3 Risico-inventarisatie
Scenario 8: LPG tankwagen BLEVE op Rijksweg Aanloop naar het incident
Een plasbrand, waarbij een tankwagen geladen met tot vloeistof verdicht brandbaar gas (LPG) wordt aangestraald. De tankwagen faalt instantaan (BLEVE31). Dit scenario kan ontstaan door bijvoorbeeld een ernstige aanrijding.
Scenario tot vloeistof verdicht brandbaar gas (LPG) tankwagen BLEVE op Rijksweg Aan het eind van de middag vindt een ernstige aanrijding plaats op een Rijksweg. Bij de aanrijding zijn enkele voertuigen, waaronder een vrachtwagen en een LPG-tankwagen betrokken. Ook ontstaat bij de aanrijding brand. In de LPG-tankwagen bevindt zich een tot vloeistof verdicht brandbaar gas (LPG). Deze tankwagen wordt aangestraald door de externe brand.
Op de route richting het incident ontstaat een file. Voorbij het incident zal zich tijdens het incident geen verkeer bevinden. De tegengestelde rijbaan zal nog niet afgezet zijn, hierdoor blijft het verkeer op die baan doorrijden. De rijksweg bevindt zich naast een flat (ca 150 meter) en een woonwijk. Zie onderstaand figuur:
30. In figuur 3.7 een weergave van de wegen die onder beheer vallen van gemeente, provincie en Rijk. Opgemerkt moet worden dat binnen de regio er ook nog wegen zijn waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd en die het Havenbedrijf of het waterschap als beheerders hebben.
31. BLEVE = Boiling liquid expanding vapor explosion.
blad 32 van 109
De vloeibare LPG warmt dusdanig op dat na ca. 15 minuten een warme BLEVE optreedt. (Of een BLEVE plaatsvindt hangt van een aantal factoren af, zoals de duur en omvang van de brand, de vulgraad van de tank en de tijd die de hulpdiensten nodig hebben om de brand te bestrijden en/of de tank adequaat te koelen. De indicatieve waarde voor een effectafstand bij een grote calamiteit waarbij de gehele inhoud vrijkomt bij bijvoorbeeld een tankwagen, is 300 meter.)
De BLEVE geeft zowel een drukgolf als een intense warmtestraling32:
Binnen 150 meter is het effect van een BLEVE dusdanig dat de mensen zowel binnenshuis als buitenshuis onvoldoende beschermd zijn. Hierbinnen vallen enkele huizen en een deel van de flat.
Vanaf 150 meter zijn mensen binnenshuis voldoende beschermd, mits ze zich niet in de directe nabijheid van glasconstructies bevinden.
In de directe omgeving van de BLEVE worden circa 25 verkeersdeelnemers waaronder de chauffeur van de LPG-tankwagen dodelijk getroffen door de brand. Daarnaast raken in de directe omgeving circa 40 mensen zwaar gewond
De weg zal lange tijd niet bruikbaar zijn als gevolg van herstelwerkzaamheden. Er zullen dan langdurige omleidingen worden ingesteld en andere maatregelen worden ingezet om het verkeer en vervoer zoveel mogelijk op gang te houden.
Impactcriteria Score en beknopte
motivatie 1.1 Aantasting integriteit grondgebied B
2.1 Doden C hoog
2.2 Ernstig gewonden en chronische zieken C hoog33 2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire
levensbehoeften
nvt
3.1 Kosten C
4.1 Langdurige aantasting natuur en milieu nvt 5.1 Verstoring van het dagelijkse leven C 5.2 Aantasting lokaal en regionaal
openbaar bestuur
nvt
5.3 Sociaal psychologisch impact C
6.1 Aantasting cultureel erfgoed nvt
Waarschijnlijkheid Score
Kans op gebeurtenis per 4 jaar A34
32. Het effect van de warmtestraling is groter dan van de overdruk.
33. In de expertmeeting was de verdeling C 42%, D 50% en een referentiebeoordeling van C hoog hieruit volgt een score van C hoog
blad 33 van 109
Vervoer over water
Industrieel vervoer van gevaarlijke stoffen per zeeschip vindt binnen de regio plaats over verschillende vaarwegen binnen het havengebied van Rotterdam (Ingang haven Maasvlakte, Nieuwe Waterweg, Beerkanaal, Calandkanaal), over de Oude Maas en de nieuwe Maas. Deze routes zijn als rode (zie uitleg verderop in paragraaf) vaarwegen aangemerkt in het basisnet.
Vervoer van gevaarlijke stoffen per binnenvaartschip vindt plaats over het Calandkanaal en de Maas, (zwarte vaarwegen), het Spui, de Delftse Schie en de Hollandsche IJssel (groene vaarwegen). Voor uitleg over rode, groene en zwarte vaarwegen zie volgende alinea (Bron:
definitief ontwerp Basisnet Water, 12 juni 2008).
Volgens het definitief ontwerp Basisnet geldt voor de rode, zwarte en groene vaarwegen het volgende:
• Rode vaarwegen: de vaarwegen vanaf zee naar zeehavens. Van deze routes wordt gebruik gemaakt door grote zeeschepen al dan niet met gevaarlijke stoffen. Maatgevende
ongevalscenario's zijn:
1) ongeval met een zeeschip met gevaarlijke stoffen en 2) aanvaring van een binnenschip met gevaarlijke stoffen door een groot zeeschip.
