Het bereysde Oosten

(1)

Vincent Stochove

bron

Vincent Stochove, Het bereysde Oosten. Joos van der Meulen, Brugge 1681 (tweede druk)

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/stoc036bere02_01/colofon.php

© 2017 dbnl

(2)

Vincent Stochove, Het bereysde Oosten

(3)

DEn Wel-edelen ende Achtbaeren Heer Jo.^rVINCENTSTOCHOVE, Heere van

St.Catharine, ende Oudt-Burghmeester der Stadt BR U G G H E, loffelijcker memorie, Autheur van dit Werck, voornemens zijnde 't selve naukeurigher te laeten in het Nederduyts oversetten, overmits daer in voor desen veele misslaghen door des Taels ondeskundigheyt begaen waeren, ende hebbende 't selve meer als van een vierde deel vermeerdert door eenighe andere sijne bysondere op-merckinghen noyt voor desen met den Druck ghemeen, my ter handt ghedaen, heeft my sulck

(4)

bewogen, daer by gevoeght de achtbaerheyt vanden Heer Autheur, ende de keurigheyt van sijn Werck, 't selve aen te nemen te Drucken. Ick verhope dat de selve

beweegh-redenen U.L. zullen tot het lesen des-selfs aenlocken. Ick hebbe daer aen gevoeght den Ottoman, ofte Kort begrijp der Levens vande Turcksche Keysers, tot den jegenwoordigen MA H O M E T den I V. toe, noyt voor desen in Nederduyts ghedruckt, verçiert met hun waere Af-beeldinghen, soo die my door een liefhebber der Oudtheden zijn ter handt ghedaen. In het Bereysde Oosten, zult ghy oock verscheyde Copere Figueren tot het Werck dienende vinden. Ick verhope dat dit alles, dat eenigh-sints sal aengenaem maecken. Neemt dan desen mijnen aerbeydt in danck, hebbende sulckx tot U.L. vergenoeginghe, ende vermaeck ghedaen, ende wilt ghelooven dat ick ben

U.L. ootmoedighen Dienaer

J O O S V A N D E R M E U L E N .

(5)

Vry-gheley-Brief vanden Grooten Heer, ghegheven aenden Heer Vincent Stochove, ende sijne mede-ghesellen. Uyt de Turcksche tael overgheset.

Het Zeghel van het Ottomansche Huys, in het welck door door-gevlichte Arabische Letteren te lesen is den naem vanden heerschenden SU L T A N.

Sultan Amurat Soon van Sultan Achmet altijdst overwinder:

Doorluchtighe ende uyt-nemende Bevel-hebbers, toevlucht der Overwinders, -schijnende, heerlijcke ende achtbaere Heeren, met bysondere gaeven

(6)

van Godt verçiert, Bassas, Beys, ofte Bestierders van mijn Keyser- ende Koninck-rijcken, Godt geduerige uwe glorie. Rechtveerdige Rechteren der Musulmannen, Mijnen van deught ende wetenschap, Uyt-sprekers vande

rechtveerdigheyt, ende waerheyt, erfghenamen vande geleertheyt der Propheten, Godt vermeerdere uwe deughden, Achtbaere ende ghetrauwe Hooftmannen,

Bewint-hebbers over de Steden ende Sloten, Bevel-hebbers, ende Hooftmannen der Galeyen ende Schepen, Godt doe groeyen uwe eer ende glorie. Als-wanneer dit alderaensienelijckste Bevel U.L. sal getoont worden, weet dat wy vergunt hebben vryen doortocht door ons wydt Keyser-rijck, soo ter zee als te lande, aen de Heeren FE R M A N E T, FA U V E L, BA U D O U I N, ende VA N S . CA T H A R I N E, alle vier Fransche Edelieden, ende huys ghenooten vanden Ghesant vanden Patischa, ofte Keyser van Vranckrijck, aen ons aensienelijck Hof, de welcke aenkommende op de Plaetsen ende Landen van U.L. ghebiedt, in onse Havens, Steden ende Sloten.

Ick ghebiede U.L. wel acht te nemen, dat hun gheen ongemack aengedaen en worde, nochte aen hunne dienaeren, leydts-mannen, ende goederen: maer in tegen-deel is onsen oppersten wille dat ghy de selve met eerbiedinge, ende goet onthael ontfanght.

Wacht dan wel van iets tegen dit mijn opperste Bevel te doen. Eert het teecken van het hoogh Gheslacht der Ottomansche Vorsten, door wiens grootheyt ende glants soo veel Landen zijn overwonnen gheweest ende geheerscht worden. Gegeven in Contantinopel den 4. Martij 1040. 't welck is Anno 1631.

(7)

Bladt-wyser.

REys van Brugghe naer Vranckrijck, en Italien, tot Constantinopel. Fol. 1.

Beschryvinghe vande stadt van Constantinopel. 39.

Beschryvinghe vanden Serrail vanden Grooten Heer. 61.

Vande Vrauwen vanden Grooten Heer. 81.

Beschryvinghe van verscheyde andere Seraillen ontrent de stadt van Constantinopel ghelegen. 88.

Orden de vvelcke men onderhoudt als den Grooten Heer naer de Mosquée gaet.

90.

Manier van leven vanden Grooten Heer. 93.

Beschryvinge vande plaetsen de vvelcke liggen rondt om de stadt van Constantinopel. 97.

Van het Keyser-rijck, ende den oorspronck der Turcken. 106.

Vande Kryghs-lieden, ende Krygh der Turcken. 111.

Voornaemste ghebreken des Staets vanden grooten Heer. 120 Van het inkommen vanden Grooten Heer. 124.

Vande regeeringe, ende het Turcksche Gherecht. 127.

Vanden Godts-dienst der Turcken. 139.

Van het Houwelijck der Turcken, ende hunne kleedinghe. 161.

Verscheyden bysonderheden ende seldsaemheden der stadt van Constantinopel.

163

d'Eer-namen die den Grooten Heer hem toe-schryft. 170.

Vertreck van Constantinopel naer Aleppo. 173.

Verhael van de Reys van Aleppo tot Babilonyen, beschryvinghe van het Legher der Turcken, ende het vveder-keeren naer Aleppo, ende van Aleppo naer Ierusalem. 247.

Beschryvinghe van 't Heyligh Landt. 324.

Beschryvinghe vande stadt Ierusalem, ende Heylighe Plaetsen daer ontrent.

327.

Beschryvinghe vanden Nyl. 383.

Beschryvinghe vande Stadt Cairo. 388.

Beschryvinghe der Çeremonien die-men ghebruyckt inde inkomste vanden Bostangi Pacha inde stadt Cairo. 412.

(8)

Vande Scheeps-vaert der Middelandsche zee. 431.

Vervolgh der Reyse van Italien. 434.

(9)

Het bereyse Oosten, door Jonker Vincent Stochove, heer van Sinte Catharine

DE Lenten, de welcke mits hun blijd' ende lieffelijck ghesicht, het aenghenaem beginsel gheven aen het alder-schoonste Saysoen vanden Jare, scheenen oock den aen-val van mijn Reyse toe te lacchen; het was doen ter tijdt dat ick van

B R U G G H E scheyde, om naer Vranckrijck te trecken, wesende van meyninghe Italien te sien; 't ghene my aerdigh ende gheluckighlijck af-liep, mits het wenschbaer gheselschap dat ick ontmoete van mijn Heeren Fauvel, Fermanet, ende Boudewijn de Launay, al weerdighe Mannen, ende van aensien. Wy vertrocken uyt Parys den 15. Maerte 1630. naer Lions, al-waer wy aen-quamen den 22. ghepasseert hebbende de Steden van Montargis, la Charité, Trevers, Moulins ende Rouane.

