Deze fIlm is beschikbaar gesteld door het KITL V, uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.
Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.
Toestemming voor reproductie dient men schriftelijk aan te vragen.
This film is supplied by the KITL V only on condition that neither it nor part of it is furlher reproduced without first ohtaining the permission of the KITL V which reserves the right to make a charge for such reproduction. If the material filmed is itself in copyright, the permission of the owners of that copyright will also be required for such reproduction.
Application for permission to reproduce should be made in writing, giving details of the proposed reproduction.
AU
Me OVO
SHELF NUMBER MICROFORM:
MMETA 0021
• •
'99 cc
~_ _ - - _ - - - 1
... -. ............. , ... . ... ... ... .... ... ~ ...
_._--
... .. I
cc.
1111~11I~111 1~I]fI~~mm~li'II
00385128I]~f1 I~f1111111 I'}
LEO LEZER:
LIEDJE S VAN BLAUK EN BRUIN. Inhoud:
FA-n b sc.houwing vooraf. 1. Introductie.
2. De WIJstmo sson. (En ho een fldichter" daarop raag0 -rt).
3. Natuurschoon. (Zijn beschrijving van (: 11 wand ling door de Preanger).
4. Brief Y8~ Fionti. ~~_EnsçhQd~ ~an haar vriendin te Bc~do\ng.
5. Brivf van ~~n ~Lcrik['.c.ns tourist [k'Ul zijn verloofde in Amerika.
6. Zcd wett n (Anno 1916)
7. Bri f V[Ul J C.~p, d~ mokvIDSU ze 'Il12n ... ['.I1. zijn vrou v. (In Mokems di"" 1e ct ) • 8. Het Indolied (1926.Door de schrljver g zong(;n op '011 congr s tI::: BapdoG 9. Opw kking (Aun ni t-bondslcd n, om zich aan te sluit~n).
10. Ri r g boron (Spotli\...d op c. n a.dvorter~ndc wc;rkgl-vcr).
11. Als ge l~ind rl-l1 hubt. Ck.schreven in de IIlE'..lc.is(;tijd (1920-23). 12. Als ': cr acms oorlog kwcm •••••• (BetrcÎt standsvl.rschil).
13. Oost-Indisch-Hollnns (B tra Indische.: woordvn in dt; Naderl. te_c.l) 14. Volksvriundün. Kritiek op d(; politi~k van omstr eks 1920.
15. Volksvri~nden. Nogmac.ls omstreeks 1960.(B(;id~ lcl.rCn c.fkl-url.;nd) 16. TIn toch • •• •• ! Wit; ken zeggen wat ten slottG h0t bostL is?
17. II:'.l1dscho~ntj(;. Bctr0ft 1.;(.11 g""vn1 ven j ,Zoutwt..tcr1i~fdG.
18. D vGrlr; t en minn"8X. Ov"r u(;11 v-:rL.{; 'l jonge .... \.-r zj,Jn a~lg"b\...d ne. 19. Do kortu (moisjl...s)rok omstr eks 1916. (Bell mnnnensto.ndpul1t) .
20. D "doorsnee" Indischmen ( cactie ) ,_",n Gtu1c~ nn \.Jen J;od.dp_gblc..d).
21. 's W<.;r<.:.;l s cirkGlgeng. Kjjkjc op de lCCÎVlijZe: VQIl SOTIlJ. igc Indoncsic;rs~
22. B rjjmde brief VOJ.l cen tuin-cmploy6 ~ niot
,?
Vr'l1 good n hui zeil.23. V rzuchting van: 0 'n Njui Belrndr>. (Huishoudster V['.ll 0 n Europco..nn).
24. D· M.2.ric..gcs van Nji Itji (Loopbc..211 VOll vrouw(;n c.l s boven bedoeld) . 25. Noemt gij h t schoon? Een protust t",gen oorlogvoering.
26. D Lé'.stcr~. GDin pir rd do r Ci[';I.:;'1 rvp.ring. 27. DG b l.r • •••• Gocn dior, D.é:'.r SOID;') n g g0Yac.rlijkor. 28. De Borg • •••• VT2.n.rvru1 or k mec.rd ere soortvl1 b st", •
29. Bur~'.ucr-_t:,n Fo 1 (geschreven in de g2.ngbe.ro chrijftn['.l).
30. BurC:8.ucre.ten. !ç 2 ( , , , ? moest gangbare oprucktaal).
31. Tamme cm wild volken. (Eun vergelijkende studio).
32. DG Atj -her • .bon volkcnkundigu bcc>chrj,Jving (Berust op eigon rvaring).
33. De Dajak. id m. idem ( idom: ).
34. Ko ie.:n n sapi ' s (1aarui t 'bljjkt dat ~ ko benijdonsr aardig is). 35. Jan Pieterszoon Coen (Kort bi OGrafie met TI tkjG f[ill nsio)
36. Gvrepatriëcrden. "~n triest bc ld dio vc;<..;l Indische oorlogs-sla.oht- 37. Oorlogsl··c.d in do Vreemde ••• En toch of ten Z '. off 'rs betr Ît) 38. Ze gaan nog stc\.Jds vooruit. Spotlied op d~ oorlogsberichten.
39. D Indi chc oud-strjjdor. (Gelukkig nu niot meer nctuecl). 40. B rjjmd ' krunp-imprcssiGs (Do e8rsto VélIl 0 n reeks).
41. Als de poort wordt 10sguslTIe ten (Om iemtUld vrij te lnt~n) .
42. Dl. VUtt0 hap (Spotrijmele..rjj op de extr' rantsoC:1 'n als workloon) • 43. L.O.G.Limerioks. (Bûrijmd · kampbc1 -venissen on kriti 1<:\.Jn).
44. Oude jn~r. (Parodi op -n zuur oud oudejaars-a.vond-lied) . 45. Kasian! (El-n reeks coupl tton vol galgenhumor).
46. Vr""de in 1 t v rschiut. (Een vrome WQ} s ••• nog altijd, helaa !)
47. Klap- en pap-couplottun. (gl-stc.ld in do II1o.1eise taul ••• gcdc:ol t elijk) • V rvo1g Z.O.Z.
IJlliOtJ]) (Vervolg) •
48.- Brief van een oudgast a.l zjjn zoor, die naar Indie gaat.
4 g.- Het hll'ielijL van een kol ni aal (Al soldaat naa Indi vertrokken) 50.- Een ui t velen (Over ~én der mislukte zoontjes'~ ..
51.- Deger eratie. (V/at vroeger een ramp cheen is nu heel gewoon). 52.- Afscheidsgrt'et aan :athilde Kiehl (de toneelspeelster).
53.- V rvlog 11 illusi.ën (Over een oorlogsvrijwilliger 1914-1918).
54·.- Verhollandsing (Over de pogi ngen Franse benamingen te weren) .
55 .- '
lkomstlied aan Sp enhoff, toen hij in Indie werd verwacht.~6.- NrunenjaJmner (Spotlied op 't verkorten van namen door voorletters) ~
(De volgende vier we-rd n na mijn repatriëring geschreven) .
57.- Geef mjj m!3ar rijst! (Verzuchting van een gedwongen gerepatriëerde) . 5B.- He mocdGrloze veulen. (Die kencle men in Indie niet).
)9.- Ja nai t •• 'n Ja gain (Cri tiek op .en Groningse spraakgewoonte ).
60.- h üm olle dörpi (in Noord-Drents dialect) ..
I .B. Boven~taruld g tallen z~~ niet die v~ de liedjes, maar van de bladzijden.
1. LEZBR',
2.