• Zwarte vaarwegen: categorie binnenvaart met frequent vervoer van gevaarlijke stoffen: dit zijn alle verbindingen tussen chemische clusters, met achterland en de
noord-zuidverbindingen. Dit zijn tevens vaarwegen waar regelmatig vervoer van brandbare vloeistoffen plaatsvindt.
• Groene vaarwegen: categorie scheepvaart zonder frequent vervoer: Dit zijn de overige scheepvaartwegen binnen het basisnet. Hier vindt weinig of geen vervoer van gevaarlijke stoffen plaats. (Ter oriëntatie: vervoer van brandbare vloeistoffen in huidige situatie minder dan 1 geladen benzinetanker of het equivalent daarvan per dag
Als referentiewaarden voor het vervoer over de waterwegen worden in het 'Definitief Ontwerp Basisnet Water, versie januari 2008' de volgende vervoersaantallen weergegeven:
Tabel 3.1 Vervoersaantallen zeeschepen (bron: Rijksontwerp Basisnet)
GF : Brandbare gassen GT : Toxische gassen LF : Brandbare vloeistoffen LT : Toxische vloeistoffen NR : Niet relevant
34. In de expertmeeting was de verdeling A 18%, B 36%, C 45% en een referentiebeoordeling van A. De Risicoanalyses voor transport weg (zie ook Basisnet Weg) laten kansen zien van 1 op miljoen tot 1 op 100.000 jaar. Hieruit volgt een score van A
blad 34 van 109
Vervoer per binnenvaartcorridor 2030:
Tabel 3.2 Vervoersaantallen binnenvaart zwarte routes (bron: Rijksontwerp Basisnet)
Corridor Maatgevende
vaarweg
Het Basisnet Water kent voor de regio Rotterdam-Rijnmond geen externeveiligheidsknelpunten nu en in de toekomst met een tijdshorizon tot 2030.
Spoorvervoer
Ruim een kwart van alle goederentreinen die door Nederland reizen, vervoert gevaarlijke stoffen. Van deze treinen met gevaarlijke stoffen rijden de meeste LPG-treinen over vier trajecten. Drie hiervan gaan van de Rotterdamse haven naar Duitsland (via Utrecht en Arnhem, via de Betuweroute en via Breda, Tilburg, Eindhoven en Venlo). In de hiernavolgende tabel is aangegeven welke stofcategorieën en in welke aantallen daadwerkelijk zijn getransporteerd binnen Rotterdam-Rijnmond in 2010.
Tabel 3.3 Vervoer gevaarlijke stoffen per spoor, realisatiecijfers 2010 (bron: ProRail)
Realisatiecijfers 2010 A B2 B3* C3 D3 D4
Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat werkt aan de opzet van het Basisnet Vervoer
Gevaarlijke Stoffen. Onderdeel hiervan is het Basisnet Spoor waar inmiddels een ontwerp voor is opgezet. De cijfers afkomstig uit het Basisnet-ontwerp van mei 2011 zijn hierna
weergegeven.
N.B. Deze cijfers zijn in tegenstelling tot de overige routes afgeleid van de eerder door het Rijk vastgestelde veiligheidszone van 30 meter (max. mogelijk vervoer bij 30 meter zone). De aantallen zijn daardoor hoger dan de aantallen waarop het Basisnet voor de rest van Nederland is gebaseerd, te weten de Marktverwachting uit 2007 van ProRail.
blad 35 van 109
Tabel 3.4 Vervoer gevaarlijke stoffen per spoor, Basisnetcijfers 2011 Rijksontwerp Basisnet
spoor A B2 B3* C3 D3 D4
juli 2010 brandbaar
gas
toxisch gas
zeer toxisch
gas
brandbaar vloeistof
toxisch vloeistof
zeer toxisch vloeistof Traject
Barend. Aansl - R'dam Lom.
360 550 0 4.400 750 0
R'dam Lombardijen - Gouda
1.440 910 0 6.020 1.110 180
Europoort - Maasvlakte 39.700 9.700 0 141.840 10.660 4.900 Botlek- Europoort 38.120 29.120 0 141.980 9.990 4.590 Pernis - Botlek 32.680 18.120 560 128.550 11.820 5.100 Waalhaven - Pernis 33.130 17.470 540 130.110 11.390 4.910 Barendrecht Vork -
Waalhaven
35.150 17.470 540 138.890 11.390 4.910
* Ten aanzien van het chloortransport wordt het volgende opgemerkt. In het 'chloorconvenant' (tussen Akzonobel en het Rijk) is vastgelegd dat structureel transport van chloor per 01-01-2006 beëindigd is. Incidenteel kan echter sprake zijn van chloortransport tot een maximum van 10.000 ton per jaar, (noodzakelijk in geval van onderhoud aan de plant te Botlek). In 2010 is geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid, in 2011 is wel sprake geweest van incidenteel transport langs o.a. Gouda en Rotterdam.
blad 36 van 109
Scenario 9: Lekkage toxische stof uit spoorketelwagon nabij bevolkte omgeving