4. Civil society een case-study
4.4 Concluderend: theorievorming van Radaelli, Grabbe en Schimmelfennig en Sedelmeier
In dit hoofdstuk wordt de theorie teruggekoppeld aan de case-study. De invloed van het beleid van de EU wordt aangeduid als Europeanisering. De theorievorming van Radaelli gaat uit van Europeanisering als een interactief proces. 230 In deze scriptie zijn we er vanuit gegaan dat het
proces van Europeanisering zowel een bottom-up als top-down dimensie bezit. Uit de
229 A.B. Grødeland & A. Aasland, Civil Society in Post-Communist Europe: Perceptions and Use of Contacts,
Journal of Civil Society, nr. 7 (2) (2011), pp. 130-131.
230 C.M. Radaelli, Europeanisation: solution or problem? European integration online papers, nr. 16 (8) (2008), pp. 3-4.
bovengaande hoofdstukken kunnen we vooral concluderen dat de voorwaarden die de EU stelt voor toetreding van Albanië top-down gestuurd worden. Voldoet Albanië niet aan deze voorwaarden (Kopenhagen criteria,SAP etc.) dan kan de toetreding ook niet doorgaan. Dit heeft vooral betrekking op de harde overdracht van regels. Hier zien we dan ook dat bottom- up benaderingen, via civil society niet of nauwelijks een rol spelen in dit proces. In het theoretisch kader werd er gesteld dat het belang van soft transfer van stijlen, gedeelde normen en overtuigingen des te belangrijker zijn in de regio. Enerzijds hebben we dit terug gezien in dit onderzoek naar Europeanisering, met name in de strategie ten aanzien van civil society organisaties. Door het toevoegen van bottom-up druk op de bestaande top-down
geformuleerde eisen van de EU-zijde kunnen de civil society organisaties bijdragen aan de formulering van bijvoorbeeld wetgeving. In deze scriptie zagen we ook al dat de EU het dialoog met de civil society opzoekt. Ook al hebben de civil society organisaties nog geen echte concrete invloed op het EU-proces, door middel de bottom-up druk leveren zij wel input. Naast de dynamiek op EU-niveau is het relevant om te kijken naar nationale politieke omgeving waarbinnen civil society organisaties opereren op het niveau van de staat. Hierin zien we dat civil society organisaties niet directe invloed hebben op het beleidsniveau van de regering. Ook hier kunnen de civil society organisaties echter wel bottom-up druk uitoefenen. Ten slotte wordt de rationalistische benadering zichtbaar door de donoren en financiering van civil society organisaties. Partners Albania is de enige NGO in dit onderzoek die zelf voor haar financiering zorgt. 231
In het theoretisch kader hebben we vastgesteld dat Europeanisering geen synoniem is van EU-integratie. Europeanisering moet volgens Grabbe gezien worden als onderdeel van Europese integratie. 232 Civil society kan is hierbij een voorbeeld van Europeanisering. Ook
beschrijft Grabbe de verschillende uitkomsten van Europeanisering in postcommunistische landen. De geïsoleerde ligging van Albanië, corruptie en wantrouwen zorgen ervoor dat het EU-proces niet erg snel verloopt. Vooral het wantrouwen van de bevolking in zowel, de nationale overheid, de civil society organisaties en anders instituties houdt EU-toetreding op afstand. In aanvulling op de theorie van Grabbe en Radaelli kan er in de theorie van
Schimmelfennig en Sedelmeier sprake zijn van een verandering die zijn oorsprong vindt in de logic of appropriateness. Actoren worden hier gestuurd door een structuur van regels die algemeen geaccepteerd zijn. In Albanië kan de situatie op dezelfde manier geschetst worden.
231Partners Albania, Interview met de directeur Julijana Hoxha, 9 juni 2014.
