Glas en koper

591. Hierboven heeft het college vastgesteld dat een toegangsverplichting op de wholesalemarkt voor HKWBT/HL geschikt en noodzakelijk is. Het college is van oordeel dat deze toegangsverplichting noodzakelijk is voor zowel de diensten geleverd over glasvezelnetwerken (ODF-access (FttO) en ODF-access (FttH)) als voor diensten geleverd over het koperen aansluitnetwerk (diensten op basis van MDF- en SDF-access). Dit betreft een wijziging ten opzichte van het genotificeerde ontwerpbesluit WBT/HL van 21 februari 2012, waar de verplichting alleen gold voor diensten geleverd over het koperen aansluitnetwerk.

592. In het genotificeerde ontwerpbesluit WBT/HL van 21 februari 2012 concludeerde het college dat de verplichtingen op het kopernetwerk de geconstateerde mededingingsproblemen zouden oplossen. Het college komt in dit besluit tot de conclusie dat de verplichtingen uitgebreid dienen te worden met toegang tot diensten geleverd over glasvezelnetwerken. KPN ontleent aan de

netwerkdekking van haar glasvezelnetwerk een belangrijk voordeel ten opzichte van haar concurrenten. De verplichtingen op alleen koper nemen dit voordeel niet weg. Koper is voor eindgebruikers die inmiddels zijn overgestapt op glasvezel vaak geen alternatief meer. Voor deze

Verplichtingen

eindgebruikers zijn aanbieders daarom afhankelijk van de inkoop van glas. Deze aanbieders kunnen op basis van hun eigen netwerk en de inkoop van gereguleerde ontbundelde glastoegang in de komende reguleringsperiode geen gelijkwaardige netwerkdekking realiseren als KPN. Dit betekent dat zij afhankelijk zijn van de inkoop bij KPN van HKWBT/HL-diensten geleverd over glasvezelnetwerken. KPN heeft de prikkel en mogelijkheid om deze toegang te weigeren. Zonder toegang tot HKWBT/HL-diensten geleverd over glasvezelnetwerken worden de mededingingsproblemen derhalve niet weggenomen. Het college acht een uitbreiding van de verplichting naar glas daarom geschikt en noodzakelijk.

593. Deze uitbreiding volgt op de ernstige twijfels van de Commissie, zie randnummer 32, waarin de Commissie aangeeft dat een beperking van de verplichtingen tot het kopernetwerk de

mededingingsproblemen in de markt niet oplost. De Commissie geeft aan dat afnemers afhankelijk zijn van KPN voor de inkoop van glas, ondanks de aanwezigheid van glasvezelnetwerken van andere aanbieders. Daarnaast geeft de Commissie aan dat glas steeds belangrijker wordt en betwijfelt zij of koper nog een alternatief is als eindgebruikers eenmaal zijn overgestapt op glas.

Conclusie

594. Het college concludeert dat het opleggen van een toegangsverplichting geschikt en

noodzakelijk is zowel voor diensten geleverd over glasvezelnetwerken als voor diensten geleverd over het koperen aansluitnetwerk.

7.4.2.1 Niveau van toegang

595. De relevante productmarkt omvat ondermeer de volgende diensten. Voor WHL gaat het om interconnecterende huurlijnen (ILL over koper en ILL/private lines over glas). Voor HKWBT gaat het

onder meer om de diensten WBA-ZM (ethernet en ATM techniek) en WEAS (ethernet techniek).²¹¹

Voor deze diensten gaat het college na op welk niveau in het netwerk KPN toegang dient te verlenen. Het college heeft daarbij als doelstelling dat de toegang tot het netwerk op een zo laag mogelijk

niveau in het netwerk tot stand moet kunnen worden gebrachtom zo dicht mogelijk

infrastructuurconcurrentie te benaderen.²¹²

596. Het college acht in deze markt toegang op metroniveau geschikt en noodzakelijk, met

uitzondering van interconnecterende (klassieke) huurlijnen (ILL over koper en ILL/Private Lines over glas) en op ATM-gebaseerde diensten (hierna: de klassieke wholesalediensten). Deze klassieke wholesalediensten zijn ontwikkeld in het ‘oude’ telecommunicatienetwerk van KPN dat voor huurlijnen en telefonie (PSTN) is ontwikkeld. In de toenmalige architectuur was het laagst mogelijke niveau van interconnectie het regionale netwerkniveau. Op basis van de toen geldende netwerkarchitectuur heeft

