• No results found

R. A. SIT( SOEGJANTI MOÊSTANTOEN I g

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "R. A. SIT( SOEGJANTI MOÊSTANTOEN I g "

Copied!
80
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

8 8 7 0

-a) 9

N

nr^.; SI Ml!

atawa

I s

R. A. SIT( SOEGJANTI MOÊSTANTOEN I g

SATOE TJERITA JANGTERDJADl DJ DJOKJAKARATA DAN ADA MENARIK SANGET PIKIRANNJA

PENDQEDOFK RATA-«ATA

D A : . p i n w . E O E n - K E i i :

a i

^

I

1 . 1

\ . / r

• : 0)

I

! |

. ' M. M tiJOK';,,

(2)

BIBLIOTHEEK KITLV

0088 5242

(3)
(4)
(5)

l U k B J Q K J A H A l f â . :

A S I T I S O E G J A N T ! M O E S T A N T O E N '

ï I

^ rOE TJERITA JANG TERDJADI Dl DJOKJAKARTA DAA ADA M E N A R I K SÄNGET PIKIRANNJA

^ PENDOEDOEK RATA-RATA

© l © f e . g

(6)

P e m b a t j a . k a l o e p e m b a t j a a w a s i n b o e k . i e t j e r i t a , b o e k a n s a d j a P e m b a t j a p e r h a t i k e n s t i j l , d j a l a n n i a d a n m a k s o e d n j a ( j e r i t a . j a n g b i s a m e m b a w a h f a e d a h b a g i P e m b a t j a j a n g t e r l i t i d a n j a k i n . t a p i t e r o e t a m a P e m ­ b a t j a t e n t o e t a n g k e p „ s a r i n j a " , s e p e r t i P e m b a t j a n o n - t o n b i o s c o o p . D a r i a w a l s a m p e d i a c h i r n j a t j e r i t a d i - t a n g k e p k a d a l e m p i k i r a n d a n l a n t a s a m b i l i t o e s e - m o e a d a l e m p e r o e p a m a h a n d a n b a n d i n g k e i i i t o e d e - l i g e n p e n g h i d o e p a n s a h a r i - h a r i m a s k i i a a d a m e n j o t j o k i n a t a w a t i a d a • • • • K a m o e d i a n , P e m b a t j a l a n t a s a m b i l

„ s a r m j a j a n g d i r a s a p a l i n g d e k e t a t a w a m e n j o t j o k i n d e n g e n p e n g i d o e p a n k i t a s a h a r i - h a r i

T j e r i t a „Raden Ad/eng Siti Soegjanti Moestantoen" hoe­

k a n a d a t j e r i t a p e r o e p a m a h a n a t a w a tjeriTa j a n g k a - d j a d i a n s a h a r i - h a r i . . . . l a a d a d i a n A s a b e g i t o e b a n j a k t j e r i t a r o m a n j a n g p e r n a h m o e n ^ ^ e l d i d o e - n i a i n i j a n g m e m e t a k e n k a d j a d i a n

D a l e m i n i t j e r i t a P e m b a t j a n a n t i d a p e t „ k a t j a " d a r i î a t o e p e n g i d o e p a n r i n g k e s j a n g m e m b e n t a n g k e n k a - ® - c o e k o e h a n n j a s a t o e a j a h d a n k a m o d e r n a n n j a s a t o e

»nak prempoean, jaitoe itoe Raden Adjeng Siti Soegjanti Moestantoen

S i a p a l a h j a n g s a b e n e r n j a b e t o e l d a n J a n g m a n a t a h a n g b e r a d a d i f i h a k s a l a h ? ? . . . .

B a t j a l a h b o e k o e m i d e n g e n p l a h a n d a n d i w a k t o e i e n g g a n g b o e a t P e m b a t j a b i s a t a n g k e p d a n p i k i r b e - oel maksoednja ini tjerita . . . . Djokjakarta . . .

„ C O M B I N A T I E ' . Djokjakarta, 10 Juli 1929.

(7)

OTO HWlt 4 * 3 ; :

. ^ _ ^ 1 ^ I N Q Q 0 E

, j I , , -eg^lfpn djam 8 pagi. Waktoe man:

oedara sänget bersih; sinarnja matahari jang gi

l a n g - g o e m i l a n g a d a m e m e n t j a r k a s e g a l a b a g i a n d m o e k a b o e m i .

D i s e p a n d j a n g d j a l a n a n j a n g m e n o e d j o e k a A l o o n A l o o n D j o k i a k a r t a , a d a p e n o e h d e n g e n o r a n g j a n j d j a l a n b e r e r o t r e r o t . I t o e o r a n g - o r a n g s e m o e a t o e d j o e k e n t i n d a k a n n j a k a g e d o n g b i o s c o o p j a n g l e t a k n j a d

s a m p i n g A l o o n - A l o o n

D a l e m i t o e g e d o n g r o e p a n j a s e d a n p a g i s o e d i r a m e , k e r n a p a d a w a k t o e i t o e a d a t e r s i a r ^ k a b a i j a n g o p e n b a r e- v e r g a d e r i n g a k e n d i a d a k e n d i s i t o e d a s a t o e h a r i s e b e l o n v e r g a d e r i n g d i b o e k a s e m o e a p e n d o e d o e k D j o k j a k a r t a t e l a h t r i m a s o e r a t s e l e b a r a n , m a n a a d a d i m i n t a s o e p a j a o r a n g s o e k a d a t a n g h a d l i r i n i t o e v e r g a d e r i n g , t e r l e b i h p o e l a s o e a l ^ s d i b i t j a r a k e n d i s i t o e a d a a m a t p e n t i n g b o e a t d i k e t a h o o l e h o r a n g I n d o n e s i e r s r a t a - r a t a .

S e d i k i t t e m p o b e r s e l a n g a t a w a s e l a g i o r a n g s a t o s a m a - l a e n b i t j a r a k e n s o e a l j a n g a k e n d i t o e t o e r k e n d ' l e m i t o e v e r g a d e r i n g , k e d e n g e r a n s a t o e t r e a k a n j a n m e m i n t a s o e p a j a s e m o e a j a n g b e r h a d l i r s o e k a a m b t e m p a t n j a m a s i n g - m a s i n g d a n j a n g m a s i b e r d i r i l o e a r g e d o n g , d i m i n t a l e k a s b e r d o e d o e k .

S a s o e d a s e m o e a o r a n g d o e d o e k d i m a s i n g - m a s i r t e m p a t n j a , s a o r a n g t o e a a d a k e l i a t a n n a e k d i p o d i u O r a n g l a l o e h a t o e r k e n s l a m e t d a t e n g p a d a s e m o e a ti t a m o e d a n s a m p e k e n t r i m a k a s i b o e a t i t o e p e r h a t i a : K e m o e d i a n i n i v o o r z i t t e r b î r k a t a d e n g e n s o e a r a t e t e ]

„ S o e d a r a - s o e d a r a , k a o e m i s t r i d a n l e l a k i , s e b e l o n n s a j a t o e t o e r k e n d j a l a n d a n m a k s o e d n j a i n i v e r g a d r i n g , l e b i h d o e l o e s a j a n j a t a k e n , j a n g v e r g a d e r i n g i s a j a b o e k a , d a n s a j a , d e n g e n t e r o e s - t r a n g m o e s t i m e r b i l a n g , a d a s a o r a n g t o e a j a n g k o e r a n g p e n g a t a h o e a

(8)

- 4 -

a n t a r a n m a n a t e n t o e s a d j a p e m b i t j a r a h a n j a n g b e g i - t o e p e n t i n g j a n g a k e n d i s o e g o e k e n a k e n t i d a d j a d i

e r a n g d a n s a m p o e r n a b e t o e l k a l o e i t o e m o e s t i d i n j a t a - c e n o l e h s a j a , m a k a b o e a t t o e t o e r k e n d e n g e i i t e d a s d a n r a n g , p e m b i t j a r a h a n i n i s a j a a k e n s e r a k e n p a d a k i t a p o e r i j a s o e a d a i a , t o e a n S o e k o t j o H a d i s o e b r o t o . S o e d a r a n i b o e k a n s a a a d a o r a n g m o e d a j a n g a d a i t o e h a r g a j k e n m e n e r a n g k e n i n i h a l , t a p i a d a d j o e g a m e m p o e - i j a i k e p a n d e a n h i n g g a s o e ^ a r a - s o e d a r a b o l e h p e r t j a j a e n t a n g k e p o e a s a n n j a i n i v e r g a d e r i n g . ' '

D l s a ä t i t o e S o e k o t j o l a l o e d i o e n d a n g n a e k d i j o d i u m .

D j o e s t r o e W a k t o e i t o e S o e k o t j o a d a d o e d o e k d i m e - I j a b e s t u u r . T a t k a l a t r i m a m i t a w a r a n , l a n t a s s a d j a a n a e k d i p o d i u m d e n g e n p e n d i r i a n j a n g s a n g e t t e -

; e p . L a m a d j o e g a i a b e r d i r i d i s i t o e d e n g e n t i d a o e - j a p k e n p e r k a t a h a n , s a o l a h - o l a h i a m i n t a s o e p a j a j a n g l e r h a d l i r S(>eka d i a m d a n d e n g e r k e n a p a j a n g d i b i t j a - a k e n d e n g e n p e n o e h p e r h a t i a n .