232 H. Grabbe, Europeanisation goes East: Power and Uncertainty in the EU accession process, Centre for
De invloed van civil society in Albanië kan op een procesmatige wijze democratisering versterken en de samenleving veranderen. De werkwijze van civil society wordt dan gezien als een proces van socialisering. Het is een proces waar geleerd wordt om de sociale
maatschappelijke situatie te optimaliseren. Dit kan mede name bereikt worden door burger participatie. Maar juist deze soft transfer van stijlen moet gestimuleerd worden via civil society. Vanuit de binnenkant van de samenleving moet hervormingen gestuurd worden om het Europeaniseringsproces en democratiseringsproces te ondersteunen.
Conclusie
Ondanks de resultaten van mijn onderzoek, blijft het moeilijk de invloed van civil society vast te stellen. De vraag die aan de hand van dit onderzoek beantwoord wordt in deze conclusie is:
Hoe speelt civil society in op het Europeaniserings- en democratiseringsproces in Albanië?
Als we kijken naar de historische achtergrond van Albanië, zien we dat de eerste vormen van civil society pas ontstonden na 1991. De civil society sector stond toen nog in haar kinderschoenen en de invloed van de sector werd niet erkend door de nationale overheid. Na meer dan twintig jaar is het vooralsnog lastig te zeggen wat de invloed is van civil society organisaties. Zoals de onderzoeker Gjergji Vurmo (Intstitute of Democracy and Mediation) vertelde dat het inmiddels vast staat dat civil society organisaties invloed hebben op de democratiseringsprocessen in posttransitie landen, maar uit dit onderzoek blijkt dat ondanks deze aanname, de rol niet zo makkelijk te onderzoeken is.
Als we de ontwikkeling van civil society in Albanië bekijken, worden we
geconfronteerd met enerzijds teleurstellende resultaten en aan de andere kant wat hoopvolle gegevens. De donorgemeenschap, waaronder de EU hebben inmiddels heel veel geld
geïnvesteerd in de ontwikkeling van civil society met het oog op de invloed van civil society organisaties. Deze investeringen zijn echter op geen enkele manier voor niets geweest. Toch is de invloed van civil society nog niet bepalend in de EU. Uit alle rapporten, Sustainability Indexen komt naar voren dat civil society in Albanië toch nog erg zwak is. Het merendeel van de bevolking is niet geïnteresseerd om deel te nemen in de derde sector en volledige kennis over EU-integratie ontbreekt. Het is dus ook erg lastig geweest om een levendige civil society te creëren in een grotendeels gepolariseerde samenleving, waarin de nationale regering
afkerig staat om samen te werken met de sector en waar de bevolking geen vertouwen heeft in de instituties en dus ook in civil society. De postcommunistische erfenis speelt hier
waarschijnlijk een grote rol. De EU, civil society zelf en de samenleving moet zich dus realiseren dat civil society niet zomaar veel invloed kan uitoefenen. Daarbij lijkt het ook dat civil society organisaties in Albanië niet echt haast lijken te hebben om haar invloed te vergroten. Zij houden zich vooral bezig met bemiddeling, seminars, het waarnemen van verkiezingen en natuurlijk democratisering.
Het toetredingsperspectief heeft er wel voor gezorgd dat Albanië bepaalde
maatregelen heeft genomen om hun interacties met NGO's te verbeteren. Dit blijkt wel uit het feit dat aan het einde van 2013 het Ministerie van Integratie een aparte unit voor civil socitey heeft opgezet die de samenwerking tussen de overheid en NGO's moet verbeteren op het gebied van hervorming en EU-integratie. Bovendien zorgt de financiële ondersteuning, de knowhow (People 2 People, CSF) voor verbeterde kansen voor de civil society sector. Dit bewijst dat Europeanisering zowel topdown als bottom-up haar bijdrage levert.
De vele obstakels genoemd in dit onderzoek laten zien dat er vooral nog veel verbetering plaats kan vinden op het gebied van de eigen capaciteit van civil society organisaties. Ook kan de relatie met de staat en donoren worden verbeterd. De NGO's missen echter de
bekwaamheid voor het werven van fondsen. 233 Veel NGO's zijn daarbij inactief.
