Bronmateriaal Operación Puerto

De zaak tegen de Spaanse dopingdokter Eufemiano Fuentes en diens clientèle, beter bekend als Operación Puerto, loopt zo ongeveer van 2006 tot en met 2013 waarbij er steeds in fases meer nieuws aan het licht kwam. De zaak bestaat voor een groot deel uit losse fragmenten, waarbij steeds iets meer duidelijk wordt over de omvang en ontwikkelingen in het schandaal. Een aantal van deze fragmenten zijn geselecteerd om bij de analyse uiteindelijk een goed beeld te kunnen krijgen van de gehele zaak. Het is de grootste Spaanse dopingaffaire ooit en mogelijk de grootste dopingzaak ooit in de sportwereld. Behalve wielrenners zijn er volgens Fuentes zelf ook voetballers, tennissers, atleten en

178

NPO Geschiedenis, Nederlandse dopingschandalen: De affaire Sjeng Collard en de ‘bedorven kip’ van PDM,

NPO Geschiedenis, 12 oktober, 2012. http://www.geschiedenis24.nl/nieuws/2012/oktober/Nederlandse-dopingschandalen.html (geraadpleegd: 08-09-2013)

179

Giles Tremlett, Operation Puerto doctor admits footballers came to his clinic, The Guardian, 29 januari, 2013. http://www.theguardian.com/sport/2013/jan/29/operation-puerto-doctor-footballers-fuentes

Pagina | 63 boksers betrokken in het dopingschandaal. Ondanks dat Fuentes zelf bereid is om de namen van zijn cliënten bekend te maken, komen door beslissingen van de Spaanse rechters in deze zaak de details niet naar buiten.¹⁸⁰

Fuentes zou bereid zijn de zwaktes van dopingcontroles te onthullen en het dopinggebruik bij grote winnaars in andere sporten aan het licht brengen. Waaronder naar eigen zeggen spele rs van winnaars van de Champions League en gevierde marathonlopers. Bovendien zou hij eerder gebruik van prestatiebevorderende middelen door sporters in Spanje willen onthullen, maar zover komt het uiteindelijk niet.¹⁸¹

Eigenlijk begint Operación Puerto al in 2004 als wielrenner Jesús Manzano wordt geschorst vanwege dopinggebruik. De coureur doet een boekje open over bloeddoping in het peloton en tipt de Spaanse politie dat zij maar eens onderzoek moet doen naar dokter Eufemiano Fuentes. De grootschalige dopingzaak komt uiteindelijk in mei 2006 daadwerkelijk aan het licht. Zo’n anderhalve maand voor de start van de Tour de France van dat jaar. Hoewel de Spaanse politie eerder al een dopinglaboratorium ontdekte in een appartement in Madrid, worden pas in mei de eerste verdachten opgepakt. Behalve dokter Fuentes worden ook Manolo Saiz, ploegleider van de grote Spaanse wielerploeg Liberty Seguros en Ignacio Labata, ploegleider van Communidad Valenciana gearresteerd.¹⁸² Er gaat een schok door de wielerwereld als de namen van mogelijke betrokkenen naar buitenkomen. Grote kanshebbers voor de eindzege in de Ronde van Frankrijk, Jan Ullrich, Ivan Basso en Francisco Mancebo, wordt uiteindelijk de start ontzegd. Evenals Ullrichs meesterknecht Oscar Sevilla.

Eerder al heeft de organisatie van de Tour dan besloten om de aan Communidad Valenciana toegekende wildcard in te trekken. De organisatoren willen ook Liberty Seguros weigeren. De Spaanse hoofdsponsor trekt zich terug, maar Manolo Saiz vindt in enkele Kazakse staatsbedrijven nieuwe geldschieters en de ploeg gaat verder onder de naam van de hoofdstad van dat Kazakstan, Astana. Via de rechter dwingt de ploeg startrecht af in de Ronde van Frankrijk, maar uiteindelijk neemt de ploeg niet deel. Daags voor de Tour komen weer nieuwe namen in het dopingschandaal naar boven en uiteindelijk kan Astana niet voldoende renners zonder beschadigd blazoen opstellen.

Rond de start van de Tour de France is er veel aandacht voor de zaak, omdat het wielrennen dan toch al in de spotlights staat is dit een goed moment om te beginnen met het eerste deel van de

180

Giles Tremlett, Spanish doping doctor ready to reveal role in major sports, The Guardian, 10 mei, 2013.

http://www.theguardian.com/sport/2013/may/10/spanish-doping-doctor-reveal-sports (geraadpleegd: 22-10-2013)

181

Tremlett, Spanish doping doctor ready to reveal role in major sports, The Guardian.