Het ghene binnen Lions meest bemerckens weerdigh

(10)

is, de Cathedrale Kercke, de welcke seer out is, ende wiens Canonicken Edel-luyden wesen moeten vande vierde af-komste. Het Godts-huys aldaer, der Liefde ghenoemt, is seer aenmerckelijck om het goet beschick, wordende altijdt in het selve ten minsten duysent aerme lieden van allerleye ouderdom seer wel onderhouden.

Wy vertrocken van Lions met Post-peerden den 25. naer Grenoble, 18. mijlen van daer gheleghen, al-waer wy den selven dagh aen-quaemen, op den selven tijdt dat den Coninck van Vranckrijck, den Hertogh van Savoyen den oorlogh aenseyde: het ghene ons de hope benam van door de passage van Suse in Italien te komen, ende ghedwonghen wierden onsen wegh te veranderen, ende de Zee-kust te soecken.

Wy ghinghen des anderen daeghs besichtighen dat groot en wijt-beroemt Clooster der Carthuysers, van daer maer dry mijlen af-ligghende, in de alderschoonste, die-men sich inbeelden kan, Woestyne gheleghen. Den 27. verlieten wy Grenoble, ende begaven ons t'Schepe op de Reviere d'Isaire, de welcke haeren oorspronck neemt aen den voet vande gheberchten van Savoyen: het is een snel-vliedende water, niet sonder achterdencken te bevaeren.

Den 28. vande selve Maendt passeerden wy de Stadt Romans, op de selve Revier gheleghen. Des anderen daeghs die verlatende, die sich eene mijl van Valence in de Rosne stort, quaemen wy door de Stadt St. Esprit, al-waer eene overschoone Brugh is van twintich steeck-boghen ondersteunt.

Den 1. April quamen wy voor Avignon aen, al-waer wy niet binnen ghinghen, ter oosaeck vande besmettende sieckte, die aldaer seer was, ende vertrocken ons naer Sorgues eene kleyne Stadt, maer een half mijl van daer, al-waer wy de Vyer-dagen van Paesschen overbrachten, gaende middeler-tijdt het Vorstendom van Orangnie besichtighen.

Wy vertrocken van daer den 5. vande selve Maendt

(11)

naer Cavaillon toe, een kleyn Stadt van het Graef-schap Venesin. Twee mijlen van daer ginghen wy sien die soo wonderbaeren Waterbron van Vaucluse, de welcke uyt eenen alderhoochsten Bergh bortelt. Men heeft noyt konnen af-peylen desselfs diepte, den welcken het water met suck eenen overvloet ende ghedruys uyt-spauwt, dat-men daer by wesende elckanderen nauwelijck kan hooren spreken. Wy saghen onttrent twee hondert stappen van daer, in een seer woeste plaets het Huys vanden beroemden Petrarcha, zijnde teenemael verlaeten, ende by naer vervallen.

Den 7. dito vertrocken wy van Cavaillon, ende ghinghen slaepen tot Portais, alwaer wy om het overvloeden vande Revier Durance, die niet sonder ghevaer te passeren en was, twee daghen verblyven moesten.

Den 9. quaemen wy door Rians eene Stadt van Provence, ende des avonts ginghen wy slaepen te St. Maximin, al-waer wy saeghen de HH. overblyfsels van het Hooft des H.Maria Magdalena, ende eene Fles met haer Hair vervult, met het welcke sy afdrooghde de voeten des ghecruysten Salighmaekers. Alle jaren op den goeden Vrydagh vanden twelf uren tot den eenen sietmen het dierbaer Bloedt met het selve Hair vermenght t'saemen ronnen, ende sijne roodigheyt behouden. Wy sagen daer oock hare begraef-plaets ende die vande HH.Maximinus, Lazarus, ende Martha, ende veel andere HH. overblyfselen, alles in de Kerck der Predick-heeren.

Wy ginghen des anderen-daeghs dry mijlen van daer sien de plaets ghenaemt, La Saincte Baume, al-waer de H.Maria Magdalena hare dry-en-dertich-jarighe penitentie volbracht heeft, op het midden vanden aldersteylsten ende hooghsten Bergh van gheheel Provence. Wy klommen tot op het top, al waer wy saghen de kleyne Capelle, ghenaemt Le S.Pilon, al-waer de Enghelen dese Heylighe seven-mael daeghs vervoerden om haer ghebedt te doen.

(12)

Wy begaven ons des anderen-daghs naer Toulon, een kleyn, maer aerdigh Stedeken, ende om sijne goede Haven beroemt. Wy meynden ons aldaer t'Scheep te begheven om naer Italien over te steken, maer wy wierden ghewaerschauwt dat'er sich Zee-roovers onthielden op de Eylanden van Yers. Derhalven ginghen wy naer Canes, door Frejus eene seer oude Stadt, al-waer wy een Schouwburgh ofte Amphitheatrum, ende andere oude seldsaemheden der Romeynen saeghen.

Den 12. vande selve Maendt wy begaven ons binnen Canes op een Schip, om ons over te voeren naer Livorne, ende seylden des anderen-daeghs voor by de Steden van Nice ende Villefranche toehoorende aen den Hertogh van Savoyen, die alsdan, soo gheseyt is, in oorlogh was met den Coninck van Vranckrijck. Al-daer liepe wy ghevaer van ghevanghen te worden, want tot Monaco aenkomende wiert ons gheseyt dat'er twee Brygantyn-Schepen van Savoyen maer eerstelijck uyt de Haven gheloopen waren.

Den 16. dito seylden wy voor by de Steden van Savona ende Genoua, en sander-daeghs heel naer by Porto-venere. Wy leden groot ghevaer van eenen contrarien windt, ende daer stont sulck een onstuymigh onweder op, dat wy t'allen stonden meynden dat ons kleyn Schipken soude vande baeren hebben over-rompelt gheweest. Het onweder ghestilt zijnde wierden wy dry ofte vier glaesen ghedurende vervolght van een Zee-roovers Tartane: maer onse Matroosen hebbende met eene onghelooffelijcke macht aengheroeyt, kreghen wy haest het landt, ende wierden van dit onheyl verlost.

Ten lesten, des anderen daeghs den 18. Aprilis quamen wy in de Haven van Livorne, van waer wy soo drae een man naer Florentien stierden, tot bekomen vanden oorlof tot het houden van onse veertigh daghen, de welcke men ons toestont, naer dat wy acht daghen in de Haven hadden ghewacht, al-waer wy veel onghemack leden, zijnde 25. menschen in het selve Schipken.

(13)

Wy ginghen dan naer het Eylandt Giglio aen den Grooten Hertogh toebehoordende, ligghende van Livorne 130. Italiaensche mijlen, al-waer wy den 26. dito aenquaemen.

Men herberghde ons soo daetelijcx in de plaets vande Ghesontheyt, al-waer wy waren tot den 2. Junij, sonder uyt te moghen gaen. Dese plaets is van het Eylandt

afghesondert, met eenen kleynen Zee-arm, ende eenen muer. Den 3. dito hebbende onse brieven van ghesontheyt, wy klommen op de Borcht van het selve Eylandt, op een hooghen Bergh gheleghen, van waer men ontdeckt de Eylanden van Sardinien, Corsica ende Monte Christo.