211

ILL: Interconnecting Leased Lines, WBA-ZM: Wholesale Broadband Access - Zakelijke Markt, WEAS: Wholesale Ethernet Access, voor dienstbeschrijvingen zie referentieaanbod op KPN’s wholesale website, <www.kpn-wholesale.com>.

212

Zie Annex A onderdeel A.5.3. Het principe dat altijd eerst regulering wordt overwogen op de hoogstgelegen wholesalemarkt kan binnen één markt met verschillende netwerkniveaus worden vertaald naar het principe dat eerst regulering van de meest upstream dienst (laagste netwerkniveau) wordt overwogen.

KPN haar netwerk ontwikkeld en zijn ook interconnectieniveaus ontstaan waarop de concurrentie is toegetreden voor de afname van deze klassieke wholesalediensten. Zowel voor KPN als ook voor de afnemers van deze klassieke wholesalediensten is er geen goede business case voor de levering (ontwikkeling) respectievelijk afname van deze diensten op metroniveau.

597. Omdat er naar het oordeel van het college wel een business case bestaat voor het afnemen van diensten op metroniveau (met uitzondering van de klassieke wholesalediensten) is toegang op een hoger netniveau niet noodzakelijk om de geconstateerde mededingingsproblemen te remediëren. In het besluit MA WBT 2008 diende KPN in aanvulling op toegang op metroniveau ook nog toegang

op regionaal niveau²¹³ te blijven leveren zolang zij geen afneembaar metro-aanbod beschikbaar had.

Inmiddels heeft KPN een afneembaar metro-aanbod, zodat ook om die reden toegang op regionaal niveau niet meer noodzakelijk is.

598. Het college motiveert hierna waarom het voor klassieke wholesalediensten wel toegang op regionaal niveau noodzakelijk acht.

Klassieke interconnecterende huurlijnen over koper

599. ILL zijn traditionele digitale huurlijnen die KPN levert op lokaal niveau voor 2 Mbit/s-lijnen en op regionaal en nationaal niveau voor onder meer 64 kbit/s- tot 1.984 kbit/s- en 2 Mbit/s-lijnen. KPN levert ook klassieke digitale huurlijnen op de retailmarkt voor zakelijke netwerkdiensten aan zakelijke

eindgebruikers (onder de commerciële naam Digistream). KPN is voornemens het ‘klassieke’

huurlijnenportfolio (zowel retail als wholesale) in 2014 uit te faseren²¹⁴ en de wholesaleafnemers te

migreren naar een ethernetoplossing (WBA-ZM of WEAS).

600. Sinds 2002 is KPN verplicht ILL te leveren op lokaal en regionaal niveau. Een groot aantal wholesaleafnemers neemt deze diensten af op regionaal niveau. Lokale toegang wordt niet meer afgenomen. Het afnemen van lokale ILL is gebleken niet rendabel te zijn voor wholesaleafnemers en zal gegeven de voorgenomen uitfasering van deze diensten in de komende reguleringsperiode naar verwachting van het college ook niet meer rendabel worden. De lokale vraag naar dergelijke diensten is te klein en tevens worden deze diensten ook geboden op een hoger netwerkniveau. Afnemers hebben er daardoor ook voor gekozen om alle ILL’s af te nemen op een hoger (regionaal en nationaal) netwerkniveau. Het opleggen van een verplichting aan KPN om deze 2Mbit/s-lijnen op lokaal niveau te leveren, is dan ook naar het oordeel van het college niet passend meer.

