Landwegen en bruggen

Java en Madoera. O m t r e n t de aanwijzing van een aantal wegen op J a v a en S u m a t r a als hoofdverkeerswegen zie m e n B b . n°. 13070.

E i n d e 1933 bedroeg de lengte van het bij de provincie W e s t - J a v a in beheer zijnd wegennet 2989 k m , w a a r v a n 1944 k m of 65 % was geasfalteerd. Voor het onderhoud werd in 1933 m e t inbegrip van asfalteeringen f 1607 533 uitgegeven of ± f 538 per km, terwijl t e n behoeve van de in die wegen gelegen kunstwerken f 86 488 aan onderhoud en herstellingen werd verwerkt. De noordelijke hoofdweg k w a m in 1933 geheel gereed, het l a a t s t de sectie T j i a s e m — P a m a n o e k a n . Voor de voltooiing van dezen hoofdweg werd f 66 230 besteed. M e t den aanleg van den zuidelijken verbindingsweg Malingping oostwaarts n a a r de grens van h e t regent-schap Soekaboemi en verder n a a r Tjisolok werd in 1933 een aanvang gemaakt.

H i e r a a n werd f 17 951 verwerkt. Voorts werd aan verbetering en vernieuwing v a n bruggen en duikers f 128 983 besteed.

De lengte van h e t wegennet van de provincie Midden-Java bleef 2054 k m . E i n d e 1933 was hiervan geasfalteerd een lengte van 847 k m of 41 %. De asfalt-bedekking van eenige weggedeelten, welke een zwakke verharding en/of water-houdenden ondergrond hebben en aan zwaar karrenverkeer bloot s t a a n , werd prijsgegeven wegens de hooge onderhoudskosten. Aan onderhoud van wegen en bruggen werd resp. + f 1127 000 en + f 6 9 500 besteed. Aan zware herstelling en verbetering van wegen en bruggen werd resp. + f 224 000 en + f 63 000 t e n koste gelegd. W e d e r o m werden eenige bruggen versterkt en verbreed, conform de eischen van het moderne verkeer. De classificatie van de wegen overeen-komstig de bepaling van de wegverkeersordonnantie is nog in voorbereiding. H e t verkeer bleef (behalve nabij suikerfabrieken) ongeveer even zwaar. Op sommige wegen n e e m t het grobak-transport zeer toe t e n koste van het t r a n s p o r t m e t motorvoertuigen.

De lengte van de bij de provincie Oost-Java in beheer zijnde wegen bedraagt 3225 k m . H i e r v a n was einde 1933 1625 k m of ± 50 % geasfalteerd; in 1933 werd 84 k m geasfalteerd. Bij de hier verstrekte opgaven kon reeds gedeeltelijk rekening worden gehouden m e t de door de nieuwe, t h a n s nagenoeg beëindigde kilometreering verkregen u i t k o m s t e n . De bovenbedoelde asfalteeringen, voor zoo-ver niet uit de onderhoudskosten bekostigd, hebben + f 94 000 gekost. Voor h e t wegenonderhoud werd in 1933 + f 1 558 000 verwerkt of + f 485 per k m ; aan h e t onderhoud van de in deze wegen gelegen kunstwerken werd uitgegeven ± f 58 000, terwijl aan herstelling en vernieuwing van de kunstwerken + f 73 000 werd besteed. Aan verschillende werken van grooteren omvang werd + f 79 000 uitgegeven, waarin begrepen ± f 36 000 voor den aanleg van den Zuid-Seméroe-weg, de verbinding D a m p i t — P a s i r i a n . Deze weg is, op de overbrugging van het diepe ravijn van de Besoek Koboan na, gereed; grondafstortingen aan den rechter-oever veroorzaakten stagnatie in den afbouw van deze overbrugging.

Bij de Zelfbesturen der Vorstenlanden was einde 1933 in beheer een weg-lengte van + 1740 k m , w a a r v a n + 445 k m of 25 % is geasphalteerd. Aan de uitvoering van asphalt-constructies, gepaard m e t verbetering der verhardings-basis, werd in 1933 besteed f 33 140 voor ± 14 k m weg, of f 2350 per k m . Voor het onderhoud van het bovenbedoelde wegennet van 1740 k m werd uitgegeven f 613 540 of f 350 per k m , terwijl aan herstellingen en verbeteringen nog werd besteed f 24 297 en voor den aanleg v a n nieuwe wegen f 26 943. H e t onderhoud van de in de wegen gelegen kunstwerken vorderde een uitgave van f 45 918. Aan herstelling en verbetering d a a r v a n werd f 24 272 besteed en aan nieuwbouw van bruggen en duikers een bedrag van f 15 425.