Sander-daeghs vertrocken wy van het voorseyde Eylandt, seylende voor by het Eylandt Elbe, oock onder 't ghebiedt vanden ghemelden Grooten Hertogh gheleghen, al-waer eene seer goede Have is, ghenoemt Portoferrao. Den Grooten Hertogh Ferdinandus ded'er eene sterckte bouwen, die hy noemde Cosmopoli. Dit Eylandt behelst ontrent hondert Italiaensche mijlen in sijnen omvanck, seer vruchtbaerigh in Yser-mijnen, ende in schoon Marber ende Zeyl-steen. Daer is in het midden van het gheseyde Eylandt, een Fonteyn die water uyt-werpt vervolghens den loop der daghen.

Den 6. Junij quamen wy te Livorno aen, al-waermen ons, naer dat wy vande Ghenees-Meesters hadden onder-socht gheweest, liet binnen komen. Wy verbleven daer dry daghen, soo om de Stadt te besichtighen, als oock om ons te verquicken van ons slecht onthael dat-men ons aen dede in het houden van onse veertigh daghen.

Dese Stadt is over dertich jaren ghebouwt gheweest vanden Grooten Hertogh Ferdinandus: wiens beeldt men siet op de Haven ondersteunt van vier Slaven van een Reusen hooghde, van Koper ghegoten, wonderlijck wel uytghebeeldt, oock achtmen die te wesen eene vande beste stucken van Italien. De Stadt is uytermaeten wel ghebouwt, zijnde de huysen meest al van eender hooghde; sy is seer Koop-rijck, ende allerleye Natien komen

(14)

daer handelen. de welcke al op hunne maniere ghekleet gaen. Onder andere zijnder een menighte van Joden, die vande Christenen niet onderscheyden zijn, ende hebben aldaer alle vryheyt. Wy ghinghen het vyeren vanden Sabboth-dagh sien. De Hertogen van Florentien hebben daer ghemeynelijck acht Galaeyen, de welcke men de beste acht vande Zee, sy zijn altijdts voorsien van tweemael meer Slaven als'er noodigh zijn. De Stadt is redelijck wel versterckt, hebbende twee stercke Casteelen, het eene aen de sijde vande Zee, en het ander aen de Landt-sijde.

Wy vertrocken den 12. dito te water naer Pisa toe, van daer maer 15. Italiaensche mijlen af-liggende. Dese Stadt eertijts eene Republique, is seer out, gheleghen in de schoonste Landouwe van Toscanen, de Revier Arno te midden daer door-loopende.

Daer is een groot Water-gheley ofte Aquaductus brenghende het Water van over de dry mijlen van daer. De Cathedrale Kerck is tamelijck schoon, zijnde het eerste Artschbisdom van Toscanen. Daer zijn deuren van Koper uytnementlijck wel ghewerckt, de welcke aldaer van Jerusalem ghebracht zijn. De Kerck vanden H.Ioannes daer gheheel by, is beroemt vande Musycken weghen: wy hoorden aldaer eenen Sangher singhen alleen, den welcken soo wy niet en hadden ghesien, souden hebben ghemeynt dat'er meer als thien waeren. Den Toren den welcken by de Cathedrale Kerck is, is de bouw-konst belanghende, eene vande wonderbaerste ghestichten van gheheel Italien, over-mits hy meer als acht voeten vande eene sijde meer over-helt, als vande andere. De Kerck vande Ridders van het Ordre van S.Steven, is tamelijck schoon, gheheel behanghen ende vervult van Vaenen ende Vlagghen, die sy vanden Turck verovert hebben. Wy saghen aldaer eenen tot Ridder aenveerden.

Naer by van dese Kerck is het Hof vande Ridders, voor het welck men siet het ghehouwen Beeldt van Ferinandus, hebbende beneden een seer schoone Fonteynne.

(15)

Den 15. dito vertrocken wy op een Koets-waghen naer Lucca toe, 10. Italiaensche mijlen van Pisa. Het is eene kleyne Republick, die by-naer altijdt haere vryheydt behauden heeft, naer dat sy die vande Keysers hebben ghekocht, de welcke oock al-soo schoon ende aerdigh is, als hare Inwoonderen heusch, en de Vremdelinghen vriendelijck zijn. Sy wort door twelf Raedts-Heeren bestiert met eenen Vorst, den welcken alle twee Maenden verandert wort. De selve Stadt is redelijck wel versterckt:

sy onderhouden gheduerigh vier duysent Mannen, alle oude Kryghs-lieden, aen de welcke sy thien Rijxdaelders maendelijck gheven: hun Wapen-huys is tamelijck wel voorsien van Wapenen voor 25. ofte 30. duysent Mannen. De Stadt is tamelijck Volck-rijck, men werckter een groot ghetal Sijde-lakenen, in de welcke hunnen meesten handel bestaet.

Den 19. dito vertrocken wy van Lucca ende ginghen te Pistoia slaepen 25.

Italiaensche mijlen van daer. Het is eene redelijcke groote Stadt, maer van weynighe Inwoonders bewoont, wy en saghen daer niet aen-merckens weerdigh.

Den 20. dito quamen wy door de Lust-plaetse vanden Grooten Hertogh, Poggio Real ghenoemt, des avonts tot Florentien. Dese Stadt is sulck eenen naem weerdigh om hare schoone ghesichten wille, die aldaer menighvuldigh zijn: sy is ghelegen in het midden van vele vruchtbaerighe Heuvelen. Sy wort vande Riviere Arno

door-sneden, over de welcke vier schoone Steenen-brugghen ligghen, op welckers een schoone wandelinghe is, leydende van het Hof der Republick tot aen dat vanden Grooten Hertogh, het welcke het alderschoonste van Italien gheacht wordt, al-waer eenen Wandel-ganck is met menichte rijckdommen ende seldsaemheden des weerelts vervult. Sijn Wapen-Camer is seer schoon. Men siet'er seer schoone soo ghemeyne als onghemeyne Wapenen. Sijne Schat-Camer door de menichte van schoone

(16)

silvere Vaeten is seer uytstekende. Daer zijn oock de alderschoonste Juweelen, ende voor-namentlijck sijnen Diamant-steen, den welcke men vyfthien hondert duysent Rijcxdaelders weerdigh acht. Wy ghinghen den Grooten Hertogh groeten, den welcken ons met groote ghemeynsaemheyt eenighen tijdt onderhiel, doende ons een kleyn Casken van sijne Olien gheven, vyftich Rijcxdaelders weerdigh. Hy stont ons toe allerleye Wapenen in sijn Landt te moghen draghen. Hy en is maer 21. Jaeren oudt, ende gheleden twee Jaeren Trouwde hy de eenighe Erfghenaeme desHertoghdoms van Vrbino, de welcke hy, als zijnde noch maer 10. Jaeren oudt, noch niet beslaepen en hadde. De Cathedrale Kerck van Florentien, ghenoemt S.Maria Del Fore, is een vande schoonste van Italien, soo weghens de bouw-konst, als om het Marber van verscheyde couleuren daer van sy is ghemaeckt. De Capelle, de welcke denHertogh Ferdiandus heeft doen beghinnen, alwaer de begraef-plaetsen moeten wesen vande GrooteHertoghen, zal wesen, voltrocken zijnde, een vande wonderen des weerelts:

sy is gheheel van Jaspis, Porphyr ende andere seltsaeme steenen soo wel vervoeght, dat de Beelden die daer vertoont worden, schynen te wesen uytnemende Schilderyen:

het vierde deel deser Capelle en is maer voltrocken, hebbende van nu af acht millioenen goudts ghekost.

Wy vertrocken den lesten Junij van Florentien, komende met een Sloep, die wy tot Livorne hadden ghehuert den 8. Julij tot Genoua. Dese draeght den naem van trotsachtigh weghens de schoone ghestichten, soo van Kercken, alsHoven, die aldaer in groot ghetal zijn, voornamentlijck de Cathedrale Kerck vanden H.Laurentius, die vande Jesuiten, ende Minderbroeders, de welcke al van Marber-steen zijn: de schoonsteHoven zijn die vande Gheslachten van Doria, Spinola, Lomelini, Fiesqui, Grimaldi, en Imperiali; alle de welcke wy hadden de keuricheyt van te besichtighen.

