Verkeer naar toegevoegde- waardediensten: Internetverkeer via inkiesverbindingen

413. Voor het verkeer in bovenbeschreven markten wordt het tarief uitsluitend bepaald door de kosten van het transport. Er zijn echter ook typen van verkeer waarmee achterliggende diensten kunnen worden ‘gekocht’. Deze diensten worden in het vervolg ‘toegevoegde-waarde diensten’ genoemd. Het tarief voor deze gesprekken is opgebouwd uit de kosten voor het

(telefonie)transport en de toegevoegde-waarde dienst. Er zijn drie categorieën van nummers die gebruikt worden om toegevoegde-waardediensten te bereiken. Deze diensten zijn internet inbelverkeer (06760) waarmee ISP-diensten worden bereikt, gratis informatienummers (0800) waarmee gratis informatie kan worden geboden en de betaalde informatienummers (090x) waarmee diensten zoals informatie, entertainment en betaalverkeer kunnen worden aangeboden.

414. In de marktafbakening beperkt het college zich tot het transportgedeelte van deze nummers oftewel het feitelijke telefonieverkeer. Het college heeft immers geen bevoegdheid op het gebied van bijvoorbeeld informatie- en entertainmentdiensten204. Voor de ISP-dienstverlening geldt dat deze niet behoort tot de markt(en) voor vaste telefonie. Dit wordt bevestigd door de Commissie in de toelichting bij de Aanbeveling waarin zij een aparte smalband internettoegangsmarkt definieert²⁰⁵.

415. Daarnaast is het van belang dat 06760-, 0800- en 090x-nummers niet alleen aan aanbieders van elektronische communicatiediensten en -netwerken, maar ook aan particuliere en zakelijke eindgebruikers kunnen worden toegekend. De nummers worden voor de eindgebruikers aankiesbaar gemaakt door een dienst- of netwerkaanbieder. Deze laatste vorm van

dienstverlening (het aankiesbaar maken van het nummer) zal het college in deze marktanalyse niet onderzoeken aangezien een dergelijke markt niet uit de Aanbeveling volgt. Het college zal in deze marktanalyse, conform de eerder beschreven nummers, alleen ingaan op verkeer naar deze 06760-, 0800- en 090x-nummers, waarbij de markt wordt geanalyseerd vanuit het perspectief van de eindgebruiker die het nummer aankiest.

Vormen verkeer naar 06760-nummers en lokaal/nationaal verkeer aparte relevante markten?

416. In het onderstaande zal bekeken worden of verkeer naar 06760-nummers tot de markt voor lokaal en nationaal verkeer kan worden gerekend.

417. Verkeer naar 06760-nummers is geen substituut voor geografisch verkeer. Bij geografisch verkeer worden meestal gesprekken gevoerd of faxen verzonden terwijl met deze 06760-nummers het alleen mogelijk is smalbandige datadiensten af te nemen. Andersom kunnen geografische nummers gebruikt worden om 06760-diensten te bereiken. De eindgebruiker dient dan echter wel een aanvullend contract aan te gaan met de aanbieder voor de geleverde 06760-dienst. Immers, bij gebruik van geografische nummers kan deze dienst niet gefactureerd worden via de telefoonrekening. Derhalve worden in de praktijk maar zelden 06760-diensten via

geografische nummers bereikbaar gemaakt. Het college acht geografische nummers derhalve geen substituut.

204 Kamerstukken TK, 2002-2003, 28 851, nr. 3, p. 89. 205 Zie paragraaf 4.2.2 van de toelichting bij de aanbeveling.

418. Derhalve is verkeer naar 06760-nummers geen vraagsubstituut voor geografisch verkeer en vice versa.

Zienswijzen marktpartijen

419. Marktpartijen geven met betrekking tot nummers aan dat de consument een 06760-nummer als een nationaal 06760-nummer beschouwt.206 Lokale inbelnummers zouden een substituut zijn voor 06760.²⁰⁷ Alhoewel geografische nummers niet veel duurder zijn dan internetnummers via inkiesverbindingen208 en de tarieven in elk geval niet dusdanig afwijken dat als gevolg daarvan geen substitutie zal plaatsvinden, dient, zoals in de vorige randnummers is aangegeven, een eindgebruiker van 06760-nummers in geval van een overstap naar een geografisch nummer een aanvullend contract aan te gaan voor de geleverde toegevoegde waardedienst. Immers, bij 06760-nummers krijgt de ISP een vergoeding uit het

eindgebruikerstarief, terwijl dat bij geografische nummers niet het geval is. In de praktijk zijn er dan ook geen toegevoegde waardediensten via geografische nummers bereikbaar zonder aanvullend contract. Het is niet aannemelijk dat hierin door een 5-10% prijsverhoging van 06760-nummers verandering zal komen. Derhalve is het college van oordeel dat geografische nummers geen vraagsubstituten voor 06760-nummers en vice versa zijn.

