Conclusie Leeuwarden

Na het lezen van de diverse beleidsdocumenten van gemeente Leeuwarden en het gesprek met Lisa van Hijum, is een duidelijk beeld van het cultuurbeleid voor kunst in de openbare ruimte en de evaluatie hiervan geschetst. Van belang voor dit onderzoek zijn vooral de waarden en functies die er door de gemeente Leeuwarden aan kunst in de openbare ruimte worden verbonden en de uitvoering van de evaluatie van het beleid. De waarden zijn te vinden in de verschillende beleidsdocumenten. Het gesprek met Lisa van Hijum heeft echter een

duidelijker beeld gegeven van de waarden en ook de functies die er aan kunst in de openbare ruimte worden verbonden.

In het beleid komen vooral de wereld van de inspiratie en de civiele wereld naar voren. Er wordt echter vooral veel belang gehecht aan de mogelijke invloed van kunst in de openbare ruimte op de identiteit van de stad, een waarde uit de wereld van de faam (Interview L. van Hijum 18 juni 2014)(Tabel 4.2). De overige waarden zijn afkomstig uit de wereld van de inspiratie, de civiele wereld, de marktwereld en de industriële wereld. Opvallend is dat de domestieke wereld en de projectstad niet aanwezig zijn. Belangrijke waarden waar kunst volgens de gemeente invloed op kan hebben in de stad zijn de visuele kwaliteit van de stad, de verbetering van de fysieke omgeving, de aantrekkingskracht voor onder meer toerisme en de

~ 95 ~

landelijke of internationale bekendheid. De kunstprojecten die er binnen de gemeente worden opgezet, zouden ook werkgelegenheid creëren. Zo vindt de gemeente het belangrijk om zoveel mogelijk lokale partijen bij de projecten te betrekken. Duurzaamheid is vooral belangrijk in verband met het beheer en het onderhoud van de kunstwerken, aangezien het budget hiervoor beperkt is. Zo wordt er onder meer gelet op het gebruik van LED-verlichting en materialen als roestvrijstaal. Ook de sociale waarden, zoals de mogelijke invloed op cohesie en gemeenschapsontwikkeling zijn belangrijk. Verkeersveiligheid is echter ook een belangrijk punt, kunstwerken mogen niet afleiden van verkeerssituaties en moeten daarom inspelen op drukke of gevaarlijke situaties. Een belangrijk punt is dat het belang van de verschillende waarden, verschilt per situatie. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een project in de buurt van het verkeer, staat de verkeersveiligheid hoog in het vaandel, wanneer het echter een project in een wijk betreft, staat bijvoorbeeld de invloed op de

gemeenschapsontwikkeling centraal. De diverse waarden kunnen daarom ook als randvoorwaarden worden gezien voor kunstprojecten in het algemeen.

Tabel 4.2: Waarden beleid voor kunst in de openbare ruimte van de gemeente Leeuwarden in rangorde (Interview L. van Hijum 18 juni 2014).

Evaluatie van het cultuurbeleid voor beeldende kunst en vormgeving vindt bij de gemeente Leeuwarden ex post, na elke beleidsperiode plaats. In de evaluatie van het cultuurbeleid is ook een brede evaluatie van het beleid voor kunst in de openbare ruimte opgenomen. Er is vooral sprake van evaluatie van het proces, waarbij meer gekeken wordt naar het proces van

~ 96 ~

het plaatsen van kunst in de openbare ruimte dan naar de waarden die het ook daadwerkelijk uitdraagt. In dit proces wordt door de gemeente Leeuwarden zeer veel aandacht besteed aan de artistieke kwaliteit en de duurzaamheid van de kunstwerken. Omdat er meer aandacht wordt besteed aan het proces, is niet duidelijk welke maatschappelijke waarden teweeg worden gebracht door het plaatsen van de kunst. Er worden dan ook geen specifieke meetmethoden gebruikt om deze waarden aan te tonen. Alhoewel de gemeente wel veel belang hecht aan diverse hierboven genoemde waarden van kunst in de openbare ruimte, lijken deze niet belangrijk genoeg om ook daadwerkelijk te evalueren. Het succes van het gevoerde beleid is dan ook niet goed aan te tonen. De gemeente doet echter wel bepaalde aannames over de waarden en de werking van het beleid, onder meer aan de hand van binnengekomen of uitgebleven positieve of negatieve reacties, het uitblijven van vandalisme en het aantal uitgevoerde kunstprojecten. Zo wordt ook gezegd dat de zichtbaarheid van de collectie verbeterd is, omdat er een speciale website is opgezet. Maar zonder duidelijk onderzoek naar de hoeveelheid raadplegingen van de site, is geen duidelijk oordeel te geven van de zichtbaarheid.

De gemeente geeft zelf echter ook aan dat een meer specifiekere evaluatie wellicht in de toekomst zou kunnen plaatsvinden (Interview L. van Hijum 18 juni 2014). Een methode om diverse vooral sociale waarden te kunnen meten, zou volgens hun een stadsenquête of

gemeentelijke enquête kunnen zijn. Op deze manier kan het onderzoek breed uitgezet worden en kan er een representatief beeld worden gegeven van de mening van de bewoners van de gemeente. Deze onderzoeken zouden gedaan kunnen worden door culturele instellingen, scholen of door de overheid zelf. Ook zouden de economische effecten van het beleid gemeten kunnen worden, zoals de effecten op de lokale economie en het bestaan van een creatieve klasse. De esthetische waarden zouden beter gemeten kunnen worden door

bijvoorbeeld experts uit een onafhankelijke commissie, of aan de hand van kritiek uit de pers of prijzen uitgereikt door vakjury’s. Dit zou onder meer vanuit de overheid of vanuit culturele instellingen kunnen worden gemeten.

Het specifieke beleid voor kunst in de openbare ruimte is echter nog niet lang van toepassing, waardoor de diverse evaluatie mogelijkheden waarschijnlijk nog niet grondig onderzocht zijn. De huidige evaluatie is ook geen geschikte evaluatie om de werking van het beleid voor kunst in de openbare ruimte aan te tonen. De aan kunst in de openbare ruimte verbonden waarden worden niet of nauwelijks gemeten. Een onderzoek naar de mogelijkheden voor een betere

~ 97 ~

evaluatie zou voor de gemeente Leeuwarden in de toekomst een grote aanvulling kunnen zijn op de al aanwezige wijze van evaluatie.