Vraag nr. 61 van 15 april 2005
van de heer JOHAN VERSTREKEN
Aankoopbudget kunstwerken – Bestedingen In het programma 45.3 van de begroting van de Vlaamse Gemeenschap wordt op basisallocatie 74.80 in middelen voorzien voor de aankoop van belangrijke kunstwerken. In de begroting voor 2005 wordt er bijvoorbeeld op deze basisalloca-tie 950.000 euro ingeschreven. Onlangs heeft de Vlaamse Gemeenschap het werk "Christus aan het volk getoond" van James Ensor aangekocht met kredieten van basisallocatie 74.80. De aankoop-prijs van dit kunstwerk bedroeg 350.000 euro. Volgens de minister worden de middelen van deze basisallocatie uitgegeven naarmate er kunstwerken te koop worden aangeboden en één derde van het krediet wordt voorbehouden voor de aankoop van werken van jonge kunstenaars.
1. Welke werken werden er sinds 1999 aangekocht met de kredieten die ingeschreven zijn op basis-allocatie 74.80 op het programma 45.3 ?
2. Wat was het aankoopbedrag van deze kunst-werken ?
3. Wie adviseerde bij de aankoop van de aange-kochte werken ?
4. Aan welke instellingen werden ze in bruikleen gegeven ?
5. Werden er kunstwerken aangekocht op vraag van een bruikleeninstelling ?
Antwoord
1. Welke werken werden er sinds 1999 aangekocht met de kredieten die ingeschreven zijn op basisal-locatie 74.80 op het programma 45.3?
Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap koopt hedendaagse kunst aan zowel voor de eigen c ollectie a Is v oor de c ollecties v an d e V laamse m usea v oor h edendaagse k unst. E en kleine helft van de beschikbare middelen gaat naar de eigen collectie van de Vlaamse Gemeenschap ('s lands verspreide kunstwerken). Deze middelen worden
besteed aan het onderhoud en de instandhouding van de bestaande collectie (werken aangekocht over een periode van 1860 tot nu) en aan de ver-dere uitbreiding van de collectie.
Als bijlage bezorg ik de heer Verstreken een over-zicht van de werken die sinds 1999 werden aange-kocht met de kredieten die ingeschreven zijn op basisallocatie 74.80 op het programma 45.3. Dit overzicht vermeldt zowel de aankopen voor de eigen collectievorming als de aankopen binnen de regeling collectie-ondersteuning Vlaamse musea van hedendaagse kunst.
Volgende gegevens werden in het overzicht opgeno-men: naam van de kunstenaar, naam van het werk, technische gegevens, bedrag, plaats van aankoop, inventarisnummer en plaats van bewaarneming. Deze informatie wordt jaarlijks gepubliceerd in het jaarverslag van de afdeling Beeldende Kunst en Musea.
2. Wat was het aankoopbedrag van deze kunstwer-ken?
Het overzicht van de werken die sinds 1999 werden aangekocht vermeldt in de laatste kolom het aan-koopbedrag.
3. Wie adviseerde bij de aankoop van de aange-kochte werken?
Tot 2002 gebeurden de aankopen ter uit-breiding van deze collectie op advies van de Beoordelingscommissie Beeldende Kunst. Sinds 2002 gebeurt de advisering van de aankoop van hedendaagse kunst voor de eigen collectie niet meer door de (qua werkvolume zwaar belaste) adviescommissie, maar door een telkens voor een beperkte periode van 3 jaar aan te duiden extern curator. Deze manier van werken laat een meer gevarieerde collectieopbouw toe met meer uitge-sproken keuzes, en dat zowel qua manier van aan-kopen als qua keuze van oeuvres en individuele werken. De tijdshorizont van drie jaar biedt daar-bij aan de externe curator de nodige tijd, middelen en ruimte om zijn visie op de collectie(-opbouw) ook op een relevante manier vorm te geven.
belast. Hij werd aangesteld, om zowel aankoopbe-leidslijnen als concrete aankoopvoorstellen te for-muleren. Dirk Snauwaert was van 1989 tot 1995 curator hedendaiagse kunst bij het PSK, Brussel; daarna directeur van de Kunstverein München. Van 2002 tot eind 2004 was hij artistiek direc-teur van het IAC Institut d' art contemporain Villeurbanne, verantwoordelijk voor de tentoon-stellingen van CBK en het collectiebeleid van de FRAC Rhöne - Alpes. Sinds juli 2004 leidt hij als directeur het Centrum voor Hedendaagse Kunsten WIELS te Brussel.
Voor de periode 2003-2006 werd volgend beleid uitgestippeld:
– In een eerste fase wordt de focus gelegd op de ontwikkelingen van de kunst in relatie tot mas-samediale beeldcontexten in geprojecteerde, bewegende beelden en dragers, zowel in video, film, foto & digitale animatie. Prioriteit gaat naar werk van erkende kunstenaars van wie weinig representatief werk in de Vlaamse open-bare collecties aanwezig is.
– In een tweede fase worden de voorstellen gericht op de generatie na de neo-avantgarde. Na de initiële aankoop in hun debuutjaren, werd van verscheidene kunstenaars niet meer aangekocht. Het principe is dat van elke 'paradigmatische' en invloedrijke kunstenaar minstens één sleutel-werk in een openbare verzameling moet zijn. – De lopende aankopen' worden verder gezet. Op
een ad hoc basis en onder impuls van het geen gezien wordt in tentoonstellingen, ateliers en ingestuurde dossiers, worden voorstellen gefor-muleerd. Deze regeling iopende aankopen' is gericht op heel recente producties.