Uit de analyse van talloze documenten is gebleken dat de EU in stijgende mate investeert in de ondersteuning van civil society. Dit is terug te zien op de agenda van de EU waarin civil society als topprioriteit bestempeld wordt. Ondanks deze positieve houding van de EU zien we nog wel wat onvolkomenheden. Zoals we aangaven hebben de civil society organisaties hun organisatorische structuur nog niet helemaal op orde. Ook heeft civil society vaak geen toegang tot de overheid en ook ontbreekt het aan steun door het gebrek aan
transparantie en slecht ontwikkelde toewijzingscriteria. Steun vanuit de EU middels bijvoorbeeld de Civil Society Facility helpt de capaciteiten en professionaliteit van de civil society organisaties te verstreken, zodat ze kunnen deelnemen aan het dialoog met de
overheid. Hierin faciliteert de EU dus op gretige wijze. CSF financiert daarbij ook initiatieven op lokaal niveau, stimuleert de regionale netwerken en organiseert deze korte bezoeken aan de EU (best practices). Naast deze samenwerking hebben we in deze scriptie ook opgemerkt dat de doelstellingen van de EU en civil society organisaties in Albanië verschillen. Zo wil door middel van Europeanisering de effectiviteit va haar eigen beleid verbeteren, terwijl de
233 Auteur onbekend, Albania needs assessment report: Technical Assistance for Civil society Organizations in the IPA countries, http://www.tacso.org/doc/nar_al2014april.pdf, geraadpleegd op 3 juli 2014.
lokale NGO's veranderingen en verbeteringen in de samenleving willen doorvoeren. Het beleid van de NGO's richt zich op het verbeteren van alle gebieden die je maar kunt
bedenken, mensenrechten, minderheden, kinderen, democratie, milieu etc. Het spectrum van de werkruimte van de NGO's is dan ook veel breder. Als we kijken naar de doelstellingen van de EU dan is het einddoel EU-integratie en toetreding van Albanië. Zij hebben een concreet stappenplan, waaronder de Kopenhagen criteria en het aqcuis communautaire (checklist), terwijl de NGO's de hervormingen en processen inhoudelijk willen versterken. De
strategierapporten van de EU laten mooie missies zien, maar de werkelijk verandering gebeurt vanuit onderaf van de samenleving. De macht van de hervormingen en ook in de
Europeaniseringprocessen ligt bij de EU. Het was interessant geweest om te kijken hoe de democratiseringsprocessen hadden uitgewerkt wanneer de EU Albanië geen Europees lidmaatschap ten doel had gesteld.
Over de invloed van civil society op de democratiseringsprocessen kunnen we concluderen dat uit alle acties, doeleinden, strategieën van de NGO-sector naar voren komt dat zij democratisering in Albanië willen versterken. Ondanks de talloze inzetten van de civil society organisaties is democratisering een geleidelijk proces en dus moeilijk te meten.
In deze scriptie kan uiteindelijk geen volledig antwoord geformuleerd worden op de vraag welke rol civil society organisaties hebben in het democratiseringsproces van Albanië. Wel zijn er met deze scriptie inzichten gegeven over de manier waarop civil society
organisaties zich profileren in een postcommunistische samenleving,waarin hun invloed nog beperkt is. Op de vraag Hoe speelt civil society in op de Europeaniserings- en
democratiseringsprocessen in Albanië dan is het antwoord meerledig. Civil society
organisaties zijn actief op tal van gebieden, maar zonder een kwantitatieve instrument is het lastig om te bepalen welke invloed civil society daadwerkelijk heeft in deze processen. De voornaamste bijdrage ligt echter in organisaties die zich bezig houden met democratisering in het algemeen, het monitoren van verkiezingen, maar ook mensenrechten. Het feit dat civil society een grote rol speelt in het beleid van de EU, betekent dat er zowel civil society wel degelijk inspeelt op de democratiserings- en Europeaniseringsprocessen in Albanië.
