Distributie en afzet eindproduct

Wat de oogst van de cannabisplantages op het Belgisch grondgebied betreft, zijn vele bevraagde professionele actoren het er over eens dat deze voor Nederland bestemd is.570 De grootte van de plantage zou daarbij evenredig samenhangen met de mogelijke export van de oogst.571 Dit zou vooral voor de afzet van professionele plantages (>500 planten) van toepassing zijn, omdat men ervan uitgaat dat de afzet van grote hoeveelheden enkel via Nederland kan gebeuren. Gezien de omvang en productie van dergelijke plantages zou het onmogelijk zijn om het afgewerkt product lokaal aan de man te brengen. De afzet van een kleine plantage zou daarentegen wel nog zijn weg naar de lokale markt kunnen vinden door hier en daar een aantal gram te verkopen.572 Er zijn in eerste instantie echter geen

565 Int-LP-1; -9; -19; Int-FPLP-3; Int-J-14.

566 Int-J-14.

567 Int-FP-11.

568 De Ruyver, 2008, p.2.

569 DGP/DJSOC/Strategie en NVP/Drugs.

570 Int-LP-1; -9; -12; -13; -19; -27; -29; Int-FP-4; -6; -15; -17; -18; -34; Int-C-28; Int-ZWB-2. Zie ook DGJ/DJP/Drugs, 2008, p.1.

571 Fijnaut & De Ruyver, 2014; Algemene Cel Drugsbeleid, 2016, p.61.

aanwijzingen dat cannabis van professionele Belgische plantages onmiddellijk op de Belgische markt zou belanden.573

“Nooit of nooit geraak je dat op geen enkele [Belgische] afzetmarkt kwijt. (…) Je bent altijd afhankelijk van de Nederlanders.”574

Aangezien de bestemming van de cannabisoogst geen onderdeel vormt van het strafrechtelijk onderzoek, is deze informatie niet uit alle Nederlandse dossiers te destilleren. Uit de dossiers waar dit wel af te leiden was, blijkt dat er in de meeste gevallen inderdaad sprake is van cannabisteelt in België met als bestemming Nederland. Andersom was in verschillende geanalyseerde Nederlandse dossiers sprake van Nederlandse cannabisteelt met België als eindbestemming, waarvan één dossier betrekking had op België als doorvoerland naar Frankrijk.

De in België geplukte cannabis wordt na de oogst dus naar Nederland geëxporteerd, waar de drugs bewerkt, opgeslagen en gedistribueerd worden.575 Een deel van de cannabis wordt uitgevoerd576 en komt zo ook opnieuw in België terecht.577 Nederland doet immers dienst als een ultiem distributienetwerk voor cannabis die in binnen- en buitenland geteeld wordt. België is dan ook niet het enige land dat zijn cannabisoogst naar Nederland stuurt. Dit is ook het geval voor oogsten uit andere Europese landen, waaronder Spanje.578

Hoewel slechts weinig wetenschappelijk onderzoek bestaat naar de concrete bestemming van de Belgische cannabisoogst in Nederland, blijkt uit eerder onderzoek dat het merendeel verkocht zou worden aan growshops, coffeeshops of tussenhandelaars.579 Coffeeshops zouden cannabis van zowel kleine telers als criminele samenwerkingsverbanden inkopen.580 Hoewel men hierover aan Nederlandse zijde geen concrete cijfers heeft581, wijst een overgroot deel van de interviews met Belgische professionele actoren eveneens in deze richting. Sommige respondenten vermoeden dat een deel van de oogst naar de coffeeshops gaat582, terwijl anderen583 in de gerechtelijke arrondissementen Antwerpen en Limburg dit op basis van onderzoeksgegevens ook effectief kunnen bevestigen.584 In het gerechtelijk arrondissement Antwerpen waren op een bepaald moment zelfs aanwijzingen dat de Belgowiet in de Nederlandse coffeeshops verkocht werd als Nederwiet.585 Ook in Limburgse dossiers worden de targets altijd opnieuw gesignaleerd aan coffeeshops.586 In enkele dossiers van de Nederlandse dossieranalyse werd de rol van enkele Nederlandse coffeeshophouders dan weer benoemd als zijnde leveranciers aan buitenlandse criminele netwerken in plaats van inkopers en betrokkenen bij de illegale cannabisteelt.587