– De 'oeuvre-aankopen'. De mogelijkheid, niet prioritair, moeten blijven bestaan om op 'unieke gelegenheden' voor het aankopen van historisch relevante ensembles in te gaan.
4. Aan welke instellingen werden ze in bruikleen gegeven?
De collectie is niet op één plaats gecentraliseerd. De werken uit de collectie bevinden zich zowel in museale collecties als in diverse, voor het publiek toegankelijke, overheidsinstellingen, verspreid over heel België. Het gaat zowel om scholen,
gemeente-huizen, ministeries, provinciebesturen, parastata-les, gerechtshoven...
Omwille van publieksbereik en om redenen van behoud en beheer worden deze werken bij voor-rang ter beschikking gesteld voor opname in publieke verzamelingen. Dit gebeurt onder de vorm van langdurige bruiklenen. Verder wordt ook zoveel mogelijk rekening gehouden met de bestem-mingswens van de kunstenaar.
Curatoren kunnen ook steeds uit de collectie put-ten voor de realisatie van tijdelijke put- tentoonstellin-gen. Voorwaarde is wel dat de werken a fdoende verzekerd worden en dat de bewaartoestand van de werken de opname in een tijdelijke tentoonstelling toelaat.
Het overzicht van de werken die sinds 1999 werden aangekocht vermeldt onder de naam van de kun-stenaar en het inventarisnummer steeds de plaats van bruikleen / bewaarneming.
5. Werden er kunstwerken aangekocht op vraag van een bruikleeninstelling? 5.1. aankopen heden-daagse kunst
In het verleden speelden overwegingen van col-lectie-ujtbouw nauwelijks een rol binnen het aan-koopbeleid beeldende kunst. Vanaf het einde van de jaren '80 schoof het aankoopbeleid -dat bij aan-vang vooral op de financiële ondersteuning van de kunstenaar gericht was - echter meer en meer op in de richting van een collectiebeleid.
De doelstelling van dit collectiebeleid werd als volgt gedefinieerd: de uitbouw van een kwalitatief sterke collectie die een adequaat beeld geeft van de kunst die in Vlaanderen binnen diverse kunst-stromingen en disciplines beoefend wordt, en deze kunst in een internationale context situeert. Dit impliceert dat binnen deze "collectie Vlaanderen" een kwalitatief sterk, representatief en coherent geheel van werken aanwezig is van die kunstenaars van wie het werk een belangrijke plaats inneemt binnen de hedendaagse beeldende kunst, zoals die in Vlaanderen beoefend wordt.
Kunst van Oostende (PMMK). Jaarlijks wordt aan deze musea een bedrag van 250.000 euro ter beschikking gesteld ter ondersteuning van hun col-lectievorming. De Vlaamse Gemeenschap koopt, na een opportuniteitscontrole, op voorstel van deze musea, werken aan en geeft ze in langdurige bewaring aan het museum in kwestie.
Dit budget wordt als volgt over de musea ver-deeld:
MUHKA Antwerpen 150.000 euro
PMMK Oostende 50.000 euro
SMAK Gent 50.000 euro
Bij het overzicht van de kunstwerken aangekocht sinds 1999 wordt per jaar ook een overzicht gege-ven van de aankopen binnen de regeling 'collectie-ondersteuning Vlaamse musea van hedendaagse kunst'.
5.2. aankopen ten behoeve van museale collecties De introductie van een aankoopregeling ten behoeve van museale collecties vormt één van de beleidslijnen die ik binnen de erfgoedsector wil realiseren.
De beleidsnota cultuur (2004-2009) spreekt ter-zake van een 'voorstelrecht voor verwerving': 'Bij de uitbouw van hun collectie worden de
erf-goedinstellingen, in het bijzonder de kunstmusea, geconfronteerd met de hoge marktwaarde van de voor hun collectie belangrijke sleutelwerken. De beperkte middelen waarover ze beschikken voor collectievorming, schieten tekort om de verwerving ervan mogelijk te maken. Cruciale collectiestuk-ken blijven daardoor in privé-handen en verdwij-nen uiteindelijk naar het buitenland. Wij willen een experimentele regeling invoeren waarbij aan de musea en archiefinstellingen van landelijk belang een voorstelrecht wordt toegekend voor de aan-koop van dit type van collectiestukken.'
De verwerving van de Ensor-tekening 'Christus aan het volk getoond' ten behoeve van de collec-tie van het Gentse Museum voor Schone Kunsten kan als een eerste concrete case beschouwd wor-den. In principe kunnen alle 1 andelijk erkende musea en archiefinstellingen voorstellen indienen binnen deze 'sleutelwerkenregeling'. Ik heb mijn administratie opdracht gegeven om een reglement uit te schrijven dat deze 'sleutelwerkenregeling' in een meer algemeen kader giet en tegelijkertijd de inspanningen van de Vlaamse overheid op het vlak van collectievorming samenbundelt. Dringende dossiers kunnen echter nu reeds bij mijn diensten aangekaart worden.