Bibliografie
Artikelen
Anastasakis O, The EU’s political conditionality in the Western Balkans: towards a more pragmatic approach, Southeast European and Black Sea Studies, nr 4, vol. 8 (2008), pp. 365- 377.
Anastasakis O & Bechev D, EU Conditionality in South East Europe: Bringing Commitment to the Process, South East European Studies Programme (2003), pp. 1-21.
Atanasova G. & Ian Bache, Europeanization and F.Y.R. Macedonia: towards a compound polity?, Southeast European and Black Sea Studies, nr. 1, vol. 10 (2010), pp. 85-96
Atanasova G, Does Europeanisation Equal Democratisation? Application of the Political Conditionality Principle in the Case of the Macedonian System of Governance, ceeol.com, nr 1. (2008), pp. 1-11.
Avery G., Uses o time in the EU's enlargement process, Journal of European Public Policy, nr. 2, vol.16 (2009), pp. 256-269.
Bernard, M., Civil society and democratic transition in East Central Europe, Political Science
Quarterly, nr. 2, vol. 108 (1993) pp. 307-326.
Borzel T.A, When Europeanization hits limited statehood, KFG Working Paper Series, (2011) , pp. 1-19.
Borzel T.A. & T. Risse, Conceptualizing the Domestic Impact of Europe, Prepared for Keith Featherstone/Claudio Radaelli (eds.), The Politics of Europeanisation,
http://www.gs.uni.wroc.pl/files/BOERZEL%20%20RISSE%20Conceptualizing%20the %20domestic%20impact%20of%20Europe.pdf, pp. 1-24.
Carbone M, Theory and Practice of Participation: Civil Society and EU Development Policy, Perspectives on European Politics and Society, nr.2, vol.9 (2008), pp. 241–255.
Chandhoke N., Civil society, Development in Practice, nr. 4-5, vol. 17 (2007) pp. 607-614. Chandhoke N, Civil Society in Development in Practie, Fukuyama, Social capital, civil society and development in Third World Quarterly, Anheier in Civil society: measurement,
evaluation, policy en Fagan in Democratization.
Dementropoulou L, Europe and the Balkans: Membership Aspiration, EU Involvement and Europeanization Capacity in South Eastern Europe, Southeast European Politics, nr. 2-3, vol.3 (2002) pp. 87-106.
Džihić, V. & Wieser A, Incentives for Democratisation? Effects of EU Conditionality on Democracy in Bosnia & Hercegovina, Europe-Asia Studies, nr. 10, vol.63 (2011) pp. 1803- 1825.
Emerson M, Democratisation in the European Neighbourhood, CEPS Paperback Series, nr.1 (2005), pp. 1240
Elbasani A., Albania in transition: Manipulation or Appropriation of International Norms?,
Southeast European Politics, nr.1, vol. 5 (2004) pp. 24-44.
Fagan, A., Taking stock of civil-society development in post-communist Europe: Evidence from the Czech Republic, Democratization, nr. 4, vol. 12 (2005), pp. 528-547.
Fukuyama , Civil Society in Development in Practie, , Social capital, civil society and development in Third World Quarterly, Anheier in Civil society: measurement, evaluation, policy en Fagan in Democratization.
Gjermeni E.; Lori E. Amy, Where is the ‘State’ in Albania? The Unresolved Contradictions Confronting Civil Society in the ‘Transition’ from Communism to Free Markets, Studies of
Transition States and Societies, nr. 1, vol. 5 (2013), pp. 1-15.
Gjipali G, Nations in Transit/Albania, (2014).
Grabbe H, Profiting from EU Enlargement, London: Centre for European Reform, (2001), pp. 1-71
Grabbe, H., Europeanisation goes East: Power and Uncertainty in the EU accession process,
Centre for European Reform London, and Wolfson College, Oxford 2002, pp. 1-25.
Grabbe H., How does Europeanization affect CEE governance? Conditionality, diffusion and diversity, Journal of European Public Policy, nr. 6, vol. 8 (2001), p. 1013-1031.
