flitsen van Het Binnenhof (I)

Den Haag in Sinterklaasstemming • Minister Donker: de fontein van het Plein • Les fautes de sa qualité • Het conflict over de rechterliike organisatie • Niet .. onaanvaardbaar.. en toch inge- trokken • Nieuw constitutioneel gewoonterecht? • Zwakke ver·

dediging • Structuurwijziging O.M. vraagt snelle beslissing.

Dit ·komt de Kamer toe, omdat - Zo zei, de heer Oud woordeliJk - "zij van haar kant dan ook in overweging kon nemen, of zij dit gevolg wellicht zo erg vindt, dat zij daarom bij meerderheid het amendement, dat door de Regering is af- gewezen, verwerpt, of misschien de voor- steller het amendement terugneemt, om- dat hij de consequentie van het verwer- pen van het amendement ernstiger vindt dan de totstandkoming van het wetsont..

werp zonder dat de wijziging, bij het amendement gedacht, erin wordt aange- bracht".

1

Ook het Haagse gemeentebestuur heeft zijn aandeel geleverd in het scheppen van een enigszins feestelijke sfeer: de gebou- wen van het Binnenhof zijn aan de vij- verzijde" als bij feestelijke gebeurtenissen

· gèbruikelijk, in het licht van schijnwer- pers gezet en. . . . de vermaarde fontein in de niet minder vermaarde Hofvijver spuit er lustig op los.

Het klinkt op het eerste · gehoor mis- schien wat vreemd, maar minister Don- ker deed ons bij de behandeling van de begroting van Justitie in de Tweede Ka- mer denken aan die fontein.·

r~ •-et ,-oorlopig verslag was geïnfor- meerd, hoe het nu precies stond met de legislatieve productie van de minister. En ziedaar het resultaat: in de memorie van antwoord volgde een overzicht van ruim drie kolom, inhoudende de opsomming van 21 wetsontwerpen, die, voor zover Justitie betreft, bij de Tweede Kamer aanhangig zijn en van. . . . niet minder dan 25 ontwerpen, waarvan de indiening nog in de loop van dit zittingsjaar kan worden tegemoet gezien.

Vandaar, mijmerend op de perstribune, onze droomfantasie van minister Donker al:f'dè_, fontein van. het Plein! (de piaats, waar het Departement van Justitie is ge- vestigrl - Red.)

Nu is een fontein een aantrekkelijk ding, maar zij heeft "les fautes de sa qualité" (bij sterke wind bijvoorbeeld wordt de argeloze voorbijganger nogal eens besproeid) en die heeft minister Donker stellig ook.

Een daarvan is zijn stijfhoofdigheid, ook in het hardnekkig vasthouden aan een minder gelukkig_ besluit. Men kan vaart~~ wellichi ~paalde facetten van zijn gratiebesluit rekenen, maar zeker zijn houding ten aanzien van het wets- ontwerp tot reorganisatie van de rechter- lijke macht.

• • •

Men zal het zich herinneren: in Juli van dit jaar nam de Tweede Ka- mer met een ruime meerderheid enige amendementen - Van Rijckevorsel-Oud aan, waarbij de Hoge Raad werd aange- wezen als benoemend college voor het

"Permanente College van Advies inzake de rechterlijke organisatie" en waarbij aan dit permanente college o.a. de be- - voegdheid werd gegeven, zijn adviezen

aan de minister ook ter kennis te bren- gen van beide Kamers der Staten-Gene- raal.

Minister Donker had deze amendemen- ten sterk ontraden, maar·_ hij had n i et het "onaanvaardbaar" laten horen en zij waren. zoals reeds gemeld, met ruime meerderheid aanvaard. Er gebeurde ver- der niets en het ontwerp in zijn geheel werd .-elfs lfiet algemene stemmen aan-

."

vaard.

Had minister Donker de amenderrieu- ten dus w eI krachtig bestreden, door niemand kon daaruit worden opgemaakt, dat aanvaarding dier amendementen door de Kamer voor de minister zou beteke- nen, dat hij het wetsontwerp zijn verdere weg naar het Staatsblad niet wenste te laten volgen.

Maar enige tijd daarna, nadat het ont- werp al bij de Eerste Kamer was aan- hangig gemaakt, kwam het bericht van de minister, dat hij "in overeenstemming mèt het gevoelen van de Raad van Mi- nisters", krachtens machtiging door de Koningin, in verband met de strekking van de door de Tweede Kamer aange- brachte wijzigingen, het ontwerp introk.

MINISTER DONKER ... hardnekkig ... .

Paar was dus zomaar ineens het door Regering en Kamer zeker voor zover het de structuur van het O.M. betreft nood- zakelijk geachte ontwerp van de tafel geveegd!