De Coninhinne van

(17)

Hongarien Suster des Conincx van Spaignen was doen ter tijdt aldaer, in hetHof vanden Vorst Doria gheherberght, al-waer wy seer kostelijcke ende rijcke

behangh-kleederen saghen. Dese Stadt is op eene Rotse aen den Oever vande Zee ghebouwt, hebbende eene redelijcke schooneHave. Sy is eene vande Volck-rijckste van Italien: hare straeten zijn seer enghe, 't welck oorsaeck is dat-men aldaer gheene Carossen en heeft, maer daer is ghelegentheydt om sich voor een gheringhe prys van Draegh-stoelen te dienen. De Ingesetenen zijn uytermaeten rijck, ende de Republick aerm: sy wordt door eenenHertogh, die alle twee Jaren wordt verandert, ende door twee hondert Edel-luyden bestiert. HetHof der Republick is tamelijck schoon, soo oock hun Voor-Raedt-Schuer der graenen, van welcke sy altijdt voor een ofte twee Jaeren voorsien is. Wy ginghen twee Italiaensche mijlen van Genoua sien het Dorp van S.Pietro d'Arene, van schoone Hoven vervult, ende onder andere van dat vanden Gheslachte Imperiali.

Wy bleven te Genoua tot den 17. Julius, 't welcke den dagh was van het vertrecken der Coninghinne, ende mits een gunst-brief mede hebbende voor den Oversten der Galleyen vanden GrootenHertogh, begaven ons t'Schepe op een van die Galleyen.

Haere Majesteyt ginck t'Scheep oock op den selven dagh. Het was seer schoon ende bevalligh te sien alle de Galleyen in het ghetal van dertich op-ghetoyt met alle hunnen Vendels, Vlagghen ende Wimpels, die sy ghewoon zijn op te hebben inden Zeestrijdt.

De Coninghinne in-ghescheept wesende, roeyde haer Calleye dweers door alle d'ander, nemende haeren streeck recht nae de Kaye toe, om met den dagheraet te vertrecken: alle de Galleyen groeten haer, los-brandende al hun gheschut, vervolgden de Haven soo van vlamm' en roock, datmen niet machtigh en was een Galleye te sien, maer wel de Wimpels ende Vlagghen,

(18)

de welcke door den windt van soo veel gheschut-schoten aenghewackert, sneden seer snel ende bevalligh door de locht.

Wy vertrocken een ure voor dagh, ende gherochten ontrent den middagh tot Porto Venere twintigh mijlen van Genoua gheleghen, alwaer wy bleven het overigh vanden dagh, met een sonderlingh vermaeck, hoorende alle die Trompetten ende Trommels, die niet af en lieten van spelen soo langhe wy het daer hielden.

Wy vertrocken 's morghens ten dry uren, ende ten twee uren nae middagh bejeghende wy twee Calleyen, inde welcke quamen den grooten Hertogh van Toscanen, ende haer Hoogheyt sijne Moeder. Soo haest men hun ghewaere wiert, staken de Schippers al hun Vlagghen uyt, ende de Comytes oft Bewint-hebbers verdobbelden hun slaghen, om spoedigher hun Galley-boeven te doen aendraven. 'T was een groote ghenoeghte om sien, hoe dat alle die Galleyen voort-voeren elck willende den anderen overtreffen, aenboort malkanderen kommende, wierdender eenighe stucken los-ghebrandt, ende den grooten Hertogh verliet terstont sijn Galleye, beghevende sich op die vande Coninghinne: Daer nae kosen wy al t'samen den wegh nae Ligorne, daer wy aenquamen ontrent ten vyf uren inden avondt.

Den Grooten Hertogh hadde belast alle de Schepen die inde Haven laghen in oorden te stellen op de Ree, de welcke hun gheschut oorden-wys souden af-schieten, op dat die vande Stadt met hunne souden antwoorden, daer was soo groot een ghetal van, dat het ongheloovelijck is. Haere Majesteyt trock uyt het Schip aende Kaye, alwaer sy haer begaf in het Casteel van hout toe-gherust op twee Galleyen, ende soo konstelijck ghesticht, datmen gheen roeyers en koste vernemen. Op deser voeghen wierdt de Coninghinne

(19)

gheleydt binnen de Stadt, vergheselschapt met Musycke van Schalmeyen: voor haer

Hof stont een Rot van vier duysent Musquettiers, de welcke soo haest sy binnen ghetrocken was, een schoon schiet-groetenisse uyr-donderden. t'Sanderdaeghs wierden daer versint ende uyt-ghevroght menighe bereydselen van blijdschap, konstelijcke Vier-wercken wierden daer op-gherecht, de plaveytsels uyt der straeten ghenomen tot het Rinck-steken ende Tornoy-spelen, ende men hadde salen bestemt tot het dansen van Balletten, ende om meer andere vrolijckheden te bedrijven, waer toe den gantschen Adel van Toscanen aenghekomen was; maer naer het ghene ons aenghedient wiert, ontsonghen eenigh misnoeghen by denHertogh van Alve,Hofmeester der Coninghinne, dede haere Majesteyt 's anderdaeghs 's morghens vertrecken, waer door alle die toe-rustinghe in roock verdween.

Wy bleven noch eenighen tijdt te Ligorne, om t'ondersoecken van een maere die daer liep, als datter eenigh quaet vermoeden was binnen de Stadt Siena rakende de besmettende sieckte, ende dat om die reden ons den deur-gangh te Roomen soude op-ghestopt werden, daer van ten eynde van twee daghen wy niet alleenlijck verwittight, maer versekert wierden dat Sijn Heyligheyt had' verbannen al het Landt van Toscanen, ende dat daer door niemandt en vermoghte te kommen binnen de Provincie van Romagna, 't ghene dat ons stelde buyten hope van gheheel Italien te sien, den Staet van Venetien, ende het Landtschap van Bouloignen wesende oock van dese sieckte verdacht. Siende dan datter gheene de minste schynbaerheyt en was van te konnen Italien bereysen, ter oorsaecke vande besmettende sieckte, ende datter een kloeck Enghels Schip naer Constantinopelen toe willende ter handt was, wy besloten ons daer op te begheven, ende derhalven trocken wy naer Florentien om ons tot de selve reys te berey-

(20)

den, alwaer wy tot den 25. Aug. verbleven, alswanneer wy naer Ligorne weder-keerden.

Wy trocken t'schepe den achtsten van September, dagh van onse Lieve Vrauwe Gheboorte, ende t'sanderdaeghs zeylden wy, al-hoe-wel ons den windt teghen was, die ons ghestaegh dreef nae 't landt: den elfsten passeerden wy het Eylandt van Elben;

d'een helft toe-behoorende den Coningh van Spaignen, ende d'ander aenden grooten Hertogh van Toscanen, de welcke houdt het deel siende naer het vaste landt, al-waer een redelijcke schoone Stadt is, ende een sterck Casteel ghesticht door Cosmo, Vader vanden grootenHertogh teghenwoordigh, ende nae sijnen naem gheheeten Cosmopoli.

