6.11.1
Inleiding
De oorzaak van ‘verfijning’ in Crocus (= het vervroegd afsterven en niet meer produceren van leverbare knollen) is ondanks voorgaand onderzoek nog steeds niet bekend. Een aantal oorzaken kunnen door dit onderzoek wel zo goed als zeker worden uitgesloten.
Plantgoedbeheer en bewaartemperatuur zijn niet van invloed op verfijning. Er zijn geen bijzondere virussen of fytoplasma (mycoplasma) aangetroffen. Twee proeven waarbij is onderzocht of verfijning zich als een ziekte kan verspreiden leverde het beeld op dat dit niet het geval is. Na één jaar telen werden de gezonde knollen in de ene proef voor 55 tot 85% ziek en in de andere proef voor 20 tot 25%.
Hoewel een ziekteverwekker niet volledig kan worden uitgesloten zijn er toch ook wel aanwijzingen dat een gebrek aan een (micro-) element wellicht een rol kan spelen.
In deze proef is dit aspect voor het eerst onderzocht.
6.11.2
Materiaal en methode
Materiaal : Crocus chrysanthus ‘Dorothy’, aankoop, maat 7/8 Crocus chrysanthus ‘Dorothy’, verfijnd, maat 5/7 Crocus chrysanthus ‘Blue Pearl’, verfijnd maat 5/7 Ontvangst materiaal : 3 augustus 2001
Knolontsmetting na ontvangst : 15 min. in 0,5% formaline
Bewaring in 2001 : 20°C (alleen de gezonde, aankoop knollen, apart van andere Crocus) 23°C (verfijnde partijen)
Plantdatum : 26 september 2001
Rooidatum : 25 juni 2002
De gezonde ‘Dorothy’ is steeds bij dezelfde kweker betrokken die geen verfijning heeft. De verfijnde ‘Dorothy’ wordt al 4 jaar in Lisse geteeld en is na 3 jaren volledig verfijnd. Daarnaast is een verfijnde partij ‘Blue Pearl’ verkregen. De kweker bij wie de partij ‘Blue Pearl’ afkomstig was, was van mening dat de partij nog steeds goed was omdat er voldoende leverbare knollen uit groeiden.
Bij aanvang van de teelt was de hoeveel K en P in de grond goed. Tijdens de teelt is stikstof gegevens volgens NBS (stikstofbijmestsysteem).
Behandelingen in 2001 – 2002
beh. toevoeging partij
1 niet Dorothy (om en om regel gezond en verfijnd) 2 4 maal spuiten Wuxal Dorothy (om en om regel gezond en verfijnd) 3 2 maal spuiten Borax Dorothy (om en om regel gezond en verfijnd) 4 dompelen in Fe Dorothy (om en om regel gezond en verfijnd) 5 2 maal spuiten Cu Dorothy (om en om regel gezond en verfijnd)
6 niet Blue Pearl verfijnd
7 4 maal spuiten Wuxal Blue Pearl verfijnd 8 2 maal spuiten Borax Blue Pearl verfijnd 9 dompelen in Fe Blue Pearl verfijnd 10 2 maal spuiten Cu Blue Pearl verfijnd
• Wuxal = Wuxal microplant. Dit product bevat veel sporenelementen in vrij hoge concentraties: N = 5%, K2O = 10%, MgO = 3%, B = 0,3%, Cu = 0,5%, Fe = 1%, Mn = 1,5%, Mo = 0,01%, Zn = 1%.
• Borax spuiten (11,3% B) met 1,5 kg/ha in 500 l water.
• Fe knol dompelen voor het planten = Fersoil 42 g/l (3,2% Fe), dompelen in 0,5 g Fe/l • Cu spuiten Fertichel koper (5% Cu, 50 g Cu/l) = 1 l/ha in 500 l water
6.11.3
Proefresultaten
Op 8 februari 2002 is het stro eraf gegaan. Vanaf 12 februari begon de bloei.
Data spuiten:
Na de bloei is begonnen met spuiten van de meststoffen over het blad. 14 maart: Wuxal, B en Cu. Droog, af en toe zon, vrij harde wind (6 Bft). 27 maart: Wuxal, B en Cu. Droog, zon met sluierbewolking, wind 3 á 4 Bft. 10 april: Wuxal. Droog, zon, wind 4 Bft.
Op 24 april is het gewas niet nog een keer met Wuxal gespoten (zoals de bedoeling was) omdat het gewas al behoorlijk begon af te sterven.
De verfijnde partijen kregen in de loop van april gele bladpunten. Later die maand werden de bladeren helemaal geel. Het gewas stierf eerder af dan de gezonde aankooppartij.