VAl DEZELFDE SCHIJ rER VERSCHEhbN VROEGER OOK:
Soelldasc_l Woordenboek. 2 ö.ln. "n óón lin.l1l;n band. Totaal 350
bladz' 'dl;n, vaarvan 54 gramrnat· ca. NU nog vCT1"rijgbaar.Prijs f 7.50 Van alle hi 'ronder v ·rder vermelde boekdl zijn
gOL.l 0xeJIlplaren meer· v rkrijgbaar:
DE· SOErJDAllliSE T111-lliC1JRStJS: Met e8n voorwoord van Prof.T.J .B8ZEMER.
3 ..
Di t hoek was sedert 1931 als leerstof i n gebruik op de Rijks-Lan bOl1'I-Hogl:school tG lagening n ..
DE VIER I JDISCHE TAlEN.
n
dcrlaJ ds-I:lc.l 'is-So"ndanoüs-Javaans. nova tte lKhal VI..- ~ sJlr lrkl;n, \'loorden en ZinY1ûl ook4.
voorbel..-ld n van kortl..- br ieven. .'LANDA-I\f8LAJOE ~ B-..:st md voor Ne:dt:;rlandt:..rs 0 de Hulcise en voor
5.
L don\... siCr s om dE; Red l~lands\.' taal door selfstudilj te leI'vn.\JALPJillA SOEiffiA: Als bov0n, maar POOl' do Soendanezen. 4 de.::; 1 tj s. Is door het Departcrucmt al1 Ol' dcr '!jjs 00 voor d holun aanbcvoll;n.
6.
HET OMGANGS-MALEIS, d. \.z. d gvbruikeliJ1cc om angst8.a.l, veelal het pasar-rtalcis ge a8Trid~ ûE:n V81 zelf. ontstaJle hulp· aal, waardoor men zich bij ,,11 ra"'son vl..-r ~ !;::t::mh ar kOl'1 makc.n. Toch nam.n
volcn niet d mo i t\.. zolfs dio eonvoudigl..- taal corr· ct tl. l e:r\..n. In dit boe;kjl; w rdcm die foutl;l1 gc.corrigc.l..-rd. Het w rd dan
ook ario In al herdrukt. ,
7. En ten slott0:
OP WEG NAAR .HET HIEIlliAT1AALS .. 1'0pu18i:r · voorlichting over h· t voort- ll .. vc.n na du stoffelijke dood en VaJl de zich aan diû theorio wij- dendo orgnni3 tius, enz. als: _S iri tism"', thl..-osofi~ , parapsy- logi_e '. Sy'C}:Ollll.. tri_ , telupa thi , heldGrz1. 'ndhcid, mUf"ne isme 9 alL.s ___ knopt d l populair bcscllrl..-ven n voor elk bc.gr~jp-ol~k:
DG nUrrll11' ~s van 1 to t 6 zijn alle aall Lnl van No 1. 7pP.us f 7.50.
k .n 10g gclev.:..rd \VordUl, Prijs f
L. J
.LEZER~ Zuidl~r nstraatuitv.:...rkocht, berw..lve nog (,(;11 klein
No 7 en .... ~ ntijn Cantincv~rtc:.Jlin~I!..._
2.70. 061 bij Uw 0igûn boekhandelaar. 127. Den HaD.g. ERKEND UITGEVER.
1. EEN BESCHOUWING VOORAF.
Men zal in de in deze bl'.n.del voorkomende gedicl1 en of rijmelar ijen bekende en minder rekende d'~ht- of ta lvorrnen aantrefr n, zoveel mo- gelijk fonetisch weergegeven. In ons landje b staan diverse spraak- en taal-vormen; de dialecten no~ niet eens meegerekeld. I\1ijn wieg stond in het Noorden des land.s. Tor:m ik op 20- jarige leeftijd voorgoe:d ver- trok naar streken waar men A'3N (nlgemeen beschaafd Yederlands) sprak, had ik de meeste raoeite met Jlet a:!:lereJl van de eind-N in werkwoorden
n meervoudige zelfoO)t.naamwoordon~ wat; mij och VI 1 gelukte. Hoewel men niet meer aan mij kan horen waar ik mijn j;l.le;d doorbracht, die even op- let hoort VI 1 dat het ergen'" in het Hoorllel1 d s lands m08t zijn.
Al amateur deed ik dikwi:ls mel~ aan baret, waarvoor ik zelf de liedjes schre f. Als ik iets v.Jilde voordrélgen in tm spreektaal, luk- te mij dit het best met het Amsturd' ms; \Tooral omdat men de la.ng A vrijwul gelijk uitspreekt l s in NooId-Drente en Groningen. Nu ik al 14
jaar in Der.. Haag woon, lukt hot illl: n g niet het Haags dialect fone- tisch wel..-r te geven. Een J.J'l terd::urunor zal tegen zijn mGisje zeggen: "Ik
11(11) 'I van jauw", maar hij z gt ook: "Geif maan maor 'n knoak." Dut kan ik best nazegg~n, maD.r niet s ,Brouw r. gr cht" zOç..ls e n echte Hnge:naaT het ui tsproGkt. Dat i el me al s oedig op toen een tram- conduct eur h··t ui tsprak. Het klonk ong VE- r als: "Boaeschach. IJ
Dikwijls zegt men dat dl:! j.Joorderlingon de oind-.,r ?, inslikken." Dat is niet juist. Int\:g nde 1. Zij laten dü E weg en maJ,:,cn van dG daarop vol- gende dikwijl s Gun dubb01e I~ of û0n M. Dat hangt van d andere med - klinkürs af. Bomen wordt boom'm, sli ken wordt slihl{'ng, lopen vordt
loop'm, etc. Sommige radjo-artis~cn lu~t het nabootsen ûrvan heel aar- dig, maar zij ov.~rdrijvl..-n hot. Het Gronings is allesbehalve GGn stijve taal 0 Zij is rnüls L'n'"' even vlooiend als hGt Lj mburgs, alll..~n anders.
SOl. lige hooggeluerde sprekers, afkomstig "uut ' t Noor'n" is het nog nooi t gl;luJct .hun spl'aak g0h0Gl vrij t l; ma1cen van de.: tongval hunner ge- boort0st!' ... ek. Ma.ar juis.Jj dÁál.·door sprü \\Jn zij COrrl.0t Nederlands. Een b:j-
zO!idür gOl..-d voorbljûld daarvan is Proi'. Gerbrandy. Zijn Fril;s afko. st klinld er a.uid ljjk in, maar hij wijst dat mem hu I gorJd corr ,c Nod r- l ands kan spre)c\Jn zond\Jr de i d-U Wtg t lattJn. Mij is dat w~l gulukt"
Maar 8.311 ~(~n s:~h\ .. clcg woont ., di" m\Jn zelfs door ABN-urs hoort gebrui- ken, wens j.k niot m~e t\J d:00n" Ik bcdoül als IDl;l1 sprdwnde - vJant in gv- schrift\J doe.. t ml;n h .... t nooit - twee klinJ{l;rs aal1 elkaar vGrbindt door c:r
. n
n
tussen t, vo 'gon; bijvo Il hoordo-N-et, inplaats van 11 ik hoorde hL til. ? ,Zo ,dag gaan 'N '-N-ui t" inpla ts van ilZondag gaan we ui til . (;nz.Dit zijn sl~ .hts enkl;l~ voorb "Iden uit zeer vijl . In geen enkel e ro- d , 0pstl;1 of do(;um~n k:omt het voor .. Th aar als 0011 ABN-scl1::!'Jjyljnd red.- naar zijn r\Jde: uitsprc01ct, wem 'l t zij van die verbindings-N-invo\:.gct1lf3. Let r maar e ·ns op als U radio-sprl..-k0rs hoort. Ni mand schijnt h 't op te vallun, bl;hal.r ' m:ij. TlloderrJ.u taal- en spraAk- ' xp rts zeggun: "Als het zo e;oze;gd wordt, d is het go d, want don is hot ingc:burge:rd."