Aanbodsubstitutie: 06760 versus geografisch verkeer

420. Indien een aanbieder van verkeer geheel zelf internetinbelverkeer (met name 06760) wil leveren, zijn investeringen noodzakelijk. De aanbieder kan echter ook de benodigde netwerkelementen inhuren. Maar in dat geval nodigt een 5-10% prijsverhoging voor het aanbieden van internetinbelverkeer toch niet uit om investeringen te doen in deze dienstverlening. De inkiesmarkt is namelijk zodanig aan het einde van haar levenscyclus gekomen dat dit voor nieuwe toetreders niet langer interessant is. Er zullen waarschijnlijk geen partijen zijn die nu nog aan het aanbieden van 06760 zullen beginnen gelet op de overstap die mensen nu maken naar breedband.209

421. Daar komt bij dat C(P)S-aanbieders geen interesse hebben in het leveren van diensten die worden gefactureerd door ISPs. Immers, indien een C(P)S-aanbieder

206 Priority Telecom geeft in antwoord op het informatieverzoek aan dat inbellen via geografische nummers nagenoeg gelijk kan worden gesteld aan inbellen via 06760. Dit omdat volgens Priority Telecom de afnemer dezelfde dienst verwacht en krijgt en indien er een ander tarief voor wordt gerekend hij een andere aanbieder zal kiezen.

207 Aldus Comfour in antwoord op het informatieverzoek.

208 Bij XS4All is de overall prijs (verkeerstarief plus abonnement) van een 06760-nummer bij Het Net ongeveer gelijk aan de overall prijs van geografisch BiBa verkeer (eventueel met voordeelnummers).

209 Uit de Rapportage Internettoegang opgesteld door het NMa/OPTA Internetteam d.d. 14 december 2001 blijkt overigens dat bij internettoegangsdiensten onderscheid kan worden gemaakt tussen een markt voor smalband internettoegang (inbellen via het telefoonnet) en een markt voor breedbandinternettoegang (via xDSL of via de kabel), paragraaf 4.3.1, randnummers 131 tot en met 145. OPTA/NMa menen dat er sprake is van aparte relevante productmarkten voor smalband internettoegang en breedbandinternettoegang. Het onderscheid tussen smalband internettoegang en breedband is met name gebaseerd op het verschil in doorgiftesnelheid, de prijs (flat rate of niet) en in samenhang daarmee de mogelijkheid van always on of niet.

diensten zal leveren, zorgt deze extra schakel ook voor extra kosten voor het betreffende gesprek, terwijl de ISP een standaard tarief factureert. Indien de C(P)S-aanbieder deze kosten niet vergoed krijgt, zal hij dit verkeer verliesgevend moeten aanbieden. Indien hij de kosten wel doorberekent (hetzij direct aan de klant of via de ISP), zal de klant (via de prefix code van KPN) geen gebruik maken van deze dienstverlening van de C(P)S-aanbieder. C(P)S-aanbieders kunnen slechts in beperkte mate een alternatief bieden voor 06760 via KPN. Een hypothetische monopolist op het retailsegment voor internetdiensten via inkiesverbindingen zou een

prijsverhoging met 5-10% derhalve winstgevend kunnen doorvoeren zonder dat hij het risico loopt dat als gevolg daarvan C(P)S-aanbieders ook 06760-diensten zullen gaan aanbieden. Het is daarom niet aannemelijk dat C(P)S-aanbieders voor aanbodsubstitutie zorgen.Op grond van het voorgaande is het college van oordeel dat er geen sprake is van aanbodsubstitutie²¹⁰ door aanbieders van geografische nummers.

Vormen verkeer naar 0800- en 090x-nummers aparte relevante markten?

422. Het college is van oordeel dat verkeer naar 0800 en 090x-nummers tot dezelfde markt behoren. Beide nummerreeksen zijn immers bedoeld voor het bereiken van diensten. Verkeer naar 0800-nummers is voor de eindgebruiker weliswaar gratis, maar ook 090x-0800-nummers kunnen goedkoper zijn dan geografisch verkeer, namelijk 1, 1,5, 2 en 2,8 eurocent per minuut. Ook zijn er 090x-nummers die veel duurder zijn dan geografisch, zoals 50, 70 en 110 eurocent per minuut. Dus ook binnen 090x-nummers is sprake van sterk uiteenlopende tarieven. De verschillen worden gedeeltelijk bepaald door de kosten van de achterliggende dienst, maar het enige

onderscheidend kenmerk voor de eindgebruiker van deze beide type nummers is dat een bepaalde achterliggende dienst kan worden afgenomen. Hierbij wordt in sommige gevallen het gesprek gesubsidieerd door de diensten aanbieder (0800-nummers en de goedkope 090x nummers) en in sommige gevallen het gesprek veel duurder is dan een geografisch gesprek om daarmee de achterliggende dienst te bekostigen. Derhalve beschouwt het college 0800 en 090x-nummers als vraagsubstituten.

Vormen verkeer naar 0800/090x-nummers en lokaal/nationaal verkeer aparte relevante markten?