Dit Eylandt is overvloedigh in Marber, Toet-steen, Jaspis, ende Porphy-steen; men vindt'er oock menighvuldigh Magneet-steen; daer is een groot ghetal van yser-mijnen, soo datter den grooten Hertogh moy ghelt en profijt af maeckt; wy hadden daer de windt soo ergh ende teghen, dat wy meenden te keeren van daer wy quamen, maer 'smorghens keerde de windt een weynigh t'onsen voordeel, die ons dede zeylen naer ghenoegh ende voor by het Eylandt Monte Christo, 't welck niet anders en is als een steyle ende schroomelijcke rotse teenemael verwoest.

Den derthienste zeylden wy langhs het Eylandt van Corsica, dat niet besonders choons en heeft als den tytel van Rijck, den ghenen het draeght. Het behoort de Republycke van Genua toe, ende magh behelsen tachtentigh mijlen in't ronde; het landt is teenemael dorre, onvruchtbaer, ende vervult met soo hooghe berghen, dat sy het gantsche jaer overdeckt blijven met sneeuw. Sijn voornaemste Stad wordt gheheeten Caluy, alwaer den Viceroy sijn woon-plaetse houdt, den welcken die van Genua derrewaerts stieren van dry tot dry jaeren.

(21)

Den veerthiensten begosten wy te vaeren langs Sardinien, niet voorder van Corsica af-ghesondert als door een enghte van een half mijle breedt. Dit Eylandt draeght oock den eer-naem van Rijck; behelst ontrent de hondert vyftigh mijlen in't ronde, ende behoort toe den Conick van Spaignen, de welcke aldaer eenen Viceroy houdt binnen de Stadt Cagliari, d'uytnemenste van dat Eylandt.

De windt de welcke alsdan ons mede hadde gheweest, keerde gantsch ende al t'onsen naedeel, ende volherden daer totten vyfthiensten, eer wy ontdecken het Eylandt van Sicilien in 't uyterste van Trapano, daer wy op een nieuw kreghen den windt van het Grieksche Oosten, die ons op het spoedighste dede gaen naar het top-zeyl, dat naest de meerssche aenden grooten mast hanght; wy draelden tot den

dry-en-twintighsten langhs Sicilien, eer dat wy het hooft van Passaro voor-by voeren, laetende het Eylandt van Malta ter rechter handt; inden nacht saghen wy de vlammen vanden bergh Ethna: blijvende den windt ons alsoo teghen, zijn wy ghenootsaeckt gheweest te sien na Zanthen, 't welcke wy met een kleyn voordeeligh windeken ghedreven ontdecken den 27. dito.

Dit Eylandt begrypt ontrent twintigh mijlen in't ronde; 't welck toekomt aende Venetianen, die aldaer een Casteel bewaeren, het welck in't jaer 1571. den tandt boodt aen het legher der Turcken, de ghene in't verwoesten stelden den meerderen deel van de Eylanden der Middellandtsche zee. Daer is een schooneHaven, maer seer ghevaerlijck om in te kommen, ter oorsaecke van een zandt-banck dieder vooren light, alwaer de Schepen ghedreven door den windt van het Griecxsche Noorden, oft het Griecxsche Oosten verstranden meermaels: het landt is tamelijck vruchtbaer in sonderlinghe van Wijn, Olie, Corenten, ende meer andere Vruchten, waer mede d'Inwoonders grooten

(22)

koop-handel dryven. De Venetianen senden daer-waerts alle dry jaeren een

Bescherm-Heer, die sorghe draeght over het wapen-ghetuygh, ende twee Edelmannen om het Recht te bedienen; de spraecke der Inwooners is ghemeen Griecx, ende volghen de selve Kercke, kennende den Patriarch van Constantinopel voor hun opper-hooft. Dry mijlen van Zanthen saghen wy het Eylandt van Zefalonia, het welcke oock de Venetianen toebehoort; het behelst ontrent vyftigh mijlen in't ronde, ende heeft van alle tijden gheacht gheweest het voornaemste der Eylanden vande Jonische zee: het is vereert met dry bequaemeHavens, doch die van Argostoli is de beste ende sekerste, zijnde beschut vande Zee-roovers midts een sterck ende machtigh Slot, daer de Venetianen het Garnisoen ofte Krijghs-volck op houden. Dit Eylandt is mede vruchtbaerigher in vruchten als in graen; d'Inwoonders zijn allegaer Griecken, volghende de selve Kercke.

Den acht-en-twintighsten begosten wy te zeylen langhs Moreé, passerende voor-by het Eylandt van Sapienza: den neghen-en-twintighsten gherochten wy tot Cerigo;

dit Eylandt is het eerste vanden Archipelago, seer vermaert ter oorsaecke vande Ouderlinghen, de welcke gheloofden; dat het rechte Vaderlandt was van Venus, ende dat het daer van den naem heeft ghekreghen Cytherea; men siet'er heden-daeghs noch de vervallinghen van een groote Kercke, daer-men ghelooft dat dese Goddinne langhen tijdt aenghebeden heeft gheweest, jae selve dat van die plaetse wegh-gheleydt wiert die schoone Helena, ghemael van den Coninck Menelaus, de welcke soo dier ghekost heeft aen die aerme Troyaenen, hebbende d'eenighe oorsaecke gheweest van het verbranden hunder Stadt.

Den derighsten verdobbelden wy't hooft van S.Angelo, ende voeren langhs het landt der Maignoten, 't welck een volck is half wildt, levende te midden inde ghe-

(23)

berghten, kennende gheen opper-Heer; ende niet teghenstaende den grooten Turck meer-maels heeft ghepooght hun onder sijn jock ende heerschappye te brenghen, nochtans heeft hy altijdt verloren aerbeydt ghedaen; want soo haest sy den windt kryghen dat de Turcken in't veldt zijn, maecken sy hun uyt de weghe, ende vertrecken hun in kuylen ende speloncken, daer sy hun versekeren ende beschermen; ende op deser voeghen verhoeden sy sich vande Turcksche dwinghelandye, zijnde alleenlijck de Griecken die noch eenighe schaduwe van vryheyt ghenieten; oock zijn sy de moedighste; ende schijnen noch te houden eenighe kloeckheyt van die oude Sparthen, van wien sy het landt besitten; want wat de Steden belanght, zijn soo verdorven, datmen moeyte heeft om de plaetsen t'achter-haelen daer sy ghestaen hebben.

Wy deden ons Schip aen landt stieren, om ons van water te voorsien, ende eenighe ververssinghen te koopen, de welcke dat volck seer willigh ter handt doet aende Galleyen van Maltha, ende andere Schepen van het Christen-rijck, dieder voor-by zeylen: soo saen en hadden wy niet eene gheschut-scheut ghelost, of wy en saghender meer als twee hondert langhs de zee, ende hebbende daer ghesonden onsen boot, keerde terstont al lacchende t'huys, bevracht met Hamel, Ghevoghelte, Wyn, ende ander overvloedig gherief, altemael voor een gheringhen prys.

