De oorzaken van het probleem.

Het tweede hoofdonderdeel, om te bepalen of interventie daadwerkelijk benodigd is, betreft het achterhalen van de oorzaken die al dan niet leiden tot het ontstaan van het probleem. Dit wordt gedaan door het uitvoeren van kwalitatief onderzoek, bestaande uit twee onderdelen, namelijk literatuuronderzoek (documentanalyse) en diepte-interviews.

2.4.1 Literatuuronderzoek naar de oorzaken van het probleem.

Het verkrijgen van inzicht in de oorzaken wordt in eerste instantie vormgegeven door het uitvoeren van een literatuurstudie aan de hand van internationale wetenschappelijke literatuur omtrent belemmeringen en problemen bij herstructurering. Door de bestudering van de bronnen wordt uiteindelijk gekomen tot een inventarisatie van knelpunten (oorzaken) die zich mogelijk voordoen bij herstructurering, waarmee een theoretisch inzicht gegeven wordt over de problemen die van toepassing zijn bij herstructurering in de internationale context.

- 20 -

2.4.2 Empirisch onderzoek naar de oorzaken van het probleem.

Vervolgens volgt empirisch onderzoek naar de oorzaken. Een kwalitatieve aanpak biedt hierbij uitkomst. Rossi et al (1999, p. 151) beamen dit; “The initial, exploratory stage uses qualitative research approaches to obtain rich information on the nature of the problem”.

Bij het hanteren van de “needs assessment” wordt veelal de methode “focus groups” aangehouden, om inzicht te krijgen in de oorzaken van het probleem (Rossi et al., 1999; Mitra, 1994; Witkin, 1994). Rossi et al. (1999) stellen echter dat andere technieken ook gehanteerd kunnen worden om inzichten te krijgen. Dit betreft het gebruik van interviews en beleidsdocumenten. Het hanteren van de “focus groups” zou van toegevoegde waarde zijn, wanneer de groepsdynamiek zou leiden tot een grotere meerwaarde en grotere output (van Male, 2011). Het gebruik van ‘focus groups’ kan er echter ook voor zorgen dat bepaalde actoren hun mening laten beïnvloeden door reacties van andere participanten (van Male, 2011). Een andere methodiek betreft de survey, echter zou het gebruik daarvan het risico hebben dat actoren geen reactie geven, waardoor mogelijk niet het gehele probleem wordt belicht. Rossi et al. (1999, p. 164) stellen het volgende over surveys; “they might be useful for some limited purposes, but that approach lacks the flexibility to tailor the line of discussion to the expertise of the individual, probe and explore issues in depth, and engage the informant in careful reflection”.

Middels individuele diepte-interviews wordt hieraan tegemoet gekomen. Kwalitatieve methoden worden dan ook gehanteerd in dit onderzoek met als dataverzamelingsmethode, diepte-interviews. Het gebruik van diepte-interviews is flexibeler dan het hanteren van “focus groups”, dit komt doordat relatief weinig voorstructurering benodigd is, waardoor tijdens het onderzoek nog van richting kan worden veranderd. Zo kan worden doorgevraagd en kunnen gedurende de diepte-interviews nieuwe inzichten worden opgedaan.

De diepte-interviews worden gehouden met publieke partijen die betrokken zijn bij de herstructurering in de krimpgemeenten, dit betreffen gemeentelijke en provinciale beleidsambtenaren (zie bijlage B). Het doel van de interviews is het achterhalen van de oorzaken die er volgens hen voor zorgen dat herstructureringsprojecten uitblijven of worden gefrustreerd. Vervolgens kan

- 21 -

worden geanalyseerd of de verschillende gemeenten en provincies dezelfde knelpunten (oorzaken) aanhalen en of dit overeenkomt met de knelpunten uit het literatuuronderzoek.

Voor de face-to-face interviews zijn niet alle gemeenten binnen de drie geselecteerde krimpregio’s benaderd. Een nieuwe selectie van gemeenten binnen de drie eerste-generatie krimpregio’s heeft plaatsgevonden op basis van de meest omvangrijke demografische krimp die wordt geprognosticeerd. Voor die gemeenten is een grotere kwantitatieve opgave weggelegd in de herstructurering van de woningvoorraad dan de gemeenten met een relatief kleine demografische krimp. Voor het onderzoek worden een negental gemeenten geselecteerd, dat wil zeggen binnen iedere geselecteerde krimpregio, drie gemeenten. Dit betreft een pragmatische keuze, de regio Zeeuws-Vlaanderen bestaat uit slechts drie gemeenten. Om het aantal gelijk te houden zijn in de krimpregio’s Parkstad Limburg en de Eemsdelta eveneens drie gemeenten geselecteerd. Dit leidt tot de selectie van de volgende gemeenten, die allen zijn benaderd voor een face-to- face interview: in Zeeuws-Vlaanderen, de gemeenten Hulst, Terneuzen en Sluis, in Parkstad Limburg de gemeenten Heerlen, Landgraaf en Kerkrade en in de Eemsdelta de gemeenten

Appingedam, Delfzijl en Loppersum (figuur 3). Daarnaast worden drie provinciale ambtenaren van de provincies, Zeeland, Limburg en Groningen benaderd voor een interview. Mogelijk volgen uit die interviews nieuwe oorzaken voor de aanwezigheid van

het probleem van

uitblijvende herstructurering.

Door meerdere gemeenten te selecteren binnen één krimpregio kunnen verschillen zichtbaar worden tussen de gemeenten over de aanpak van herstructurering en de oorzaken waardoor herstructurering mogelijk uitblijft. Die verschillen kunnen eveneens zichtbaar worden tussen de drie krimpregio’s. Bij

Figuur 3: De gemeenten en provincies die benaderd worden voor interviews.

- 22 -

een kleinere selectie van gemeenten zou de externe validiteit van het onderzoek in het geding komen doordat bevindingen mogelijk niet opgaan voor andere gemeenten.

Per geselecteerde gemeente wordt geanalyseerd, door documentstudie (visies, plannen etc.) en het interview, of één of meerdere geïnventariseerde knelpunten, waardoor herstructurering niet van de grond komt, aanwezig zijn. De geïnventariseerde knelpunten bij herstructurering uit de literatuurstudie zijn in de voorbereiding van de interviews meegenomen. Op deze wijze komen alle mogelijke knelpunten bij herstructurering, tijdens de interviews aan bod. Samen met de literatuurstudie leidt dit tot een inventarisatie van knelpunten (oorzaken) die aanwezig zijn in de gemeenten en die leiden tot het ontstaan van het probleem, uitblijvende herstructurering in krimpregio’s. De interne validiteit is wederom hoog, maar lager dan bij het bepalen van de omvang van het probleem. Dit komt doordat niet alle gemeenten binnen de eerste-generatie krimpregio’s benaderd zijn voor een face-to-face interview.

Na het bepalen van de omvang van het probleem en de oorzaken van het probleem kan gesteld worden of interventie benodigd is. Vervolgens is het van belang om te analyseren of de toepassing van stedelijke herverkaveling, ervoor kan zorgen dat de geïnventariseerde knelpunten worden doorbroken. Met andere woorden; “sluit de voorgestelde oplossing, stedelijke herverkaveling, aan op de geïnventariseerde knelpunten bij herstructurering?”.