Grabbe H. & Barysch K., Who's Ready for EU Enlargement? London: Centre for European
Reform, (2002), pp. 1-43.
Gray et. al, NGOs, Civil Society and Accountability: Making the People Accountable to Capital, Accounting, Auditing and Accountability Journal nr. 19, vol.3 (2006), pp. 319-348
Grødeland A.B. & Aasland A. , Civil Society in Post-Communist Europe: Perceptions and Use of Contacts, Journal of Civil Society, nr. 2, vol.7 (2002), pp. 129-156.
Hofmann J, Integrating Albania: the Role of the European Union in
the Democratization Process, Albanian Journal of Politics, nr.1, vol.1(2005), pp. 55-74. D. Jano, ‘Latent’ Interest Groups Involvement in Coping with the Challenges of EU Accession: The Case of Albania, Institute for Democracy and Mediation, (2012), p. 12. Johnson A.M, Albania's relations with the EU: On the road to Europe?, Journal of Southern
Europe and the Balkans Online, nr.2 , vol. 3(2001), pp. 171-192.
Jönsson E, Democratization Through Civil Society? A Qualitative Study of Accountability Structures Within NGOs in Bosnia and Herzegovina, Lund University/MA-thesis.
Kubicek P, Albania's collapse and reconstruction, Journal of International Affairs, Vol. 3, (1), pp. 1-9.
Ladrech R, Europeanization and Political Parties: Towards a Framework for Analysis, Party
Politics,nr. 4, vol. 8 (2002), pp. 389-403.
Ladrech R, Europeanization and the variable influence of the EU:national parties and party systems in Western and Eastern Europe, Journal of Southern Europe and the Balkans Online, nr. 2, vol. 10 (2008), pp. 139-150.
Ladrech R, National Political Parties and European Governance: The Consequences of 'Missing in Action, West European Politics, nr. 30, vol. 5 (2007), pp. 945-960.
Nomden K & Schout A, De Europese Unie en de nationale overheid: De Europeanisering van Nederland, PSW-paper, (2000), pp. 1-24.
Panagiotou R., Albania and the EU: from isolation to integration, Journal of Balkan and Near
Eastern Studies, vol. 13 nr. 3 (2011), pp. 357-374.
M. Petrovic, (What about) the Further Enlargement of the EU? In between European
Enlargement Fatigue and Balkan Instability Challenges. Australian and New Zealand Journal
of European Studies, nr. 1, vol. 2 (2009), pp. 39-58.
Prifti E, The European Future of the Western Balkans, European Union Institute for security
studies, (2013), pp. 1-150.
Radaelli C.M, Europeanisation: solution or problem? European integration online papers, vol nr. 16, vol. 8 (2004), pp. 1-26
Radaelli C.M., Whiter Europeanization? Concept Stretching and Substantive Change,
European Intergration Online Papers, nr. 8, vol.4 (2000), pp. 1-25.
Schimmelfennig F. Sedelmeier U. Governance by EU-conditionality: EU rule-transfer to the candidate countries of Central- and Eastern Europe, Journal of public policy, (2004), pp. 661- 679.
Schimmelfennig F. EU: political accession conditionality after the 2004 enlargement: consistency and effectiveness, Journal of Europen Public Policy, nr. 6, vol.15 (2008), pp. 918-937.
Schimmelfennig F. and Trauner F (eds.), 'Post-accession compliance in the EU's new member states', European Integration online Papers (EIoP), nr. 2, vol. 13 (2009), pp. 1-154.
Schimmelfennig F. & Sedelmeier U. Theorizing EU enlargement: research focus, hypotheses, and the state of research, Journal of European Public Policy, nr. 4, vol.9 (2002), pp. 500-528. Schmidt, V.A. Europeanization and the mechanics of economic policy adjustment, Journal of
European Public Policy, nr.6, vol.9 (2002), pp. 894–912
Sedelmeier U. Europeanisation in new member states and candidate states, Living reviews in
European Governance, nr. 1, vol. 6 (2011), pp. 1-32.