Wy vertrocken ontrent den avondt, ende en waeren gheen mijl in zee of de locht begost seer verstoort te worden, ende door duyster wolcken ons te voor-segghen den storm die wy moesten onderstaen. Het on-gheweerte begost met de nacht, ende een dwerrelwindt scheurde het groot zeyl van 't Schip, d'ander neer-ghelaeten zijnde om de onghestuymigheyt der winden te mijden: 't is een schroomelijcke saecke den hemel ende de zee soo toornigh te sien; de locht was

(24)

soo vol donder ende blixem, ende de zee soo beroert dat sy scheen in vier en vlamme te staen, ende de golven soo bijster hooghe, dat sy dickwils over ons Schip spronghen:

wy waeren in grooten anghst ende benauwtheyt tot 'smorghens ten dry uren, immers tot dat de windt een weynigh sich bedaerde, ende op den selven tijdt saghen de Schippers verschijnen op den spriet twee kleyne lichten ghelijck keerssen, die sy noemden Sint Elmo; soo wanneer dit vyer hem vertoont op de masten, spriet of zeylen van het Schip, houden dat voor een ghewis ende seker teecken, dat het on-weder haest op-houden sal. Ende in teghen-deel als het sich veropenbaert op de denne ofte over-loop van 't Schip, ende dat het de Zee-vaerders vervolght, sy laeten hun sekerlijck voorstaen dat den storm aennemen sal, ende 't Schip erghens aen-stooten, oft ten minsten stellen in groot ghevaer. Den sesden October passeerden wy voor vele kleyne Eylanden, te weten, Fermino, Cario, ende Palmossa, vande welcke alleenelijck het leste aenmerckens weerdigh is, overmits men daer de oudtheyt siet toe-gheeyghent aen Pallas, die soo de Poëten versieren aldaer op-ghevoedt is gheweest: men siet'er noch de vervallinghe van een schoone Kercke, daer men houdt dat dese Goddinne aenbeden is gheweest. Dese Eylanden behooren toe de Venetiaenen, ghelijck oock de ghene van Pharos, Timo, ende Cera; d'Inwoonders al-hoe-wel Griecken, volghen de Latijnsche Kercke. Hebbende dese kleyne Eylanden voor-by ghezeylt, smeet ons den Noordt-westersche windt naer het ghene van Naxie, daer wy haven kosen. Dit Eylandt is soo ghenoegelijck als vruchtbaer; de Franchoysen houden daer een Consul, om hun Schepen ende koop-handel behulpsaem te zijn, door dien dat het light onder het ghebiedt vanden Turck, de welcke ter liefde vanden koop-handel, ende om het gherief der Catholijcken, toe-laet de Capucynen daer

(25)

te woonen, die daer een smal Cloosterken besitten, doch wel gherieft: d'Inwoonders al-hoe-wel Griecken, zijn heusch ende beleeft: de Ouderlinghen hebben dit Eylandt toe-gheeyghent aen Bacchus; selve de Poëten versieren dat hy aldaer Ariadne trouwde, de welcke aldaer verlaten is gheweest door Theseus: daer was aldaer aen desen Godt toe-gheeyghent een alder-schoonste Kerck, op het uytterste van een steen-rotse, de welcke sich inde zee uyt-streckt, makende de ghesteltenisse van een half Eylandt, de welcke tot onsen tijde ghebleven heeft in haer gheheel; maer t'zedert eenighe jaeren de Jesuiten de welcke woonen in het Eylandt Chio, mits het toe-laeten des Turckx hebben dese schoone oudtheyt ghebroken, ende mede-ghenomen den meerderen deel der pilaeren ende ander marber-stucken, om hunne Kercke te bauwen binnen Chio, ick meyne dat die plaetse toe-gheeyghent is gheweest aen Bacclus, om dies wille dat het een landt is van Wyngaert-berghen, het welcke voorts-brenght den besten ende aen-ghenaemsten wyn van gheheel het Oosten, ende 't is wonder dat de wyngaerden die soo lieffelijcke druyven voorts-brenghen, groeyen op rotsen, die gheen vier vinghers dick bekleedt en zijn met aerde.

Wy vertrocken na midder-nacht; ende t'sanderdaeghs ontrent den noene vonden wy ons by het Eylandt Delos, alwaer dat het scheen dat de windt onse keurigheyt wilde gunstigh wesen, want wy daer om de stilte der zee ligghen bleven, hebbende alle gherief om te landen, ende die plaetse te sien, waer van wy soo veel hadden hooren roemen, ende hittigh ghewenscht hadden dat te besichtighen.

Het Eylandt Delos soo gheacht onder de Griecken, overmidts de Kercke van Diana, ende Apollo, en is nu niet anders als een groote steen-rotse vol braem-bosch, vinckel, ende doornen, gheheel verlaeten ende onbewoont; op den oever vander zee saghen wy stucken

(26)

van Marber-beelden; daer nae den bergh op-klimmende vonden wy altijdt iet dat keurigh was om sien, ende boven kommende, doch niet sonder grooten aerbeyt, saghen wy daer soo veel puyn-hoopen, dat wy teenemael verslaghen stonden; wy vonden over-al vele pilaeren, vaten, marber beelden, ende in't midden verkenden wy de selve onmatelijcke groote beelden, die voor-tijdts ghesproken souden hebben, maer den alverdervenden tijdt en heeft niet ghespaert dese stucken, voor-maels gheacht de alder-seldsaemste ende alderbest uyt-ghevrocht van Griecken-landt; sy ligghen op d'aerde al ghebroken; het beelt van Diana is vanden boesem opper-waerts noch in zijn gheheel, ende ten minsten acht voeten hooghe; nae die maete kan-men oordeelen de grootte van die beelden; ick en twijffele niet, oft het dunckt aen vele seer vremt dat die stucken daer soo verlaeten blijven, konnende dienen tot cieraet der alder-keurighste konst-cameren des Christen-rijckx, als wesende d'alder-fraeyste ende alder-seldsaemste oudheden van Europa; maer men moet weten dat dit Eylandt aen d'een zyde light, luttel besocht wordt, sonder haven, ende met swaeren toe-gangh, ende dat dees groote beelden ligghende op het hooghste des berghs, midts hun onmatelijcke grootheyt seer moeyelijck souden zijn om te verporren ofte af te laeten, wat'er van is ofte niet, staet yder vry daer van te ghelooven dat hem belieft; doch veel gheloofbaer mannen, ende onder andere den Pater Recteur der Jesuiten van Chio, die uyt keurigheyt hadde gheweest op de selve plaetse, versekerden ons dat dese gheen ander beelden en kosten wesen, als de selve Colossen van Diana, ende Apollo, soo vermaert onder de Griecken.

Wy bleven daer wel twee uren wandelen binnen de vervallinghen, daer vindende menighte reghen-backen, ende onder-aerdsche plaetsen, alwaer om dat wy gheen licht en hadden noch Leyds-man om ons te gheley-

(27)

den, en durfden daer niet binnen gaen: eyndelinghe naer dat wy daer met groot vernoeghen voldaen hadden onse keurigheyt, wy keerden wederom naer het Schip;

zijnde met de nacht in-ghescheept, den windt wiert ons soo voorbaetigh ende gunstigh, dat wy 's anderdaeghs ontdeckten 't Eylandt van Chio, het welcke ick hier naer beschryven sal: t'savondts zijnde het weder helder-klaer, saghen wy het Eylandt van Negrepont, eene vande meeste des Archipelagi, vervattende wel hondert en twintigh mijlen in't ronde, ende aen d'een zyde af-ghesondert van het vaste landt door een enghte, waer van men de breede sou konnen overslaen met eene brugh van twintigh stappen lanck: dit Eylandt is overvloedigh in Fruyt: sijn voornaamste Stadt wort gheheeten Calude, daer den grooten Heer onderhoudt sijnen Regeerder, die den tytel voert van Pacha: den meesten-deel der Inwoonders zijn Griecken, ghelijck sy over-al zijn in de Eylanden vanden Archipelagus: ende kennen den Patriarch van

Constantinopel voor het hooft vande Kerck.

Den 10. voeren wy langhst het Eylandt van Metelin, ende den 12. October quamen wy te Smyrna aen, alwaer wy wesen moesten om eenighe koopmanschappen te haelen: dese Stadt is een van d'oudtste van gheheel Natolien, ende een vande seven eerste Kercken vanden Oosten: sy is ghebauwt aenden voet van eene bergh, ende daer door d'aerd-bevinghen seer onderworpen, diese dapper quellen, ende dickwils verderven, 't ghene men onder-vindt als-men graeft onder d'aerde, vindende daer over-al menighte pilaeren, puyn-hoopen, ende andere oudtheden: Ende volghens het ghene men ons versekerde, was het maer acht jaeren gheleden, dat-men eene gheheel kerck onder d'aerde ghevonden hadde, inde welcke een graf ghesien wiert, uyt welckers graf-schrift men bevondt dat het ses hondert jaeren oudt was.