Prof. Oud, toegevend, dat de minister strict formeel deze bevoegdheid heeft, bracht in herinnering. dat wanneer een wetsontwerp werd ingetrokken als het al bij de Eerste Kamer was dit in het alge- meen toch geschiedde omdat er zell;ere nova waren gekomen na de behandeling

in de Tweede Kamer. '~

Hier was van een dergelijke novum geen sprake. Het wetsontwerp werd lou- ter en alleen ingetrokken om de wijzi-_

ging die de Tweede Kainer erin had ·aan- gebracht

Daartegen nu had de heer Oud begrij- pelijkerwijs bezwaar, omdat het voor de Kamer van belang is - en hij zou haast zeggen: constitutioneel gesproken ook een reCht is van de Kamer - om ·van tevoren te weten welke gevolgen aan de _aanvaar-

Had de heer Oud - en met hem ook de heren mr Van Rijckevo:rsel en prof.

Lemaire - bezwaar tegen de staatsrech- telijke opvatting van de minister, hij deelde evenals de beide andere afgevaar- digden ook niet de materiële bezwaren, door de minister tegen de amendementen ingebracht.

• • *

Ü

Hij had de volle consequenties dier amendementen niet onmiddellijk en vol- ledig kunnen beoordelen; de bespreking achteraf in de ministerraad had (dus?) een novum opgeleverd kon men zeggen en de d a a d van de ministerraad van de- ze intrekking - met machtiging van de Koningin - mocht men beschouwen als een nieuw constitutioneel gewoonterecht.

Daar kwam de weinig overtuigende rede- nering wel op neer.

Te betreuren was het óok, dat de mi- nister niet inging op de suggestie van mr Van Rijckevorsel om de twee zaken. die in het wetsontwerp waren gekoppeld: de structuurwijziging van het openbaar mi- nisterie en die betreffende de opleiding van de jonge leden van de rechterlijke macht i n h e t a 1 g e m e e n, van elkan- • der te scheideh.

Een nieuw wetsontwerp, alleen betrek- king hebbende op die structuurwijziging, zou gemakkelijk en snel de Kamer kun- nen passeren, omdat daarover practisch geen verschil van mening bestaat. Over het andere zou dan nog een nadere be- studering kunnen plaats vinden.

Het is, naar het ons voorkomt, jammer, dat ·de minister daar niet op is ingegaan en zeker is het te hopen, dat alsnog een uitweg zal worden gevonden.

A.

(Zie verder: "Van het Binnenhof" Il).

DEZE· BURGER

heeft heel lang en heel diep nagedacht over de opvattingen die magister Romroe en Magister Stokman hebben geuit over de consequenties van de affaire Annelce Beekman en het Haarlemse huwelijk. Beide heren zetten de aangelegenheden van het geweten, misschien niet tegenover, maar dan toch in ieder geval gelijlewaardig náást de dwingende bepalingen van het ,recht en dat vind ik heel moeilijk om tot in alle consequenties dóór te denken.

Is het geweten des mensen (op z'n minst genomen) even dwingend als de letter en de geest van de ·wet?

De vraag z6 gesteld zou mij doen antwo'orden: ja.

Ja .... in een ideale maatschappij, bevolkt door mensen, die allèèn het goede nastreven.

Ik ben voldoende idealistisch aangelegd om - als ik dat zo eens oneer- bieclig ten opzichte van heren, aan wie ik zelfs nooit ben voorgesteld, mag uitdru.lr:/nm - beide magisters bemoedigend op de schouders te kloppen en liefkozend over de haren te strijken: ik zelf acht . het geweten hoger dan de wet, mits dat geweten aanwezig is. Het is een mooie opvatting.

Maar de -wet is de we t en dat is een lastig ding, des te lastiger wan- neer zij het goede .geweten niet dekt en nèg lastiger wanneer zij ermee in strijd is.

Trouwens: is er maar één gelijkvormig geweten?

Zijn alle gewetens van alle nèg zo goede mensen, gelijk?

Reageren zij op de zelfde wijze op de zelfd8 Casus posities?

Ik geloof dit bepaaldelijle niet.

Ik geloof, dat twee even goede, even nobele, even eerlijke, even brave mensen op vele punten differente gewetens hebben en dat als één zich door zijn geweten leiden laat, hij op een geheel andere maatschappelijke breedtegraad terecht komt als de andere, die èèk naar eer en geweten handelt.

Er zullen, denk ik, zelfs mensen zijn, die het juist een g e w e te n szaak vinden om de wet niet te overtreden. Zelfs mensen, die volgens hun geweIen niet tot zulk een wetsovertreding kunnen komen, al zijn zij_ het met de wet niet eens.

Dit is een moeilijke zaak, welks beschouwing veeleer in een rustig wijsgerig milieu thuis behoort dan in dat van 's lands vergadering.

Het lijkt mij de moeite waard dieper in haar te treden, zonder haar aan de actualiteit van beide recente gevallen te verbinden.

Een zaak die, eigenlijk en eerlijk gezegd, vèr gaat boven het simpele petje van

DEZE BURGER.

I DECEMBER 1955 - PAG. Z

C. J. van Kempen +

1872-1955

Ook in ons blad mag een woord van eerbiedige herdenking niet ach- terwege blijven, nu het vroegere lid van de Tweede Kamer, aanvankelijk voor de Vrijheidsbond, Van Kempen, is overleden.

Hij werd in 1929 in die Kamer ge- kozen, toen onze fractie aldaar be- hoefte had aan een Indische specia- list en de toenmalige voorzitter van de Vrijheidsbond, oud-Gouverneur- General Fock Van Kempen, die in Nederlands-Indië een zijner beste Gouverneurs was geweest, daarvoor met warmte aanbeval.