Naast de afzet via coffeeshops, zou de oogst volgens een aantal Nederlandse onderzoeken vooral aan

growshops verkocht worden.588 Telers leggen er bij de aankoop van hun materiaal immers contacten

573 Int-LP-1.

574 Int-FP-11.

575 Dit neemt echter niet weg dat de cannabis soms ook in België gedroogd en geknipt wordt. Int-FP-11; Int-ZWB-2. Zie ook Jansen, 2012, p.34, 43.

576 Int-ZWB-2.

577 Int-LP-1; ANR-14-01.

578 Int-TF-6; -8. Zie ook Theunissen & Vaes, 2016, p.30.

579 Decorte et al., 2014, p.171-172. Zie ook eerder Spapens et al., 2007, p.41; Van der Heijden, 2006, p.43; DGJ/DJP/Drugs, 2008, p.1.

580 Spapens et al., 2007, p.41; Jansen, 2012; Theunissen & Vaes, 2016; Van Camp, 2015; De Ruyver, 2008, p.4.

581 Van der Giessen, van Ooyen-Houben & Moolenaar, 2016.

582 Int-LP-1; -9; -13; -19; Int-FP-15; -34; Int-C-28.

583 Het gaat dan met name om respondenten van de Federale Politie. Leden van de lokale politie kunnen dit vermoeden vaak niet staven met informatie uit gevoerde of lopende onderzoeken, omdat dit de reikwijdte van hun onderzoek te buiten gaat.

584 Int-FPLP-3; Int-FP-4; -11; Int-LP-29. Zie ook het onderzoek van De Ruyver et al., 2016, p.106.

585 Int-FPLP-3.

586 Int-J-14.

587 Dossiers ZWB-10-01; -12-05.

588 Spapens et al., 2007, p.42; Jansen, 2012, p.34; Boerman, Grapendaal, & Mooij, 2008; Wouters et al., 2007; Belackova et al., 2015, p.303; Snippe et al., 2017, p.23.

voor de afname van hun oogst of laten de growshops zelf hun oogst inkopen.589 Het inkopen van cannabisoogsten behoort namelijk tot de full-service van de growshops, waarvan eerder sprake was.590

Studies opperen zelfs dat growshops kosteloos het nodige materiaal aan beginnende cannabistelers aanbieden, en dus een startkapitaal voorzien, indien deze niet in staat zijn om zelf de eerste investeringen te doen. De enige kanttekening hierbij is dat growshops dit materiaal meestal slechts voorzien in ruil voor (een deel van) de eerste oogst van de plantage.591 Growshops gebruiken hun machtspositie als leverancier van materiaal dus om kwekers enigszins te verplichten hun oogst aan hen te verkopen (ook wel de ‘leasingmethode’ genoemd). Als telers dit niet doen, zijn growshops in staat om meer geld te vragen voor het materiaal of zelfs slecht materiaal te leveren.592 Bovendien vermelden vele professionele actoren het fenomeen van de ripdeals door growshops. De plantage van een teler die een beroep doet op de diensten van een growshop wordt in dit geval geript door de shop. Daardoor maakt de teler schulden en bevindt hij zich in de (financiële) wurggreep van de growshop.593

“Wat zie je nu heel vaak: een eerste oogst die ze doen, daar krijgen ze niks voor. De tweede oogst, die dan beter is, dient om de kosten te dekken van [de plantage]. Dan zijn die al x-aantal keren bezig en dan wordt er geript en die sukkelaars, die hebben ondertussen nog geen bal gezien, geen geld gehad. (…) En ook dikwijls is het zo dat de plantjes de eerste keer niet goed zijn. De tweede keer is het dit. De derde keer hebben die een deftige plantage staan en op een morgen komen die daar en is er ingebroken en is alles weg. (…) Dan is het gewoon de organisatie uit Nederland die gaat binnenvallen en dan moeten ze die [teler] niet betalen.”594

