Criminaliteit: politieregio’s en stedelijkheid

4.3.1 Politieregio’s

Er is een groot verschil in criminaliteitsniveau tussen de verschillende politiere-gio’s. De regio’s in de randstad met grote steden hebben een hoger criminali-teitsniveau dan de overige regio’s (zie figuur 4.11). De regio

Amsterdam-Amstelland is met 19.812 per 100.000 inwoners van 12-79 jaar veruit de koploper, op afstand gevolgd door Utrecht met 13.928. De regio’s met relatief de minste misdrijven zijn Noord- en Oost-Gelderland, Drenthe en Twente, elk met 7 duizend of minder misdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 *1.000

doorrijden na/verlaten plaats ongeval rijden onder invloed

overige verkeersmisdrijven Figuur 4.10 Geregistreerde verkeersmisdrijven, naar type, 1995-2001

Voor de corresponderende cijfers, zie tabel 4.6a (bijlage 4). Bron: CBS

1 Groningen 2 Friesland 3 Drenthe 4 IJselland 5 Twente 6 Noord- en Oost-Gelderland 7 Gelderland-Midden 8 Gelderland-Zuid 9 Utrecht 10 Noord-Holland-Noord 11 Zaanstreek-Waterland 12 Kennemerland 13 Amsterdam-Amstelland 14 Gooi en Vechtstreek 15 Haaglanden 16 Hollands Midden 17 Rotterdam-Rijnmond 18 Zuid-Holland-Zuid 19 Zeeland 20 Midden-en West-Brabant 21 Brabant-Noord 22 Brabant-Zuid-Oost 23 Limburg-Noord 24 Limburg-Zuid 25 Flevoland 14.000-20.000 12.000-14.000 10.000-12.000 8.000-10.000 6.000-8.000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 12 14 15 16 17 ₁₈ 19 20 21 22 23 25 24

Figuur 4.11 Geregistreerde criminaliteit per 100.000 inwoners van 12-79 jaar, naar politieregio, 2001

Voor de corresponderende cijfers, zie tabel 4.9 (bijlage 4); tabellen 4.10-4.13 geven de cijfers per misdrijfcategorie.

Bron: CBS

Geweldsmisdrijven

In 2001 is Amsterdam-Amstelland met 1.821 misdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar de regio met veruit de meeste geweldsdelicten. De nummers twee en drie van de regio’s, Rotterdam-Rijnmond en Haaglanden, blijven daar met 1.070 en 1.008 geweldsmisdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar beduidend bij achter. De regio Twente heeft relatief de minste geweldsmisdrij-ven.

Over de periode 1995-2001 is de geregistreerde geweldscriminaliteit in Neder-land per 100.000 inwoners van 12-79 jaar met 57% gestegen. Tot de regio’s die relatief sterker zijn gestegen behoren Friesland, Drenthe, Haaglanden, Hollands

Midden en de regio’s in de provincie Noord-Brabant. In de regio Utrecht is de geregistreerde geweldscriminaliteit per 100.000 inwoners het minst gestegen.

Vermogensmisdrijven

In 2001 is Amsterdam-Amstelland met 14.073 misdrijven de regio met veruit de meeste vermogensdelicten per 100.000 inwoners van 12-79 jaar. De nummer twee van de regio’s, Utrecht, heeft er met 10.500 beduidend minder. Zeeland heeft relatief de minste vermogensdelicten.

Over de periode 1995-2001 is de vermogenscriminaliteit in Nederland per 100.000 inwoners van 12-79 jaar met 1,5% gestegen. De regio’s die het sterkst stijgen zijn Friesland, Drenthe en Gelderland-Zuid.

Vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde en het gezag

In 2001 is Flevoland met 2.049 misdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar de regio met veruit de meeste vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde en gezag. De nummers twee en drie van de regio’s, Amsterdam-Amstelland en Limburg-Zuid, hebben er met 1.863 en 1.748 minder. In Limburg-Noord en Twente komen deze delicten relatief het minst voor.

Over de periode 1995-2001 zijn de vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde in Nederland per 100.000 inwoners van 12-79 jaar met 27% gestegen. De regio’s die het sterkst stijgen, zijn Amsterdam-Amstelland en Friesland. De regio Gelderland-Zuid is de enige regio die een daling laat zien, van 37%.

