I nterviews met sleutelpersonen
Het doel va n het h ouden van i nterviews m et een beperkt aa ntal sleutelpersonen is:
a anvu llende informatie achterhalen met betrekking tot incidenten die h eb ben plaatsgevonden op d e risicoafdelinge n ;
a chterhalen i n hoeverre de l e i d i n g op d e hoogte i s v a n de i n cidenten d i e s pelen op de werkvloer e n o p welke m a n i er z i j d it horen;
a chterhalen in hoeverre en o p welke m a n ier de werkvloer de leid i n g op de h oogte stelt van de i n ci dente n .
De volgende sleutelpersonen m oeten i n elk geval worden geïnterviewd : h oofd Bewaking c.q. I nterne Dienst/ Fa ci litair Bed rijf,
een bewakingsfun ctionaris, twee poortartsen,
van elke risicoafdeling het afdeli ngshoofd en m i n i maal één medewerker.
De vragen l ij st, die gebruikt kan worden bij deze interviews, is te vinden in bijlage 1 1-2 va n d e tooikit.
Als h et project beschikt over een (goede) stagiair(e) kan de p roj ectleider besluiten om h et afnemen va n d e i nterviews te d elegeren aan hem of haar. Aa n gezien een stagiair(e) ervaring moet opdoen i n het voeren va n d it soort gesprekke n , is het h a n d ig om d e eerste gesprekken samen te voeren.
Praktijkvoorbeeld
I n één van de pilotzieke n h uizen zijn a lle medewerkers van de risicoafdeling geïn
terviewd . Dit kost veel tijd, maar is erg goed voor het d raagvlak en het h eeft veel informatie opgeleverd voor het p l a n van aan pak (maatregelen) . De ges p rekken zijn gevoerd door de a rbo-adviseur van d e i n terne a rb o d ienst, deels samen m et d e stagiair(e) . U iteraard kunnen d e gesprekken ook goed door de i nterne a rbo
coörd i nator gedaan worden.
De personeelsenquête
I n bij lage 11-3 van de tooIkit is het enq uêteform ul ier te vinden dat u gebrui kt voor de p e rsoneelsenq uête.
De personeelse n q u ête kan h et beste per post naar de h u isadressen van de perso
neelsleden (va n de risicoafdelingen) worden gestuu rd. Vooraf a a n kondigen van d e m a i l i n g i n het personeelsblad e n op h et pri kbord op d e afdeling verhoogt d e respons van d e enq uête.
De proj ectleider is verantwoordelijk voor het (laten) verza m elen van de enq uêtes.
Als de res pons erg laag is, is h et belan grijk dat de projectleider samen met de afdelingshoofden d e personeelsleden probeert te motiveren om alsnog de e n q u ête i n te vullen.
De projectleider is ook verantwoorde lij k voor h et (laten) analyseren van de inge
vulde enq uêteform u lieren. De uitvoering va n de analyse zelf kan verri cht worden door de eventueel aangestelde stagiair(e).
Voor d eze a n a lyse is een speciaal softwa reprogra m m a ontwikkeld (i n Excel) door het Sectorfonds Zorg. Het is een zeer gebrui kersvriend elijk progra m m a dat de gebruiker van vraag naar vraag leidt. Zie bij lage 11-4 van de tooI kit.
Helpdesk
Voor al uw vragen met betrekking tot de a n a lyse va n d e e n q u ête en het geb ruik van het softwa reprogra m m a kunt u terecht b ij de helpdesk van het La ndelijk Ondersteuningspunt Vei ligezor�.
De kleurenmethode
De kern van de kleure n m ethode is dat op p lattegronden va n de risicoafd e li n gen via kleuren wordt aangegeven hoe (on)vei lig bepaalde ru imten zijn en hoe (on)vei lig men zich i n d e diverse rui mten voelt.
Hierb ij worden de volgende kleu ren codes gebrui kt:
rood: groot risico op agressie en geweld en /of de ruimte bevat kostb a re, voor c ri m i n elen aa ntrekkelijke goederen;
geel: (geen aanzien lij ke) ka ns op agressie en geweld en/of d e rui mte b evat aantrekkelijk goed e ren die niet echt kostbaar zijn ;
groen: ruimte bevat geen waard evo lle spu llen, ka ns o p agressie i s klei n .