Smith K.E. The Use of Political Conditionality in the EU's relations with Third Countries: How effective?, Paper for the ECSA International Conference, (1997), pp 1-25.
Smolnar, A. Civil society after communism - from opposition to atomization, Journal of
democracy, nr.1, vol. 7 (1996), pp. 24-38.
Steunenberg D, Compliance in the EU enlargement process: The limits of conditionality,
European Integration Online Papers, nr. 5, vol. 11(2007), pp. 1-22.
Stillmann P.G. Hegel's civil society: a locus of freedom, Polity, nr. 4, vol. 12 (1980), pp 622- 646.
Trauner, F. From membership conditionality to policy conditionality: EU external governance in South Eastern Europe. Journal of European Public Policy, nr. 16 (2009), 774-790.
Vurmo G, Civil Society and EU accession - Moving beyond the "box-ticking" practice, IDM
Policy Series, (2013), pp. 1- 18. Boeken
Agh A, The Politics of Central Europe, Londen: Sage Publications, 1998.
Anheier, Helmut K.Civil Society: Measurement, Evaluation, Policy London: Earthscan,
2004.
Anheier, Helmut, Marlies Glasius, and Mary Kaldor,ed.Global Civil Society 2004/5 ed. Helmut Anheier, London: Sage, 2004.
Atanasova, G & Bache, I ‘FYR Macedonia’, in Bache, I. and Andreou, G. (eds). Cohesion
Policy and Multi-level Governance in South East Europe, Oxford: Routledge 2011.
Coppieters B, (et al), Europeanisering en conflictoplossing, Acadamia Press Gent, 2004. Dekker, P., Civil society: verkenningen van een perspectief op vrijwilligerswerk, in opdracht van het Sociaal-Cultureel Planbureau, Vuga Uitgeverij Den Haag (1994).
Devos, C, De kleermakers en de keizer: Inleiding tot politiek en politieke wetenschappen, Academia Press, 2006.
Dinan, D. Ever closer union: an introduction to European integration (4td ed.). Basingstoke: Palgrave Macmillan 2010.
Edwards, M, Civil society, Polity Press 2004.
Fowkes B, The post-Communist Era: Change and Continuity in Western Europe, Macmillan Press 1999.
M. Goldman, Revolution and Change in Central and Eastern Europe, New York: M.E. Sharpe, 2000.
Grabbe H., The EU's transformative power: Europeanization through conditionality in
Central- and Eastern Europe, Palgrave Macmillan 2006.
Hulme, D., and M. Edwards (eds), Too Close for Comfort? NGOs, States and
Donors. Basingstoke: Macmillan and New York: St Martins Press, 1997.
Kaldor M. & Vejvoda I., Democratisation in Central and Eastern Europe, Pinter New York, 1999.
Ladrech R, Understanding Causality and Change in Party Politics, in Research Design in
European Studies: Establishing Causality in Europeanization, (Eds) T. Exadaktylos & C.,
New York 2010.
Mansfeldova, Z., Sparschuh V, A. Wenninger (eds.) Patterns of Europeanisaton in Central-
and Eastern Europe, Hamburg: Kramer 2005.
Maloney, W.A. en van Deth J.W, Civil society and governance in Europe, Cheltenham 2008. O'Brennan in Enlargement of the Western Balkans edited by Vesna Bojicic-Dzelilovic, James Ker-Lindsay and Denisa Kostovicova, Londen: Palgrave Macmillan 2013.
Orbie J, Theorie van de Europese integratie, Acco 2009.
Pridham G., Designing Democracy: EU Enlargement and Regime Change in Post-
Communist Europe, Londen:Palgrave Macmillan, 2005.
Pridham G., Dynamics of democratization: a comparative approach, Geoffrey Pridham New York, 2000.
Putnam R.D., Making democracy work: Civic traditions in modern Italy, Princeton University Press 1993.
Radaelli C.M, Palgrave Studies in European Union Politics, Palgrave Macmillan: