87In geval van het vaste budget per maand van 60 euro is de geraamde reductie in het totale

ov-reizigerskilometrage nog iets groter met 2,7%. De daling in het ov-reizigerskilometrage onder studenten in de spits is weliswaar beperkter met 15%, maar hun aandeel daalt tij- dens de daluren ook met 15%. Ook in deze variant vindt naar verwachting een modal shift plaats van openbaar vervoer richting de personenauto met +0,2% en langzaam vervoer met +0,7%.

Doordat er minder in de spits wordt gereisd, zal het aantal knelpunten afnemen en het comfort toenemen. In beide varianten zal door de modal shift richting de auto de con- gestie naar verwachting beperkt toenemen, wat lokaal tot grotere effecten kan leiden in steden waar de campus rond drukke verkeersaders is gesitueerd. Door de toename in het fietsverkeer wordt in beide varianten een toename verwacht van ongeveer 200 ernstig verkeersgewonden.

Beide (versoberings)varianten van de ov-studentenkaart leiden tot een structurele ver- betering in het EMU-saldo. Bij een kortingskaart is deze verbetering naar verwachting 90 miljoen euro, bij een mobiliteitsbudget is de verbetering naar verwachting 430 miljoen euro26_{. Dit betekent dat de inkomenspositie onder (oud-)studenten met deze bedragen} verslechtert door hogere ov-uitgaven. Zonder aanvullende compenserende maat regelen kan de toegankelijkheid van het onderwijs verminderen. Flankerend beleid, zoals het (beperkt) aanpassen van collegetijden kan de effectiviteit van de maatregel versterken en de financiële gevolgen voor studenten beperken.

Beter benutten

P26 Vervoersmanagement / Beter Benutten

Deze beleidsoptie betreft het opnieuw inzetten op beter benutten door een nieuwe, een- malige investering van 0,6 miljard euro in meer gedragscampagnes en -maat regelen. De volgende maat regelen vallen hieronder: samenwerken met werkgevers, stimuleren fiets, spitsmijden, smart mobility, overstap naar openbaar vervoer en het optimaliseren van logistieke processen.

De doorstroming verbetert op korte termijn, maar na deelname aan een mobiliteitspro- gramma vervalt een aanzienlijk deel van de participanten terug in oud gedrag. Uit evalu- aties van het ‘Low Car Diet’-programma van 2014 en 2016 blijkt dat gemiddeld zo’n 30% van de deelnemers terugvalt in oud gedrag (CPB 2018). Beter Benutten-maat regelen lijken daarmee vooral geschikt om tijdelijk de druk te verlagen op de drukste plekken in de spits.

26 De verbeteringen in het EMU-saldo zijn uitgedrukt ten opzichte van het basispad in 2035 van- wege de prestatiebeurs systematiek. Onder de huidige systematiek is de ov-studentenkaart een gift indien een student binnen tien jaar zijn/haar diploma haalt. In de praktijk wordt de presta- tiebeurs omgezet in een gift in het jaar na afstuderen. Die omzetting in gift bepaalt het EMU- relevante effect op de overheidsuitgaven. Dit zorgt voor een vertragend effect van de financiële gevolgen die oploopt tot tien jaar. Voor studenten die een mbo beroeps opleidende leerweg volgen (mbo bol niveau 1 of 2), is de reisvoorziening wel direct een gift.

88

Meer onderzoek naar dit type maat regelen is nodig om kwantitatieve schattingen te kun- nen doen voor de lange termijn.

De leefbaarheidseffecten zijn gunstig, maar mogelijk (deels) tijdelijk. Reductie van het autoverkeer (in de spits) en files zijn gunstig voor de leefbaarheid, maar dit kan ook nieuw verkeer aantrekken. De congestie zal wel lager zijn dan voorheen.

De investeringen in Beter Benutten komen voor rekening van het Rijk, de regio en bedrij- ven. Het profijt ligt vooral bij (voormalig) autogebruikers.

Verkeersveiligheidsgerichte maat regelen P27 Toepassing alcoholslot in auto’s van zware overtreders

Een effectieve maatregel specifiek gericht op zware overtreders is de instelling van een (hernieuwd) alcoholslotprogramma voor deze doelgroep, samen met goed hierop afge- stemde begeleidende maat regelen. Het is mogelijk om tegemoet te komen aan de eerdere juridische bezwaren dat niet tweemaal voor eenzelfde vergrijp kan worden gestraft. Uit studies blijkt dat een alcoholslot tot 75% van de recidive kan voorkomen. Als in 2030 een alcoholslotprogramma met begeleidende maat regelen een aantal jaren zou lopen, dan zijn – afhankelijk van de exacte invulling van de maatregel – maximaal 15 minder verkeers- doden te verwachten. Voor ernstig verkeersgewonden is geen schatting beschikbaar. De kosten van de maatregel zijn geraamd op 14 miljoen euro per jaar en liggen daarmee onder de afkapgrens van 50 miljoen euro. Deze kosten kwamen bij het voorgaande alco- holslotprogramma voor rekening van de deelnemers zelf.

Alternatieven voor de maatregel, zoals voorlichting, kunnen bijdragen aan risicobewust- zijn en verandering van de sociale norm, mits deze worden ondersteund door aanvullend beleid zoals handhaving. Voor mensen die herhaaldelijk de fout ingaan, bestaat er reeds een recidiveregeling. Hogere boetes en intrekken van het rijbewijs blijken nauwelijks van invloed te zijn op recidive.

P28 Algemene fietshelmverplichting of voor kinderen t/m 12 jaar en berijders elektrische fietsen

Deze beleidsoptie behelst de verplichting van een fietshelm voor iedereen (P28a) of alleen voor kinderen tot 12 jaar en berijders van een elektrische fiets (P28b). Een helmp draagt bij aan het voorkomen van (ernstig) hoofdletsel.

Wanneer alle fietsers een fietshelm zouden dragen, zou dit in 2030 naar verwachting circa 90 doden en 4.000 ernstig verkeersgewonden kunnen voorkomen. Indien alle kinderen tot 12 jaar (een relatief kwetsbare groep in het verkeer) en berijders van een elektrische fiets een fietshelm zouden dragen, zou dit in 2030 45 verkeersdoden en 1.400 ernstig ver- keersgewonden kunnen voorkomen. Het verplichten van het dragen van een fietshelm voor berijders van een elektrische fiets zou met name voor de kwetsbare leeftijdsgroep in het verkeer van 70 jaar en ouder relatief veel verkeersslachtoffers kunnen voorkomen,

89