423. Er bestaan grote prijsverschillen tussen 0800/090x-nummers en geografische nummers. De reden hiervan is dat voor geografische nummers alleen de transportkosten dienen te worden betaald, terwijl 0800-nummers en 090x-nummers juist goedkoper of relatief duur kunnen zijn aangezien de gebruiker voor transport plus bijbehorende dienst betaalt (zie randnummer 422). Gelet op bovenbedoeld onderscheidend kenmerk dat toegevoegde waarde diensten alleen met deze nummers afgerekend kunnen worden, zal een eindgebruiker (degene die belt naar een nummer) van 0800/090x-nummers, ongeacht de prijzen van 0800/090x-nummers of

geografische nummers, niet gemakkelijk/snel overstappen naar geografische nummers. Andersom: alhoewel een 0800-nummer gratis is, kan een eindgebruiker van geografische nummers gelet op bovenbedoeld onderscheidend kenmerk nooit overstappen naar 0800/090x-nummers. Derhalve zijn 0800-nummers reeds geen vraagsubstituten voor geografische nummers en vice versa.

210 Aldus Tiscali in antwoord op het informatieverzoek.

424. Derhalve is verkeer naar 0800- en 090x-nummers geen vraagsubstituut voor geografisch verkeer en vice versa.

Aanbodsubstitutie: 0800 en 090x versus geografisch

425. Technisch is er geen enkel beletsel om verkeer naar 0800/090x-bestemmingen aan klanten aan te bieden indien ook al geografisch verkeer wordt aangeboden.²¹¹ Dit geldt ook andersom. Voor de aanbieders die reeds zowel verkeer naar 0800/090x-nummers als naar geografische

nummers aanbieden geldt dat aanbodsubstitutie niet relevant is. De aanbieders van lokaal en/of nationaal geografisch verkeer die thans nog geen verkeer naar 090x-bestemmingen aanbieden zullen hier ook niet toe over gaan ingeval van een prijsverhoging van verkeer naar dergelijke bestemmingen. De belangrijkste reden die deze aanbieders opgeven om geen verkeer naar 090x-bestemmingen aan hun eindgebruikers aan te bieden is gelegen in de grote

incassorisico’s. Als gevolg hiervan moet gesteld worden dat er geen concurrentiedruk uit gaat van aanbieders van geografische nummers op aanbieders van 0800/090x-nummers.

Zienswijzen marktpartijen

426. Slechts volgens één marktpartij moet er om 0800/0900-diensten aan te kunnen bieden een behoorlijke investering worden gedaan in een specifiek platform.212 Het grootste deel van de marktpartijen is van mening dat een aanbieder van lokaal en/of nationaal verkeer op basis van aanbodsubstitutie zonder hoge investeringen en op korte termijn 0800/090x-bestemmingen kan aanbieden, maar dat gezien de huidige marktontwikkelingen (afname van aantal minuten via inkiesverbindingen213) nieuwe toetreding niet voor de hand ligt.214

Substitutie tussen 06760-, 0800- en 090x-diensten

427. Onderstaand zal vervolgens bekeken worden of verkeer naar 06760-, 0800- en 090x-diensten onderling substituten vormen.

428. Indien puur naar prijs wordt gekeken, kan worden gesteld dat de tariefverschillen tussen de 06760-, 0800- en 090x-diensten, veroorzaakt door de prijsstelling van de achterliggende diensten, aanzienlijk zijn. Dit geeft reeds aanleiding om deze diensten als afzonderlijke categorieën te zien. Op basis van de perceptie van de eindgebruiker, de functionaliteit en prijsverschillen zijn er geen redenen om dit anders te zien. Immers vanuit de eindgebruiker hebben de 06760-, 0800- en 090x-diensten verschillende functionaliteiten. Ook de keuze van de eindgebruiker voor één van de nummers is afhankelijk van de achterliggende dienst. Er is daarom onderscheid tussen het telefonieverkeer naar 06760-, 0800- en 090x-nummers, met name op grond van de achterliggende diensten. Het college beschouwt daarom verkeer naar deze nummers als behorend tot verschillende relevante markten, te weten verkeer naar 06760-nummers enerzijds en verkeer naar 0800- en 090x-06760-nummers anderzijds.

211 Zo ook Pretium in antwoord op het informatieverzoek. 212 Aldus Comfour in antwoord op het informatieverzoek.

213 Volgens InterNLnet zal smalband de komende twee jaar fors blijven afnemen (40% per jaar). 214 Aldus onder andere InterNlnet, Solcon en Tiscali in antwoord op het informatieverzoek.

429. Aanbodsubstitutie tussen verkeer naar 06760-, 0800- en 090x-diensten is in dit kader niet relevant aangezien aanbieders die 0800- en 090x-diensten aanbieden ook reeds 06760-diensten leveren en vice versa.

Tussenconclusie

430. Gelet op het voorgaande komt het college tot de conclusie dat er afzonderlijke markten bestaan voor smalbandig dataverkeer (06760) enerzijds en informatienummers (0800 en 090x)

anderzijds.