Up's en down's: civil society 2005 2013

Vanaf 2005 begon de invloed van de civil society sector af te nemen. Deze afname heeft te maken met verschillende oorzaken. Ten eerste zorgden de nationale verkiezingen in 2005 voor een afname van de leiders van NGO's. Door de piramide crisis in 1997 waren veel leiders van het maatschappelijk middenveld zeer betrokken in het proces van de

verkiezingscampagne. Na de verkiezingen, werden de NGO's leiders lid van het parlement of kregen zij overheidsfuncties toebedeeld, waardoor de NGO's hun leiders verloren. Een tweede oorzaak is dat belangrijke financiële donoren van de NGO's sneden in hun financiering. De internationale hulp werd herverdeeld, de financiële hulp van de Wereldbank werd stopgezet en de USAID verschoof haar financieringsprioriteiten naar de anticorruptie hervormingen

180 Auteur onbekend, Civil society profile: Albania,

voor de overheid.181 _{In 2005 daalde het aantal lidorganisaties van de overkoepelende}

organisatie ACAC naar slechts 30% van het oorspronkelijke aantal leden. Als gevolg hiervan verminderde de civil society sector in Albanië in omvang, in reikwijdte van de activiteiten en nam de geografische dekking af. De civil society sector ervoer moeilijke tijden op alle

gebieden van activiteiten, voornamelijk als gevolg van de verminderde financiering. Veel NGO's waren sindsdien beperkt en ook hun rol werd ook gelimiteerd. Tegelijkertijd zorgde de corruptie, het slechte bestuur, de werkloosheid en de armoede ervoor dat de staat voor deze ontwikkelingen geen oplossing kon leveren.182

De Sustainability Index onderzocht alle dimensie van de NGO's in de periode tussen 2005 en 2008. Een gebrek aan financiële middelen, afhankelijkheid van donoren, aanzienlijke daling van lobbyactiviteiten en het verminderde effect van de acties op het overheidsbeleid heeft onder meer gezorgd voor stagnatie binnen de civil society sector. Hiermee daalde het lidmaatschap van verenigingen en netwerken en verminderde de dienstverlening. In het Progress Report van 2008 verklaarde de EU dat de NGO's nog wel actief zijn in het monitoren van de mensenrechten en de nakoming van de verplichtingen van Albanië onder de

Stabilisatie- en Associatieovereenkomst. De maatschappelijke participatie blijft echter laag. Albanië heeft slechts een beperkt aantal invloedrijke NGO's en beleidinstituten. Daarbij is het maatschappelijk middenveld nog steeds afhankelijk van buitenlandse donoren. Op het gebied van beleidsbeslissingen zijn de coördinatiemechanismen te zwak om enige invloed te kunnen uitoefenen op het beleid. Ook moet de sector haar capaciteit van samenwerking vergroten. Dit betekent dat er gewerkt moeten worden aan belangenbehartiging, public relations, netwerken en het ontwikkelen van partnerschappen met de overheid. 183

Uit het Progress Report in 2010 kan er opgemaakt worden dat de Albanese NGO's het moeilijk vonden resultaten te boeken die belangrijk waren voor de samenleving. Dit kwam mede door de aanhoudende politieke impasse tussen de regerende en oppositie partij. De oppositie boycotte in juni 2009 de parlementaire verkiezingen, waarin zij opriepen tot transparantie en een onderzoek naar de vermeende onregelmatigheden tijdens de

verkiezingen. De aanhoudende politieke impasse betekende dat de NGO's de constructieve toon voor het debat over de hervorming moesten uitstellen. Ook waren de NGO's in 2010 nog

181 L. Xhillari & Y.Çabiri , Human Development Promotion Centre, http://euclidnetwork.eu/eu-funding-and- policy/resources/doc_view/119-third-sector-development-in-albania.html, geraadpleegd op 30 juni 2014. 182 Auteur onbekend, Civil society profile: Albania,

http://socs.civicus.org/CountryCivilSocietyProfiles/Albania.pdf, geraadpleegd op 28 juni 2014. 183 Auteur onbekend, 2009 NGO Sustainability Index,

sterk afhankelijk van buitenlandse fondsen en waren ze niet gemachtigd zelf fondsen te werven. Met de vermindering van een aantal internationale donoren, werden de EU-fondsen de belangrijkste bron van financiële steun voor de organisaties.