S o e k o t j o , j a n g m e m a n g a d a s a l a - s a t o e p a m o e d a t j a - : e p d a n b e r b a d a n s e d e n g , a d a t e r l i a t d e n g e n m a t a l e r à n o l e h j a n g b e r h a d i i r . B o e k a n s a d j a i a u o e n j a b e r - hri a d a s e b a g i s i n g a , t a a i i a p o e n j a r o e p a p o e n t i d a b i s a h b i l a n g t i d a t j a k e p . Ini h a l a d a s e t i m p a l b e t o e l d e ­ i g e n i a p o e n j a p e n g a r t i a n d a n t a b e a t j a n g a l o e s , b e r - lati l a k i - l a k i d a r i d e r m . - i w a n . D e n g e n a d a n j a i t o e l e n g a s i h n a t u u r t i d a l a h h e r a n k a l o e s e m o e a o r a n g ï n g b e r h a d i i r p a n d a n g i a s e b a g i s a t o e d e w a j a n g a r o e t o e r o e n d a r i k a j a n g a n , h i n g g a s o e a r a j a n g s e - l e r t i t a w o n d i o g o k m e n d a d a k t i d a k e d e n g e r a n p o e l a . V a k t o e I t o e d j a d i s a n g e t s o e n j i , d a n s o e n j i s e k a l i . D a l e m e a d a h a n b e g i t o e , s e m o e a m a t a j a n g b e r h a d i i r d i t o e - j o e k e n p a d a S o e k o t j o d a n d i a n t a r a s e k e a n b a n j a k [ l a t a , a d a k a l i a t a n d j o e g a s e o a s a n g m a t a j a n g b e g i t o e r i e n o e s o e k p a d a h a t i n j a S o e k o t j o . L i r i k a n i n i a d a

(9)

- 5 -

„ t e m b a k a n d a r i R A ' d j e n g S i t i S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n , : s a t o e g a d i s d a r i s a t o e prijaji.

, . S i a p a l < a h j a n g b e r d i r i d i a t a s p o d i u m i t o e , W a r s i k i ? ' ! b e g i t o e l a h k e d e n g e r a n s a t o e s o e a r a e i n p o e k d a n a l o e s j a n g k e l o e a r d a r i b i b i r n j a R A d j e n g S i t i S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n j a n g m e r a b l a k s a n a b i d j i d e l i m a d e n g e n d i h i a s i n o l e h s a b a r i s g i g i j a n g p o e t i h s e b a g i m o e t i a r a , ' 1 e r l e b i h p o e l a s o e a r a i t o e d i o e t j a p k e n n j a s e p a r o ber-"

b i s i k , h i n g g a k e d e n g e r a n s e b a g i s o e a r a n j a v i o o l dar^

t e m p a t d j a o e h . E

„ A c h , m o e s t a h i l a m a t k a u t i d a k e n a l p a d a i t o e p m o e d a j a n g . n a m a n j a t i d a a s i n g l a g i d a l e m k a l a n g a i I n d o n e s i e r s ? I t o e p e m o e d a a d a S o e k o t j o H a d i s o e b r o t < |

^ C r e t a n s d a n p e r k o e m o o e l a n k e b a n g s a h a n t j a b a n ' D j o k j a k a r t a , " m e n j a o e t W a r s i k i .

. . D o e l o e , " b e g i t o e l a h W a r s i k i t e r o e s k e n b i t j a r a n j

„ S o e k o t j o a d a d j a d i g o e r o e d a r i H 1. S . , t a p i l a n t a r a i l a p o e n j a d a r a l i k e b a n g s a h a n a d a b e g i t o e k e r a s m ^ n j o e r o e n g b o e a t i a t i d a t i n g g a l p e l o e k t a n g a n m e l i ' t i n b a n g s a n j a t e r o e m b a n g - a m b i n g d a l e m p e r t e m i > o e r a J m a k a i a s o e d a m i n t a l e p a s d a r i i t o e p e k e r d j a ä n d a m a s o e k d a l e m p e r k o e m p o e l a n j a n g a k o e s o e d a b i l a n

l a p i k e n a p a t a h k a o e t a n j a i t o e ? "

„ A k o e t i d a b e r m a k s o e d l a e n , t j o e m a k e p i n g i n t a q s i a p a a d a n j a , s a o e t i n i R . A d j e n g ; k e n d a t i m o e l o e t n j o e t j a p k e n i t o e p e r k a t a a n , t a p i m a t a n j a s e n a n t i a s a m a n d a n g p a d a S o e k o t j o d e n g e n b e r a p i . S a t o e p e m a i ' d a n g a n j a n g d j o e g a b o e k a n t i d a t e r a s a o l e h S o e k o t ' j a n g a d a d i p o d i u m .

S o e k o t j o . w a k t o e i t o e , j a n g m e m a n g a d a s a t s p r e k e r j a n g g a p a , d j a d i s e m i n g k i n a n g k e r d a n t e t s o e a r a n j a , k e r n a t e r d o r o n g o l e h i t o e t e n a g a ma^

„ d e w i A m o r j a n g k e l i a t a n m o e l a i p e n t a n g g e n d e v p a n a h n j a .

(10)

- 6 -

L e b i h d j a o e h k a d e n g e r a n S o e k o t j o m o e i a l b i r j a r a ä e n g e n l e b i h d o e l o e h a t o e r k e n s l a m a t p a d a s e m o e a a n g b e r h a d l i r , k e m o e d i a n i a t o e t o e r k e n a p a j a n g s o e d a s e r d j a d i d a l e m t a h o n 1 9 1 8 d i g o e n o e n g K l o e t , h i n g g a e b r a p a d e s a j a n g l e t a k n j a d i k a k i i t o e g o e n o e n g b o l e h ' • b i l a n g a m p i r d i s e k i t e r n j a t e l a h m e n a m p a k b a h a j a . S e t e l a h m e n o e t o e r k e n i t o e k e d j a d i a n d e n g e n p a n - I j a n g - l e b a r l a n t a s k e d e n g e r a n i a b e r k a t a :

„ V e r g a d e r i n g j a n g t e r h o r m a t ,

B o e a t d j e l a s k e n a p a j a n g s o e d a t e r d j a d i d a l e m i t o e a h a j a d l g o e n o e n g K l o e t , s o e n g g o e s a j a p o e n j a l i d a h d a t j o e k o e p b e r k o e a s a , t j o e m a s a j a p e r t j a j a , b a h o e w a e m o e a j a n g b e r h a d l i r b i s a b a j a n g k e n s e n d i r i b a g i m a n a l e l a r a t r a s a n j a i t o e s e k e a n b a n j a k p e n d o e d o e k d e s a

> n g d i s e r a n g o l e h i t o e b a h a j a n a t u u r j a n g s a n g e t h e i b a t a n l a n t a r a n m a n a t e n t o e s e k a l i b o e k a n s e d i k i t d j o e m - l a h n j a s o e a m i k a i l a n g a n i s t r i , istri k a i l a n g a n s o e a m i ï n a n a k k a i l a n g a n i b o e - a j a h a t a w a s e b a l i k n j a , h i n g g a i a n t a r a i t o e a n a k a n a k s o e d a b i s a d i p a s l i k e n b a k a l

a s o e k d a l e m k a l a n g a n a n a k - a n a k p i a t o e ; s e d a n g w a k t o e i t o e a d a p e n t i n g s e k a l i i a - o r a n g m e n d a p a t i k a n i b o e d a n a j a h , p a d a s i a p a r n a r i k a a d a t a r o r e p a n a k e n d i d i d i k d a n m e n d j a d i l a o r a n g p o e n j a o e r o e n a s e h a t j a n g b o l e h d i p e r i j a j a . K a l o a p a d a i t o e : k a a n b a n j a k s e s a m a m e n o e s i a d a n b a n g s a k i t a t i d a - e n o e l o e r t a n g a n b o e a t m e m b n p e r t o e l o a n g a n , s e - î g i t o e d j a o e h j a n g k i t a m a m p o e . p a s t i l a h A l l a h p o e n i a a k e n b a r k a h k e n . V e r g a d e r i n g , k i t a a d a t e r i t o e n g e n o e s i a d a n k a l o e k i t a t i d a b i s a m e l a k o e k e n k e w a ­ jiban s e b a g i m e n o e s i a . i t o e l a h k i t a h a r o e s m a l o e e n j e b o e t d i r i s e b a g i m e n o e s i a , s e b a b m e n o e s i a h a r o e s s n g e n a l p r i - k e m e n o e s l a h a n

A m p I r s e l o e r o e h I n d o n e s i a s e k a r a n g s e d e n g b e r ­ arak a k e n m e n g o e l o e r t a n g a n b o e a t t o e l o e n g a n g k a t