D e u itvoeri n g van d e kleu ren methode ziet er a l s volgt uit:
De kleu re n m ethode wordt uitgevoerd op elke risicoafdeling.
Per risicoafdeling worden bij voorkeu r m i nimaal d rie groepjes sam en gesteld va n elk twee à d rie personen. Alleen werknem ers die conti n u d i en sten d raaien
m oge n deel uitmaken van d eze groepj es. Verder moeten er ook poortartsen en medewerkers van de receptie of ontva ngstbalie vertegenwoord igd zijn i n d eze (m u ltid isciplinaire) groepj es.
Elk groepje voert de kleu renmethode u it op haar eigen afdeling.
De proj ectleider en het afdeli n gshoofd(en) kun nen ook d e kleure n m ethode u itvoeren of in ieder geva l een rondje lopen over de risicoafd e l i n ge n , om zo, tijdens het werkoverleg waarop de resultaten worden besp roken, goed inzicht te hebben in de p ra ktijksituatie.
De landelijk beleidsadviseur Veiligezorg® kan uitgenodigd worden voor een rondgang over de risicoafdelingen. De beleidsadviseur geeft dan vele p ra ktische tips voor verbeteri ngen van d e vei ligheid.
De res u ltaten va n d e groepjes en va n d e projectleider worden besproken tijdens het werkoverleg va n de b etreffende risicoafdeling. In d e p ra ktijk blij kt dat deze vier groepjes nooit a llemaal d ezelfde mening hebben. Er o ntstaat dus een d iscussie over d e gemaakte keuzen en de a rgum enten d ie d a a rvoor worden aangedrage n . Doel van d e bespreking is te kom e n tot een ' kleuren
consensus'. Soms zijn er meerd e re werkoverleggen nodig om te k u n n e n komen tot een consensus. Zie ook
111.2.1
Prio riteiten stellen en het formu leren van doelstelli ngen.Goed notuleren is belangrij k bij deze werkbespreki ngen. Zo worden d e uit
komsten van de d iverse s ubgroepjes, de gebru i kte argu m enten, h et e i n d resul·
taat en d e kleu re n co nsensus vastgelegd. Ook de onderbouwing b ij d e keuze van de rod e ru imten wordt genotu leerd.
Aandachtspunten
Hoe groter de afdeling hoe m e e r groepjes de kleure n m ethode moeten u i tvoe
ren om een red elijk deelnamepercentage en d ekki n g te krijgen van m e n i nge n . H et is belangrij k d at de verga d e ri n gen wa a ro p de resultaten van de kleu ren
m ethode besproken word e n , goed worden bezocht. Aa nwezigheid tijdens deze vergadering moet dan ook gesti m u leerd word e n door het hoofd van d e
a fdeling. D e p rojectleider spoort het h oofd van d e afdeling h i e rtoe a a n .
Tip, meedraaien op de risicoafdelingen
H et is raadzaam dat u, voorafgaand aan h et uitvoeren van d e kle u ren-m ethode, een poosje ren-meedraait o p e l ke risicoafd eling. Zo leert u de afd e l i n g, de werkrui mtes, d e werkwijze en h et person e e l beter kennen. Dit zal d e kwaliteit van de door u uitgevoerde kleuren m ethode verhoge n . Bovendien krijgen u e n Veiligezorg® extra beke n d heid b i n n e n de afd elingen, waardoor h e t proj ect nog weer wat meer za l gaa n leve n .
D e basismethode va n de kleure n m ethode ka n n a a r eigen s m a a k aangevu l d wor
den m et d e volgen d e vis u e le m i d d e le n . Delictogrammen
Delictogra m m en zijn p i ctogra m m e n van d e verschillende vo rmen van agressie en onveiligheid d ie i n zieke n h u izen kun n e n voorkomen. De m edewerkers van de risicoafdelinge n kun n e n a a n d e hand van de pictogra m m e n op de i n ge
kleurde plattegronden aangeven waar op de afdelinge n welke vorm en voor
kom e n . Zo wordt extra i n formatie toegevoegd over d e aard va n de onvei ligheid per locatie.
Preventogrammen
Dit zijn pictogra m m e n va n de versch illende preventieve maatregelen d i e een zieke n h u is kan n e m e n om de vei ligheid te verh ogen . Voorbee ld van beide groepen pictogra m men vindt u i n de b ij lage 11·5 van de tooikit.
Foto's
Werknemers van risicoafd eli nge n kunnen gevraagd worden foto's te n e men van plekken op de afdeling die zij onveilig vin d e n . Dit maakt het pro b l e e m letterlijk heel zichtbaar en overd raagbaar. H e t R o d e Kruis Zieke n h uis i n B everwij k heeft o . a . gewerkt m et foto' s t e r aanvulling op de kleure n m ethode.
Fase 1 1
Aa n het eind van fase 1 1 (Probleemanalyse) zijn bij voo rkeur d e volgende activiteiten uitgevoerd:
1. Er is een i nventarisatie gemaakt van agressie-incid enten die plaats vi nden i n het zieke n h uis.
2. Er is een i nventarisatie gemaakt va n b estaand beleid dat zich (deels) ri cht op h et voorkom e n van agressie en/of d e opvang van werknemers.
3 . Er zijn maxi maal twee afdelingen aangewezen als risicoafdeling (voor zover dit nog n iet gebeurd was i n fase 1).
4. Per risicoafdeling is een vertegenwoord iger gevraagd zitting te nemen in de centra le proje ctgroep (voor zover dit n og niet gebeurd was in fase I) . 5 . Er is voorlichting gegeven op de risicoafdelingen over Vei ligezorg® en in h et
b ijzonder over de manier waa rop de pro bleema nalyse wordt uitgevoe rd . 6 . Per riSicoafdeling zij n enkele werknemers gevraagd t e fun geren als voortrekker
en 'am bassadeur'.
7. Er zijn s leutelpersonen geïntervi ewd .
8. Er is e e n enq u ête uitgevoerd on der h et personeel en de resultaten hiervan zijn op schrift vastgelegd .
9. Op d e ri sicoafdelingen i s d e kle u ren methode uitgevoerd. D e resu ltaten h iervan zijn op sch rift vastgelegd .
Bovengenoemde ra pportages ove r de person eelsen q u ête en de kleurenmethode zijn vervolgens besproken in de werkoverleggen va n de versch illende risi co
afdelinge n . Op grond h i e rvan kan een plan van aanpak opgesteld worden.
Het opstellen van het plan van aanpak wordt behandeld in fase 1 1 1 . 2 .
1 1 1 . 1
1 1 1.2 1 1 1.2.1
1 1 1.2.2 1 1 1.2.3
1 1 1.2.4
Checklist
111.3 1 1 1.3.1
1 1 1.3.2
Checklist
1 1 1.4 1 1 1.4.1
Checklist
1 1 1 . 5
Beleidsontwikkeli ng
1 1 1 . 1 1 1 1 . 2 1 1 1 . 2 . 1 1 1 1 . 2 . 2 1 1 1 . 2 . 3 1 1 1 . 2.4
De omvang van Vei ligezorgoo: het m a ken va n beleid skeuzen Thema 1 : Plan van aanpak
Prioriteiten stellen en het form ulere n van doelstellinge n Ma atregelen selecteren
Maatregelen con cretisere n in een uitvoeri ngs plan Budget regelen
Ch ecklist: Plan van a a n p a k
1 1 1 . 3 Thema 2 : N o rm e n e n h a n d h avingsbeleid.
1 1 1 . 3 . 1 Repressie e n kwa liteitsbe le i d : twee aanvulle n d e bena deringen 1 1 1 . 3 . 2 Sta ppen plan handhavi ng e n repressie
Stap 1: Vaststellen n orme n
Stap 2 : Opstellen h a n d h avi ngprotoco llen Stap 3: Geven van voorlichti n g
Stap 4 : Tra i n e n v a n personeel Stap 5 : I m p lementatie en eva luatie
Checklist: Vaststellen normen e n h a ndhavi ngsbeleid
1 1 1 .4 Thema 3: O pvang, bege lei d i n g en nazorg 1 1 1 . 5 D e h a nd leid i n g opvan g van werknem ers
Checklist: 'Voorbereiding organ isatorische besluitvorm i n g o pvang' 1 1 1 . 5 Thema 4 : Registratie en meldi ng: ZIR
I n strum e nten Fase 1 1 1 z i j n t e vinden onder B i j lagen: tooikit