Toch dmuwn ook zLi er nie:t nn, diû gcwoont · in hun gschrifte:n to . t e pn!=;sen~ Als m n dus in de volgEJndc rijmen ng wone vrijhodl:n aantrl:Ir., wuarID\.. m~n zich niet kan vurl;nigljn, d nkt dan \Jens na of U het zelf ni\..t net zo docto
Van d in de volg\Jndc v ·rZl;n of gedichten voorkom~nde Indische woor- don (Maleise en enkele Soenda.n.:..se) , staat acht0r in dGZ bundeloun vcrk18.rl..-ndc woordenlijst, zovüel moe;cljjk Eoogupast aan dG spr cekta8.1 van ons, Ted rlcndvrs; dus foutief g\Jspold volgl;ns d 0 vatting vr.m hen, dil; dl.: IndonuRjRcl1 · tal\Jn h~bhun lc:r n schrijv0n1' zoals bijvoorb\Jcld
LEO LEZER.
2.
Ik
z nd dovz' bundeld w·rcld in.
't Is niet lilljn ~ rste , 't Is g on bcgin.
Ik had r ·~ds cvrder div grotu . "ro
INTRODUCTIE.
It Succes was klein, . aar toch doe 'k h ·t wvor. Ik zou zo dolgr~ag
'~ns zijn bcrovmd.
'k Had gr"ag 'n straatj(;
nnor 2ij g~100~d.
'k V rlang g~cn stendbcvld. Dàt is t~ ve.cl,
Maar 'k z!"\g r.lljn werk wt.::l graag op 't ton~cl.
In zang of voordracht ücl1 lie.d van mij,
cn klein applcusj~, d~ bvn 'k al blij. Als gij b~ 't lczGn Uw zorg on l~ed,
al is t r.l~-ar u 'n, lJrdoor vvrgvut,
d~ is ~n w rk ni~t
v~rg cfs glJdaan,
\:.;n kan fk g0ruSt VJG~r
rLCJl 't r~ ... \.:n go.cn. TI NB ST-IVIOESSON •
Dv rl-g0ntijd is wcer terug in hvt lQlld. Nu is het g daan In t de droogt~.
Nu schi t wv'Vr hl- t 0 lcruid cm g:",as op het erf
m~t razende spoed in de. hoogte.
Nu lukk'.;n d(, dak0n, nu schüu 1 t de., ko.as, nu spe:.lu wIJ\;:r hocst un vcrkoudh"id de baas. Dl: r:mrcm, de vlo(:ron, de Gcho(;nvn~ zijn vochtig.
tt Is overal kil on 't is ov ral tochtig.
~'~t war~n IN blij, toen de bui uind' lijk viIJI ! Wo..t \I[! dat ·cn fijn u vvrfrissing.
MRar als nu nog iumand hetz01fde vert~lt,
dru1 houden w\;: ft voor 'n v~rgissing.
To 0~n uur dos middngs g0un kou a~ de lucht.
H~t ZOrulvtjv ko~sturt 0n warmt ons geducht.
Mp..C1.r dnn TIlng jo waer door hut w .ter gp..an plassen.
V\,;rl~'.ng j\;: np.ar lclor: pun n waterpro f jRSS n. Gvon stof Dcc..r tu slikken; ho' haerlijk is dat ! Je sluit in jo kar de gordijntjus.
En nIs zu ni ts doorlatun is 't con genoto Dan zit je. zo knus l-n zo fijntjl-s.
~ n .. r 0, nIs jl- pech krijgt, nog buit ·n dl. stad!
Dnn hvb jl- dl ull ndu nog lnng niet gc:hnd.
0, w~t hnd ik hût LAI~, zo vc:rtul je dan l~t r . Ik stond bijn~ tot ['.nu o'n kni <rn in 't \h.t<.;r.
Al m:--nkt ook du rl..@.-n wuur vruchtb8.Cl.r de grond, toch zit je cr stu~ds op te vittûn.
Al l.1~n.1ct zij ook schoon wn.t ur grol:zclig w['..s, 8.1 puf
J IJ
ni~t TI1'er vc.n do hitte.Al sln[ill j~ goe::n stofwolk'"'n me r in 't g ln.:::.:b, al ad\..!I!l
JIJ
vrijor, in huis ~n op str~at,['..1 zat i ç ook nog pns on vr~t r~gvn te zucht<.;n,
ym h'l~l' ju :-1.1w~~~r nru1.r de droog-blauwe lucht(;n.
(v rvolg volg~nde
b:z . )
Baar buiten! Gij mopperaars. Ziet hoe het groen de tuinen, ·de velden, de bossen,
in vele nuances ven donker en licht, in één week uit wist te dossen.
Staat op en snuift op nu de geuren van 't veld!
Bant uit Uw gedachtGn aan pretjes Gn geld.
Maakt 's ochtends eens tochtjes langs vGlden en wegen.
Dan scheldt ge niet neer op "die aak' lige regen. ti
NATUURSCHOON.
Nutuurbeminnaars, luistert eens, spitst even Uwe oren.
Ik zal U iets vertellen, dat U zeker zal bekoren.
Gij, die enthousiast zijt van een waterval of grot, bij 'n uitgebrande krater staat te rillen v~~ genot.
Gij, die de schoonheid van 't eenvoudig landschep ziet voorbij, maar in extase raakt bij 'n grot of sonb're rotspartij,
die blindelings - als 't ware - gaat door wonderschone streken, omdat ge druipsteen mooier vindt dan klaterende beken,
koot oee! Laat Dij Uw gids eens zijn; ge kunt erop vertrouwen;
ik zal U de natuur in al hP.ar schoonheid doen aanschouwen.
Wanneer ge ean 't station te Padalarang uit de trein stapt, dan hebt ge Dienand nodig die U 'n pad door h t terrein kapt. Ge volgt het brede bergpÇ'.d, dat np.ar dossa. NgaLlprnh leidt. De weg is goed, ondat er nooit een ker of auto rijdt.
Zodra ge op d~ vlakte kont, ~pt go Uw ogen dicht
bij 't zien wan 't panorana, dat verrijst voor Uw gezicht.
Begroeid Det rijst ~n hier -n dnar Det andere gewassen, ziet ge uitgesstrekte sawahs in wel duizende terrassen,
a.ls 't ware klirJI:lOnd, kruipend, tegen heuv I lcm en langs dal. Van elk terras stort klaterend een kleine waterv8~,
als duizend zilv'ren strepen, en wat verdor in 't verschiet, in blauwig weos, rijst voor Uw oog do Goenoeng Masigit.
Nu wendt g' Uw oog IL.?ar links cn blijft "crI/yard, verbijsterd staan. Uw voeten weiger n hun dienst; ge kunt niet v rder gaan.
Ge wrijft Uw ogen uit; ge denkt: "Ik Doet bep~ald nog droDen!
Hoc kan zo'n sterke, blanke burcht zo onv rwachts hier kODen?:
Fata Morgr~a. Doet het zijn •••• " Weln en. G' hebt U vergist. Want slechts de kalkbvrg net z'n ov ns, Tagog Apoe is't.
Doch z6 vcrrasscnd is 't effect bij 't plotseling aanschouwen,
dat, van dit punt gozien, nen 't voor een schoon kast el ~oût houwen.
Eon indje verder dealt ge in een aardige vall~i.