Tengevolge van een ernstige ziek- te moest Van Kempen in 1931 weer ontslag nemen, doch hij keerde in 1933 in de Kamer terug, .waarvan hij met een korte onderbreking lid bleef tot in 1946.

Van zijn gedegen kennis van en zijn alles meeslepende liefde voor Indië heeft onze partij in grote mate geprofiteerd.

Weliswaar moest bij het gering aantal onzer leden in de Tweede Kamer van die jaren. Van Kempen zich ook over vele andere onderwer- pen doen horen, maar er was nie- mand, die niet bemerkte, dat hij zich pas ten volle gaf, wanneer er Indi- sche zaken besproken werden. Dan bleek hoe goed hij Indië kende, hoe- veel moeite hij zich had gegeven om d-e noden van het land en van de verschillende volken te Ieren kennen en hoe hij er naar streefde die op de beste wijze te doen dienen en er hier te lande de ogen meer en meer voor te doen opengaan.

Onze fractie in de Tweede Kamer heeft groot voordeel genoten van de kennis van Van Kempen vari Insu- linde en van de ijver, de nauwge- zetheid en vooral de liefde, waar- mede hij daarvan liet blijken.

In zijn woning wordt men getrof- fen door de vele herinneringen aan . Indië, die het bevat en daaronder in het bijzonder door de bewijzen van grote vriendschap en hoogachting, waarmede hij in Indië gei!erd is ge- worden.

Ook in zijn geval wordt bewezen, dat liefde niet van één kant komt;

zij is een wisselwerking en de

ge-

voelens van Indië en van Van Kem- pen jegens elkaar waren dan ook wederkerig. Laatstelijk kwam dat sterk tot uiting op de receptie, wel- ke de heer en mevrouw Van Kempen in 1952 gaven ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag: daar was toen een mengeling van grote vrifm- denscharen uit zijn Indische en zijn Nederlandse tijd. Want Van Kem- pen maakte zich met zijn open, trouw en medelevend karakter war- me vrienden, waar hij kwam.

Onze oprechte deelneming gaat uit naar zijn familie, in .het bijzon- der naar mevrouw Van Kempen, met wie hij zo innig verbonden was en die hem steeds trouw ter zijde gestaan en gesteund en ook met liefde verpleegd heeft, toen dat in latere jaren meermalen nodig bleek.

w.

Betaling contributie- atdrachten

Voor de goede orde vestigen wij er nogmaals lile aandacht op, dat contribu- tie-afdrachten en andere betalingen uit- sluitend dienen te geschiE-den via giro- rekening 67880 ten name van de Secre- taris van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie te •s-Gravenhage, of op de .rekening van het Hoofdbestuur van de Volkspartij voor Vrijheid en Demo- cratie bij het Bankierskantoor R. Mees

& Zoonen te Rotterdam.

·sTALEN

KANTOORMEUBELEN

GISOLAMPEN

Flitsen van Het Binnenhof (liJ

De zaak van het Joodse pleegkind en het Haarlemse huwelijks- geval • Uitspraken van pqter Stokman • Wel iets verheugends in. · maar toc:h niet geheel bevredigend • Prof. Oud doet beroep op de rechtsstaat • Hii trekt de grens voor tegemoetkoming aan individuele gewetensbezwaren.

D

"Al hebben sommige uitspraken van de heer Stokman mij wel verheugd, vol- ledig bevredigd ben ik zeker niet", al- dus ongeveer sprak onze fractievoor- zitter, prof. Ouè, in zijn slotwoord ter afsluiting van de discussies in de Ka- mer over deZe kwesties, die ons volk - terecht - zozeer hebben beroerd.

Terecht, schrijve:t wij en daarom kon de heer OUd dan ook met reden gewa- gen van de onrust, welke daardoor in ons volk was gewekt. Een onrust, welke de volksgroepen tegen elkander in het harnas dreigt te jagen.

De uitspraken, waarover wij ons kun- nen verheugen, betroffen beide geval- len. Wat het Haarlemse huwelijksgeval betreft, waarbij, zoals men weet, een priester een r.k. kerkelijk huwelijk in- zegende van een man, die volgens de burgerlijke wet met een andere vrouw - was getrouwd, herhaalde pater Stok-

man hetgeen van K.V.P.-zijde reeds in het voorlopig verslag was neergeschre- ven, n.l., dat "zij de handelwijze van de bewuste priester geenszins goed wilden praten. Hij heeft een strafbaar feit ge- pleegd en dat had hij ook naar hun me-

ning niet behoren te doen".

En met betrekking tot de ucak An- neke Beekman beriep pater Stokman zich met klem op het feit, dat van kerkelijke zijde na de uitspraak van het Amsterdamse Hof was verklaard, "dat de betrokken pleegouders niet in gewe- ten verplicht zijn, het kind te houden•·.

Dr Stokman achtte dit "een zeer ge- wichtige verklaring, omdat daaruit blijkt, d&t de kerkelijke overheid zelf geen enkele verantwoordelijkheid draagt voor het niet afstaan van het kind, dat -derhalve. geheel blijft voor de indivi-

duele verantwoording van de betrok- kenen".

