1. Vaste telefoniediensten kunnen op basis van meerdere infrastructuren worden voortgebracht. Zowel via aansluitnetwerken op basis van coax-aansluitingen, als op basis van glasvezel kunnen in- en uitgaande gesprekken worden gevoerd op een vergelijkbare wijze als over netwerken op basis van koperaansluitingen, heeft de eindgebruiker de beschikking over eenzelfde (geografisch) nummer als bij traditionele telefonie over een koperen aansluitlijn, is de kwaliteit niet verschillend, en kan gebruik gemaakt worden van standaard telefoons. Tenslotte is de mobiliteit tijdens het gesprek slechts in beperkte mate afhankelijk van het type infrastructuur waarover de dienst wordt aangeboden. Onafhankelijk van de technologie waarmee de
infrastructuur van de aansluiting is gerealiseerd, kunnen telefoniediensten voldoen aan de functionele productkenmerken van vaste telefonie.
Onafhankelijk van de onderliggende infrastructuur waarover de aansluiting is gerealiseerd, kunnen telefoniediensten voldoen aan de functionele productkenmerken van vaste telefonie.
2. Naast een eventueel onderscheid naar technologie waarmee de infrastructuur van de
aansluiting is gerealiseerd kan tevens de onderliggende schakeltechnologie waarmee de dienst wordt aangeboden verschillen. Traditionele telefonie wordt geleverd op basis van
circuitgeschakelde technologie tussen beller en gebelde. Indien een leverancier van traditionele telefonie (PSTN of ISDN) voor het aanbieden van telefonie zou willen overschakelen op het aanbieden van pakketgeschakelde telefonie dan zouden eindgebruiker hiervan weinig tot niets hoeven van merken.313 De eindgebruiker heeft de mogelijkheid tot het aansluiten van (analoge) telefoons, er bestaat de mogelijkheid tot gebruik van nummers, en tijdens het gesprek is er een beperkte mobiliteit. Ook een (beperkt) onderscheid in kwaliteit van pakketgeschakelde
telefoniediensten en traditionele telefoniediensten draagt bij aan gelijke productkenmerken.314 Indien er tussen pakketgeschakelde en traditionele telefonie geen of slechts kleine verschillen in functionele productkenmerken bestaan (bezien vanuit eindgebruikerperspectief) zijn deze diensten uitwisselbaar met traditionele telefoniediensten.
Onafhankelijk van de schakeltechnologie waarmee dienst wordt aangeboden, kunnen
telefoniediensten voldoen aan de functionele productkenmerken van traditionele vaste telefonie. Pakketgeschakelde vaste-telefoniediensten kunnen voldoen aan alle hiervoor genoemde kenmerken. 3. Zoals tevens hieronder in randnummer 18 zal worden beschreven bestaan er diensten op basis van pakketgeschakelde technologieën die wat productkenmerken betreffen verder afstaan van gangbare vaste-telefoniediensten. Deze diensten, met name pc-gebonden telefonie zoals Skype of MSN Messenger kunnen op grond van hun duidelijk afwijkende functionaliteiten niet zonder meer als uitwisselbaar met traditionele telefonie worden beschouwd.
313 Uiteraard dient wel een IAD (Integrated Access Device) te worden geïnstalleerd in het pand van de eindgebruiker.
314 Uiteindelijk geeft de eindgebruiker aan dat er tussen twee producten relatief kleine verschillen in kwaliteit bestaan door van het ene naar het andere product over te stappen. Zelfs als er (kleine) kwaliteitsverschillen tussen producten bestaan is dit niet per definitie een reden voor het bestaan van verschillende relevante markten.
4. Vaste telefoniediensten op basis van pakketgeschakelde technologieën worden veelal
aangeboden over breedband-aansluitingen. Dergelijke diensten worden aangeduid met de term ‘Voice over Broadband’ (hierna VoB). In het hiernavolgende wordt onderzocht in hoeverre deze diensten beschouwd kunnen worden als diensten die in termen van productkarakteristieken dermate identiek zijn aan vaste telefonie op grond van traditionele technologieën dat ze als uitwisselbaar beschouwd kunnen worden met traditionele vaste telefonie.
5. Een aantal ondernemingen is in de loop van 2005 gestart met het aanbieden van VoB, of heeft concrete plannen om dit te doen. De onderliggende breedbandverbinding voor VoB wordt op dit moment door ondernemingen zoals KPN, Wanadoo of Tiscali geboden op basis van koperlijnen in combinatie met DSL, en door kabelaanbieders als UPC en Casema op basis van coax-kabel. 6. VoB biedt de mogelijkheid tot het bellen en gebeld worden op een vergelijkbare wijze als
eindgebruikers gewend zijn dit te doen met hun traditionele telefonieaansluiting. De eindgebruiker is bereikbaar met een nummer uit het nummerplan, kan zowel inkomende gesprekken ontvangen als uitgaande gesprekken maken, worden er telefoons gebruikt om te communiceren en is de mobiliteit tijdens het gesprek beperkt.