Het hülè0r watür van oen beek stroont kabbelend U voorbij. Ga nu ruchtsaf ûn volg het pad, al kost het U wat tijd, dat van het dorpje Pangkalan naar Pasir Le~o - leidt.
Uw weg loopt lrngs oen prachtig dal Dot schone vergezichten, U nodend voort te g~an. Ge Qoct wel voor die aandrang zwichten.
Het is nlsof de Lorel ·i daarboven zit te zingen
OD U tot verder speuren n~ar heer schoon gebied tl- dwingen. Steeds hoger stijgt het pad oDhoog, steeds dieper wordt het dal.
Soms wordt Uw oog getroffen door een zilv'rcn waterval,
soms door een kleine huizengroep, he.lf in hot groen v rborgen, omringd door vruchtb'rc sawahs, dio voor 't sober voedsel zorgen.
B~ elke bocht weer nieuwe pracht, stoeds schoner perspectieven. Voorwaar, h t is een parad~s, 't is OD op te vcrli0vcn.
Go n woorden zijn in staat d~ schoonh id van dit oord te roemen;
'k wil dus besluiten D t het "onbeschrjjfeljjk" te noeDen.
Zo zijn er tel Vqn strek -n in de lachon'e Prennger,
die :k g~arn0 zou bozinbcn; l~ar hoI2~s, ik ben g ·n zengor. Det k deze woorden schreef, 'k beken het gaarne ondertussen, was enkel ter bekering van natuurhistoricussen.
Opdat zij niet meer enkel in de hun bekende hoeken
zich gaon vermoeien om er schoonheid der natuur te zoeken. Een grot of een vulkaan is wel eens aerdig voor een keer. Maar dicht bij huis is 't even mooi; geniet ge evenzeer~
CI • • • • • • O O O O • • • • • O O O G l • • • • • •• • • • • • ~.OO • • • • • • • ~ • • • •
z6 was h t eens. Helal?s, nu is het ~. Tehuis ni~t' ~~ • ;: .• • Brief van Fientje
ui tEnschede n.nn 1 ~ar vriendin te Bandoeng.
M'n b~ste Trui, ik heb gelezen wat jij me V2.11 je aankomst schre f.
Maar 'k k2~ je brief niet goed begrijpen. 't Is ~ te vr~ -md, zowaar ik leef.
Al h b 'k behoorlijk school gûnot n, al bon 'k toch h~us geen domm~ vrouw,
'k had nooit god~cht dat d' Oost ruitzag z02.ls ik nu vornC0ffi Vl?.n jou.
D~t hot in Bandoong net zo fris is als hier op 'n mooie d~g in Mei ,
dat je daar sI :.P.pt met wollen dokona.
z g mûid, hoû kom je d2~ toch bij?
En hob jo d~r 0en w~terl ·iding?
Ne t gIs bij 011S in Bnschedo? En ~l~ctriciteit ~n g~slicht?
Z?g meid, wat doe j ' d2...'"'..r toch m 0'(
Louf jv dan niot, zoe.ls ik m~cnde, in b2~bou-huizQn in h ,t bos? . En lopen dR~ geen wildo tijgers
of olifE'Jlten, zo mf\~ los?
Ook schTijf je d~t dio bruine m nson gckloed zijn! •••••• net ~ls jij on ik!
Alè mij een rnd~r d~t vortoldc, 'k geloofde h\,.;t geen ogenblik.
M t vc.n \:'Xpl cs-tl'cün ~orsto klasse b n je nRr~~r Bandoeng toeg g~nn?
M~nr w~s er d~n g~en wilde volksstQID?
Viel men do troin niet ûón k 'cr ~~n? N~c, zoiots hr'.d 'k nooit kunnen denkc.n. Als ik hot nieuws VEll Indio le.s,
w~s ik ~ltijd in do verboelding, dat 't d~ v ' 1 int'ressentor w~s.
YW[U1IloGr ik l.?s VPl'1 de S.I.-ors on 't Il1do-:S1H'opec;s-V'rhond
Gn vr..n die l eul{:G blote Papoea' s, diû 'k 2llümRal zo griez'lig vond,
de~ dacht ik dct clk huis oen vesting
·n ulkc ple.p.ts 'n pp..~.ldorp Wp.s,
dat leeuwen, ppntürs, ap n, slRng n, kriooldcn voor je dour in 't gr2.s.
(ziü volg.blz.)
5.
Ik was ul jnrcnll?ng ~~l 't hopen, dct 'r ~cns zo'n h~lv,e bosmens kwam, dia m0 zou sch~èn in 'n kano,'n mü d~ m0 - n~ar Indio lam. M.8.r nls dr.nr 2.1l...:s zo g woon is,
vind 'k ur niots [ten; dan go. 'k niet me • Drol trouw ik liever IDO ecn wev...:r
~n blijf hier stil in Elschedo.
M2.::I' ~~s je soms L.ens iGts !!loeht merkon Vrul fn onb~seh['.p.fdo bosjvs:tJ.2 .. n ,
dio koppen snelt 0n U~ sen opwüt,
schr1if mjj dan gauw. D:;~,r hou 'k zo vwo Ik zou zo grp.['.g, é'.l 'J:~.P:. 't m.[tI' (;V n, zo'n ochtc.:, vo\...st lwdstr.:ck zien, bewoond door wilde Indirul n.
Nou Trui, gc:gro(;t, je. trouwe
Fic:n. BRIEF VAN EEN AMERIKAANS TOURIST
(Tijdons d~ drooglegging) . My poggy dcar, nou zi.t ik hier
op 't schone üilpnd
J
ava.De reg n stroomt, the sun smnos bright, De berg n br~cn l~va.
I' m drinking whisky -=-.lJ tho d~.y.
Hor- is no pro~b~~ion.
Ik h~~l de sch~ V['..l1 jexon in.
;' m
in p~rfcct condition.Eru-ptios hü.:r -n béU1djirs d[1.ru'.
The ~~th doot rriuts de.n buvun. Zo zegt do krr'nt. Ik murk h t niet . Ik vind 't hi~r prettig lc.von.
Th '- pcoplu' s e.ll:wf.y~ . .§wi~nmJ.Jl.,g h 'r , frf>..l11 bC8.ckfc.st-tiP.lc till soven.
Ï'ËÏ~v[m,TIing too ••• in old Schiudam. Thos0 Dutchmen live in hcaven.
~
X
~ dG 2...I' 9 i t,-'...::s:...:.:-.::.::=-=-:.::::=.;thv n2. ti v~ s w~ ex no
BUt
bc~~ui!..ics in thu l!lOV~ play ['.r .. ~ po_t alloVl d, ar\:, schocking.\/8. t wij doen in C'. hidden place J doun zo hier mp..~ zo on roadsid-.
M~nr 'n mooi0 film wordt cfgük...:urd om 'n simp~l stukje blootheid. Sky-s-'?KaQ9r§.. e .. in' t here 2.t cll.
~ ziet h~r.st g~~n v~rdiuping.
The 3hops et ~fternooll ~~ closûd, for Dutchm n thon ar sl eping.
Thoy stop thcir work thre(; hours . .f::....day.
as so e.wfully hot th air is.
Geon wonder dus dat in dit land 608n enk'lo rnillionn~r is.
(Zio vole.blz.)
6. ~h ·
Dutchmon's hospitnlity un spruûkt schior ~llo tnl -n.
1 r['.nn~ r hij .... en tourist ontmo",t, dan wil hij h~m onthql~n.
Zij hebben altijd pl~nty time.
HlUl wl;rk b['.."..I't hen g~~n hinder. But if_YQ~_t~_nk_~hnt n~tivûs work~
you're wrong. Die doun nog minde:r!