(11)

k i t a p o e n j a s o e d a r a - s o e d a r a j a n g s e d e n g t e r d a m p a r o l e h U o e k e s o e s a h a n h e i b a t d a n b o e a t s o e d a r a - s o e d a r a d . U j o c j a p o e n s a j a p e r t j a j a t i d a a k e n k a t i n g g a l a n S a j a o e n d a n g p a d a s e m o e a s o e d a r a - s o e d a r a j a n g h e r - h a d l . r m a r i l a h d e n g e n k e s e h a t a n l o e a r b i a s a k i t a b e r d i r i k e n b a d a n c o m i t é g o e n a m e n o e l o e n g i t o e k e - s a n g s a r a h a n . D j o e g a . s o e d a r a - s o e d a r a d j a n g a n l o e p a . i h a r r " l " l ' T T b e r s a n g s a r a o r a n g h a r o e s b e r l a k o e s e b a t s e k a l i , s e p e r t . d j o e g a o r a n g , m e n o e l o e n g . n b a h a j a a p , , d j , k a s e d . k i t l a m b a t s a d j a e a b i s l a h . t o e s e k e a n b a r i j a k d j . w a k i t a p o e n j a s e s a m a

n o e s , a . S a t o e k a l , l a g , s a j a o e l a n g k e n : b e r g e r a k l a h s o e d a r a - s o e d a r a d e n g e n l a n t a s ! ! " . S a m p e d , s i n i S o e - = k o t j o i a l o e t o e r o e n d a r i p o d i u m j a n g d i b a r e n g i n d e n g e n

^ o e a r a t a m p . k - s o e r a k r i o e h d a n a m p , r b e r b a r e n g d e -

„ I Z d Z v - - e a r a t r e a k a n "

P e i ^ . h h a n b o e a t b a d a n c o m i t é l a l o e d i l a k o e k e n . j d a r i it" k e a n g k a t a n s e b a g i v o o r z i t t e r

^a o aT •" Penoeloeng- telah!

a d a d i r o r \ " H ' ' " ' ' ' ^^°«kotjo: i n i a n g k a t a n b e r m o e l a ^ S e s d a r ^^"8 p o e n j a diri. t a p i l a n t a r a n b e g i t o a . '

. W ^ b e r h a d l i r . m a k a l

D e m i l f r '^<="'°ed.an d , l a k o e k e n

p e m . l . h . n p a d a s e c r e t a r i s , b o e a t m a n a k o m b a l i k a d e - i n g e r a n s o e a r a b e r g o e m o e r o e h s e b a g , t a w o n d i c g o k . I n i ' d i ' a d f ° , r ^ ' ' m e m b i k i n s o e m a n g e t n j a S o e k o t j o

£ n U r • • • • s e b a b

k e a n g k a t a n , t o e t e l a h d j a t o a t a s n a m a n j a R A d j e n g

h k e n T t a d i s e n a n t i a s a

s a b a n T " ' l ^ ' - k a n p o e n

S o t k m r H I ° t : o e d j o e n g m a t a n j a

S o e k o t j o , r . d a h e r a n b , l a i a d e n g e n i t o e s o e a r a a n g - l a n L " ' r J ' " « [ « " g o a t a w a k a s i m a , t a p , b o e k a n k a s i m a

a n t a r a n t a k o e t h a n j a g i r a n g t e l a h t e r a s a d a l a m s e k o e - 1 u i o e r t o e b o e h n i a . J a k o e t , k a m a r 3 a r a s m o e -'

(12)

~ 8 -

c a n j a S o e k o t j o a d a k a i i a t a n s i n a r t r a n g s e k a l i , t e r l e b i h p o ê l a w a k t o e d e n g e r s o e a r a i n i R . A d j e n g j a n g b o e k a n s a d j a a d a b e g i t o e n i a r i n g d a n e m p o e k t a p i d j o e g a

l o e t j o e d a n m a n i s s e k a l i .

„ S o e d a r a - s o e d a r a , " b e g i t o e l a h k e d e n g a r a n i n i R .

| A d j e n g m o e I a i b e r k a l a d e n g e n b e r d i r i , „ s e b e n e r n j a s a j a m o e s t i t o e l a k i t o e k e a n g k a t a n s a k e r a s • k e r a s n j a ,

• p e r l a m a s e b a b s a j a a d a k a o e m p r e m p o e a n , j a n g m e n o e r o e t a d a t - i s t i a d a t k i t a p o e n j a l e l o e h o e r a d a d i l a r a n g b e r k o e m p o e l b e r s a m a h a n d e n g e n k a o e m e l a k i , k e d o e a s a j a s e b a g i o r a n g j a n g b e l o n m e m - p o e n j a i p e n g a t a h o e a n t e n t a n g d j a l a n n j a p e r g e r a k a n g o e n a „ s o c i a l e d o e l e i n d e n ' , p a s t i l a h i t o e k e w a d j i b a n jdan m a k s o e d m o e l i a b i s a d j a d i t e r l a n t a r d i t e n g a h y d j a l a n , m a k a l a n t a r a n i t o e s a j a m i n t a J e n g e n h o r m a t , i t a p i s a n g e t , s o e p a j a s o e d a r a - s o e d a r a s o e k a p i l i h s a d j a J a e n o r a n g j a n g s e s o e n g g o e h n j a a d a l e b i h s o e r o e p d a n j t j a k e p . "

S e m o e a o r a n g j a n g b e r h a d l i r k e l i a t a n d j a d i k e m e k m e k ( h i n g g a s e m o e a d j a d i t i n g g a l s a l i n g a w a s i n K a l o e w a k t o e i t o e p o t o n g a n d j a r o e m d j a t o d i d j o e b i n p o e n l a n t a s ' j c e d e n g e r a n . p r i - b a h a s a k a t a .

O r a n g t e l a h d j a d i b e g i t o e l o e a r b i a s a , j a l a h p e r t a m a B a n t a r a n l i a t R . A d j e n g S o e g j a n i i M o e s t a n t o e n a d a s a t o e g a d i s b o e k a n s a d j a a d a b e g i t o e p a n d e d a l e m D e m b i t j a r a h a n n j a , d j o e g a a d a m e m p o e n j a i p a r a s j a n g . j a n t i k s e k a l i , i t o e l a h s e b a b n j a m a k a s e b a g i a n b e s a r . a n g b e r h a d l i r d j a d i m e l o n g o

D a r i i a p o e n j a p e m b i t j a r a h a n j a n g b e r e n d a h , n j a t a "

,cah b a h o e a i a a d a s a t o e g a d i s j a n g m e m p o e n j a i p r i "

üiDoedi t i n g g i s e k a l i . S a m p e d i i t o e s a a t S o e k o t j o m a "

; 0 i h t i n g g a l d o e d o e k t e r m e n o e n g , s e p e r t i d o e d o e k n j a

^ o e n o e n g S m e r o e , s a m e n t a r a f r a t a n j a a m p i r t i d a b e r -

; ) t e s i p m e n g a w a s k e n p a d a S o e g j a n t i . P e r a s a h a n t j i n t a i d j a d i s e m i n g k i n b e r d i d i h d i d a d a h n j a S o e k o t j o , h i n g g a

(13)

- 9 -

z o n d e r t e r a s a l a g i l a p o e n j a d a d a h b e r o m b a k - o m b a k , M o e l a i i t o e m e n i t d a l e m h a t i n j a i n i k e d o e a p e m o e d a s o e d a t e r t a n e m b i b i t k e t j i n t a h a n K e m o e d i a n v o o r z i t t e r d a r i i t o e v e r g a d e r i n g l a l o e n a e k d i p o d i u m d a n k e d e - n g e r a n b e r k a t a :

„ S o e d a r a , R a d e n S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n j a n g t e r h o r ­ m a t , s a j a , s e l a k o e p e m i m p i n d a r i i n i v e r g a d e r i n ' g m i n ' t a d e n g e n h o r m a t s o e p a j a i t o e k e a n g k a t a n j a n g d i m i n t a o l e h k i t a p o e n j a s e m o e a s o e d a r a - s o e d a r a . tid;!

d j a d i t e r s i a s i a , k e r n a s e m o e a s o e d a r a - S o e d a r a k i t ^ s o e d a t a r o i l o e k e p e r t j a j a h a n b e s a r a t a s d i r i soedare'^

T e n t a n g p e r g a o e l a n a n t a r a l a e n k a o p m , i t o e l a h t i d a k e n m a s o e k d a l e m i n i o e r o e s a n . K e m o e n o e s i a h a ' t i d a n a n t i m e m a n d a n g l a e n p e r k a r a . T e r l e b i h p o e l j i s e m o e a c o m i t é j a n g b a k a l t o e r o e n t a n g a n d a l e m i», o e r o e s a n a d a m e n g g e n g g a m m a k s o e d m o e ' i a j a n g tei^

t o e s a d j a s e g a l a k e k o t o r a n a t a w a k e m e s o e m a n ] a r ' d i t j o e r i g a k e n b i s a d i l i n j a p k e n S a j a m i n t a s a n g e t so^

p a j a s o e d a r a t i d d t o e l a k l a g i b e k e r d j a d a l e m i n i o'' r o e s a n s e b a g i m e n g o e n d j o e k e n , b a h o e a k i t a m i s ' s o e n g g o e n j a a d a i t o e h a r g a s e b a g i m e n o e s i a . V e r g . d e r i n g j a n g t e r h o r m a t , s a j a m i n t a l a g i s a k a l i i i j a t a k m o e f a k a t a t a w a t i d a n j a j a n g R A d j e n g S o e g j a n t i M o t a n t o e n a k a n d j a d i k i t a p o e n j a s e c r e t a r e s s e " . S o e ^ t r e a k a n j a n g b e r b a r e n g m e m b i l a n g „ m o e f a k a t ' * a d a k d e r i g e r a n s a n g e t s a n t e r s e b a g i g o e n o e n g j a n g a m b r e D i s i n i R . A d j e n g S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n keliat^

p o e t o e s d a j a a k e n m e n o e l a k t e r o e s i t o e a n g k a t a n d m a o e a t a w a t i d a t e r p a k s a i a m o e s t i t r i m a d j o e g a .