(28)

Daer woonen veel Franchoysen, Enghelschen, ende Venetianen, elck Natie hebbende daer haeren Consul: daer wordt grooten koop-handel ghedreven in Syde, Wolle, Leir, Cattoen, Lynwaet, ende alderhande soorten van drooghen, dieder aen-ghebraght worden uyt gheheel het Oosten: Gheen plaetse in Turckyen daer de Kooplieden meerder winste smeden als daer: sy hebben tot beter gherief by-naer al hun huysen langhs de zee, met een achter-deure die derrewaerts aensiet, ende hun tot seer vele dient, soo om het op-ghestelde recht te ontsnappen, als om in-en-uyt de Schepen by nachte de verboden koop-waaren te doen. Daer is een Haven groot ende bequaem ghenoegh, voor allen slagh van Schepen; maer die uyt Christen-rijck kommen, en gheraeken noyt binnen, want om vryer te wesen houden sy hun aen't strant, dat wel versekert is, hebbende eenen goeden Ancker-grondt, ende beschut zijnde teghen de tempeesten door menighe leeghe gronden dieder vooren zijn.

Den Consul der Françoisen, voor de welcken wy brieven hadden, die ons een vriendt hadde ghegheven, ontfingh ons seer beleefdelijck, en gaf ons eenen Janitser met eenen Taelman, om ons te doen toonen het ghene ontrent de Stadt besichtens weerdigh was. Wy ginghen het Slot ofte Casteel sien op eenen hooghen bergh gheleghen, aen wiens voet de Stadt ghebauwt is. In het af hangen der selver is een rondt Schouw-tonneel, ofte Amphitheatrum, uytter-maeten groot, met schoone marber-steenen trappen toe-gherust, in het welcke men veertigh duysent menschen bergen konde. Men siet daer neffens noch de kuylen daer sy de Wilde-beesten voeden, die hun tot rijdt-kortinghe dienden, doende aldaer door hun eenighe plichtighe ofte Christenen verscheuren, in het welcke de Dwinghelanden hun vermaeck schiepen.

Den H.Polycarpus wierdt in de plaets onthooft.

(29)

Op het top vanden selven bergh is eene kleyne Capelle, alwaer een verheven graf is, eenighe kleederen, een Myter, ende wapenen, die onsen Janitser ons seyde te wesen vanden selven Heylighen.

Inden in gangh saghen wy eenen Dervis ofte Turckschen Religieus, den welcken ons siende feestelijck groetede; ende ons belast hebbende dat wy onse schoenen souden uyt doen, leydede ons op de plaetse, daer sy segghen, dat dien Heylighen begraven is. Wy saghen daer een verheven graf ghedeckt met twee tabbaerts; den eenen met minim Camelot, den anderen van groen Fluweel; aende voet was'er een twee-punctighen stock met yser beslaghen, hebbende in 't midden een wassende Maene ghelijck-formigh de ghene die de Mahometaeniche Pelgrims ghebruycken, de welcke gaen besoeken het graf van hunnen Proheet tot Mecha; aen het hooft eynde was de ghedaente van een Myter, hebbende op-gheslaghen de dry eynden, daer met de naelde op ghesteken was in Arabische letters, La hilla heila, halla Mahemet resul halla; 't welcke te segghen is, Daer en is gheen anderen Godt als den eenighen Godt, ende Mahomet ghesonden van Godt: Dat ons ghenoegh te kennen gaf de doolinghe der Turcken, ende dat dese kleeren, stock, en Myter niet en waeren dese Heylighen, maer erghens van een ongheluckighen Mahometaen: de Turcken draeghen een groote eerbiedigheyt, ende besondere godtvruchtigheyt tot dese plaetse; sy houden daer altijdt eenighe Lampen al brandende, ende op yder Vrydagh komen sy daer hun ghebeden storten.

Naer het vertrecken van daer ginghen wy in 't Casteel, 't welcke mits sijn

onbequaeme gheleghentheyt, als zijnde op het hooghste van eenen bergh, is verlaeten, ende daer en woont niemandt: het is groot in bevangh, omringht met groote mueren, op gheworpen met veel torens, al van groote vaste steenen, het

(30)

ghebiedt over de gheheele stadt: daer binnen en saghen wy niet anders besonders als een grooten reghen-back teenemael overwelft, ende bekleedt met plaester dat van marber scheen te wesen, ende soo hardt datmen 't selve niet en koste breken met hamer-slaghen.

Buyten de poorte die nae de Stadt siet, staet'er af-ghebeelt op een marber-plaete de ghedaente van een schoone Vrauwe; die van het landt segghen te hebben by over-leveringhe, dat het is d'af-beeldinghe van de schoone Helena, het aensicht is een weynigh gheschonden, 't ghene men ons seyde ghedaen te wesen door eenen Janitser, ten eynde hy sijnen mede-gheselle soude af-wenden, die minne-suchtigh daer door gheworden was, ende daerom gaf het beeldt eenighe dagghe-slaghen in het aensicht.

In het af-daelen vanden bergh toonde-men ons een grooten Termentyn-boom wonderlijck verwortelt tusschen twee steen-rotsen; de Christenen van het landt segghen dat hy ghegroet is door mirakel, ende dat hy is den stock vanden H.Polycarpus; de welcke gaende om ghemartelt te worden, dien plantede op die plaetse.

Zijnde om leeghe aenden bergh, wy passeerden voorby een kleen Cappelleken, toe-gheeyghent aen de H.Veneranda, daer de Griecken een besondere devotie toonen, ende segghen daer de plaetse te wesen alwaer dese Heylighe het Martelie gheleden heeft: neffens de dese plachten de Christenen vierighlijck te besoecken een Speloncke, inde welcke Sint Ian Evangelist ghewoont heeft, vertrocken zijnde van Ephesien;

maer t'zedert eenighe jaeren heeft eenen Cadis, oft Turckschen Rechter sich dese plaetse toe-gheeyghent, ende dient hem voor reghen-back.

Ter zyden de Stadt pronckender d'aeder-schoonste velden, vol van alderhande slach van vruchten, ende in sonderlinghe staender Granaet- ende

Oraignie-appelboomen van menigerhande soorten; een half mijle van

(31)

daer ende in het beghinsel van en bolcken zijn wy gheweest sien een oude Kercke ghebauwt met grouuve bruyne marber steen, d'een op d'ander gheleyt sonder moortel;

die van het landt noemense den Tempel van Diana, ende houden staen dat die Goddinne t'andere tijden aldaer aenbeden is gheweest. Een half mijle van daer ginghen wy sien de Zout-bronnen, ende Cattoenghewas, die daer seer overvloedigh zijn.

Het ghene meest aenmerckens weerdigh is ontrent de selve Stadt, zijnde naturelijcke warme Water-baeden, twee mijlen van daer gheleghen, welck soo heet is, datmen de handt daer in niet en soude derven steken, ende om dese hitte te bemaetighen ('t welck wonder is) soo is daer gheheel by eenen Fonteyn van kout water, het welcke sy door een kleyn marber-becken doen storten in het badt. Wy baeyden ons daer met groot verghenoeghen: men houdt dit badt seer ghesont te zijn: alle de Turcken gaen ghemeynelijck daer naer toe, de Vrauwen des morghens, ende de Mans 's

naermiddaghs. De Christenen hebben tot Smyrna groote vryheyt. De Capucynen hebbender een redelijck schoon Klooster, daer zijn oock eenighe Jesuiten die aldaer eene Capelle hebben.