601. Toegang op een hoger netniveau dan regionaal acht het college niet noodzakelijk. De verplichting tot het leveren van een nationale ILL-toegang is in het eerste marktanalysebesluit huurlijnen (inwerkingtreding: 1 januari 2006) afgeschaft. Reden hiervoor was dat het zogenaamde trunknetwerk (tussen regionaal en nationaal niveau) door verschillende concurrenten van KPN is gedupliceerd. Ook in het door het CBb vernietigde besluit MA HL 2008 heeft het college deze conclusie getrokken. De markt voor trunkverbindingen is ook niet langer in de Aanbeveling van de

213

Sinds 2006 – tot aan de vernietiging van het WBT-besluit door het CBb in mei 2011 – was KPN verplicht HKWBT-diensten op regionaal niveau te leveren.

214

Verplichtingen

Commissie opgenomen. Het opleggen van een verplichting tot het leveren van nationale ILL-toegang is dan ook niet noodzakelijk.

602. Op grond van het voorgaande concludeert het college dat de verplichting om op koper gebaseerde ILL-toegang op regionaal niveau te leveren geschikt en noodzakelijk is.

Klassieke interconnecterende huurlijnen over glas

603. Ook levert KPN klassieke interconnecterende huurlijnen op basis van een glasvezelaansluiting. Voor snelheden vanaf 34Mbit/s, oplopend tot 622 Mbit/s. Deze diensten levert KPN op basis van de zogenaamde SDH-techniek aan. Deze diensten worden op nationaal en regionaal niveau aangeboden en afgenomen. Dergelijke huurlijnendiensten worden ook door KPN retail geleverd aan grotere

zakelijke klanten.

604. Vanwege de speciale techniek (SDH) en de specifieke locaties waarop deze apparatuur momenteel beschikbaar is, is het naar het oordeel van het college niet proportioneel om KPN te verplichten deze dienst op metroniveau te leveren. Hierbij speelt ook een rol dat dergelijke (oudere) technieken door KPN op termijn op de nominatie staan om te worden uitgefaseerd en te worden vervangen door Ethernet. Ook afnemers zullen niet meer bereid zijn te investeren in het inrichten van een SDH-interconnectie op metroniveau.

605. Om dezelfde redenen als bij ILL over koper (zoals hierboven beschreven) is het opleggen van een verplichting tot een leveren van een nationale toegang niet noodzakelijk.

606. Op grond van voorgaande concludeert het college dat de verplichting om op glas gebaseerde (klassieke) huurlijnen toegang op regionaal niveau te leveren geschikt en noodzakelijk is.

Op ATM gebaseerde diensten

607. Tot op heden levert KPN op ATM gebaseerde HKWBT/HL niet op metroniveau, maar alleen op regionaal en nationaal niveau. Vanwege het feit dat KPN voornemens is deze ATM-diensten uit te faseren, heeft KPN geen concrete plannen deze diensten verder te ontwikkelen voor de afname op metroniveau. Ook (potentiële) afnemers zullen naar verwachting van het college niet investeren in de ontwikkeling van de afname van ATM-diensten op een ander (lager) netwerkniveau als deze dienst binnen een aantal jaar wordt uitgefaseerd. Voor deze op ATM gebaseerde vorm van toegang acht het college het dan ook niet passend om KPN een verplichting op metroniveau op te leggen. Voor op ATM gebaseerde HKWBT/HL-diensten acht het college daarom een toegangsverplichting op regionaal niveau geschikt en noodzakelijk.

608. Om dezelfde redenen als bij ILL over koper (zoals hierboven beschreven) is het opleggen van een verplichting tot een leveren van een nationale toegang niet noodzakelijk.

609. Het college concludeert dat voor ATM-gebaseerde toegangsdiensten een toegangsverplichting op regionaal niveau geschikt en noodzakelijk is.

7.4.3 Conclusie

610. In het voorgaande heeft het college geconcludeerd dat toegang op metroniveau geschikt en noodzakelijk is, met uitzondering van klassieke wholesalediensten. Voor klassieke wholesalediensten is een toegangsverplichting op regionaal niveau geschikt en noodzakelijk.