, , S o e d a r a - s o e d a r a , " b e g i t o e l a h k e d e n g e r a n i a m o b i t j a r a , „ s e b e n e r n j a s a j a m e r a s a a m a t b e r a t b o t r i m a i t o e d j a b a t a n j a n g s e s o e n g g o e n j a b o e k a n ? s a t o e p e r k a r a j a n g b o l e h d i a n g g e p b e g i t o e s a d j a , t l a n t a r a n a t a s p e r m i n t a h a n s a n g e t d a r i s e m o e a s o e d a s o e d a r a , m a k a a p a - b o l e h - b o e a t s a j a a k e n t j o b a d j o

(14)

- iO -

a m p e k e n i t o e a n g e n - a n g e n m o e l i a ; t j o e m a s a d j a s a t o e

» e r m i n t a h a n s a j a h e n d a k s a m p e k e n , j a l a h k a l o e d a l e m a j a p o e n j a d j a b a t a n i n i a d a t e r t a m p a k h a l j a n g t i d a l e n j o t j o k e n , b i a r l a h s e m o e a s o e d a r a - s o e d a r a t i d a s e ­

t t a k e n b r i s a j a p i m p i n a n j a n g l e b i h s a m p o e r n a , e b a b , s e p e r t i s a j a s o e d a b i l a n g , b a h o e a d a l e m k a l a - g a n p e r g e r a k a n s a j a a d a m a s i i d j o s e k a l i " .

K o m b a l i s o e a r a t e p o k t a n g a n a d a k e d e n g e r a n s a n - ir d a n a m p i r s e m o e a p a d a m e m o e d j i t e n t a n g k e p a n -

ï a n n j a R . A d j e n g S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n .

K i t a k i r a a d a b a l e k n j a d j o e g a d i s i n i d i t o e t o e r k e n I d i k i t p e k e r d j a ä n n j a R A d j e n g S o e g j a n t i M o e s t a n t o e n . t o e , b o e k a n s a d j a a d a g a d i s B o e m i p o e t r a j a n g t j a n t i k ,

^ a p i d j o e g a a d a m e i n p o e n j a i p e l a d j a r a n t j o e k o e p , g g a w a k t o e t j e r i t a i n i t e r d j a d i i a m a s i m e m e g a n g ç b a t a n o n d e r w i j z e r e s d a r i s e k o l a h G o u v e r n e m e n t

jas 11 d i D j o k j a k a r t a .

s e a n g k a t a n c o m i t é s o e d a d i t e t e p k e n , j a ï t o e S o e - jtjo s e b a g i v o o r z i t t e r d a n R . A d j e n g S o e g j a n t i M o e s -

j e n s e c r e l a r e s s e .

a t i S o e k o t j o d i i t o e s a ä t t i d a o e s a h d i b i l a n g l a g i b a - a n a b e s a r n j a , t e r l e b i h p o e l a s a b a n s a b a n l i r i k a n d a r i c k o t j o s a m p e t e l a h d i b a i e s o l e h i n i R . A d j e n g d e n g e n I s a n p o e l a d a n d i b a r e n g i n d e n g e n s a t o e s e n j o e m a n

\ g m a n i s s e k a l i . " S a t o e k e d j a d i a n j a n g m e m b i k i n

^ k o t j o - o e p a m a k a t a - m a s k i m o e s t i d j a d i na-ek d i t i a n g A g g a n t o e n g a n i a t i d a a k e n m e r a s a p e n a s a r a n b i l a

h i d o e p d e n g e n S o e g j a n t i .

Hl'atkala i t o e R . A d j e n g S o e g j a n t i l a l o e d i o e n d a n g d o e k d i r n e d j a b e s t u u r , d i m a n a t e l a h d i b i -

^ k e n s e d i k i t t e n t a n g d a j a - o e p a j a b o e a t m e n d a p e t k e n

^ p d j a n g a n d a r i p u b l i e k K e m o e d i a n , l a n t a r a n s o e - ij^tida a d a a p a - a p a l a g i j a n y m o e s t i d i , o e m o e m -

(15)

- n -

p o e t o e s a n s i a r k e n l i j s t k a s e l o e r o e h k a m p o e n g b o e a t m i n t a d e r m a h a n .

K e s o e d a h a n d a r i p a k e r d j a â n c o m i t é i t o e a d a m e - n o e n d j o e k e n k e g o e m b i r a h a n , k e r n a h a s i l j a n g d i d a - p e t i n a d a s ä n g e t m e n j e n a n g k e n . I n i l a h a d a d j a s a d a n t e n a g a j a n g s e s o e n g g o e h n j a d a r i c o m i t é .

11.

S o e w a r a a j a m b e r k r o e j o e k a d a k e d e n g e r a n s a l i n g - ' s a m b o e t s a n t e r s e k a l i d a r i s e g a l a d j o e r o e s a n . I n i i a h a d a | s a t o e t a n d a j a n g s e k e d j a p k a m o e d i a n m a t a - h a r l a k e n ' o e n d j o e k s i n a r n j a k a m o e k a b o e m i . |

S o e g j a n t i j a n g w a k t o e i t o e m a s i h t i n g g a l p o e l e s d ' p e m b a r i n g a n , l a n t a s k a l i a t a n m e l e k e n m a t a n j a l a n t a r a n s o r o t n j a m a t a - h a r i j a n g m e n e m b o e s d a n s s l a b i l i k d i p e m b a r i n g a n n j a , h i n g g a S o e g j a n t i m e n d j a d i s e d a r d a r i j p o e l e s n j a . S a t o e h a l j a n g a d a d i l o e a r i a p o e n j a k e b i - a s a h a n , k e r n a b i a s a n j a S o e g j a n t i a d a s a n g e t r a d j i n d a n s e n a n t i a s a b a n g o e n d i w a k l o e p a g i s e k a l i , t a p i k a l o e o r a n g t a o e j a n g d i i t o e S e a n t e r o m a l e m S o e g j a n t i tida;

b i s a t i d o e r p o e l e s , p a s t i l a h o r a n g n a n t i t a o e a p a s e b a b - ! n j a m a k a d i i t o e p a g i i a d j a d i s e d i k i t m a l e s .

D e n g e n p a r a s s e d i k i t l e s o e d a n , g e r a k a n t i d a g e s i t S o e g j a n t i m o e l a i k o e t ; e k k o e t j e k m a t a s e m b a r i d o e d o e k d i p e m b a r i n g a n .

„ D j a m b r a p a k a h s e k a r a n g i n i ? " b e g i t o e l a h k e d e J i n g a r a n i a m e n a n j a p a d a d i r i s e n d i r i . „ T a p i , a c h , tidaj, m e n g a p a h , i n i t o c h a d a h a r i M i n g g o e " ,

S e l a g i i a m a s i b e r a d a d a l e m i t o e k e l e m e s a n , s e b a g d j o e g a s o e m a n g e t n j a b e l o n t e r k o e m p o e l , s e k o e n j o e n g k o e n j o e n g d a o n p i n t o e k a m a r k e d e n g a r a n t e r k e t o k .

S o e a r a i n i d i b a r e n g i n d e n g e n p a n g g i l a n p a d a n a m a n j a S o e g j a n t i .

(16)

K o e l i k a p i n t o e k a m a r d i b o e k a , n j a t a l a h o r a n g i l o e a d a S o n t o r o g i r e k s o j o e d o a t a w a i b o e n j a S o e g j a n t i . D e - ' n g e n m e n j a n t i D e r i p a d a S o e g j a n t i S o n t o k e d e n g a r a n ' m e n a n j a :

„ S i t i , i n i p a g i r o e p a n j a k a o e b a n g o e n s e d i k i t l a a t , a p a t a h s e m a l e i n k a o e t i d a b i s a t i d o e r a t a w a k a o e t a - s a k e n a d a a p a a p a j a n g m e n g g a n g g o e p a d a k a o e p o e ' n j a k e s e h a t a n ? "

S o e a r a i t o e m e m b i k i n S o e g j a n t i d j a d i k a m e k m e k » l l a n t a r a n p a d a w a k t o e m a n a S o e g j a n t i m a s i t e r o e s i a - l a n g k e n p i k i r a n n j a p a d a b e b r a o a k e d j a d i a n d i v v a k t o e i a a d a d a l e m v e r g a d e r m g D a l e r n k e a d a h a n b e g i t o e t e n - Itoe s a d j a i a t i d a b s a l a n t a s d | a w a b p e r t - > n j a h a n i b o e n j a . f B o e r o e - b o o r o e S o e g j a n t i b a n g o e n d a n t e m p a t d o e - y o e k n j a d a n d a t e n g m e n g h a m p i r i n p a d a i n i i b o e . S e ­ b e l n j a S o e g j a n t i b i s a k e l o e a r k e n p e r k a t a h a n , k o m - b a l i i b o e i n i m e n a n j a l a g i : „ S i t i , m e n g a p a t a h k a o e

• p o e n j a m o e k a i n i p a g i a d a b e d a s e k a l i d e n g e n s e h a -