~ly P~ggY-2(Jar 2 I' 11 soon be: ho e
Md " ry" agoin; tlillt's bettûr.
'Je Vvrlang n<.:.c..r jou ~n n~n.r f:1' n wl;rk. 1'1:1 finishing this lctt0r.
\Jith you 1'11 spund Dy honeypoon on th,-- isle so cr\..\..n end SUill.1y.
But first 1'11 Llc.ke LJY third J2ullion.
111' dl.:ar. Yours
JOhn1Y·
Z8DEWETTEN.
(Geschrüven omstruvks 1916).
Z~d 'lijku Zedl.:nl .... \..sters
ze\,t' l~n zedig in Den Hegg. Zonden 011S hun ni UV! w -ttvn, zongen m~t u n droef geklaag: Indiu, land vpn bloto onon,
nooit door kous of schoen gekwGld, z0dig zult ge ind 'lijk word~n.
Niet goedschiks? Dàn l.\..t b~wCJld.
El.:rstens worden de bord~lcn
tot u .... laat~te w~gga ~nid.
LIk ve;rd"'cht huis wordt geslotcn. 't Roc:e licht wordt nL\..rgedr .nid. Al10 vroegere bLwoonst~rs
word n zedig ~ t geweld.
·frult bij lk Ter ~ncht suj\.,;tjc
wordt 'n oppn an.nç;us G\..ld. Be len, zo mn.:rr in de kp.li, i, on~ 'uu'lijk bij u wet. Dn.rs:'o wordt op \..lkL OCVl;r
'n hoge pagcr nccr[;Uzet. En bjj l.: lkc deur 'n 0 pp['..s ,
die:
' 0
mensen eJn v or con binnenlaat ~n W"l..r n.'1:;.r bui to.Twe~ gulijk? Foei! Hoc 6om~en! P~sg0borGn zuic -ling0n
woruen stevig ingep2~t,
als in HollFlIld; do(:k 'n, lui rs.
Bov~nui 'n nog dichtgcl~t.
Jlb -ond. in 'n slGndc.ng? Jakkes! zuigen Gnll con bloto borst?
Go è. dat zulk c -n vi \ '" 7,.1" H'l()rlr.,
uin~'lijk c ·ns vuybo~en wordt.
(ziu volg.blz.)
Wilt ge Indiü ze d'lijk mak n?
Mac'l.k dan door t t g~hüle lruld i d r kind, dat vmrdt g bor 'n, nog dezelfde deg van k8nt~
Als dän 't lanë. is ui tgCJstorvc.m, als g ~n st-rvcling neer l~ ft, dàn pas zult ge con tat ren, det (1<:; w..:t gcholpl;:1, hIJ -ft .
T zingen in Anst 'rC~ lS di~l~ct.
M'n lidv Koe, !!lln best vrou'~tje,
begrijp (:s an hoc of ik bof.
Over 'n l!1oe.ndje ben I k al be.él je. Se gcifo ~uan verf~ocbd verlof. Ik "':]tt 8.1 dril,; joar hiur t e broe..je.
't Is voor me bo~die voils te heit.
Dag in, d~g uit uoornatt kleire. 't Is of je blood .... n cttur swcit. Ik h~b je froeGer al geschroiÎv
d~t het TI" hier gein OE'.p b-.;fiol. Die oP..keli{;G pes-mus!ciete
steikc je dwe.rs door h~rt en siel . Het oapesuur suIl s- kr~ngoft
'k Hub
uc:
kcluirc.:--N-rul dat tuig. Op honde:wncht of in Q l kl~boe.Nooi t heb je rust V?.n hun gCJsuig. En d~n die rijst mit hoitv sRnbel,
d02I br2.ndt jo h ... rt f8.l'l uit je laaf. D pie:p rs se.an hi ~ niko as woe.ter.
I t 'Is heussics 'loar v nt i] j,- schr[l.uf. En in c:e tand fen do'cri~mu
bin 'k r;:.oinignoal 2;1 boo:rd gcflucht. Dan ken Je I t all de 'Jc? .. l nh. t he.uw"
Îe.n die: g r:leino lne..kolucht.
Toon ik hic:rhcin ging hr'.d ik n slinger. MoPJ' . p.nèli f hous, 110t f['.l t niet rei . Ik. bIc. "'..:f feil licfor I:lo['..r in ~,louki)m,
bui jou, n'n gooi , bro['..fc K· • Mc boddiL Ion d'r nict m"ir tuig .
Ik Bin b~i da'k weir noar Hollend gOél. Ik schQrr~l nou ~l s ifv ~0~1 e:
on ..:..in stuk mi t r.'Ialoari 02 •• Antwoord ve~ Kc e
Wat bin jai -n b~meinc sloeber, dat jni me soiets schranf durreft~
KOl!1 monr niet hier! Kra.g lie:fvr gunder in 't fuil onpe:lan:l c.~o schurruft!
Sou, ken jouw boèQie ~'r niLt tcigç. Mot j~i èonron noar HollanQ to ? Bin j2.i het scharr01e mi t Maloarioa noa sedf D.oan~. , nou al moe:?
(Zil; volg. blz.)
Ik
wit w
el
~t 'k gein haal
.gb
ountjo on j nu gekr ibL. hael as een.Maar 'at
j
L. oP.an hoa:c noen durft
sChrs&fe, CLoar snap i
kt
och ge:in ' on(~ rfan.
't Me:k
irt
r nog t10ar an è..at ja.i s 'hi -r [lcd br.:mt;t bui je f
rau in hui
s.Ik
slo:!.l1 è'r
swa.rto oap tr
ounie en ~ie fnnj
au d'rbaii
n öruis!OPWEK
KING.
Geschr~vQn
voor h
n, ~ie nog g~onlid zijn van
èeb,~l::mb~nv~rcniginb' wa~in zij bu
hor
cn t zijn
.Zijt
go r~o'slid van
Uw orb2nis~tiû?N
i ... t?
En VJat is c~<?.r '-~L. re "'..",n wcl
van?He;
b
t b'"hl. t
z6 naar Uwzin in h t I .... V
L:n,
dC'..t e..r nil) s ~",c:r a.rol vcrbl. t ·r n kan?Vkrkt C'l.
b
one: rllsschi .... n ni
e.. t ru:.c:.r Uwv
e..rl::u1t;L.n?I
s soms 'c richting niut b0(;d n::'.D.r Uwzin?
Wo
l,
b\..pl ___ it
zelf
~:'8..ll ... cns Uwe b l?.nG~n.B
l
ijf
tOdl niet
bui ten str.'"'..D..Toe..
, kOl erin!
He
b
t b' ~l)l.n tij
d t~r vcrb~a~'ring te ko~e~?I
s msschiGn l11. contributi\J te: zW
i'.ar?Of
.blijft
Scl
i\...v0r ; G~ su
ffen -n elroDun, I..:'l.nlc",nd: 't koot zon~:ur rJlj ookvoor
Glk~or.?Is
h0t bestuur nil.t zo~ls bC.zoud t
Wl.nsen?Werkt hut te v~e..l
i
n ~ens p~èl)rsbolp n
g?K
ont b'" bûschiktor
e..nijv
'ri
b ·r mensen?
Toe ,
~ls'
t U blieft,
br8n b hen hier. WUl.st ni
ut b2
Jlö !Hc.d t t;L. sons
vr
o ~crverschi l
v[' 1 b(;vl..J\...l
on?G~ven oo
it
vroeguro bostuurl~rs U bri ef?
