4 E-commerce in cijfers
4.3 België
4.3.1 Barometer van de informatiemaatschappij 2016
De FOD Economie van de federale overheid brengt jaarlijks de barometer van de informatiemaatschappij161 uit. In 2016 maakt de barometer deel uit van het plan “Digital Belgium” (zie boven). Volgens het plan moet België drie grote doelstellingen behalen voor 2020:
De digitale top-drie halen van de Europese Digital Economy and Society Index 1.000 nieuwe start-ups moeten het levenslicht zien
De digitale omslag moet 50.000 nieuwe jobs in een waaier van sectoren opleveren.
In die context meet de barometer de veranderingen op het vlak van verschillende indicatoren en brengt de sterke en zwakke punten van ons land in de digitale wereld aan het licht.
De barometer beoogt ook een overzicht te geven van de ontwikkeling van de informatiemaatschappij in België, in het bijzonder over de belangrijkste Europese doelstellingen geformuleerd in het kader van de “Digitale Agenda voor Europa”.
Hieronder worden een aantal gegevens weergegeven uit de barometer die inzoomen op de ICT-sector en de e-commerce.
161 FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, Algemene Directie Economische Reglementering, Afdeling Telecommunicatie en Informatiemaatschappij, Barometer van de Informatiemaatschappij, 2016, http://economie.fgov.be/barometer_van_de_informatiemaatschappij_2016
98
Ondernemingen
Van de omzet van de Belgische ondernemingen is 31,3% afkomstig uit elektronische handel.
Hiermee doet België beter dan het EU-gemiddelde van 16,4%.
Figuur 22: Aandeel van de totale ondernemingsomzet, gerealiseerd door e-commerce, 2016
Bron: Europese Commissie, Digital Scoreboard en FOD Economie Noot: Omzetgegevens grote ondernemingen België: 2015
Het omzetaandeel van grote ondernemingen bedraagt 31% (cijfer 2015; cijfers 2016 nog niet bekend). Het omzetaandeel van middelgrote ondernemingen (31%) is in 2016 spectaculair toegenomen ten aanzien van 2015 (21,8%). België bekleedt in dit segment van ondernemingen de eerste plaats binnen de EU, waar het gemiddeld omzetaandeel 12,3% bedraagt. Het omzetaandeel van de kleine Belgische onderneming (8,75%) bevindt zich, in tegenstelling tot 2015, weliswaar boven het EU-gemiddelde van 6,19%, maar is toch beduidend lager dan dat van de middelgrote onderneming. Over de verhouding met het omzetaandeel van grote ondernemingen kan voor het jaar 2016 wegens gebrek aan gegevens geen uitspraak gedaan worden.
Van de in België gevestigde ondernemingen doet in 2015 43,1% aankopen via computernetwerken, waardoor België voor het eerst het EU-gemiddelde overschrijdt. Dit is te danken aan de sterke groei van + 10,9 procentpunt ten aanzien van 2014. Deze groei werd voor elke bedrijfsgrootte opgetekend. Voor de verkoop maken daarentegen slechts 26,1% van de Belgische ondernemingen gebruik van informaticanetwerken, tegenover 19,4% op Europees niveau.
31,3 31 31
8,75
19,6 16,4
22,6
12,3
6,19
9,37 35,1
45,1
31
22,8 21,8
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
ondernemingen grote middelgrote kleine KMO
België EU28 MaxEU28
99 Figuur 23: Onlineaankopen - ondernemingen die bestelden via informaticanetwerken, 2015
Bron: FOD Economie
Figuur 24: Onlineverkopen – ondernemingen die bestellingen ontvingen via informaticanetwerken, 2015
Bron: FOD Economie
De Digitale Agenda voor Europa had als doelstelling vooropgesteld dat in 2015, 33% van de kmo’s (10 tot 249 werknemers) online moesten aankopen/verkopen. Kmo’s uit drie landen (Tsjechië, Ierland, Finland) bereikten deze doelstelling voor onlineaankopen. België ligt in 2015 met een aandeel van 20,4% onder het EU-gemiddelde (22,5%). Dezelfde doelstelling voor onlineverkopen werd echter in geen enkele EU-lidstaat bereikt. België ligt met een aandeel van 23% online verkopende kmo’s in 2016 duidelijk boven het EU-gemiddelde van 17,2% maar de Europese doelstelling van 33% ligt nog veraf.
43,1 67,2 50,6 4140,4 61,3 48,9 38,3
68,3 83,1 76,5 66,5
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Ondernemingen Grote Middelgrote Kleine
België EU28 Max EU28
26,1 54,7 35,2 23,5
19,4 43 27,8 17,3
32,2 55,6 50,6 27,9
0 10 20 30 40 50 60
Ondernemingen Grote Middelgrote Kleine
België EU28 Max EU28
100 Tabel 7: Kmo’s die online aankopen (minstens 1% van de aankopen) / online verkopen (minstens 1% van de
omzet)
(in % van totaal kmo’s) BE EU28 Max. EU28
Kmo’s die online aankopen (minstens 1% van alle aankopen; 2015) 20,4 22,5 42,0 Kmo’s die online verkopen (minstens 1% van de omzet; 2016) 23,0 16,2 31,5 Bron: Europese Commissie, Digital Scoreboard en FOD Economie
Individuen
Het aantal personen tussen 16 en 74 jaar dat producten of diensten voor privégebruik bestelde via het internet (de “e-kopers”) is gestegen van 21,3% in 2008 naar 54,2% in 2014 tot 55,2% in 2015. De buurlanden halen echter significant hogere cijfers met aandelen tussen 65% en 81%
in 2015.