•i-hari ? Bi l a n g l a h t e r o e s - t e r a n g a p a j a n g k a o e s e s o e n g - l ^ o e n j a a d a r a s a k a n , s o e p a j a d j a n g a n d j a d i I a a t . "

J S o e g j a n t i l a l o e k e l o e a r d a r i p i n t o e k a m a r n j a d a n j j n e n o e d j o e k a k a m a r m a n d i . T i n d a k a n n j a a d a k e l i a t a n

| e s o e s e k a l i

[ S e s o e d a b e r s i k e n b a d a n , i a k o m b a l i m a s o e k k a d a l e m i ^ a m a r . Ia l a l o e b e r i a s d a n t o e k a r p a k e a n h i n g g a m a s k i i ' l j o e g a p a r a s n j a a d a s e d i k i t p o e l j e t , t a p i i t o e k a t j a n t i k a n i , a n g a s e l i m a s i t e r o e s t e r t a m p a k .

g W a k t o e k e l o e a r d a r i k a m a r n j a i a l a n t a s d o e d o e k ,.li d e p a n m e d j a , a t a s m a n a s o e d a t e r s e d i a t h e e d a n

„ i o e w e - k o e w e . S e m b a r i m i n o e m t h e S o e g j a n t i t e r o e s k e n l ^ e r a d j o e t j a n g m e n n g a d a d j a d i i a p o e n j a k e s o e k a h a n

;^)ada w a k t o e m e n g a s o

ƒ I t o e t a n g a n a l o e s k e l i a t a n m o e l a i b e r g e r a k , h i n g g a jj'orotnja j a n g m e r a h p o e t h a d a m e n g a s i p e m a n d a n g a n [jCperti s i n a r n j a k i l a t b e r k l e b a t a n .

(17)

S e d i k i t d e n g a n s e d i k i t S o e g j a n t i d j a l a n k e n b e n a n g r e n d a h d i a t a s k a a n D o e t i h d a n k o e t i k a l i w a t b e b r a p a d j a m l a n t a s m o e l a i k e l i a t a n i t o e p e k e r d j a ä n , j a n g a d a m e l o e k i s k a n d a r i s e p a s a n g b o e r o e n g m e r p a t i ; m a s k i b e - t o e l S o e s j a n t i k e l i a t a n b e k e r d j a , t e t a p i b a t i n j a s e n a n t i a ­ s a m e l a j a n g k a l a e n t e m p a t I n i , b i s a d i l i a t d a n p a r a s m o e k a n j a j a n g p o e t i b b e n i n g d a n i a p o e n j a m a l a j a n g s e l a l o e m e l i r i k k a d j a l a n b e s a r s e o l a h - o l a h a d a a p a - a p a j a n g m e n a r i k i a p o e n j a p i k i r a n . S e m a n g k m l a m a p e k e r d j a ä n i t o e d j a d i t a m b a h t i d a k a r o e a n d j a l a n - ^ n ) a d j a r o e i n . d i s e b a b k a n o l e h d j a l a n n j a i a u o e n j a p i ­ k i r a n p a d a w a k t o e i a a d a d i d e p a n m e d j a v e r g a d e • r i n g .

A p a j a n g w a k t o e i t o e i a a l a m k a n , s a m p e d i itof', s a a t m a s i t e r o e s t e r b a j a n g - b a j a n g d i m a t a n j a s e p e r t i , d j o e g a b a j a n g a n i t o e t i d a b i s a d i s i n g k i r k a n , t e r o e t a | m a p a d a o a r a s n j a S o e k o t j o j a n g s e s o e n g g o e h n j a adi'j a m a t b e r k c e a s a p a d a p i k i r a n n j a . A c h i r n j a kede'ji' n g a r a n ^ l o e g j a n t i m e n g e l a h n a p a s h i n g g a i a t e r p a k s r b r e n t i k a n p e k e r d j a ä n n j a d a n t i n g g a l d o e d o e k t e r m e n o e n g .

N j a t a l a h , b a h o e a s e k a r a n g i t o e p e r a s a h a n t j i n t a boeit:

k a n t j o e m a d i r a s a k a n o l e h S o e k o t j o s a d j a , l a p i S o d g j a n t i p o e n t i d a k o e r a n g h e i b a t n j a d i s e r a n g o l e h i t o p e r a s a ä n . S e d i k i t t e m i > o k e i n o e d i a n k e d e n g a r a n S o d g j a n t i b e r k a t a p a d a d i r i s e n d i r i d e n g a n s o e a r a p l a h a j s e k a l i : . , B i l a i b o e d a n a j a h k o e ? " B e g i t o e l a k e d e n g a r a n i a b e r k a t a s e o r a n g d i r i d e n g a n s o e a r i j a n g d i b a r e n g i n d e n g a n t a r i k a n n a p a s p a n d j a n g d a t e r p o e t o f s p o e t o e s . L a m a s e k a l i i a b a r o e b i s a l a n d j o e k a n p e r k a t a a n i t o e j a n g s e k e d a r m e n g h i b o e r k a n hal*' n j a j a n g s e d e n g k a l o e t .

„ A k o e b o l e h d j a d i b i n a s a k a l o e a j a h d a n i b o ) k o e n a n t i h a l a n g i n m a k s o e d k o e , t e r l e b i h p o e l a d j i f i a o r a n g m o e s t i p a k s a a k e n a k o e m e n i k a h p a d a orai^

(18)

- 14 -

j a n g s a m a s e k a l i a k o e t i d a m e r a s a t j i n t a . ' ' S a m p e d i s i n i p i p i n j a S o e g j a n t i k e l i a t a n d j a d i b e r s e m o e m e r a h d j a m b o e . D e n g a n t i d a t e r t a h a n l a g i i a p o e n j a a e r

" ' a t a l a n t a s m e n g o e t j o e r d i s e p a s a n g p i p i n j a j a n g a l o e s . 1 e t e s a n a e r - m a t a i t o e d j a t o n j a a d a s e b a g i d j o e g a t o e - r o e n n j a t e t e s a n p e r a k j a n g b e r g o e m i r l a p .

J' • " . . , n a s i b , t j o b a l a h k a m o e l i n d o e - i g i p a d a k o e s o e p a j a a k o e t i d a d j a d i b i n a s a l a n t a r a n p e r k o s a h a n d a n k a i n g i n a n k o e . * '

S e t e l a h o e t j a p k e n p e r k a t a a n i t o e i a l a l o e m a s o e k k a k a m a r n j a , d i m a n a i a l a n t a s r e b a k e n b a d a n n j a d i p e m ­ b a r i n g a n . D i s i n i p o e n p i k i r a n n j a s e n a n t i a s a t e r g a n g - g o e d e n g a n p e r a s a h a n k o e a t i r , k a l o e - k a l o e i a p o e n j a i b o e d a n a j a h n a n t i b o e r o e - b o e r o e t j a r i k e n i a p o e n j a

p a s a n g a n j a n g l a s a m a - s e k a l i t i d a m e n j i n t a .

L e b i h d j a o e h k e d e n g a r a n i a b e r p a n t o e n d e n g a n t a - n k a n n a p a s p a n d j a n g :

„ D i n k o e a d a s e b a g i b o e r o e n g d a l e m k o e r o e n g a n , i V l a k a n a n , p e n d e n g a r a n d a n p e n g l i a t a n t i d a

P . L k e k o e r a n g a n ,

l^api b o e a t t e r b a n g t e r l a l o e b a n j a k r i n t a n g a n , i n g g a k e m a m p o e a n k o e a d a k o e r a n g d a r i k a i n g i n a n " . _ I t o e p e r k a t a h a n j a n g d i o e t j a p k a n s e b a g i p a n t o e n a n , j o e m a b i s a m e n g h i b o e r s e d i k i t i a p o e n j a p e r a s a h a n h a t i

o e k o t j o p o e n j a p a r a s s e l a l o e b e r b a j a n g . b a j a n g d i d e ­ a n m a t a n j a .

S e k o e n j o e n g - K o e n j o e n g k e d e n g e r a n i a b e r k a t a p a d a i r i n j a :

„ A c h . a k o e a d a g i l a s e k a l i k a l o e m o e s t i p i k i r k a n t o e h a l j a n g b e g i n i g a i b ? A k o e t o c h b a r o e k e n a l e b r a p a h a r i s a d j a p a d a S o e k o t j o , h i n g g a b a g i m a n a k o e b i s a t a o e , a p a t a h i a d j o e g a a d a t j i n t a p a d a k o e a n k a l o e i a t i d a t j i n t a , s e d e n g a k o e s e n d i r i j a n g m e -

• i n t a , _njatalah a k a n s e b a g i m e n j i n t a k e n s i n a r n j a b o e l a n

(19)

- 1 5 -

d i a t a s l a n g i t ! T i d a , t i d a , a k o e m o e s t i l i n j a p k e n i t o e p i k i r a n g i l a j a n g b i s a m e m b i k i n a k o e d j a d i k o e r o e s - k e r i n g ! "

X a p i r o e p a n j a t j i n t a - a d a l e b i h b e r k o e a s a d a r i i f o e p i k i r a n . M a s k i b a g i m a n a d j o e g a i a h e n d a k t j o b a hi-, b o e r k e n d i r m j a , t a p i s e m o e a t i d a m e m b r i k e s o e d a h a n j ' j a n g t j o t j o k b e t o e l , m a l a h s a b a n - s a b a n m i s t i t e r t a m ] p a k d i p a r a s n j a i t o e t a n d a b i n g o e n g . I n i l a h a d a p e n g a - "

r o e n j a t j i n t a , j a n g s a t o e k a l i m e n g i k e t h a t i . . . ' S e l a g i S o e g j a n t i d a l e m i t o e p i k i r a n , sekoenjoeng*"^

L o e n j o e n g i a p o e n j a b o e d j a n g d a t e n g m e n g h a m pirirr^

d a n l a n t a s a n g s o e r k e n s a t o e s o e r a t j a n g i a b a r o e s e k a l i t r i m a .