Lu
cht c:'2.!lU
w h2'.rt Gons. He. t z2'.l
U buko",l
L.n
. Kunt
be..'
t niet
non~eling?D
o . hut pe r
brief.B
lijf
in'
t v~rborbe..n ni~t no l.ren n stoke..n.Km:!
v
oor Uw 0nin
b uit,
open en rond.'n We
l
gemeendw
oord, onb vrucsduit
be..spr
krn,kan ni
enandsc
haè.en;noch U,
noch
c:c bUllll.W
at w
etot
dusver r cC:s
I!lOcht011 vu °ln:JJguncn w
nt ~et
ockoDst nog brcng~n ons k?~,(al du
cdt ~nooit i
ets
dan noppc rcn
••••of zwjjgG
n), zogo
ud als w~profiteert ge
ervan.
Laat
ge U z6icts
noglanger ve rwijtan?
Konean, WG vrRgcm ' t
U nogoaals met klem.
Geef er gehoor aan. Het zal U niet spijten.
Steun
ons
voortaanDot Uw geld en Uw
stem.9.
HET INDOLIED.Propagandalied
voor het Indo-Europees Verbond.
Door de schrijver gezongen ter gelegenheid van
eencongres in 1925 in de
I.E.V.~club te Bandoeng.Komt
vrouwen, mannen, meisjes, jonge knapen, heft met
mjjaan one eigen Indo-lied.
Ontwaakt!
Staat op! Niet langer meer geslapen!
Een blijde toekomst wenkt ons in 't verschiet.
Komt,
slaat Uw handen vaster steeds tezamen.
Werkt voor Uw volk en Uw geboortegrond.
Sluit
hecht aaneen het drietal schone namen,
dievormen"
ftIndo-Europees Verbond."
Geen
bond ter wereld taLt er zoveel leden.
Geen
bond had ooit z' o
'nhoog-verheven doel.
De band, die ons zo vast aaneen mocht smeden,
zijnnaam is: "Nationali tei ts-gevoel."
Wjj laten door geen valse schijn ons leiden.
Ons
doel ie eerlijk, vre
edzaam en ge zond.
Wjj wensen één idee slechts te verspreiden:
' t Idee ven ' t Indo-Europees Verbond.
Wij str~den
voor de toekomst onzer kinderen, o.pdnt zjj hoger stijgen nog dan
wij.Opda.t
hun zorgen dagelijks vermind
eren;een plr>..e.ts ve raov' r
end i11
'deM
rJ:2.tsche.ppij.Opdat
ook in de t
oekomst ma
gblo
eien ons dierb~ervolk op
zijn geboort grond,
zal
elk ven ons he t
Studi~fondsdoen gro
ei
n.HET fonds ven ft
Indo~uropccsV
erbond.
Lact vr~
dan
wappcr~n,Indo, Uwe vanen.
Stre
kt uit Uw
h~ndannaar
deblijde dag.
Ste unt ook Uw broe de rs om hun
weg t
e banenin
' t trop
L.n1and, besche rmd door NGe rlands vlag.
Laat
' tRood-W it-Blauw
dekleur
zijn 't allen
tijdeV?~
In
sulinde's
toekomst-st~tenbond.En
blijvc 't do 1 bij 't i
mmer VOOrw
2'"'..XtS schrjjdcnHET
DOEL v?n 'tIndo-Europc
osV r bond.
J3is-J~oupl
- 1.
Uw
lul.o. t~j,.> p1r:.us ro
upt mjj VQ 1.bli jdschp
..p w
edr.
'k HRd
ni
ut gûrekG nd op dit
groot succes.
Ru 'k
vraag Uw
o.ande..cht voor eonpunt,
wat t -der.
M
anr toch ' t be s
preke.n w~~dop dit congre sr
. Opdat ook inde to k041St
moge wonen
ons
nag0s
1n.cht, op z(;lf-ontgonnen grond,
z:U
vO' or 't TWEE-TON-FONDS elk zijn gulhe id ton
n.TWEE TON ••••• voor ' t Indo-Europa •. s
Verbond
.10. HIER GEBOREN.
Enig~ ti ntnll~n ~nr~n g ·leden geschr~vûn !k~nr ~l iding
Vrul l: ·n é"l.dv\..rtcnt~e, w .... o.rin E;cn be .. nnt je VIT ··rd nn.ngebo ,cn cu::.n ûc:n y thier", dus in Indi ' ge bor,.:mû.
~eka! ' t Is gcvonccn, 't nieuwe woord!
Ge n schimpn~~ kan ons trommclvli ·s m cr stor~n.
Geen ui tge.ng "r.p..n" of " ·\..s" wordt m\..ûr gehoord. De soortn2~, dil: ons NU het m~cst b~koort
is: "Hier geboren."
DG kw stic grote I of E of C,
WE'.armuc dc rassen t:l.2.l1g\...duid bchor\.-n;
niet ~ón ter w\.-r\.-ld. kw~lt er zich nog IDtJe.
G~on rassonvr~['.gstu1c me r . Elk is t ·vree ml::t "Hi er gL. boren. 11
Al b n je g ~l ['..18 ob .. r , zwext cis roe.. t ,
~l sleet je h 1 jv lcv~n bij de.. Noren , c.l stroomt cr door je a..~.d t ron nog rblo ·d,
je b0nt voor Ik n i edor bra~f ·n goed, mits& .• HIER guborcn.
H il, driewerf He:i1 voor hem, di e.. d' uitkomst vond di e elk h .. t recht ontnuemt om nog t toornen.
W g T~ssonw~e.n, zo stom 0n ong zond! Er ko binnonkort ó6n grot\... Bond
van HIER- gcboornen!
ALS GE KINDP.RRN HEBT ••••
Pc..rodi op ~ ·n g 'Jjjln~oortig liGt, uP..t in cle z.g.
"rnal nisc-tijcl" omstr 'cks 1920-1925 in Nenerlnnd succes hr.:.d. Dam s en rnijr~c..ron, in è~ez' b~gc dr.,g n
wil 'k voor f, n ernstig ond~rwerp Uw p..r1.l1dp.cht vrP..[jc.:n .
'k Wi l U sprc..ken OVer onze, li ve kin l' ren,
wÎl.:r best&'1.IlsklUlS ID'"'.c'1r gest . ig blijft veroind f ren. Nu ~l: barntj-.;s, t ic voorhec,n zo l nkoe waren ,
ons L!.ol-n hont:>erlijC n; nie,mrmd me r kan spp.rcn, WR.m:voor , vrnug ik U, moet nu ons kroost nog stu er on in cli~ grote Oost?
Lar.:.t j\... tru1S je zoon voor ing 'nicur studeron zal tDj nooi t bd'wrcn t ot de.. grot h\..run. ' Z 'lfs nIs w 'rkbP..Fts worclt-i~ niet Jll' cr :-...r'.YlGmOHl(m. Mot uiplon~' s hoeft-i\.- ni e, t lYlL.L.r P.fU1 te komen.
Z lfs ['.1 zijn dor dui.z~·nn .n f1.Ylrtl ff'.bl:t on ,
i\.-ucr hc\...ft nog wel el:n borlj~ rjjst t t n.
M~~r 'n ~ccountpnt en ·on ingeni ur
l oopt m ,t prentbri f'kr>r·,rl;,.Yl l rmgs c~c düur.
(7.; . vole. h17 .• )
11. Als g 'n dochter hebt, D'n waar de dam s, heren,
l~ct heer nooit voor onderwijzeres studeren,
we.nt z krijgt gl:cn cent bij zwang ·rscfu~ps-vcrlov n.
En die schede komt ze stellig nooit tû bov~n.