En bij de replieken zei pater Stok- man, in antwoord op nadere opmerkin- gen van prof, Oud, nog naar aanleiding van laatstgenoemde verk!aiing van r.k.

zijde, dat dit getuigde van een sterk besef, dat "wij, katholieken, ook tur- gers zijn van de Staat" en dat, "wie (zoals prof. Oud) goede verhoudingen wenst in zijn volk, zich 66k rekenschap dient te geven van dit inderdaad brede, van respect voor de burgerlijke wet ge.

tuigende standpunt, dat van kerkelijke zijde is ingenomen".

.. ..

I

In het begin van zijn met opzet zeer gematigde rede had de heer Oud twee stellingen geponeerd, die hierop neer- kwamen, dat in ons vaderland alle volksgroepen zoveel mogelijk overeen- komstig eigen overtuiging m6eten kun- nen leven; dat de enige beperking daar- op deze is, dat de overheid moet wa- ken voor de openbare orde en dat de beslissing daarover zo enigszins moge- lijk gelegd moet worden in q,anden van de rechter, wiens uitspraken- dan ook moeten worden geëerbiedigd.

Dat is, zo zei prof. Oud, het a.b.c.

van de rechtsstaat; daaraan ontlenen wij allen op onze beurt onze rechtszeker- heid.

Aan die beginselen hebben in vroeger - jaren de rooms-katholieken en de pro-

testantse dissidenters de rechsgclijk- heid, de rechtszekerheid te danken, die hun voorheen werd onthouden. In een gemengde samenleving als de onze is vooral nodig, dat de rechterlijke uit- spraken worden nageleefd.

Pater Stokman onderschreef die stel- lingen, mits er één aan wordt toege- voegd, namelijk dat het positieve recht niet kan prevaleren· boven de individu- ele gewetensovertuiging, indi·en i n overigens uitzonderlijke gevallen de uitspraak van het geweten zich beslist verzet tegen een bepaald voorschrift van het positieve recht.

Nu had pater Stokman over hetgeen de Haarlemse priester had gedaan ge- zegd, dat~ deZe onnodig de wet had overtreden en dat keurde hij af - on- nodig, omdat een r.k. kerkelijk huwe-

lijk ook zonder priester kan tot stand komen. Voor degenen, die het huwelijk aangingen, beriep pater Stokman zich echter op "gewetensnood". Een beroep, dat toch wel erg vreemd aandoet, om- dat, zoals de N.R.Ct. terecht opmerkte, toch niemand v e r p I i c h t is om te trouwen.

En wat die gewetensbezwaren overi- gens betreft merkte prof. Oud bij de replieken pp, dat er een ogenblik kan komen, dat het voor de overheid on- mogelijk is, de gewetensbezwaren te ontzien, omdat zij anders de plicht, die zij volgens het geweten van de over- heidspersonen heeft te vervullen, niet zou k u n n e n vervullen.

De heer Oud bracht in herinnering, dat we vóór de oorlog het geval heb- ben gehad, dat mensen bij verduiste- ringsoefeningen hun huis niet wi!den verduisteren. Er waren ook mensen, die geen belasting wilden betalen, om- dat een deel daarvan voor de militaire uitgaven was bestemd. Voor dergelijke gewetensbezwaren kan de overheid niet uit de weg gaan, omdat zij dan niet haar eigen plicht zou kunnen vervullen.

Dan komen er botsingen - de heer Oud wist dat wei - en die botsingen kunnen zeer ernstig zijn, maar wij kun- nen, in een rechtsstaat levende, geen andere eis stellen, dan dat tenslotte het overheidsgezag zal moeten preva- leren, in het bijzonder, als in het geval Anneke Beekman, wanneer dit ligt in de uitspraak van de rechter.

Wanneer wij ons aan dat overheida- gezag niet onderwerpen, komen we tot verhoudingen, die ook de heer Stok- man, als hij de zaak in het algemeen neemt, niet zal willen.

•

..

O

kind had de heer Stokman nog gezegd: ik kan dat geval niet beoor- delen. Precies, zei de heer Oud, noch de geachte _afgevaardigde, noch, ik zijn geroepen om dat te beoordelen, maar degene, die w è 1 groepen is om dat te doen, is de rechter. De rechter had na onderzoek uitgemaakt, dat de voogdij aan anderen moest overgaan ,en die

Copie voor deze rubriek te zenden naar:

Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander- straat 16, Haarlem.

In gesprek met

Belgische vrouwen

Bij de ontmoeting van Belgische en Nederlandse liberalen in Den Haag op 19 en 20 Nove~ber waren ver- scheidene vrouwen aanwezig. zowel van Belgische als van Nederlandse zijde.

Het was e.en prettig contact en wij hernieuwden de kennismaking met mevrouw Dorikens-van Gaste!, de ondervoorzitster der Liberale Vrou- wen die reeds enige malen onze vrou- wen conferentie heeft bijgewoond.

De Belgische vrouwen kregen haar kiesrecht eerst na de tweede wereld- oorlog en het is ook daar, evenals bij ons, die het al direct na de eerste we- reldoorlog kregen, geple!ken, dat er van een massale verandering ·daarna geen sprake was.