„ I n ï a d a s o e r a t b o e a t d e n A n d j e n g , ^ b e g i t o e l a h itot^

b o e d j a n g b e r k a t a t a t k a l a b e r h a d e p a n d e n g e n S o e '

g j a n t i . i

D e n g e n k e s e b e t a n l o e a r b i a s a S o e g j a n t i l a l o e s a m ^ b o e t i n d a n t i d a a j a l l a g i i a l a n t a s r o b e k e n v e l o p p e n j a '

H a t i S o e g j a n t i d i i t o e s a ' a t a d a b e r d e b a r - d e b a r t k e r n a i a t i d a t a o e d a r i s i a p a s o e r a t i t o e d i k i r i m .

T e m p o S i j e m , i t o e b o e d j a n g ( l a r o e s a d j a b e r l a l o e ï i a l a l o e b o e r o e - b o e r o e b o e k a i t o e s o e r a t d a n a l a n g k a h t e r k e d j o e t n j a k o e t i k a i a l è r è k s e b e n t a r a n p a d a t a n d ^ t a n g a n n j a p e n g i r i m , k e r n i d i s i t o e i a d a p e t k e n n a m a '

n j a S o e k o t j o . i

T i d a b i s a d i l o e k i s k e n d e n g e n p a n a h b a g i m a n a b e ' s a r p e r a s a h a n h a t i n j a S o e g j a n t i p a d a i t o e s a * a t . '

i.-'Cngen t i d a t e r a s a l a g i i a l a l o e t e m p e l k e n s o e r a t i n . p a d a b i b i r n j a j a n g m e r a h d e l i m a , s e r a j a b e r k a t a p a d e '

d i r i s e n d i r i : ^

„ S o e k o l j o , S o e k o t j o , s o e n g g o e d i l o e a r a k o e p o e n ] - d o e g a h a n j a n g i n i h a r i a k o e s o e d a d j a d i b e g i t o j b r o e n t o e n g b i s a t r i m a k a o e p o e n j a s o e r a t j a n g m e m a n g s e n a n t i s a d j a d i a k o e p o e n j a k e n a n g a n , d j o e g a a k o ^

(20)

- 16 -

t i d n j a n a j a n g k a o e a d a m e n a r o t j i n t a p a d a k o e . I m l a h a d a b e s a r s e k a l i p e r a s a h a n h a t i k o e , p e n d e k k a t a k a l o e a k o e b i s a b e r d j o d o d e n g e n k a o e , d j a n t o e n g h a t i k o e

? o e r a t i t o e l a l o e d i b a t j a d a n b o e n j i n j a k i r a - k i r a s e p e r t i d i b a w a h m i :

„ J a n g t e r t j i n t a R a d e n A d j e n g S o e g j a n t i M o e s t a n - t o e n

T e r l e b i h d o e l o e a k o e m i n t a m a ' a f k a l o e a k o e s o e d a b r a n i k e n d i r i n i e n o e l i s i n i s o e r a t d e n g a n t i d a d a p a t k a n k a o e p o e n j a p e r k e n a n , t a p i k a l o e k a o e l a o e a p a j a n g m e n d j a d i s e b a b m a k a a k o e s a m u e b e s a r k e n h a t i b e g i t o e p a s t i l a h k a o e n a n t i m a ' a f k e n .

S e b e l o n n j a a k o e t o e l i s i n i s o e r a t , h a t i k o e s e n a n ­ t i a s a t e r o e r o e k o l e h b e r b a g i - b a g i p e r a s a h a n j a n g m e m b i k i n w a k t o e s i a n g s a n g l a p a r t i n g g a l k a n a k o e d a n d i w a k t o e m a l e m s a n g p o e l e s s e l a l o e i n e n o e l a k , o c h , .. S o e g j a n t i j a n g b a e k b o e d i , s o e n g g o e h a k o e m e r a s a t i d a k e w a w a h m o e s t i t a n g g o e n g i t o e p e r a ­ s a h a n h e i b a t ; s e t a o e l a h l a n t a r a n a p a h a t i k o e d j a d i b e g i t o e m e l e n g k e t p a d a k a o e , j a n g o l e h d i b i l a n g a k o e n a i i t i b n a s a k a p a n s o e r a t i n i t i d a m e i i d a ' p e t k a o e p o e n j a b a l a s a n . S o e g j a n t i , k e s i a n k e n l a h p a d a ­ k o e d a n t o e l o e n g b a l a s i n i s ) e r a t . S a t o e b a l e s a n s o e r a t d-iri k a o e a d a b e r a r t i o b a t j a n g s a n g e t m o e s - t a d j a b a k e n s e m b o e h k e n p e n j a k i t k o e ; t a p i a k o e p e i t j a j a a t a s k a o e p o e n j a p r i b o e d i j a n g b e g i t o e h a l o e s d a n t i n g g i a k o e n a n t i d a p e t k e n i t o e s o e r a t r n o e s t i k a D a n , d i s i n i , z o n d e r m e r a s a s a n g s i l a g i a k o e n j a t a k a n p a d a k a o e t e n t a n g r e s i a h a t i k o e

j a n g «-ekean l a m a t e l a h t e r p e n d e m .

S o e g j a n t i . . . . s o e n g g o e b e r a t s e k a l i a k o e m i s - ti n j a ' a k a n s e k a r a n g , a k o e k o e a t i r k a o e t i d a l o e l o e s k e n , j a n g a k e n b e r a r t i b a g i a k o e p o e n j a

(21)

— 17 -

D e n g e n p e n o e h p e n g h a r e p a n , S o e g j a n t i j a n s m a - n i s , i d z i n k e n l a h a k o e b o e k a i t o e r e s i a h a t i k o e . . d a n b o e k a n l a e n i t o e A K . O E T J I N T A

P A D A . . . . k a o e .

B e g i t o e l a h a d a a k o e p o e n j a h a r e p a n s a t o e - s a t o e - ^ n j a d a n a k o e b e r s o e m p a h j a n g a k o e t i d a n a n t h i d o e p p o e l a d i i n i d o e n i a z o n d e r k a o e a d a d i d a m p i n g k o e , i n i l a h k a o e h a r o e s k e t a h o e i , djantoeng^'.

h a t i k o e . ^

L a g i s a k a l i a k o e m i n t a , S o e g j a n t i , d j a n g a n l a l . d i t o l a k p e r m i n t a h a n k o e i n i j a n g k a l o e a r d a r i h a t - j a n g t o e l o e s d a n d j o e d j o e t .

M a ä f k e n l a h k a l o e a k o e s o e d a m e n o e l i s b e g i t o c . m e n j i m p a n g , k e r n a t e r s o e r o e n g o l e h p e r a s a h a n t j i n j t a j a n g l a k s a n a a p i b e r k o b a r k e l i o e p a n g i n b e s a f S a m p e d i s i n i s a d j a , S o e g j a n t i , a k o e t i d i s a n g g o e p l o e k i s k e n l e b i h p a n d j a n g a p a j a n ( , a k o e p o e n j a h a t i a d a k a n d o e n g , t a p i a p a jani' a k o e s o e d a t o e l i s d i a t a s , t j o e k o e p l a h k a u n a n P m e n g e t a h o e i d a n b e r i k e n l a h d j a w a b a n j a n g a k e m e n j a m b o e n g a k o e p o e n j a o e s i a . T r i m a k a s i a k o h a t o e r k e n b o e a t k a u p o e n j a b a l e s a n j a n g s e d e n r d i t o e n g g o e o l e h k o e d e n g e n h a t i t i d a s a b a r , S o e g j a n t i .

D a r i k a o e p o e n j a . : . ,

^ S O E K O T J O .

D j o k j a k a r t a , d e n 1 9 . . ' l I n i s o e r a t o l e h S o e g j a n t i t e l a h d i b a t j a b e r o e l a n o e l a n g . K e m o e d i a n i a s i m p e n s o e r a t i t o e d a l e m l e m a | p a k e a n n j a d a n i a l a l o e m e n g h a m p i r i n m e d j a t o e l i j j a n g p e r n a h n j a d i r o e w a n g p e r t e n g a h a n .

T a t k a l a i a b e r h a d e p a n d e n g e n m e d j a t o e l i s n j a , l a n t a s d j a l a n k e n p e n a h n j a d e n g e n t a n g a n j a n g kelia­

t a n s ä n g e t t e t e p .

(22)

- 18 -

S e s o e d a s o e r a t i t o e d i t o e l i s l a l o e i a b a t j a k o t n b a l i i a n g b o e n j i n j a k i r a - k i r a b e g i n i :

, , D j o k j a k a r t a d e n . . . . 1 9 . . . S o e d a r a S o e k o t j o H a d i s o e b r o t o j a n g b a e k . ^ G o e n o e n g d i k a t a b e s a r , t a p i h a t i k o e l e b i h b e ­ s a r l a g i r a s a n j a t e m p o t r i m a k a o e p o e n j a s o e r a t .