Hoewel growshops dus een belangrijke rol zouden spelen in de verdere verdeling van cannabis in binnen- en buitenland, konden enkel respondenten uit het gerechtelijk arrondissement Limburg op basis van onderzoek en zachte informatie met zekerheid zeggen dat de oogst van Belgische cannabisplantages in deze shops terechtkwam.595 Niettemin wordt de sleutelrol van growshops bevestigd in de Nederlandse dossieranalyse. In een van de dossiers werd de rol van growshops geïdentificeerd als zijnde een afzetmarkt voor in België geteelde cannabis. In dit dossier betrof het een criminele organisatie waarbij in totaal ongeveer 1200 planten en 3000 stekken werden aangetroffen. Deze organisatie verkocht de oogst aan een growshop in Heerlen.596 Dit bevestigt het vermoeden dat de growshops, net als de coffeeshops, vooral gebruikt worden voor de afzet van de oogst van professionele plantages, en dus van grote hoeveelheden.597

“Iedereen weet goed dat in drie-vierde van de gevallen de plantage gefinancierd is door Nederlanders die de eerste oogst betalen.”598

Indien de growshops zelf instaan voor de afname van de oogst, zou deze enerzijds bestemd zijn voor de bevoorrading van coffeeshops en anderzijds voor de doorverkoop aan tussenhandelaren (zogenaamde brokers).599 Deze tussenhandelaren kweken zelf geen cannabis, maar handelen er enkel in.600 Zo had een van de geanalyseerde Nederlandse dossiers betrekking op een growshop van waaruit cannabis verkocht werd aan de Belgische en/of Franse afzetmarkt.601 Echter, de afname door tussenhandelaren kan ook rechtstreeks van de kwekers plaatsvinden, zonder enige inmenging van de

589 Smet et al., 2013, p.118; Spapens & Fijnaut, 2005.

590 Maalsté, 2002, p.12, 16-17.

591 Int-LP-16; -29. Zie ook Belackova et al., 2014, p303; Boerman et al., 2008; Wouters et al., 2007; Maalsté, 2002, p.16-17; Jansen, 2012, p.34.

592 Decorte et al., 2014, p.172.

593 Int-LP-9; -19; Int-FP-11.

594 Int-FP-11.

595 Int-LP-29. Zie ook Spapens et al., 2007, p.42; Jansen, 2012, p.34.

596 Dossier NL-LI-14-07. 597 Int-FP-11. 598 Int-C-28. 599 Maalsté, 2002, p.12, 16-17. 600 Snippe et al., 2017, p.71. 601 Dossier ZWB-13-14.

growshops.602 Respondenten in Vlaanderen en Wallonië beweren immers dat, naast de coffeeshops, de helft van de oogst van Belgische cannabisplantages mogelijks in het illegale circuit in Nederland terechtkomt.603 De tussenhandelaren die zich op deze illegale markt bevinden, spelen een belangrijke rol in het verbinden van criminele organisaties en beschikken dan ook over de nodige contacten om de oogst in binnen- en buitenland af te zetten.604

Uiteindelijk zijn respondenten van de federale politie van mening dat de afzetmarkt toch enigszins

divers is, ondanks de grootschalige uitvoer van cannabis naar Nederland en de wederinvoer ervan naar

België.605 Zoals opgemerkt in een dossier van het gerechtelijk arrondissement Luik606, worden Belgische cannabisoogsten ook uitgevoerd naar Duitsland, Scandinavië en Engeland.607 Deze bestemmingen zouden gelinkt zijn aan de aanwezige familiebanden in deze landen.608 Cannabis zou zelfs gebruikt worden als ruilmiddel en uitgevoerd worden naar Oosterse landen, terwijl precursoren voor de aanmaak van synthetische drugs in de omgekeerde richting naar het Westen komen.609 Criminele organisaties zijn er zich dan ook terdege van bewust dat Nederwiet of Belgowiet garant staan voor goede kwaliteit en buiten dit ten volle uit als kwaliteitslabel.610 Daardoor is men onder andere in Engeland vragende partij om cannabis van de Lage Landen in te voeren. Bovendien is men in deze landen ook bereid om voor dit merk, dat beter verkoopt, meer te betalen.611