Belangrijk is dat online aankopen vaak in het buitenland gebeuren: 34,6% van de personen die in België gevestigd zijn, winkelden online bij verkopers uit andere EU-landen. Dat is ruim boven het EU-gemiddelde van 15,9%. De doelstelling van de Digitale Agenda voor Europa dat in 2015 20% van de bevolking transnationale onlineaankopen moest doen werd in België reeds in 2012 bereikt.
De frequentie van de onlinebestellingen (-of aankopen) va n e-kopers in de laatste drie maanden, respectievelijk in 2009 en 2015, wordt in onderstaande tabel weergegeven.
Tabel 8: E-kopers onderverdeeld volgens de frequentie van hun onlinebestellingen in de laatste drie maanden, België, 2009 en 2015 (in % van de individuen die de laatste drie maanden via internet goederen of diensten voor privégebruik bestelden)
Volgens frequentie van de bestellingen 2009 2015
Minimaal 1 en maximaal 5 keer 89 83
Minimaal 6 en maximaal 10 keer 7 8
Meer dan 10 keer 3 5
onbekend 1 4
Bron: FOD Economie
De toename gedurende zes jaar voor de twee hoogste frequenties suggereert dat e-kopers geleidelijk vertrouwd raken met deze manier van winkelen. Dat resulteert in een lager percentage van onlineshoppers die maximaal vijf onlinebestellingen plaatsen gedurende een trimester, ten gunste van een steeds groter deel onlineshoppers met tenminste zes bestellingen online per trimester.
4.3.2 E-commerce Belgium 2016 – Comeos
162De totale omzet Food&Non-Food in België bedroeg in 2016 €94,55 miljard, waarvan e-commerce een aandeel heeft van 7,86% (€7,43 miljard). Dit betekent een stijging van de online omzet met 15% ten aanzien van 2015. Volgens Comeos wordt daarvan 53,7% oftewel €4 miljard in het buitenland verwerkt, terwijl dat in 2013 slechts 37,3% was. Comeos geeft aan dat 32,5% van de houders – cijfer dat wordt bevestigd door de Baromerter van de Informatiemaatschappij 2016 - met een domeinnaam ‘.be’ eigenlijk een buitenlandse speler is,
162 Comeos vertegenwoordigt de Belgische handelen diensten en overkoepelt 18 sectoren.
101
waarvan de consument zich vaak niet bewust is. Daardoor worden deze legislatuur 13.739 jobs gemist
In 2016 deed 76% van de online populatie een online aankoop. In totaal kocht 64% van de Belgen online (via internet of mobiel apparaat door een app of een website) in 2016. Dat is een status quo ten opzichte van 2015 en een stijging met 19% ten opzichte van 2011.
Onderstaande tabel geeft een socioeconomische profiel van het kooppubliek.
Tabel 9: socioeconomisch profiel van het kooppubliek (ooit een nieuw product of dienst aangekocht via een e-commerce website van een bedrijf)
De koper is vooral mannelijk, Nederlandstalig, van jongere leeftijd (tussen 18 en 43 jaar) en met een inkomen boven de €2.500.
De top 5 belemmeringen om een online aankoop te doen zijn: het product is niet tastbaar of kan niet worden uitgeprobeerd (36%), fysieke winkels verschaffen toegang tot alle benodigde producten en diensten (26%), het niet prijsgeven van persoonlijke gegevens op het internet (24%), ernstige twijfels over het veiligheidsniveau van online aankopen/bestellingen (22%) en de behoefte aan dialoog met de verkoper om meer informatie te verkrijgen (22%).
De lagere prijs (41%), tijdswinst (40%), levering aan de deur (39%), de mogelijkheid om op elk uur van de dag te kopen (35%), speciale kortingen en promoties (32%) en de grote keuzemogelijkheid (27%) zijn de belangrijkste drijfveren om online aankopen te doen.
Interessant is tevens dat 13% van de respondenten aangeeft in het laatste jaar minstens één keer internet problemen te hebben ondervonden. Het gaat dan vooral om betalingsproblemen (32%), bewuste informatiemisleiding op de website (30%) en leveringsproblemen (26%). Terwijl het aantal respondenten met betalingsproblemen toenam (+3%), nam het aantal kopers met leveringsproblemen met 1% af.
35% van de Belgische bevolking doet maandelijks een online aankoop (+2%). Gemiddeld wordt er €199 (+€46) per maand (€2.388 per jaar, +30%) gespendeerd. Kledij (48%), hotels en
102
overnachtingen (36%), schoenen (33%), boeken (32%), transport (boot, vliegtuig, trein) (28%) en event tickets (26%) zijn de favoriete online bestedingen.
Tenslotte kan gemeld worden dat 58% vertrouwen heeft in e-commerce (-2%). Aankopen via mobiele apparaten (smartphone, tablet) maakt stilaan een opmars: 29% (+2%) vertrouwt aankopen via mobiele apparaten.
Conclusie: er zijn meerdere drijvende krachten achter de opmars van e-commerce. Vooreerst is er een cohorte-effect. Hoewel ook alsmaar ouderen online kopen, doen jongeren dat nog altijd relatief meer. Belangrijker zijn het stijgend gebruik van smartphones en tablets, het koopgemak, de lagere prijs en het vertrouwen in e-commerce (ondanks een lichte daling in 2016). Het producten- en dienstengamma dat via het internet wordt gekocht, breidt zich voortdurend uit.
Tevens valt op dat de lagere inkomenscategorieën steeds meer aankopen online doen, hetgeen e-commerce een boost geeft.