7. Wel dient de eindgebruiker meestal over een breedbandaansluiting te beschikken315. Tevens is apparatuur noodzakelijk die het analoge telefoonsignaal van de telefoon omzet zodat deze over de breedbandverbinding kan worden getransporteerd, alhoewel ook voor traditionele ISDN-telefonie soortgelijke apparatuur benodigd is.316 De eindgebruiker hoeft hiertoe echter niet in alle gevallen breedbandinternettoegang af te nemen. In het geval van het aanbod van UPC is er strikt genomen sprake van een breedbandaansluiting waarover ook uitsluitend analoge kabeltelevisie en pakketgeschakelde telefonie kunnen worden afgenomen.
8. Voor veel van de huidige aanbiedingen is het afnemen van breedbandinternet of kabeltelevisie een vereiste. Een dergelijke voorwaarde vormt nu en in de toekomst (3 jaar) geen aanzienlijke drempel voor eindgebruikers om op VoB over te stappen. Immers, reeds meer dan 3 miljoen huishoudens beschikken thans reeds over breedbandinternettoegang, terwijl meer dan 6 miljoen huishoudens kabeltelevisie afneemt. Ook de benodigde apparatuur vormt geen substantiële drempel, gegeven de betrekkelijk lage kosten hiervan. Aanbieders zien deze apparatuur als een voorwaarde voor het kunnen afnemen van de dienst en kunnen kortingen geven op deze apparatuur; net als mobiele aanbieders kortingen geven op nieuwe handsets. Daarnaast zal deze apparatuur goedkoper worden in de nabije toekomst en kunnen deze kosten door de aanbieder van VoB worden gedragen. Deze voorwaarden leiden er derhalve niet toe dat VoB zich vanuit het perspectief van de eindgebruiker op een wezenlijke manier onderscheidt van traditionele telefonie.
9. Wel kan worden gesteld dat VoB in bepaalde gevallen, afhankelijk van de wijze waarop de dienst is geïmplementeerd, meer of minder functionaliteit biedt dan traditionele telefonie. Bepaalde VoB-diensten kunnen bijvoorbeeld nomadisch worden ingezet. Voor VoB-telefonie op
315 Met de term breedbandaansluiting wordt hier bedoeld dat de eindgebruiker de beschikking heeft over een koperlijn waarover DSL wordt geleverd, of over een coax-kabel.
316 Voor een ISDN-aansluiting is een modem nodig. Deze modem heet “NT-1”.
basis van geografische nummers geldt in een dergelijk geval dat VoB-aansluiting op meerdere locaties kan worden gebruikt binnen een netnummergebied indien op deze locaties beschikt kan worden over breedbandinternettoegang. Het college kan zich voorstellen dat deze functionaliteit voor bepaalde selectieve groepen eindgebruikers toegevoegde waarde biedt, maar constateert tevens dat deze eigenschap in de huidige aanbiedingen, voor zover deze mogelijkheid wordt geboden, geen enkele of slechts een onbelangrijke rol speelt in de positionering van VoB. Op termijn zouden ook andere functionaliteiten kunnen worden toegevoegd zoals meer
mogelijkheden tot unified messaging (waarbij berichten van meerdere media - email, fax, telefoongesprekken - gecombineerd kunnen worden in één systeem) en mogelijkheden voor video-telefonie. Hiervan is vooralsnog geen sprake, op termijn zou deze functionaliteit echter wel kunnen impliceren dat bepaalde VoB-diensten door eindgebruikers niet langer als een
vergelijkbare dienst worden gepercipieerd. Hiervan zal met name sprake zijn indien de
mogelijkheden tot ondermeer unified messaging en video-telefonie zich zouden ontwikkelen tot een belangrijk, onderscheidend onderdeel voor eindgebruikers. Hiervan is vooralsnog geen sprake, maar ten aanzien van diensten die een dergelijke functionaliteit zullen bieden past terughoudendheid om deze op de langere termijn als een telefoniedienst te beschouwen die vergelijkbaar is met traditionele vaste telefonie.