Ook als vertegenwoordigster in de openbare lichamen werkt de vrouw als gelijkwaardige partner mede en dat moet ook. Specifieke vrouwen- belangen komen misschien 2 à 3 maal per jaar ter sprake en voor de rest van het jaar werkt men samen aan

PATER STOKMAN

_ •... "ook burgers van de staat" ....••

uitspraak behoort te worden ~r­

biedigd.

De bisschoppelijke autoriteit had wel verklaard, dat de pleegouders niet in geweten v e r p I i c h t waren, het kind te houden. Dat was nogal een negatie-

S DECEMBER 1955 - PAG. 3

ve uitspraak en het lag, naar de me- ning van pater Stokman, niet op de weg van die kerkelijke autoriteit om als het ware een zekere drang uit te oefenen op degenen, die wisten waar het kind was, om dat kind te voor- schijn te brengen.

Nu was het voor de heer Oud de vraag, of we op grond van het respect voor de burgerlijke wet en gezien de verhouding, die er in het kerkelijke gezag tegenover de aan dat kerkelijke gM:ag ondergeschikten bestaat, niet zouden mogen verwachten, dat gezegd was: Voldoe aan hetgeen de rechter heeft uitgesproken.

Neen, geheel bevredigend waren de verklaringen van pater Stokman tooh niet en dat is inderdaad jammer voor de goede verhoudingen in ons land met zijn sterk gemengde bevolking!

A.

Gewestelijke Vereniging

bijeenkomsten van de Staten- en Raadsleden

de V.V.D.

van van

Nuttige besprekingen te Alkmaar en Middelburg

Onder presidium van de heer S. Bree- baart, kwamen te A~kmaar wethouders en raadsleden van de V.V.D. uit de pro- vincie Noord-Holland bijeen ter bespre- king van begrotingsaangelegenheden.

Het bleek, dat in enkele gemeenten

"het ontwerp-begroting 1956 nog niet aan de gemeenteraad was aangeboden. o.a. in Zaandam, doch de pers had aldaar reeds medegedeeld, dat de begroting sluitend was.

Uit de besprekingen, welke uitvoerig waren, kwam naar voren, dat in ver- scheidene gemeenten op de begroting- 1956 een aanzienlijk tekort was geraamd en dat zonder een subjectieve uitkering het bereikte verzorgingapeil niet zal zijn te handhaven.

· Algemeen achtte de vergarlering de Rijksultkeringen aan de gemeenten te laag. De eis van de minister van Bin- nenlandse Zaken om de ·subjectieve-· uit- kering uit het gemeentefonds in som- mige gevallen afhankelijk te stellen van het heffen van een straat- of rioolbelas- ting, van reinigingsrechten, was naar het oordeel van de vergadering een ernstige aantasting van de autonomie van de gé- meentebesturen.

Over de te geringe toewijzing van bouwvolume klaagden verscheidene aan- wezigen, die algemene richtlijnen te de- zer zake noodzakelijk achtten.

de algemene zaken, wellicht met een iets andere kijk er op, soms wat con- creter maar toch aan dezelfde taak.

Uit de woorden van de Belgische mannen meenden wij echter een licht verwijt· te kunnen opmaken aan de Belgische vrouwen die naar hun me- ning te veel de sociale zaken voorop- stelden en zich daar te uitsluitend mee bemoeiden. Men wenste meer deelname van de vrouw aan de eco- nomische en financiële zaken en de verkeersquesties.

Wij menen dat dit niet de vrouwen in de vertegenwoordigende lichamen betrof. De Belgische liberale senatrice is een zeer veelzijdige vrouw en in de volksvertegenwoordiging hebben de liberale vrouwen de kans nog niet gehad. Wij hopen, dat zij die spoedig zullen krijgen.

Wij vonden deze mannelijke uit- spraak echter te merkwaardig om er niet even over te schrijven. We weten nu, dat op het vrouwelijk inzicht prijs wordt gesteld ook in andere sec- toren dan sociale zaken en onderwijs.

Dit kan ook voor de Nederlandse vrouw nuttig zijn ·bij de verdeling van het werk in de fracties en het zitting nemen in commissies.

Une femme avertie en vaut deux!

- E. Sch.-C.

Nationale Vrouwenraad

De ledenraadsvergadering. vond dit- maal plaats in het P.U.E.M.-gebouw te Utrecht op 3 November. Bij de ope- ning herdacht de presidente mej. E.

H. Piepers, een der pioniersters van de Vrouwenraad en deed vervolgens enkele mededelingen.

· Er zal in het Nederlands en het En- -.gels een boekje worden uitgegeven

over de positie van de Nederlandse vrouw, met subsidie o.a. van het de- partement van Buitenlandse Zaken.

Van de reorganisatieplannen en de daartoe ingestelde contactcommissie tussen de Nationale Vrouwenraad en het Nederlands Vrouwencomité valt nog niets concreets mee te delen;

door ziekte van mej. Tellegen is deze zaak vertraagd.