P e r m i n t a a n k a o e j a n g s e d e r h a n a s a d j a s o e d a t e n - t o e a k o e t i d a b i s a t i d a l o e l o e s k e n , t a p i t j o e m a s e p e r t i • ^ k a o e t a o e , b a h o e a a k o e p o e n j a h i d o e p m a s i h a d a

d i b a w a h p e r l i n d o e n g a n a j a h d a n i b o e , j a n g b e - ,

Ion taoe apa marika nanti pikir tentang perasahan

i

k i t a b e r d o e a . i

B o e a t a k o e . . . j a . . . j a . . a k o e s o e m p a h d i h a d e p a n l a n g i t d a n b o e m i j a n g a k o e t i d a a k e n m e n i k a h s e l a e n n j a p a d a k a o e j a n g m e m a n g a k o e s e n d i r i t e l a h m e n a r o t j i n t a d e n g e n s e g e n a p n j a w a , S o e k o t j o .

K a l o e k a o e p e r t j a j a , t i d a a d a s a a t j a n g a k o e

j

l o e p a p a d a k a o e , d a n p e n d e k k a t a , k e n d a t i d o e n i a d j a d i b e r t e m o e d e n g e n a c h i r n j a a k o e t i d a b i s a t e r l e p a s d e n g e n a k o e p o e n j a p e r a s a h a n j a n g s a - t o e k a l i s o e d a t e r t a n e m b a e k d a n p e r t j a j a l a h , b a h o e a t a n e m a n i t o e a k e n d j a d i s o e b o e r . t j o e -

• • • • • • b i a r l a h A l l a h j a n g M a h a B e s a r n a n t i l i n d o e n g i n k e i n g i n a n k i t a b e r d o e a

B e g i n i l a h a d a n j a a k o e p o e n j a b a l e s a n j a n g a k o e h a r e p k a o e n a n t i m e r a s a p o e a s . M a r i l a h , S o e d a r a , k i t a b e r d o a a k e n m e n d a p e t b e r k a h n j a A l l a h . S a t o e t j i o e m a n d a r i k a o e p o e n j a . . . .

S a m p e k e t e m o e p o e l a . ] R A. S O E G J A N T l M O E S T A N T O E N " . i S o e r a t i n i i a l a l o e l e m p i t d a n k a s i m a s o e k d a l e m . i v e l o p p e n j a . K e a d a h a n S o e g j a n t i w a k t o e i t o e b o e . jj i n a j a d i l e b i h g e s i t h a n j a i a k e l i a t a n t e r o e s t e r m e . i

(23)

n o e n g m e m i k i r i n p a d a S o e l c o t j o , j a n g k a l o e i t o e w a k t o e a d a d i d a m p i n g n j a . . . .

III.

„ I s t r i k o e , " b e g i t o e l a h k a d e n g e r e n b e r k a t a R a d e i W e d o n o S o n t o r e k o s o j o e d o , a j a h n j a S o e g j a n t i , pad>

i a p o e n j a i s t r i , j a n g k o e t i k a i t o e s e d a n g d o e d o e k d i r o e w a n g a n d e p a n b o e a t s e d o t h a w a p a g i j a n g s e g e i

„ K e m a r e n , " ' m e n e r o e s k e n a j a h n j a S o e g j a n t i , „ a k o e t I a h t r i m a s o e r a t d a r i s e o r a n g h a r t a w a n n a m a M a n g k o f d o n o , d i m a n a i a a d a m e m i n t a p a d a S i t i a k e n d i d j a d

" k e n g o e n d i k d a n k a l o e m e n o e r o e t a k o e p o e n j a p e n d z p e t a n i t o e a d a d j a l a n j a n g p a l i n g b a e k b a g i k i t a p o e n j t o e r o e n a n , m a s k i d j o e g a a n a k k i t a b o e a t d i d j a d i k e g o e n d i k , t a p i t o c h t o e r o e n a n n j a t i d a a k e n t e r l o e p o ö d a r i d j o e l o e k a n j a n g m o e l i a " .

„ A k o e k i r a , " s a o e t R a d e n a j o e S o n t o „ S o e g j a n t i b a k . t i d a m a o e , k e r n a s e d i k i t n j a i a a d a s a o r a n g p r e m p o e a j a n g t e r p l a d j a r d a n i a d j o e s t r o e a d a d j a d i p e m b e n d a r i s e g a l a p e r k o s a h a n p a d a k e m e r d i k a h a n m e n o e s d a n m e m i a r a g o e n d i k , k e t j o e a l i k a l o e a n a k k i t a ti m e m p o e n j a i i t o e p e n g a r t i a n b o l e h d j a d i i a n a n t i g a r p a n g d i b i k i n s i l o o l e h s e g a l a k e s e n a n g a n l a h i r . 1 s o e a n i i k o e h a r o e s b i s a m e m b a t j a p i k i r a n d a n t a a l i r a n d j e m a n s e k a r a n g , d i m a n a k a o e m l e l a d a n p r e m p o e a n s a l i n g b e r e b o e t k e m a d j o e a n , h i n g i b e d a s e k a l i d e n g e n d o e a p o e l o e t a o n j a n g l a l o e . m a n a a j a h d a n i b o e b o l e h t o e r o e t s a d j a k e h e n d a k n s e n d i r i z o n d e r d a p e t m o e f a k a t n j a s a n g a n a k . D j o e j a k o e p i k i r a d a t i d a b a e k k a l o e k i t a m o e s t i p a k ; n i k a h k e n S o e g j a n t i p a d a o r a n g j a n g i a s e n d i r i tic t j o t j o k , k e n d a t i b e t o e l o r a n g i t o e a d a m e m p o e n ' t j o e k o e p p e m a n d a n g a n d o e n i a , s e b a b i t o e k e s e n a n g j a n g t j o e m a o l e h k i t a s e n d i r i s a d j a d i ï m p i k e n , ' k a l b i s a d i p a s t i k e n t i d a a k e n d i r a s a k e n o l e h k

(24)

- 20 —

p o e n j a a n a k . A k o e b i l a n g i a t i d a n a n t i r a s a k e n , k e r n a | s i a p a l a h b i s a t a o e k a l o e d a l e m i a p o e n j a s e p a n d j a n g b e r s o e a m i i a m o e s t i r a s a k a n k a s e d i h a n d a n k e m a s g o e - l a n , m a l a h s a n g e t b i s a d j a d i l a n t a r a n i t o e r a t j o e n j a n g ^

t i t a p a k s a i a m i n o e m b i s a m e m b a w a i a k a l o b a n g t o e b o e r . I n i l a h b o e a t a k o e p o e n j a p i k i r a n , , a l a m h o e - i ï l a m " . L e b i h b a e k k i t a s e r a k e n s a d j a p e r k a r a d j o d o 3 a d a i a p o e n j a p e n i l i k a n , h a n j a k i t a m e l a e n k a n b a n t o e

l e ü d i k i n d a n p i m p i n " . |

, T a p i , k a o e d j a n g a n s a l a p i k i r ; a k o e s o e d a h d j a n d j i s a s t i a k e n s e r a k a n S o e g j a n t i p a d a d j o e n g d j o e n g a n k o e , l a n l a g i s o e d a g a r n a m a S e m b o e n g j o e d o b i s a k a s i k a n a p o e n j a t i g a g a d i s , m a s a l a h k i t a m o e s t i m e n o l a k ? A p a t a h n a n t i d j a d i n j a k a l o e a k o e t o l a k i t o e p e r m i n - a h a n b a g i a k o e p o e n j a p e n g i d o e p a n i n i j a n g , a m p i r ) i s a d i b i l a n g b e r a d a d i t e p i l a o e t a n s e n g s a r a " .

, , I t o e s e b e n a r n j a a d a k a o e p o e n j a g e g a b a h l a n t a s mbil poetoesan sebelon berdami lebih doeloe. Se­

a r a n g , s e p e r t i a k o e s o e d a h b i l a n g , k i t a t i d a b i s a l e m a k s a . K a l o e m e n o e r o e t a k o e p o e n j a p i k i r a n , a d a s b i h b a e k k i t a h i d o e p d e n g a n k a s e d e r h a n a ä n d a r i p a -

a m o e s t i b e r b o e a t b e g i t o e j a n g h a s i l n j a b e l o n t e n t o e i s a t e r l a l o e m e n j e n a n g k e n b o e a t k i t a . K i t a a d a m e m - ^ l o e n j a i s a w a h , r o e m a h d a n k e b o n , d e n g a n a p a k a - 3 e k a o e l a n t a s b r e n t i d a r i p e k e r d j a ä n , k i t a t o c h m a s i

i.sa h i d o e p d e n g a n a p a j a n g k i t a a d a , s o e a m i k o e d j a - g a n s e l a l o e p i k i r b o e a t p a n d j a t t e m p a t j a n g t i n g g i , ^ e b a b d i t e m p a t t i n g g i a d a g a m p a n g o r a n g d j a t o . f )ari i n i t e m p a t k a l o e s o e d a h o r a n g d j a t o , k a o e a r a n g k a h b i s a b a j a n g k a n s e n d i r i b r a p a s a k i t r a s a n j a . . n j a p k e n l a h p i k i r a n i t o e , s o e a m i k o e , a k o e t e r o e s - t r a n g i l a n g j a n g a k o e t i d a s a n g g o e p a k e n b o e d j o e k a t a w a e r k o s a S o e g j a n t i p o e n j a p i k i r a n j a n g b e n a r d a n b a e k o e a t i a d i k e m o e d i a n h a r i . S o e a m i k o e m o e s t i b e l a d j a r r a n i h a d e p k e n k e s o e s a h a n j a n g s o e t j i k e r n a o r a n g

(25)

d i i n i d o e n i a r a t a - r a t a m o e s t i t j i t j i p k a n p a i t d a n m a n i s . K a o e h a r o e s b e r l a k o e h a t i - h a t i s e k a l i d a l e m i p e r k a r a d j o d o , s o e m i k o e , s e b a b s a l o e s a ä t k i t a t i d a p i k i b e t o e l b i s a m e m b i k i n k i t a t o e m p a h k a n a e r - m a t a t i d s o e d a n j a " .