Ook wenne~r b&~r D2n
z ' n
banntje hooft verloren en in schul:cn steekt , nog hoger è~ zijn oron ,ploet 'rt zij voor hem zich bont en bl~llW.
D2.t 's cle bester.uning t och niet van de vrouw. Er i s g0ûn baantje op cc
w
raId cl~t zo llaar is,tegcnwoorèig als politic-conmisse~is.
B~l~ ~aag'l~ks moet ~ n&~ vergaè 'ringen,
W~~~ hij hoort de cllcrzonderlingst ' dingen.
Als de sprok r voor zijn ta2.k gans niet geschikt is , constat eert hij dat zo'n r Ge spr okdelict is.
M[>.c'l.r voor zijn ijver krijgt bij soms 1 pas. Hij I!le.g nog blij·-zjjrl E'.Is het " t . 'rvol" Wf'..S.
Vroeger was g en enkel banntjc aangûn?~~r,
geen vooruitzicht betor , Dooier cn voorn?~er,
den in ~icnst t e ga~ cn offici 'r te worden. En jo borst te sioren den met rièder-or~en.
T~s hoort Den dat cervol vclc al om beschinpun. Pi k rt r.un zich suf on 't leger in te krimpen.
ROCrl bohpp.l t nen ni et l:I~c..r in d prr.ng. De l~tste.. veldtocht w~s in Tanbcrrulg. Als G kind'run hebt, g acht0 d?JJ~s, hor n,
l&'l.t hEin oinstcms tien of twanlf boro 'pc;n le..rL.n. Misschien i s ür kMS 'lc..t d?:-'.r 2.l1 oentj . bij is, waarvoor vroee of lar.t nog eens 'n pl~~tsju vrij is.
V[~lt U nt tl: ZW[1.f'.,r, c'pn lmn 'k c:'e, r[>.f'..l U Geven:
L&~t hen ro 'ds ~ls zuigeling in ' t bos g~~ l oven. Zorg' loos vrjj tu zijn in cl natuur
i s gezond, gl:z\...llig on niet ,-.uur . ALS ER EENS OORLOG IrNAM •• 0 • •
Ja •• .• ALS! Dit woordje l p.n.t nen 11 ni E:hlr1.,'\.1 voorr.fen.[U'l "'.c..'1Il c.. n v 'r on 'rst011inG of aan hot bespreken V;:>.ll e.. n nogel ijkhei • Als zo- dani g w.s ondûrstrtr"'Jld gedicht clP.Jl ook bc;docl d t ocn ik het sChruuf, kort nc. (e eerstl: weru1d-oor log. Ik was toen korporp..'1.1, hutg en bo-
t 'kunc'.e: Volkoml..n G ïsol erd l c:v\,;nd ten opzichte ven c~c: burccr-bl:vol- king vrn (;'c Jl1cl i !='.0.h . S~.Tî .111eving. E n Europe se vrouw in cl kuz rne zou in di e tijd t;Ün ongel ooflijk V \.-l·G 0.hi.in i ng zijn g~we st. Alluen een oorlog zou è.at !:Iogelijk kunnen nrtk n. Dat weckblp.c~ 'n als "De Reflector,
"De Revue" .• d. 'en "kol oni:vli" ben(;c~en
-::û
reng van of:fici er alslle'~ewerk\;;r hué:C.en, was al i ts zeer bijzon(lcrs. l\[P.r.r ik we.s het en cl mijn bjjè.ra0 n werèen 'p] p~tst, zes j T n le~ ~n ook daarnq nog.
Muar dat nLV nst~'\llu g icht lat~r profetisch zou blijken te zijn g we st, kon ~en noch c;,c r dr'.ctc;ur n van gcnoeD,:'..e bln2.(m noch ikzelf veruocc1cn. Wnnt bjj1 ~ 20 jaar Ir.ter wc;rd. Gedur nè. n korte tjjd de zo vl...ra.cht c " tMgsi ti als h t c:nig v ilige tocvluchts-oor c1 bcschouwd.
DRnrn~ werqen alle DP~on, vrouwen cn kinderen , zonJer onderscheid
van rnng of stand in concentratickruop~n OPGeSlot en.
(Zie volg.bl z.)
12. Als er eens oorlog IDvam op 't schone eiland Java.
Verwoestend door het land ging als een stroom van lava. Dan zou men zonderlinge dingen zien.
Wat men het allerminst verwacht had, zou geschiên. Wie nu het laagste staat, werd dan zeer hoog verheven. En wie nu hoog staat, zou van angst en schrik staan beven. Zijn vijand minder vrezend, dan zijn beste vrinden ••.•••
ALS er eens oorlog kwam in 't land van Insulinde. Als er eens oorlog kwam, werd elk caf~ gesloten.
G en heerlijk zitje me r , maar stoelen zonder poten. 't -elluidend strijkje \..:n h€;t ijskoud potje bier
behoorden niet mGer tot de zaken van pleizi r .
~kn zou al blij zijn 't vege lljf te kunrHm bergen.
Eon v(;ilig plekje slochts; me<;r zou lllc:n h us niet vergen. De veracht - tangsi werd dan met plüizicr betr ... den.
In d oorlog is m n ml;t zo I n v oning bl.st t<v vr n. Go n militair mag zich tans tussen burg<vrs wagon. Door zulk g zGlschap zou el.n burgl.r zieh vurlagûn. De kaeteloin, die (:<;11 soldaa.t c: n glas verkoopt, heeft orot0 kans dat iedur zijn café ontloopt.
II1ae.r"'.kwrun or oorlog •••• Goen van al die trots(; her 'n kon d<v bosch rming van zo'n laag sujet ontberen. . Diü zich in vrLdüstljd geduldig lcnt vc:rtr den,
wordt in d oorlog als hut war.:. cngebQden.
Dl. zakdoek, di ... de dcmes tPJlS voor 't neusje houden, al zjjn z h lIJmanI nil.t griep rig of vl.rkouden,
die slechts g bruikt 'vvordt - 't str'..ct np..tuurlijk iodvr vrij als r - hoc zond~rling - komt oen soldu~t voorb~,
di klu in lap zou men ni ·t fiLer in parfum drenkon, m["..n.r l; n gewond sold ~.,-~t Lrmc v<vrlichting schl..::nk<-n. I.'l.L:n zou I...r gr'..fTnL dl... kwe tsurün n<Vl; verbindLn
vrul dl. vürdedig ... rs V?Jl 't IGnd vru~ Insulind • Al Lr eens oorlog kW2~, g achtu dRmGs, hvr.:.n,
w~t zoudt ge.. v el 'r'..n 't g ... cn gu tc~s b zit, ontburLn. Vl-ûl V2Il, wC.t U tot hl.do to onmisba-:.r lvek,
zou dan ni-.;t wac:..rd zijn dc:~t men I t nog vp.n v -r P.'"'..rlk ' ok. En hI.:m, àiu gij truls l- t v ... re.chting durft be.. j . g I n(;n,
di.,;ns hulp Ln b:ijst2.nd zoudt gu zo l~un, je. z lis Z(;c:g'D-.;nl Bedenkt dus nog intijds bij "t kiezen v.., 1 Uw vrindc;n: •.. • ALS •.• r '-" ns oorlog kwO.IIl in ! t lAnd van Insulinde.'
13.
OOST-INDISCH HOLLANDS.Spotlied op het insluipen v~ Maleise woorden in de
Nçdcrlandse spreektaal.
Geen taal op de wereld zo lastig ooit was als 't Hollands, hoort men vaak beweren.
Geen Frans, Duits of Engels, geen Russisch of Spaans, zo moeielijk om het tIeren.