Tot Hoofdbestuurslid werd daarna

Ook meer locale vraagstukken kwa- men in bespreking, zoals ie minder goede verzorging van het noordelijke ge- deelte van Velsen; het wegenplan, dat bij uitvoering de schoonheid van Bloe- mendaal zo ingrijpend zal aantasten; de hoge investeringsbedragen in enkele ge- zpeenten, terwijl lang niet altijd vol- doende wordt gereserveerd.

Verschillende vragen, welke uit de vergadering gesteld werden, beantwoord- den de voorzitter en de heer K. H.

Brandt, redacteur van "Provincie en Ge- meente".

Het was heel laat toen de voorzitter de vergadering sloot.

De Zeeuwse wethouders en raadsledca van onze Partij vergaderden in Middel- burg op 12 November j.l. onder voorzit- terschap van. de neer K.. H. Brandt. die na een. woord van _,we~kom gev.oelvolle woorden wijdde aan de nagedachtenis van het lid der Vereniging, jhr mr ·J'.

Schuurbecque Boeije, in leven burge- meester van Zierikzee. Na deze woorden, welke de aanwezigen staande aanhoor- den, nam de vergadering enkele ogen- blikken van stilte in acht.

In zijn openingsrede wees de voorzit- ter er op, dat heden ten dage nog steeds

<Vervolg op pag. 5)

verkozen ~evr. M. Waiboer-van Eit~~

ren, oud ... presidente van de Neder-, ·:, .. ,rr

landse Bond van Plattelandsvrouwen.

De vergaderingen van de Nationale Vrouwenraad kenmerken zich ge- woonlijk door een opeenvolging van verslagen der internationale comité's en aangesloten verenigingen. Hoewel deze verslagen vaak interessante ge- gevens bevatten, werkt zo'n versla- genreeks zeer vermoeiend. Daarom was het verstandig dat ditmaal slechts vijf verslagen aan de orde kwamen, waarvan vooral dat van het tehuis Annette, de Vereniging voor Dieren- bescherming en de Consumentenbond veel tongen losmaakten.

Verder moeten nog genoemd wor- den de spreker over esperanto (die veel tegenstand ontmoette), de zeer boeiende causerie van mej. mr P. G.

Prins over 50 jaar Kinderbescher- ming en ten slotte de lezing van mej.

A• H. B. van der Ent over de huisves- ting voor de werkende vrouw.

Voorafgegaan door een rake ken- schetsing van de problemen die aan deze huisvesting zijn verbonden, gaf mej. van der Ent een overzicht van de antwoorden op een te 's-Graven- hage ingestelde enquête. 85% der geënquêteerde vrouwen was niet te- vreden over haar huisvesting, 40·%

wenst een gemengd flatgebouw, 7 % verkiest een flatgebouw uitsluitend voor vrouwen.

Huurflats worden algemeen gepre- fereerd .boven koopflats. Vele wen- sen voor de inrichting van flats wer- den geuit, doch wanneer men ziet wat de geënquêteerden gemiddeld aan huur wensten uit te geven, ko- men deze wensen wel in een ander licht te staan.

Het bezwaar van zulk een enquête is misschien dat men te grote ver- wachtingen wekt, doch daar staat te- genover, dat op grond van dergelijke gegevens eindelijk een concrete aan- pak van het probleem mogelijk wordt.

En dat de huisvesting van de wer- kende vrouw een probleem vormt, staat wel onomstotelijk vast. De be- langstelling voor dit onderwerp was dan ook groot. E. V.-S.

..

VRIJHEID EN. DEMOCRATIE. • 'DEOJDIBER 'I9IJI - PAG. 4

De onderwijsresolutie van J.O.V.D. · critisch bezien

Reacties van een lezer op een achttal punten

(Ingezonden)

In ons weekblad van 19.11.511 lees ik over het congres van de Jongeren-Organisatie Vrijheid en Democratie, de z.g. J.O.V ID. Hier is met algemene stemmen een resolutie aangenomen over ·het onderwijs\ De~e behelst:

1. dat alle openbaar gesubsidieerd onderwijs kosteloos dient te zijn.

2. dat uitbreiding van de leerplicht van 14 tot 18 jaar noodzakelijk is>, mits hierbij het part-time. onderwijs als een aan deze leerplicht voldoende vorm van onderwijs

wordt beschouwd. ·

3. dat het beheer van de openbare onderwijsinsl;ellingen voor een belangrijk deel mede in handen dient te worden gelegd van de voorstanders van het openbaar onderwijs.

4. dat de lichamelijke opvoeding als belangrijke factor In het geheel van de opvoe- ding, bij alle takken van onderwijs sterk dient te worden gestimuleerd.

5. dat grote aandacht dient te worden besteed aan de culturele en maatschappelijke vorming van de leerlingen, zowel bij het lager als bij het voortgezet onderwijs\

6. dat de gehuwde vrouw bij het onderwijs dezelfde rechten dient te krijgen als gelden voor haar mannelijke collega.

7, dat de toegang tot het -hoger· onderwijs voor studenten uit alle lagen der bevol- king mogelijk moet zijn; dat hiertoe de financiële barrières die~J~ln te worden op- geheven door afschaffing van de collegegelden en toekenning van voldoende studietoelagen, die aan objectieve selectienormen voldoen.