Verkeersmisdrijven

In 2001 is Amsterdam-Amstelland met 1.485 misdrijven de regio met veruit de meeste verkeersdelicten per 100.000 inwoners van 12-79 jaar. De regio’s Rotter-dam-Rijnmond, Kennemerland en Limburg-Zuid volgen met respectievelijk 1.197, 1.161 en 1.136. Drenthe en IJsselland hebben relatief de minste verkeersmisdrijven. Over de periode 1995-2001 is de geregistreerde verkeerscriminaliteit in Nederland per 100.000 inwoners van 12-79 jaar met 37% gestegen. De regio’s die het sterkst stijgen, zijn Gelderland-Zuid, Amsterdam-Amstelland, Friesland en Flevoland. De regio’s IJsselland, Noord-Holland-Noord, Zeeland en Kennemerland zijn de regio’s die een daling laten zien.

4.3.2 Stedelijkheid

De mate van ‘stedelijkheid’, de concentratie van het aantal adressen op een bepaalde oppervlakte, is een betere indicator voor criminaliteit dan het inwonertal van de stad (CBS, o.a. 2000).

Er bestaat een samenhang tussen de mate van stedelijkheid van een gemeente en het aantal geregistreerde misdrijven: hoe hoger de mate van stedelijkheid, hoe meer misdrijven. Om de verschillende stedelijkheidsgroepen goed te kunnen vergelijken, wordt gekeken naar het aantal misdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar (zie figuur 4.12).

meeste misdrijven. De sterk stedelijke gemeenten hebben 123, de matig stede-lijke 92, de weinig stedestede-lijke 63 en de niet-stedestede-lijke gemeenten 47 misdrijven per 1.000 inwoners van 12-79 jaar.

In de periode 1995-2001 zijn de misdrijven per hoofd van de bevolking in de (zeer) sterk stedelijke gemeenten met 5-6% gestegen en in de overige gemeenten bijna gelijk gebleven of zelfs iets gedaald.

Geweldsmisdrijven

Ook wanneer we ons tot de geweldsmisdrijven beperken, gaat de relatie tussen de stedelijkheid van een gemeente en het aantal geregistreerde misdrijven op: hoe hoger de mate van stedelijkheid, hoe meer geweld. De zeer sterk stedelijke gemeenten hebben in 2001 met 15 per 1.000 inwoners fors meer geweldsmisdrij-ven dan de overige gemeenten.

In de periode 1995-2001 is het aantal geweldsmisdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar in de weinig en niet-stedelijke gemeenten, met respectievelijk 60 en 82%, sterker gestegen dan de overige drie categorieën. Hoge niveaus van geweldscriminaliteit zijn echter nog steeds voorbehouden aan gebieden met een sterke of zeer sterke mate van stedelijkheid.

Vermogensmisdrijven

Ook voor vermogensmisdrijven geldt: hoe hoger de mate van stedelijkheid, hoe meer vermogensmisdrijven. De zeer sterk stedelijke gemeenten hebben in 2001 met 129 per 1.000 inwoners meer vermogensmisdrijven dan de overige gemeen-ten. In de periode 1995-2001 is het aantal vermogensmisdrijven per 100.000

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 zeer sterk sterk matig weinig niet

Figuur 4.12 Geregistreerde criminaliteit per 100.000 inwoners van 12-79 jaar, naar stedelijkheid*, 1995-2001

* Stedelijkheid van een gemeente: op basis van aantal adressen per oppervlakte-eenheid. Voor de corresponderende cijfers, zie tabel 4.14 (bijlage 4).

inwoners van 12-79 jaar met 1,5% gedaald. Deze daling was het sterkst in de weinig en matig stedelijke gemeenten (12-13%). Alleen de zeer sterk stedelijke gemeenten daalden niet (4% stijging).

Vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde en het gezag

De relatie tussen de stedelijkheid van een gemeente en het aantal geregistreerde vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde laat een ander beeld zien dan bij de gewelds- en vermogensmisdrijven. De matig, sterk en zeer sterk stede-lijke gemeenten hebben in 2001, met 17 per 1.000 inwoners, een vrijwel gelijk aantal vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde. De weinig en niet-stedelijke gemeenten volgen met respectievelijk 12 en 9 op de 1.000 inwoners. In de periode 1995-2001 is het aantal vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde per 100.000 inwoners van 12-79 jaar het sterkst gestegen in de niet-stedelijke gemeenten (34%) en in de zeer sterk stedelijke gemeenten (29%). In de sterk stedelijke gemeenten was de toename het geringst (12%).

Verkeersmisdrijven

De zeer sterk stedelijke gemeenten hebben in 2001 met 13 op de 1.000 inwoners de meeste verkeersmisdrijven. In de periode 1995-2001 is in deze gemeenten het aantal verkeersmisdrijven per 100.000 inwoners van 12-79 jaar met 54% geste-gen, in de overige met 20 tot 25%.