Vooral de complexe procedures van de EU maakt de ontwikkeling van de NGO's onnodig ingewikkeld. Over het algemeen is de financiële levensvatbaarheid van de civil society sector dan ook licht verslechterd. Dit komt als gevolg van de slechte coördinatie tussen de donorgemeenschap, de provinciale en maatschappelijk actoren, het ontbreken van een internationale donor strategie en het trage tempo van NGO inspanningen om hun financiële middelen te diversifiëren. 184

In 2012 werd de kandidaat-status van Albanië voor de derde keer op rij niet toegekend door gebrek aan vooruitgang in de gerechtelijke, parlementaire en de openbaar bestuurlijke hervormingen. Daarom is het maatschappelijk middenveld begonnen met de ACT NOW! campagne. Dit is een initiatief van de Amerikaanse ambassade om de democratische

beginselen te versterken. Op het gebied van beleidshervormingen bleven de beleidsmaker het voorstel van de NGO's om de juridische omgeving voor de civiele samenleving te verbeteren negeren. Dubbelzinnige procedures en inconsistente regels voor het oprichten van

maatschappelijke organisaties maakt de werkomgeving voor de NGO's niet eenvoudiger. 185

In het huidige klimaat zien we met name dat de eigen ontwikkeling van de civil society sector in Albanië op de agenda is gezet.186 _{Het maatschappelijk middenveld is in}

Albanië nog altijd in ontwikkeling. De invloed van civil society blijft echter zwak als het gaat om haar organisatorische capaciteit en politieke invloed. Bij de laatste verkiezingen in 2013 werd het politieke debat gedomineerd door politici. Er werd weinig ruimte overgelaten voor andere actoren, zoals het maatschappelijk middenveld. Het grote publiek heeft daarnaast ook niet veel vertrouwen in civil society. Het publiek associeert de NGO's nog altijd met de verplichte activiteiten die tijdens het communistisch regime georganiseerd werden. Veel Albanezen onthouden zich dus van de activiteiten van civil society. Ook laat de internationale donorgemeenschap het af weten, waardoor de financiële duurzaamheid voor veel organisaties als een obstakel wordt gezien. Een ander probleem is dat wanneer er wel financiële hulp

184 Auteur onbekend, 2010 NGO Sustainability Index 2010,

http://www.usaid.gov/sites/default/files/documents/1863/2010complete_document.pdf, geraadpleegd op 29 juni 2014.

185 Ibidem.

186 G. Vurmo, Civil Society and EU accession - Moving beyond the "box-ticking" practice, IDM Policy Series, (2013), p. 1.

wordt geboden, de agenda van de donor grotendeels wordt gevolgd in plaats de eigen doelen van de NGO. 187

In dit hoofdstuk is de ontwikkeling van civil society uiteengezet. Opvallend is dat de civil society organisaties met name na de val van het communisme uit de grond kwamen. De eerste NGO's waren bijna allemaal gericht op mensenrechten of vrouwenorganisaties. De invloed van de organisaties was echter beperkt tot humanitaire hulp. En hoewel de rol van het maatschappelijke middenveld in de politieke, sociale en in de economische processen van het land uniek zijn geweest, heeft Albanie door de jaren een aantal ups en downs moeten

doorstaan. Vanaf 2005 was er een flink terugval te zien in het aantal NGO's op dat moment. De oorzaken daarvan zijn te wijten aan de inkrimping van financiële fondsen en het

gepolariseerde politieke klimaat in Albanië. In de jaren daarna wordt er een structureel probleem waargenomen binnen de ontwikkeling van de civil society sector. Civil society organisaties lijken geen grip te krijgen op het beleidsproces van de overheid.

Beleidsvoorstellen en initiatieven worden afgeketst en ook de bevolking lijkt niet veel

vertrouwen te hebben in de capaciteit van het maatschappelijk middenveld. De problemen van de organisaties zijn daarbij ook te herleiden naar het communistische verleden. Omdat het land zo lang zonder een maatschappelijk middenveld heeft gefunctioneerd, gaat het proces van ontwikkeling traag.

In het volgende hoofdstuk wordt er over gegaan tot een case-study. Aan de hand van beleidstukken en interviews wordt er een analyse gemaakt van civil society in Albanië. De leidende vraag hierbij in hoeverre civil society inspeelt op de Europeaniseringsprocessen in Albanië. Aan de hand van een aantal voorbeelden zal de rol inzichtelijk gemaakt worden.