V E E K E E E . 187 Buitengewesten. Tengevolge van de ongunstige tijdsomstandigheden werd de uitvoering van nieuwe werken zooveel mogelijk beperkt, terwijl ook bij het onder-houd en de herstelling van b e s t a a n d e wegen en kunstwerken de uiterste soberheid werd b e t r a c h t . I n verband hiermede werden de voor deze doeleinden beschikbaar gestelde begrootingscredieten dan ook niet geheel verwerkt. Hieronder volgt een s t a a t , waarin zijn opgenomen op de Landsbegrooting uitgetrokken bedragen voor, respectievelijk verwerkt aan aanleg, onderhoud en herstelling, alsmede aan op-nemingen in 1933, verdeeld over de groote eilanden en groepen van kleine eilanden van den archipel.

Hierbij worde aangeteekend, dat de omvang van het onderhoud grooter is dan uit den s t a a t blijkt, en wel doordat in rechtstreeks bestuurd gebied arbeid en afkoop van heerendienstplichtigen t e n bate van de instandhouding van wegen is aangewend.

Eiland of eilanden-groep.

Totaal . . .

Bedragen (in duizendtallen guldens). *)

Aanleg.

Uitgetrok-ken op de

Landsbe-grooting 1933.

1770 (540)

120 (20)

70 100 9

2 069 (560)

"Verwerkt in 1933.

1267 (388)

110 (19)

60 85 4

1526 (407)

Onderhoud, herstelling en opnemingen.

Uitgetrok-ken op de

Landsbe-grooting 1933.

3 582

Verwerkt i n 1933

2 349

218

127 47 41 9 2 791

De asphalteering van wegen, waarvoor op de Landsbegrooting f 3 1 0 000 was uitgetrokken, werd in 1933 beperkt t o t die gedeelten der hoofdwegen, waar h e t verkeer en de kwaliteit van het dekmateriaal dat bepaald noodzakelijk m a a k t e n . Aan asphalteering werd in 1933 besteed in de residentie S u m a t r a ' s W e s t k u s t f 69 000 in Tapanoeli f 14 000, in de L a m p o e n g s c h e Districten f 9000, in P a l e m -bang f 37 000 en in Benkoelen f 38 000, t e z a m e n f 167 000, tegen f 280 000 in 1932.

E i n d e 1933 was geasphalteerd in de residentie S u m a t r a ' s W e s t k u s t 109 k m weg (500 000 m2) , in Tapanoeli 236 k m (861000 m2) , in de L a m p o e n g s c h e Districten 116 k m (455 000 m2) , in P a l e m b a n g 126 k m (504 000 m2) , in Benkoelen 113 k m (470 000 m2) , in de Westerafdeeling van Borneo 79 k m (360 000 m2) , in het gouvernement Oostkust van S u m a t r a buiten het

Cultuur-*) Tusschen ( ) zijn vermeld de in het daarboven vermelde cijfer begrepen bedragen ten laste van den buitengewonen dienst.

gebied 75 k m (310 000 m2) , in Atjeh en Onderhoorigheden 37 k m (136 000 m2) , op B a n g k a 68 k m (340 000 m2) , op Billiton 9 k m (40 000 m2) , op Bali en L o m b o k 245 k m (930 000 m2) , in de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo 13 k m (57 000 m2) en in b e t rechtstreeks bestuurd gebied van Celebes en Onderhoorig-heden 95 k m (329 000 m2) , t e z a m e n 1321 k m (5 292 000 m2) .

O m t r e n t den s t a n d van h e t hoofdwegen stelsel op S u m a t r a kan het volgende worden opgemerkt.

I n den hoof d verkeersweg ( s t a m - of as weg) in de lengterichting van h e t eiland S u m a t r a , loopende van Oosthaven over Teloekbetoeng, Terbanggi-besar, Kota-boemi, Bandjermasin, Martapoera, Moearamio, Tandjoengenim, Moearaenim, L a h a t , Tebingtinggi, Loeboeklinggau, Moeararoepit, Soeroelangoen ( E a w a s ) , Saroiangoen ( D j a m b i ) , Bangko, Moearaboengo, Moearatebo, Tandjoeng, Kota-baroe, Soengaidareh, Sidjoendjoeng, Tandjoengampaloe, F o r t van der Capellen, Padangpandjang, F o r t de Koek, Padangsidimpoean, Sibolga, Taroetoeng, Baligé, P e r a p a t , P e m a t a n g s i a n t a r , Tebingtinggi, Medan, L a n g s a , Peureula, Sigli, L a m t e u n o t en Koetaradja n a a r Oeleelheuë o n t b r e e k t nog de schakel Lampoeng-sche Districten—Palembang, terwijl de schakel D j a m b i — S u m a t r a ' s W e s t k u s t , langs de B a t a n g h a r i , verbeterd wordt. H i e r a a n is in 1933 + f 69 000 uitgegeven.