8. en g:aat over tot de orde van de dag.

Ik ben een tegenstander van cultuur- en maatschappijbeschouwende opvoe- ding van de schooljeugd, wat mij te veel cultuurpropaganda (Goebpels, Gro- tewohl) doet vrezen uit bronnen, die wij niet in de hand houden.

Wij moeten de school niet alles wil- len laten modeleren. De jeugd is levend

materiaal, dat ook buiten de school levend moet kunnen worden losgelaten om zich zelfstandig in de maatschappij te vormen, hetgeen dan wel op de leef- tijd, die zich daarvoor eigent, zal ge- schieden.

Ad, 6, Accoord.

Ad. 7. De universiteit is ook thans voor een ieder toegankelijk. Ook hier geldt, dat men zich hiervoor offers moet willen getroosten. Als wij naar kroerika kijken met zijn vele werkstu- denten, dan is het vreemd, dat wij alles gratis willen geven van onze ,,rijkdom".

Denkt men in ernst, dat de begaaf- den er zonder d~ gratis-verstrekkin- gen niet toch zullen komen? En denkt men waarlijk, dat offers hier niet met blijmoedigheid zullen worden gebraci;Jt?

lk voor mij acht het zelfs uitermate gewenst, dat alles maar niet om niet beschikbaar is en meen, dat de maat- schappelijke waarde hiervan niet hoog genoeg kan worden aangeslagen.

Ad 8. Accoord.

Met waardering voor het onvermoei- de streven van de J.O.V.D. ben ik het derhalve oneens met haar onderwijs- resolutie. M.i. is deZe onwerkelijk en gevaarlijk, Waal'bij ik dan nog niet eens de middelen noem, waarop het Rijk nu Het spijt mij meer dan ik hier kan

neerschrijven, dat ik het hier alleen maar eens kan zijn met de punten 6 en 8. Te meer spijt mij dit, daar in de ope-

ningsrede van de voorzitter van het J.o:v.D.-congres gesprolten werd van de contacten van de J.O.V.D. met de heer Oud en met het Hoofdbestuur der V.V.D. Hieruit, alsmede uit het feit, dat ieder de J.O.V.D. natuurlijk ziet als de jongeren-organisatie van de V.V.D. en welhaast elke buitenstaander deze groeperingen met elkaar zal ver-

eenzelvigen, zou men gemakkelijk kunnen concluderen, dat de V.V.D. het hiermede eens is en misschien is dit ook wel zo.

Succesvolle Contactavond te

Ik ben het als ge-zegd met de conclu- sies der resolutie, behoudens de no's 6 en 8, oneens, omdat ze m.i. onwerke- lijk zijn, gevaarlijk en "progressief". I·k vrees, dat vele kiezers hier net zo over denken. Terwille van de plaatsruimte zal ik mijn bezwaren in het kort uiteen zetten.

Ad 1. Het moet de ouders iets waard zijn hun kinderen onderwijs te laten . genieten, vooral middelbaar en hoger onderwijs. Een offer moet hiervoor ge- braCht worden in de vorm van een schoolgeld, dat toch al in. geen verhou- ding staat tot wat de staat aan kosten besteedt aan de onderwijsinstellingen.

Bovendien, maar dit is een secundair argument, zullen onze scholen nog meer ovabe:volki' ·gera.ke:q ~. zull,.en wij nog JllOOl' g.el:u:;~ ~an J~èr~a,qht,~n krijgen in deze tijd van sc}J.aarste aan arbei- dende mensen en zal. bovendien nog meer minder (geestelij·k) select mate-

ri~l de scholen bez(it houden, als alles kosteloos is, ondanks de zeven, die . dè resolutie aanbeveelt. ·

Ad 2. Uitbreiding van de leerplicht is ongewenst, omdat thans reeds vele · kinderen: tegen hu!1 zin op vervolgscho- len hun jaren· volmaken. Dezulken heb- ben geen leerambitie; ook hun ouders zien in, ·dat het voor de-ze kinderen onnodig is. ·

Zij willen gaarne een plaats in het arbeidsproces innemen, waar zij van harte welkom zijn. Het is onwerkelijk te menen, dat men de maatschappij vooruitbrengt door ·zulkè kinderen tot hun. 18e jaar. gedwongen op ·schooi te houden, waarna dè diel:!st hen, althans de jongens, oproept, ook al formuleert men een conditie over part-time onder-

wij~ •

Ad S. Beheer door voorstanders van het· openbaar onderwijs -van deze instel- lingen acht ik fout. Aan alle mode-.

verschijnselen en sentimenten van de dag. zullen deze scholen worden onder- worpen. De vaste lijn van het school·

leven zal nog meer dan thans worden krom getrokken. Het geheel wordt daardoor labfeler, verJ)olitiekt, onislàch~

tiger en kostbaarder.

Ad. 4, Lichamelijke oefening is prach- tig, maar men belaste verschillende instellingen niet meer dan thans reeds geschiedt. Het is reeds ondoenlijk om alle wensen van heden in ·het róoster onder te brengen. De sport en de gym- nastiek blijven, bij die instellingen waar ze thans nog niet zijn ingevoerd, bestemd voor de vrije tijd er. de clubs.