10. Ten aanzien van een aantal aspecten geldt dat VoB-diensten in bepaalde gevallen juist minder functionaliteit bieden dan traditionele telefoniediensten. Het gaat hierbij ten eerste om de
afhankelijkheid van het elektriciteitsnet. Traditionele telefonienetwerken voorzien veelal zelf in de benodigde voeding van de apparatuur. Bij uitval van de elektriciteit blijft de telefoonaansluiting in beginsel werken. Deze onafhankelijkheid geldt met name voor traditionele telefoontoestellen. De huidige generatie vaste telefoontoestellen worden over het algemeen gevoed door het
elektriciteitsnet in plaats van via de telefoonaansluiting. Deze afhankelijkheid van het elektriciteitsnet zal derhalve voor de meeste eindgebruiker geen belangrijk onderscheidend criterium zijn bij de keuze tussen VoB en traditionele telefonie.
11. Het college stelt vast dat de functionaliteiten van VoB-diensten in beginsel dermate gelijkwaardig zijn aan traditionele vaste telefonie dat VoB als een vaste telefoniedienst in de zin van de
Aanbeveling zou kunnen worden beschouwd.
Op grond van bovenstaande beschrijving stelt het college vast dat de volgende vaste
telefoniediensten in termen van productkenmerken als uitwisselbaar kunnen worden beschouwd, mits alle van de bovenstaande eigenschappen van toepassing zijn:
a. Telefonie over een aansluitnetwerk op basis van koper, glas of coax;
b. Telefonie op basis van circuitschakelingen (PSTN, ISDN) en pakketschakelingen (VoIP);
c. Telefonie over een breedbandaansluiting.
12. Naast de functionele productkenmerken wordt hieronder tevens een vergelijking gemaakt van de tarieven en de tariefstructuur van verschillende vormen van telefonie.
13. Een vergelijking tussen tarieven van een pakketgeschakelde telefonieaansluiting ten opzichte van telefonieaansluiting van KPN toont aan dat een dergelijke aansluiting tot 50 procent
goedkoper kan zijn dan traditionele telefonie van KPN. Echter, hierbij dient een aantal zaken te worden opgemerkt. De tarifering van de pakketgeschakelde telefonieaansluiting deelt de kosten veelal samen met die van een andere dienst waarvoor tevens een aansluiting is benodigd; in het geval van pakketgeschakelde telefonie over de kabel is dit analoge televisie. Indien hiervoor wordt gecompenseerd kan het tarief voor de telefonieaansluiting hoger uitvallen. Bovendien is het aannemelijk dat het tarief van een concurrerende telefonieaansluiting (over de kabel of over breedband op basis van DSL) concurrerend geprijsd dient te zijn. Om klanten, die minder bekend zijn met VoB te bewegen over te stappen kan deze aansluiting tijdelijk lager geprijsd zijn.
14. Bovendien is het aannemelijk dat een aansluiting voor pakketgeschakelde telefonie lagere kosten heeft dan een aansluiting voor circuitgeschakelde telefonie. Op termijn zal dit verschil in kosten tevens aanbieders van aansluitingen op basis van circuitgeschakelde technologie aansporen kostenbesparingen door te voeren of om over te gaan op pakketgeschakelde technologie.
15. Naast de relatieve niveaus van de tarieven zijn de verschillen in prijsstructuur van belang. Hierbij valt op dat op dit moment alle aanbiedingen van VoB gebaseerd zijn op zogenaamde flat fee-prijsschema’s voor verkeer naar een aantal bestemmingen. Hierbij betaalt de eindgebruiker een eenmalig bedrag (bijvoorbeeld per maand), en voor dit bedrag kan de eindgebruiker onbeperkt of voor een vastgesteld aantal minuten bellen naar bepaalde bestemmingen. Zo kunnen afnemers van Tiscali Telefonie (VoB) gratis bellen naar vaste telefoonnummers in Nederland. Voor het bellen naar servicenummers, buitenlandse bestemmingen en mobiele nummers wordt echter wel per minuut afgerekend. Kijkend naar tariefschema’s voor traditionele telefonie constateert het college dat ook daar een toename te zien is in het aantal flat fee-schema’s dat wordt aangeboden. Zo biedt Tele2 bijvoorbeeld ‘Tele2 Onbeperkt 24 uur’ waarbij voor €7,95 per maand onbeperkt bellen naar vaste nummers in Nederland. Ook KPN biedt ‘belbundels’ aan waarbij van tevoren een aantal belminuten kan worden ingekocht tegen lagere tarieven. 16. Onder de voorgaande AMM-regulering was KPN niet of nauwelijks toegestaan flat
fee-aanbiedingen te doen aan haar eindgebruikers. Indien dit wel toegestaan zou zijn geweest, dan was het aantal daadwerkelijke afgenomen flat fee aanbiedingen op basis van traditionele telefonie aanzienlijk groter geweest. Het is aannemelijk dat het verschil tussen
pakketgeschakelde en traditionele telefonie in een situatie zonder AMM-regulering voor wat betreft prijsstructuur dan niet of nauwelijks aanwezig was geweest.