Aan h e t als Eebang-weg bekend gedeelte van de schakel L a m p o e n g s c h e Districten—Palembang, gelegen in de L a m p o e n g s c h e Districten, wordt regel-matig voortgewerkt. I n 1933 is d a a r a a n besteed ± f 7 2 000.

Behalve aan de beide genoemde schakels werd ook in de gewesten Djambi en Atjeh en Onderhoorigheden aan de verbetering van S u m a t r a ' s hoofdverbinding regelmatig voortgewerkt. Zonder de kosten van aspbalteering werd hieraan in 1933 in die gewesten respectievelijk + f 28 000 en f 21000 besteed.

V a n de verbindingswegen van de vijf belangrijke havenplaatsen P a l e m b a n g , Benkoelen, Djambi, E m m a h a v e n en P a k a n b a r o e m e t den stamweg m o e t die tusschen Djambi en Moearatebo, a l t h a n s w a t h e t gedeelte Moearatembesi—

Moearatebo betreft, nog veel verbeterd worden. I n 1933 kon wegens de beperkte credieten geen geld beschikbaar worden gesteld. D e verbindingen Palembang—•

Praboemoelih—Moearaenim en Praboemoelih—Batoeradja zijn vrij behoorlijk.

Aan de andere verbinding van P a l e m b a n g m e t den stamweg, namelijk van P a l e m b a n g via Talangbetoetoe en Sekajoe n a a r Moearaoepit, is in het verslagjaar

+ f 9000 verwerkt.

De verbinding van Benkoelen via Kepahiang en Tjoeroep m e t den stamweg, aansluitende bij Loeboeklinggau, is v a n iets minder belang dan de verbinding via Kepahiang, Kebanagoeng, Keban, Tandjoengraja, P a g e r a l a m , L a h a t . I n het bijzonder tusschen Kepahiang en Keban wordt deze verbinding verbeterd. Daar-aan is in 1933 ± f 49 000 uitgegeven. Ook de verbinding F o r t de Koek—Pakan-baroe heeft de voortdurende a a n d a c h t . I n 1933 is daaraan + f 5 5 000 besteed, terwijl aan de verbinding v a n E m m a h a v e n via P a d a n g n a a r P a d a n g p a n d j a n g f 33 000 is uitgegeven. Aan de verbinding van E m m a h a v e n via P a d a n g en Solok m e t Tandjoengampaloe kon in verband m e t de beperkte credieten niet veel gedaan worden.

V a n de werken van m e e r locaal k a r a k t e r in de Buitengewesten worden de belangrijkste hier gewestsgewijze genoemd.

I n h e t gouvernement Atjeh en Onderhoorigheden werd aan den Westkust-weg van Koetaradja over Tjalang, Meulaboh, T a p a t o e a n n a a r Bakongan in 1933 ± f 5000 besteed en aan den z.g. Transversaal-weg van Sigli over Tangse n a a r Meulaboh f 6000. H e t midden-gedeelte van den Transversaal-weg blijft in ver-band m e t de geringe beschikbare credieten voorloopig onvoltooid. Aan verschil-lende kleine werken in Atjeh is in 1933 + f 17 000 uitgegeven.

I n de residentie Tapanoeli is aan de verbinding Sibolga—Sorkam in 1933 f 18000 uitgegeven. Deze weg is t h a n s gereed en voldoet aan bescheiden eischen.

D e verbetering van het verdere gedeelte (tusschen Sorkam en Baroes) k a n voor-loopig achterwege blijven. Aan den Padanglawas-weg van Pargaroetan n a a r Goenoengtoewa wordt regelmatig voortgewerkt. I n 1933 is daaraan + f 42 000 besteed.

VERKEER. 189 De Dairi-wçg, de verbinding van Sidikalang (Dairilanden) m e t het wegennet in de Karolanden ( K a b a n d j a h é ) , is bijna gereed gekomen. De brug over h e t L a e Eenoen-ravijn werd voltooid, de brug over de L a e P e n d a r o is nog in uit-voering. I n 1933 is aan deze verbinding f 127 000 verwerkt. Aan den Pahae-weg (Sipirok—Simangoemban) werd in 1933 ± f 45 000 besteed. H e t gedeelte tot de Aek L a t o n g , zoomede de kunstwerken tot de B a t a n g Sihoroehoroe zijn gereed gekomen. Aan verschillende kleine werken werd f 29 000 uitgegeven.