Ad 5. De culturele en maatschappe-.

-lijke vorming, d.i. de cultuur- en maat- schappijbeschouwing, houde· men buiten de school en late men over aan de bij- zondere school, die haar adepten in een bepaalde leer wenst op te voeden.

Zou een oprecht socialistisch vader het plezierig en aanvaardbaar vinden als zijn zoon op de openbare school be- wust in een geest van liberale maat- schappij-beschouwing wel'd opgevoed?

Mr Van Riel spreekt over "Opgaande

eindelijk eens zu-inig :rou moeten wor- den.

Dit laatste argument werp ik slechts indirect in deze discussie, om deze :ro zuiver mogelijk te houden. Als de over- wegingen van de resolutie een goede politiek zouden hebben aangeprezen, zou het immers mogelijk zijn geweest, dat de meerkosten hiervan aan een bate vooraf zouden gaan (:roais b.v. het zee- gatenplan). Dit betwist ik evenwel.

Zonder boosaardigheid schrijf ik hier neer, dat deze resolutie naar mijn op- vatting eerder door een socialistische partij had kunnen worden gelanceerd.

VAN OVERKLIFT ..

(De verwarring, die dè schrijver vreest lijkt ons ongegrond. Het is zowel in' de kampen van onze Partij als ver daarbuiten bekend, dat de J.O.V.D. is een liberale jongerenorganisatie, die geen practische politiek wenst te bedrij- ven, doch zich slechts wenst te bezinnen op verschillende politieke vraagstukken teneinde later individueel meer besla- gen op het ijs van de practische politiek te komen. Deze bezinning moeten wij toejuichen, ook al zouden er tijdens die bezinning conclusies naar voren komen, die niet onmiddellijk zoudeB aansluiten bij de in de Partij geldende opvattingen.

-Red.).

Middelharnis

Een stampvolle zaal met meer dan 300 bezoek~s.

Een voortreffelij-ke rede van mr H.

van Riel, de première van de V.V.D.- dag-film en een geneegelijk samenzijn na de pauze, ziedaar in enkele woor- den het verslag van de zo geslaagde contactavond te Middelharnis.

Op Donderdag 24 November j.l. was de zaal van Hotel Meyer te · Middelhar- nis gevuld met meer da.n 300 p<>,rtij- leden en geestverwanten van het eiland Goeree-Overflakkee, die bijeen waren gekomen om te luisteren naar mr H.

van Riel, ondervoor7;itter der Partij en lid ·van het College van Gedeputeerde Staten der provincie Zuid•-Holland:· diie sprak over het onderwerp "Opgaande Lijnen".

Nadat door. de voorzitter der Onder•

centrale Goeree-Overflakkee, de heer K. Kaptein, de bijeenkomst was ge- opend en hij in het bijzonder had wel- kom geheten de spreker van de avond, benevens mejuffrouw mr M. M. F. và.n Everdingen, secretaresse der Partij en de heer L. van Vlaardingen, Organisa- tor-Propagandist, W88 het woord aan de heer Van Riel.

Spreker begon met te verklaren, dat het zelfs onze tegenstanders wel duide- lijk is, dat het liberalisme in Nederland zich in een opgaande lijn beweegt. De belangstelling voor de idealen van het lt!bera.lisme in Nederland neemt hand over hand toe. Ons vertrouwen in de toekomst van onze Partij is dan oOk volkomen gerechtvaardigd.

Aan het slot van zijn boeiende rede, die onder doQdse stilte werd aange- hoord, wees de heer Van Riel er nog eens met nadruk op, dat Goeree-Over-

~Jakkee in verband met het Delta-plan een grote toekomst tegemoet gaat. In- plaats van verafgelegen en moeilijk be·

reikbaar eiland, aldus de heer Van Riel, wordt Goeree-Overflakkee straks een centraal punt aan de grote ver- keer-sader naar het Zuiden. Naar spre- kers' mening zullen het de liberalen op Goeree-Overflakkee moeten zijn, die deze ontwikkeling· zullen kunnen sti- muleren.

Nadat door de spreker een groot aantwl vragen was beantwoord, werd de V.V.D.-da.g-fi1m vertoond.

Na de pauze was er een verloting, terwijl daarna de 5 kleine amateurs van Dirksland en het duo dames Ver- brugge-Vis, op zeer verd-ienstelijke wijze enkele eaJbaretnummers ten beste .gaven. Een zeer geanimeerd bal hield de aanwezigen nog geruime tijd bijeen.

Het actieve bestuur van de Onder- centrale Goeree-Overflakkee kan op een buitengewoon goed geslaagde avond terugzien.

FOTO BOVEN:

Mr. H. van Riel, ondervoorzitter der Partij spreekt op de contactavond te Middelharnis. Links van Mr. van Riel de actieve voorzitter van de Ondercentrale

·Goeree-Overflakkee, de heer K. Kaptein.

FOTO ONDER:

Contactavond te Middelharnis. De S kleine amateurs van Dirksland, die na de pauze optraden in het cabaret-pro- gramma, hetwelk bet .bestuur van de Ondercentrale cle leden aanbood.