Maar als mun bedenkt hoet verbasterd zij is, dan z gt men: '" t is heus ook ge n wonder.
Het zuivc;rc Holle~ds bIJsteat ~~~st niet mer.
Alle tn.n.lso orten vindt m n er onder."
Vooral lrier in Indie maakt men hot bont.
't Is hier haast niet meer te h rkennen.
Men strooit er eon messa Maleis mcex doorhc·n.
'k Zal me nooit dc.e.raan kunnen gewennen.
Men tjampoert de boel hier zo rap~ door-elk~nr.
Je zou cr h['..."'..st bingoeng van worden.
En kindermeid spro kt mc:n met baboo steeds
pan .
En piringen z gt men voor "bord -n" •Hé, diam toch, nonni, zegt Mc tot her'..r kind. 't Is amper t~d om te gann slep n.
Hier, nog n kwoe~voctje, dan ga je ncar bed.
Je zit al c: en half uur te gapen.
Hoor m&~, in de t?ngsi, d~nr blazen ze al de taptoe, zeg, b n je niet maloe?
Soldat8n die slapen nog vroeger dan jij.
Het is toch betoeI waar terlaloe.
Getombokte koffie daar hou ik niet van. Omdat Zé 't met djagong verm ng n.
Hé, Piet, zie ik jou ook oons weer in de soos?
Laat vlug maar-'een krossi · hier brengen.
Wat drink je? Air Blanda? Of wil je 'n pait?
of 'n pootih? Betaald kan het worden.
Vat ge ft het, 'n stalictjc minder of mer?
Habis boolan komt alll;s in orde. Een rar perkara hob ik aan de hand.
Daar kan ik nog s08se~ m L krijgLn.
M'n le.ngp..nan, die nog wat gt:ld van me krijgt, dio g~at met bekendmaking dreigen.
Als wat je gcpicndjemd hobt niet wordt betaald, dan ga::m di E: Chinese suj ·tt n
of Blanda's , ja icd~r, diû zaken mnar do t, je n·:.tlIll in de dc.gbl!'lden z tten.
Nee, dan doelo -doeloe, toen bad j dat ni t.
Wie zou daarvoor br~ toen wez n?
Toen scheef jG manr bons en je pofto maar raak. Je bl.droog zelfs de pient0rü Chinezen.
Maar dat dreigen zal voor pocra-poer~ wel zijn. hlders pieker 'k m gok om m'n schulden.
Ach, lovoranciortje, h6b toch kassian. J krijgt elk m~~d tent oe tien gulden.
(Zio volg. blz.)
14.
Maar soedah, de kapal ligt klaar in de Laoet. Voor tjoemah nog langer te bl~ven.Ik ga weer terug naar de negeri koud.
'k Zal vader 'n soeratje .schr~ven,
dat ik het niet langer hier tahannen kan.
't Is samp~, 'k zal m'n barang vast zenden.
Ik voel me in Indie niet meer senang. Ik ben maloe voor al ~n bekenden. Zo wordt onze prachtige Hollandse taal verbasterd. Voor vriend zegt men sobat.
Gebaad heet "gemandied", nie,t veel:"scdikit."
Medicijn zegt men nimm\,;r, VI 1 "obat."
0, keer, bid ik U, tot Uw mo~dertaal weer!
Dat klonk zo vertrouwd in onz' oren.
WGrpt vlug al dat mal ko~turwaals overboord. Kom, laat ons hot fris Hollands weer horen.
VOLKSVRIENDEN No 1.
(Geschreven omstr~0ks 1920).
Ur n, dagen, maanden, jaren zijn ze nu al aan 't v rklarcn ho h t volk is t0 bewaren
voor d~ hongerdood.
Tjipto, Tjokra, Abdoclmoeis,
geen van allun die 't nog moe is, 't volk, dat ~r zo slocht aan toe is,
t ' h~lpen uit de nood.
Hoort ze in de, volksraad spr oken over al de lag~ stroken,
d' economisch gebreken van h t kapi taal.
Niets kan d' ondergang v~rhind'r n van millioüncn Java's kind'ren, dan tot op de helft vormind'r n
I t suiker-ar aal.
Mag 'k misschien een raad U g ·ven?
(Er is m~ur reeds van geschreven)
ho~' go r ·dd n kunt het l~vcn
van Uw di rbaar ras? Gaat Uw künnis dan b stedull om h ot volk te overreden
mot z~n stand te z~ tcvrod~n,
zoals 't vroeger WUS.
E d'le Tjokro-Aminoto, di daar rondrijdt in eün u'
(elk vür~erd~r wenst 'n foto van dat beeld, zo schoono
ElJnmaal klinkün Uwe woorden, die de m~nson v~ U hoorden, . ën die velen zo b~koorden,
wo~r, voor Allah's troon.
L8 rt hut volk hun land b bouw'n, Ie rt hun blijven bij hun vrouwen
15 .
en niet naar de ronggengs sjouwen.Houdt hèn af van 't sp 1.
Wilt h n niet in zwakh€;id sterk n.
L ort hun vlljtiger te worken en hun 1 onlust t beperken;
dááraan do t ge w l!
Mèt de U güschonk n gaven
kunt g hun dorst naar kennis laven.
H lpt hen om zich t beschaven.
Loert hun 't kwade af.
Muar Uw kennis t0 gebruik n om 't b staand g 'ZDg t fnuiken en voor rrdsdaad 't oog tIJ luiken,
noem ik laag l;n IE'.f. VOLKSVRIENDEN. No 2.
(G~schr VLn pl.m.
40
jaar later). Veûrtig jaren r~eds g 'l donh~b ik U gusm0ckt, geb 'd0n,
volks-opvo~d0rs, toen 0n h den, Uw gezond vGrstand
t g bruiken om te geven aan Uw volk, opdat z~ 1 v n, rustig, zond r angst en bv n,
in Uw prachtig land.
Maar het h~~ft nil;t mog~n bat~n.
It
W
rd gÛGn hocht v~rbond van Staten, dat w U h ·bben nag~laten.d' c;cuwenoudu he.ct,
di~ WIJ in drü .. hond~rd jar n üind I lijk h:l.ddGn dO\..ll büdarcn, is opniou\'J door 't land gevaren,
ond rmijnt d~ Staat. Vrüdestichtürs r~tirecrden.
Zij, die me"t g0duld rugc\..rdcn,
orde-ond~rmjjn\,;rs vJlJûrdun. En GIJ kr0 gt Uw zin.
M8.aT van vrl;dig sPJncnwerk '11
om hl;t ni~uw b 'stol te sterk -n is ni t veel m~vr te b'merkün.
Wa~ is Uw gewin?
M t Uw eürzucht na t jp.g~n, door 't onr~cd'lijkQ te vr~ n;
wil t ge d6.nr UVI volk ar..n wE'"gûn?
Is d, .. t Volksbelr>.ng?
D~nkt ge door voo.J:Lcllll'l
- TIn
drcieel1 m-:t goweld, UVJ z,in t krijg0n?En d~ w r\..ld tl; dOl;n zwijgen?
Goed, g~~t d~ Uw g~ng~
In het hiel'op volgünd gLdichtj0, d!"lt ik ook: Volk"'vri~nd -n
No 3 hl1.d ku.ru 'n noem-'n, h b ik 1'\ k' ni.ng e(:houden met de
jongste g,: h -lu'I, 'ni Rsun, Vi2.:u:door in kort · tijd nog Vü I primi- ticvur(: volle n in ong 'loofljjk korte tijd zclfsbmdig z~n g(;wor- dm. Do tij dn.f'.IVOOr schljnt dus toch nu 2'.1 gLkom 'n tI.; zijn.