De lengte van het wegennet in beheer bij den Plaatselijken E a a d van het Cultuurgebied der Oostkust v a n S u m a t r a bedroeg einde 1933 1126,4 k m , onder-verdeeld als volgt: asphaltwegen 897,9 k m of 79,7 %, grind- en steenslagwegen 91,4 k m of 8,1 % en onverharde wegen 137,1 k m of 12,2 % .

Aan onderhoud werd f 473 705 besteed of f 420 per k m . Geasphalteerd werd 15 359 k m t e n laste van de onderhoudsfondsen en 8755 k m t e n laste van nieuwe werken. Vernieuwing van de asphaltslijtlaag had p l a a t s over 37,4 k m . Aan onder-houd van bruggen en duikers werd f 43 727 besteed, inbegrepen de kosten voor het verbreeden van 25 bruggen in de hoofdwegen, w a a r v a n de breedte tusschen de leuningen op 6 m werd gebracht.

Voor verbetering, vernieuwing en aanleg van wegen is f 69 204 besteed, waar-van f 12 654 aan de voortzetting waar-van het gewestelijk wegenplan, namelijk de doortrekking van den asweg in het zuidelijk deel van h e t Cultuurgebied. Door het L a n d werd aan de verbetering van den weg Pakanbaroe—Tratakboeloeh—Moeara-lemboe—grens Inderagiri (richting Taloek K o e a n t a n ) in 1933 verwerkt f 3000 en aan verschillende kleine werken eveneens f 3000.

I n de residentie E i o u w en Onderhoorigheden werden slechts werken uitgevoerd t o t een bedrag van f 1500.

I n de residentie S u m a t r a ' s W e s t k u s t werd aan de verbetering van den weg van Loeboekaloeng over P a r i a m a n , Soengailimau en Tikoe n a a r Loeboekbasoeng in 1933 uitgegeven f 109 000, aan d e verbetering van den weg van Loeboeksoelasi—

Alahanpandjang—Soerian—Moearalaboeh—Aerliki—Loeboekgadang f 68 000, aan den Ophir-weg van Kinali n a a r Batoekambing, welke weg in verband m e t de tijds-omstandigheden niet verder voltooid k a n worden, f 4000, aan d e n weg van Soengaipenoeh over Sanggaranagoeng n a a r Tamiai f 80 000 en aan verschillende kleine werken f 68 000.

I n de residentie L a m p o e n g s c h e Districten werd in 1933 uitgegeven aan ver-spreide kleine werken f 34 000, aan verbetering van den weg van Teloekbetoeng n a a r Kalianda f 20 000 en aan bruggen in den weg van Tandjoengkarang over W a i L i m a en de Gisting n a a r Kotaägoeng en Sanggi f 13 000.

I n de residentiën Benkoelen, P a l e m b a n g en Djambi werden aan kleine werken bedragen besteed van respectievelijk f 13 000, f 38 000 en f 13 000. I n Djambi werd voorts aan rivieropruimingen f 14 000 verwerkt.

I n de residentiën B a n g k a en Onderhoorigheden, Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo, Bali en L o m b o k en M a n a d o en in de gouvernementen Celebes en Onderhoorigheden en de Molukken werd aan verschillende kleine werken besteed respectievelijk f 41 000, f 21 000, f 12 000, f 3000, f 11 000 en f 4000.

I n de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo werd voor de voltooiing van het Serapat-kanaal tusschen de Barito- en Kapoeas-rivier f 19 000 verwerkt, aan den weg van K a n d a n g a n n a a r Negara f 50 000 en aan den weg van Bandjermasin n a a r Martapoera, K a n d a n g a n , P a n t a i h a m b a w a n g , Tapoes en Amoentai naar Tandjoeng f 16 000.

I n de residentie Bali en Lombok werd f 27 000 besteed aan de verbinding van Singaradja over T a b a n a n n a a r D e n P a s a r , f 3000 aan bruggen in den weg v a n M a t a r a m over Maling Woewoe, Bentok en Tandjoeng naar Loeloe en f 43 000 aan den weg Antosari over Soka, Lalanglingga, J e h L e h , Poeloekan en J e h B o e a h n a a r Negara.

Aan den kustweg op Celebes van Makassar n a a r Boeloekoemba en van Makassar over Pangkadjene en Segerie n a a r de grens der afdeeling P a r é p a r é werd in h e t verslagjaar f 46 000 besteed ; en in de residentie Westeraf deeling van Borneo f 4000 uitgegeven aan den kustweg v a n P o n t i a n a k over M a m p a w a h n a a r P a m a n g k a t .

190