, , K a o e k l i r o e b e s a r i s t r i k o e , d e n g a n m e m b i l a n g b e g i t o e a k o e d j a d i m o e s t i b e r h i a n a t p a d a d j o e n g d j o e n g a n k o e a t a w a t i d a t o e r o e t p r e n t a h m a d j i k a n . D a r i s i a p a k a h k i t a p o e n j a h i d o e p d i t a n g g o e n g ? " Ini s o e a r a a d d i l e p a s k a n ' d e n g a n s e d i k i t k e r a s d a n m o e k a m e r a h s e t e n g a h g o e s a r o l e h S o n t o j a n g m e m a n g a d a s a o r a n j a n g m e m p o e n j a i p r a n g i b e g i t o e .

„ S a b a r , s o e a m i k o e , d a l e m p e r k a r a b e g i n i k i t a t i d b o l e h g o e n a k a n k e k e r a s a n h a t i a t a w a m o e r k a , k e r n p e r k a r a a d a m e m i n t a k i t a b o e a t b e r p i k i r d e n g a a d e m , p l a h a n d a n s a b a r . B i a r l a h i n i p e r k a r a k a o e t o e n d d o e l o e s a m p e l a e n h a r i . w a k t o e m a n a k a o ç p o e n j S e a n t e r o p i k i r a n s o e d a h t e r k o e m p o e l p o e l a . "

I n i p e r k a t a h a n d i o e t j a p k e n d e n g a n s o e a r a t e t a p d a s a b a r , m a s k i S o n t o a d a . m e m p o e n j a i t a b e a t b o e s o e j a i t o e b i t j a r a b e r b a r e n g d e n g a n t a n g a n d a n k a k i t e r h d e p p a d a istri d a n a n a k n j a . D j o e s t r o e l a n t a r a n i a a m e m p o e n j a i i t o e a d a t , m a k a i a d j a d i s o e s a , m e m b i k i i a t i d a b r o e n t o e n g a k e n d a p e t k e n p i k i r a n j a n g w a r a R a d e n a j o e S o n t o a d a s a o r a n g p r e m p o e a n j a n g m e p o e n j a i p r i b o e d i t i n g g i d a n p a n d e s e k a l i m e n g a p a l a i r o e m a - t a n g g a k e n d a t i i a p o e n j a s o e a m i t i d a m e n g a o n g k o s d a p o e r t e t e p , t a p i t o c h i a s o e d a b i s a p i a k e a d a h a n r o e m a h - t a n g g a , d e n g a n b a e k d a r i i a p o e n j s e d i k i t p e n t j a r i a n m e n d j o e a l k a e n - k a e n p a d a o r a n g j a d a t e n g a m b i l p i n d j e m p a d a n j a d a n g a d j i S o e g j a n t s e d e n g p e n g h a s i l a n n j a S o n t o d i s a b a n b o e l a n i a ti o e s a h h a r e p d a p e t b a g i a n , m a l a h t e m p o - t e m p o S o n s e n d i r i m o e s t i r o n g r o n g k a n t o n g S o e g j a n t i d a n i s t r i n b o e a t i a p o e n j a k a s e n a n g a n d i l o e a r a n .

(26)

- 22 -

P e m b i t j a r a h a n s a m p e d i s i t o e t e l a h d i b i k i n p o e t o e s i l e h s o e a r a n j a l o t j e n g B r a d j a n a l a j a n g b e r b o e n j i 8 k a l i , l e b a b i t o e a d a s a t o e t a n d a t e m p o b o e a t s e m o e a p e n g -

' a w e h a r o e s m a s o e k b e k e r d j a . ^

D e n g e n l e k a s s e k a l i S o n t o t o e k a r p a k e a n n j a da^^

^ n t a s m a s o e k d a l e m p a k e r d j a h a n .

S e k a r a n g t i n g g a l R a d e n a j o e S o n t o j a n g m a s i t e r o e s o e d o e k d e n g e n p e n o e h k e d o e k a h a n d a n s a m p e s e - e g i i o e l a m a i a t i d a b i s a b e r p i k i r a p a - a p a , s e b a g i j o e g a d a r a h j a n g m e n g a l i r d a l a m t o e b o e h n j a m e n d a - ^ a k d j a d i m a n d e k .

D j o e s t r o e w a k t o e i t o e S o e g j a n t i t e l a h k e l o e a r b o e a t e r g i k a r o e m a p e r g o e r o e a n , t a p i i a d j a d i s a n g e t t e r k e - j o e t k o e t i k a l i a t i b o e n j a s e d e n g d o e d o e k t e r p e k o e r e g i t o e r o e p a , s e o l a h - o l a h a d a b e b r a p a p i k i r a n s o e l i t : l a h g a n g g o e p a d a n j a . D e n g e n t i d a s a b a r S o e g j a n t i , l o e m e n g h a m p i r i n .

„ I b o e , r n e n g a p a t a h i n i p a g i k e l i a t a n k a o e a d a b e - t o e l e s o e ? A p a t a h a d a a p a - a p a j a n g m e m b i k i n k a o e i a d i k e s e l ? O c h i b o e , b i l a n g l a h p a d a k o e , b r a n g k a l i i d j a a k o e b i s a b a n t o e s e d i k i t m e n g e n t e n g i n . "

„ S o e g j a n t i . p o e t r i k o e j a n g t e r t j i n t a , s o e n g g o e k a o e Ja a n a k j a n g m e n g e n a l k e w a d j i b a n d a n p e r l o e p e r - i

» t i k e n k e a d a h a n k a o e p o e n j a a j a h d a n i b o e . A k o e : e r a s a b e s a r s e k a l i p e n g h a r a p a n d i k e m o e d i a n h a r i a s k a o e p o e n j a p i m p i n a n p a d a k i t a p o e n j a k o e l a w a r - i j a n g a k e n m e d j e l m a . A k o e t i d a a d a r a s a k e n p a - a p a i ipi l e k a s l a h k a o e p e r g i k e r n a t e m p o n j a a m p i r s a m p e ' I n p e r k a r a i n i a k o e n a n t i t o e t o e r k e n d i l a e n a k t o e . '

. D e n g e n o e t j a p k a n „ s l a m e t p a g i , " S o e g j a n t i l a l o e p e r g i i r o e m a p e r g o e r o e a n d i m a n a i a a d a d j a d i g o e r o e .

« B e d a n j a a n t a r a d e s a d a n k o t a d i w a k t o e m a l e m l e n g g o e a d a b e s a r s e k a l i , t e r o e t a m a b i l a d i b a n d i n g - t n d e n g e n k o t a b e s a r j a n g p e n o e h d e n g a n s e g a l a

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Nona djongkok disamping roema, Ada jang maoe nona djangan terima.. Poekoel aneni itoe

Maskipoen diperlakoeken begitoe kasar hingga tida berbeda dari satoc boedjang prampoean, tapi ia teroes tinggal bersabar, boekan sadja lantaran soedah biasa ia trima itoe tjatjian

Apa sad|a jang akoe badepken atawa lakoeken semoea akoe rasai ewa; tida menjenangken serta tida memoeasken hatikoe, saolah - olah segala barang doenia jang akoe bisa beli

nja d'Artagnan, sebagi satoe musketier di loear biasa. SergeaLt dari barisan musketier ada saoraog jang soeda bekerdja lama dan oleh kerna itoe ia djadi kenai

—„Oh tjie Leng Soeij", kata si sakit dengen mata melele; „Akoe ini orang jang sanget miskin jang tida mempoenjai apa apa mclinken satoe anak si iVlarie, akoe poenja idoep kaoe

' „Satoe tempo, boeat koetika jang lama djoega, A-seng pergi ka Wie-yang, dan tatkala pada tiga tahon jang laloe ia balik kombali, ia dateng bersama-sama itoe prampoean gagoe

Tatkala itoe orang-orang jang dipanggi l soeda ber- kata : nKau, orang kampoeng jang djadi tetangganja persakitan dun jang djadi kepala duri itoe kampoeng, kenapa kau orang tiada

i~ ~o.:p\-l(Oli:lo.:k dapd ma.l(?o~dnja. Hari soeda mendjadi malem, langit jang be- ing ada tertaboer dengen bebrapa banjak bin- tang jang berk~lak-kelik. Itoe waktoe di da