182

Martijn Verburg, Chronologie van een dopingaffaire, Algemeen Dagblad, 30 juni, 2006.

http://www.ad.nl/ad/nl/1018/Wi elrennen/article/detail/2320901/2006/06/30/Chronologie-van-een-dopingaffaire.dhtml (geraadpleegd: 21-10-2013)

Pagina | 64 analyse. De periode die geanalyseerd wordt, is een periode van zes dagen, waarin er een bom wordt gegooid onder de start van de Ronde van Frankrijk. De analyse loopt van 27 juni tot en met 2 juli 2006, omdat op 1 juli de start van de Ronde van Frankrijk is, kan van die dag extra materiaal worden geanalyseerd omdat dan ook het NOS Tourjournaal wordt uitgezonden.

Maar het drama voor de start van de Ronde van Frankrijk blijkt slechts het topje van de ijsberg. De zaak is ingewikkeld doordat de Spaanse justitie de zaak een paar keer heeft gesloten en heropend. De eerste echte ontwikkelingen in de zaak zijn in oktober 2006, daarna volgen eind november van dat jaar en begin december een hoop verklaringen en eerste uitspraken. In maart 2007 wordt de zaak dan voor het eerst gesloten zonder dat er echt uitspraken zijn gedaan, maar in mei van dat jaar komt er een hoop nieuw bewijs boven tafel. Daarom is er gekozen om de periode van 7 mei tot en met 12 mei 2007 ook op te nemen in de analyse, omdat er juist in die periode weer veel over de zaak bericht is, mede omdat Ivan Basso dan een bekentenis aflegt en de zaak weer wordt heropend.

Steeds meer namen komen naar buiten en steeds meer renners en ploegen worden verdacht van betrokkenheid in dit dopingschandaal. Ivan Basso, Michele Scarponi en Jörg Jaksche bekennen. Uiteindelijk doet Jan Ullrich hetzelfde, maar pas jaren later, in 2012. Alejandro Valverde wordt veelvuldig genoemd in de zaak, maar pas in mei 2010 geschorst. De Spanjaard moet de seizoenen van 2010 (met terugwerkende kracht vanaf januari) en 2011 verplicht aan zich voorbij laten gaan.¹⁸³

Alejandro Valverde is begin 2009 in opspraak geraakt en de Spaanse dopingautoriteit wil toegang tot de bloedzakken die bij Fuentes zijn gevonden. Daardoor is er in februari van dat jaar veel aandacht voor de zaak en dat wordt dan ook in dit onderzoek meegenomen en wel de periode van 11 tot en met 20 februari. Daar wordt 24, of in het geval van De Telegraaf 25, februari nog aan toegevoegd, omdat op die dag het verhaal over de bloedzakken in de media komt.

In januari 2013 wordt in Spanje de start gemaakt met een strafzaak tegen Fuentes. Deze begint op 28 januari en duurt tot 15 maart, maar er is niet heel veel nieuws te melden. De arts wil volledige openheid van zaken geven en de namen van al zijn cliënten bekend maken, maar de Spaanse rechter is van mening dat de namenlijst en de bijbehorende bloedzakken vernietigd moeten worden.

Op 30 april 2013 is Fuentes veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf voor het in gevaar brengen van de gezondheid van zijn cliënten. Daarmee is de zaak overigens nog niet afgelopen, want onder meer het internationaal antidopingagentschap (WADA), de internationale wielerunie (UCI), de

183

Redactie De Telegraaf, UCI: Tevreden met schorsing Valverde, De Telegraaf, 31 mei, 2010.

Pagina | 65 Spaanse dopingautoriteit (AEA) en ook de openbaar aanklager gingen in hoger beroep. ¹⁸⁴ Met name vanwege het vonnis om de bloedzakken en de corresponderende namenlijst te vernietigen.¹⁸⁵ Pas in juni 2016 kwam daar duidelijkheid over, al zal dat weinig schokkende gevolgen hebben.¹⁸⁶

Van 29 april tot en met 4 mei is er veel gezegd en geschreven over Operación Puerto en de verwachting is dan ook, dat er in die week veel te analyseren valt voor dit onderzoek. Zowel in de uitzendingen van de NOS als in de artikelen van De Telegraaf wordt voldoende aandacht besteed aan de zaak.

Door dus drie periodes van zes dagen te nemen in respectievelijk juni/juli 2006, mei 2007 en april/mei 2013, plus de wat langere periode in 2009, hoop ik een zo compleet mogelijk beeld van deze zaak te kunnen geven in de analyse. Het is goed mogelijk dat bij de analyse blijkt dat niet op elk van deze dagen er in de media aandacht is besteed aan deze zaak. Mocht na de analyse blijken dat er niet voldoende materiaal voor handen is in de gekozen sample dan zal deze alsnog uitgebreid worden. In tabel 1 is schematisch weergegeven welke dagen onderzocht worden.

Onderwerp Begindatum Einddatum Aantal Dagen

Ophef rond start Tour de France 27 juni 2006 2 juli 2006 6

Nieuw Bewijs en heropening 7 mei 2007 12 mei 2007 6

Valverde in opspraak 11 februari 2009 20 februari 2009 (+24/02) 11

Uitspraak Spaanse rechter 29 april 2013 4 mei 2013 6

TOTAAL: 29

Tabel 1: Data analyse Operación Puerto