17. Strikt genomen kunnen prijzen van VoB en traditionele telefonie voor zowel de aansluiting als het verkeer substantieel afwijken indien de tarieven worden vergeleken met die van KPN. Indien de prijzen worden vergeleken met C(P)S-aanbieders (die thans uitsluitend verkeersdiensten aanbieden op basis van traditionele, circuitgeschakelde telefonie) zijn de verschillen over het algemeen niet substantieel. Dit blijkt tevens uit tabel 1, waarin tarieven van de
VoB-telefoniedienst van UPC zijn vergeleken met de tarieven van KPN en van Tele2. Hieruit blijkt dat het abonnementstarieven aanzienlijk goedkoper is, terwijl de verkeerstarieven van het
goedkoopste UPC-abonnement ongeveer gelijk zijn aan de verkeerstarieven van Tele2.
Het college concludeert dat er geen grote verschillen bestaan in tariefstructuren tussen VoB en traditionele telefonie. Dit geldt des te meer in een situatie zonder AMM-regulering. Ook op basis van tarieven en tariefstructuren kunnen VoB en traditionele telefonie als onderling uitwisselbaar beschouwd worden. UPC Digitale Telefonie Basis UPC Digitale Telefonie Freetime KPN Belbasis Tele 2 Preselect Basis abonnement per maand € 9,95 € 14,95 € 18,16 € 18,16 Regionale tarieven piek 2,2 ct 2,2 ct 2,9 ct 2,5 ct Regionale
tarieven dal 1,2 ct gratis 1,6 ct 1,3 ct Regionale tarieven
nacht/weekend 0,9 ct gratis 1,0 ct 0,9 ct Starttarief per
gesprek regionaal 4,0 ct gratis
3 4,3 ct 4,0 ct Nationale tarieven piek 3,2 ct 3,2 ct 4,4 ct 3,4 ct Nationale tarieven dal/weekend 1,5 ct gratis 2,1 ct 1,6 ct Starttarief per
gesprek nationaal 5,0 ct gratis
3 5,2 ct 4,9 ct
Tabel 11. Prijsvergelijking UPC Telefonie (VoB) met KPN en Tele2. Bron: UPC Website, 15 april 2005.
18. Hiervoor werd gesproken over pakketgeschakelde telefoniediensten en VoB. Een specifieke categorie van diensten die ook zouden kunnen worden aangeduid met VoB wordt gevormd door diensten die op dit moment aangeboden in de vorm van software die geïnstalleerd dient te worden op een Personal Computer (PC). Via een breedbandinternetverbinding kunnen met behulp van een microfoon of headset andere gebruikers worden bereikt die tevens deze software hebben geïnstalleerd op hun PC. Aanbieders van dit type software zijn onder andere Microsoft (MSN Messenger) en Skype. Het college stelt vast dat dergelijke diensten niet voldoen aan de productkenmerken zoals het college deze in het voorgaande heeft beschreven.
a. Dit komt onder andere tot uitdrukking in de kwaliteit van dit type dienst; deze is vaak niet te vergelijken met de spraakkwaliteit en de beschikbaarheid van traditionele vaste telefonie;
b. Bovendien dient de eindgebruiker veelal de PC aan te hebben staan voor het ontvangen van inkomende gesprekken;
c. Dient de eindgebruiker te beschikken over een microfoon of headset;
d. Is het gebruik van nummers voor inkomende gesprekken veelal niet mogelijk
e. Ten slotte is het veelal niet mogelijk gesprekken te voeren tussen verschillen software pakketten (bijvoorbeeld tussen MSN Messenger en Skype).
19. Deze PC-gebonden VoB-telefoniediensten (zoals MSN Messenger en Skype) worden daarom op grond van de functionele productkenmerken als een andersoortige dienst beschouwd317. Om vast te stellen of een dergelijke dienst - die substantieel afwijkt van de functionaliteiten van de vaste telefoniedienst - tot de markt behoort, zou een SSNIP-test kunnen worden uitgevoerd. Op basis van functionele productkenmerken komt het college tot de conclusie dat PC-gebonden VoB-telefoniediensten geen volwaardig alternatief vormen voor traditionele telefonie.
317 Mochten echter de aanbieders van MSN of Skype in de toekomst wel diensten gaan aanbieden die voldoen aan de productkenmerken voor vaste telefonie, zal het college oordelen dat deze diensten wel kunnen worden gezien als vaste telefoniediensten.