Na het verwerken van de knollen (tellen, wegen, sorteren) bleek dat er alleen partij verschillen waren. De bemestingsbehandelingen waren niet van invloed op de groei in dit seizoen (tabel 66). Hoe er slechts sporenelementen zijn toegediend is dit verrassend te noemen. Er werden toch wel enige groeiverschillen verwacht.
Het totale oogstgewicht van de gezonde ‘Dorothy’ was groter dan van de andere partijen. Het totale gewicht van de verfijnde ‘Blue Pearl’ was groter dan van de verfijnde ‘Dorothy’.
In de partij ‘Dorothy’ -verfijnd zijn de meeste verfijnde knollen gevonden, in de verfijnde partij ‘Blue Pearl’ minder en in de partij ‘Dorothy’ -gezond bijna geen.
De gezonde ‘Dorothy’ gaf de meeste knollen, de verfijnde ‘Blue Pearl’ minder en de verfijnde ‘Dorothy’ veruit het kleinste aantal knollen. Als wordt bedacht dat er 200 knollen per veldje zijn geplant is in tabel 66 te zien dat bij de gezonde ‘Dorothy’ ruim tweemaal zoveel knollen zijn geoogst t.o.v. geplant, bij ‘Blue Pearl’ 1,75 meer knollen geoogst dan geplant en bij ‘Dorothy’ verfijnd 1,25 meer geoogst dan geplant dwz bijna net zoveel geoogst als geplant.
Bij het gewicht per knol was te zien dat ‘Dorothy’ gezond veruit de zwaarste knollen gaf. ‘Blue Pearl’ verfijnd gaf zwaardere knollen dan ‘Dorothy’ verfijnd.
Tabel 66. Totaal gewicht gezonde knollen (g), aantal verfijnde knollen, totaal aantal gezonde knollen, gewicht per gezonde knol (g) en de vermeerderingsfactor gemiddeld per partij.
Partij Tot. gewicht aantal ziek tot aantal gew/knol verm. factor
‘Dorothy’ -gezond 3381 0.7 474 7.14 2.37
‘Dorothy’ -verfijnd 660 14.2 251 2.63 1.25
‘Blue Pearl’ -verfijnd 1096 10.1 351 3.11 1.75
LSD 113.9 2.94 14.9 0.23
6.11.3.1 Maatverdeling
De verschillen die hiervoor zijn genoemd leidde tot vergelijkbare verschillen bij de maatverdeling. Alleen de partij was van invloed op het aantal geoogste knollen per maat.
In tabel 67 is te zien dat ‘Dorothy’ gezond meer knollen maat 7/8, 8/9, 9/10 en 10/+ produceerden dan de twee verfijnde partijen.
‘Dorothy’ -gezond en ‘Blue Pearl’ -verfijnd gaven meer 6/7 dan ‘Dorothy’ -verfijnd. ‘Blue Pearl’ -verfijnd gaf meer 5/6 dan ‘Dorothy’ -gezond en ‘Dorothy’ -verfijnd.
‘Blue Pearl’ -verfijnd en ‘Dorothy’ -verfijnd gaven meer knollen 4/5 dan ‘Dorothy’ -gezond.
‘Dorothy’ -verfijnd gaf de meeste <4, ‘Blue Pearl’ -verfijnd minder en ‘Dorothy ‘-gezond het kleinste aantal <4.
Tabel 67. Aantal geoogste knollen per maat gemiddeld per partij.
Partij <4 4/5 5/6 6/7 7/8 8/9 9/10 10/+
‘Dorothy’ -gezond 8 39 59 63 169 109 24 2
‘Dorothy’ -verfijnd 49 95 58 19 20 8 2 0
‘Blue Pearl’ -verfijnd 18 95 162 63 13 0 0 0
LSD 3.4 7.4 8.0 7.8 7.3 9.2 3.5 0.6
6.11.4
Samenvatting proefresultaten
• De verfijnde partijen gedroegen zich als verfijnde partijen, dwz in de loop van april lieten ze gele bladpunten zien waarna het blad steeds geler werd. De planten stierven eerder af dan de gezonde ‘Dorothy’ knollen.
De knoldompeling in Fe of bespuiting met de verschillende elementen waren daarop niet van invloed. Indien verfijning veroorzaakt zou zijn door een gebrek aan een element was verwacht dat dit wellicht al direct het eerste jaar zichtbaar zou zijn. De knollen worden nu nog een jaar doorgeteeld waarin ze wederom dezelfde bemestingsbehandeling krijgen.
• Op basis van de oogstgegevens ziet de partij ‘Dorothy’ -gezond er goed uit en is de partij ‘Blue Pearl’ beter (betere groei, meer knollen in wat grotere maten maar géén knollen in de allergrootste maten) dan ‘Dorothy’ -verfijnd.
• Nateelt/doorteelt van de proef moet aangeven of aanwezigheid of juist afwezigheid van een element de oorzaak is van verfijning (paragraaf 6.12).