Twee dagh-reysen van Smyrnen light de Stadt Magnesen, daer den Grooten Turck voor Regeerder ghemeenlijck sijnen Sone sendt, naer-volgher sijns Rijckx: het is te midden door dese Stadt dat de Reviere Paccolais voor-by vloeyt, de welcke d'oude Poëten hebben versiert goudt voorts te brenghen; men siet noch in dese Stadt het graf vanden Athenischen Themistocles, ende een van de doorluchtighe Mannen van Griecken-landt, de welcke t'onrecht uyt-gheseyt ofte ghebannen zijnde, vertrock sich by den Coninck van Perssen, alwaer vluchtigh soo hy was, hy liever te sterven hadt als sijn Vaderlandt nae-deeligh te wesen: want hebbende 't bevel ontfanghen om de Griecken den oorlogh aen te segghen, benam sich selven het leven.

(32)

Wat het Landt belanght rondtom de Stadt brenght overvloedelijck voorts allen slagh van leef-tochten: de Hamels aldaer zijn de smakelijckste van de gantsche werelt: het Ghevoghelte ende alderhande soorte van Jacht is'er overtolligh; ende in sonderlinghe de Patryssen zijnder in sulck een menighte, dat-mense maer een halve-stuyver het stuck en verkoopt. Eyndelinghe voor de leef-tochten ick achte het een vande beste Landen van Turckyen, ende alwaer de Christenen leven met meerder vryheyt, ghelijck datter luttel Renegaten schuylen; (Renegaten zijn Christenen die hun Religie verloochent hebben) sy ghevoeghen hun licht met de naturelijcke Turcken, die ghemeenlijck goet volck zijn.

Men vindt'er menighte Cameleoenen; dit ghedierte heeft ontrent de langhde van een voet, ende de ghedaente van een Echdisse, hebbende alleenlijck het lichaem grover, ende den rugghe meer ghebult. Vele laten hun vooren-staen dat dese beesten niet en eten; maer ick hebbe het teghen-deel ghesien, want met de tonghe die sy langhe en dunne hebben, verrasschen sy de Mugghen ende kleyne Vlieghskens, die hun dienen tot voedsel: dit ghedierte is seer wonderlijck, aen-nemende allen slagh van coleuren; want die nemende op de boomen, schynen groen, ende op d'aerde grauwachtigh; wy vattender selve veel in onse kleederen, die eer een half ure het coleur in-droncken. Wy hebben dese onder-vindinghe meer-maels in't werck gheleydt met een groote verwonderinghe van het wonderlijck natureel deses ghedierte.

Wy vertrocken van Smyrna den 12. October met sulck een voor deelighen windt, dat hy ons dede zeylen in eenen nacht voor-by de Eylanden van Chio, ende Metelin:

's anderdaeghs ghepasseert hebbende het Eylandt van Tenedos, ende vaerende langhs het vaste landt van Troyen, den Capiteyn doende het Schip stieren te naer de kant, het stootte; doch ghelijck het

(33)

nieuw en sterck was, wy en hadden gheen ander on-gherief oft nadeel als een vier-urigh verlies om het selve met de Anckers af te winden. Inder nacht trocken wy voor-by de Casteelen der Dardanellen, die wy hier naer beschrijven zullen: ende 'tsanderdaeghs quaemen wy te Callipoli aen, alwaer wy midts den heftighen windt ende grooten vloedt ghedwonghen zijn gheweest ancker te worpen, ende dry daghen daer ons verblijf te nemen: ghedurende welcke, wy ghinghen de Stadt bewandelen, de welcke redelijck groot is, maer daer en is niet aenmerckens weerdigh. Den grooten Heer doet ghemeynelijck indeHaven der selve menighte van Galleyen: wy saghender vier oude, die noch overrigh waeren vanden slagh van Lepante. Inden nacht den windt west gheworden zijnde, wy maecketen ons veerdigh ende verplaetsten, ende den twintighsten van October ghepasseert hebbende de zee van Marmora, ontdeckten wy de Stadt van Constantinopel; een uytsicht soo aenghenaem, dat het ons dede terstont vergheten, ofte om beter te segghen voor wel besteedt te hebben alle de moeyelijckheden ende onghemacken, die wy hadden uyt-ghestaen gheduerende dese reyse.

Dese Stadt beghint haer te laeten sien door het Casteel mette seven torens, daer naer allenskens door de ghebauwsels op-ghetrocken langhs de zee, ende nae-volghens door het Serrail vanden grooten Heer: de overwelfsels der huysen om hooghe vergult zijnde, metten weer-slagh der Sonne, schieten sulck een glinsteringhe ende straelen, dat het scheen al goudt te wesen wat-men sagh, soo seer vertoonde't sich blinckende:

doch men moet toe-staen, datter niet een Stadt op de werelt en is, de welcke in het aen-kommen haer schoonder ende treffelijcker vertoont als Constantinopel.

Zijnde denHaven in-ghezeylt, stelden wy den voet aen landt op de zijde van Galata, alwaer wy de Kooplieden ontmoeten, die de wete ghedaen hadden door

(34)

het landt. Sy ontfinghen ons beleefdelijck, ende gheleyden ons eerst groeten mijn

Heer de Cesy, Ghesant van Vranckrijck, ende van daer tot Pera, daer sy ons hadden bereydt onse verblijf-plaetse, alwaer wy ons vier daghen hielden sonder uyt-gaen, ghenietende de besoeckinghe der Religieusen, ende Kooplieden, die met groote bewysinghe van vriendtschap ons hertelijck bewillekomden. Voorts ghelijckerwys gheduerende mijn verblijf tot Cantstantinopel, veel Franchoysen, ende Italiaenen daer aen-quamen door verscheyde weghen, soo hebbe ick keurigh gheweest my t'onderrichten van hunne reyse, vande welcke hebbende eenighe aenteeckeninghe ghehadt, hebbe daer uyt ghestelt de naer-volghende beschryvinghe.

Om van Christenrijck te reysen nae Constantinopel, soo zijnder vier verscheyde weghen; ter Zee, door Slavonien, door Hongaryen, ende door Griecken-landt, d'eerste is de kortste, de ghemackelijckste, ende onkostelijckste, want met veerthien oft vijfthien Rijckxdaelders te besteden is men ghevoert ende gherieft tot Constantinopel toe, maer het is wat ghevaerlijck door de Zee-roovers, overmits men noodtsaeckelijk moet tusschen het Eylandt van Candien, ende Moreën daer sy hun ghemeenlijck houden, de Schepen wachtende; inder voeghen dat-mense met groote moeyte schaers kan ontvlieden.

'T is over eenighe jaeren gheleden, dat de ghene die belust waeren te trecken nae de Oosten, hun te Venetien t'Schepe begaven; maer nae dien de Franchoysen verbondt ghemaeckt hebben met de Turcken, soo vertreckender daghelijckx van Marseillen, ende van't gheweste van Provence, een meerder ghetal van Schepen naer Turckyen toe, als van Venetien; soo datmen nu daer meerder gherief ter handt heeft om dese reyse te doen, als tot Venetien; boven dien de Veneetsche Schepen zijn soo groot, soo swaer, ende soo onghevoeghelijck op-

(35)

gherust, dat sy nauwelijkckx maghtigh en zijn met een kleyne windt te zeylen, dit is waerom dat sy dickwils wel dry ofte vier maenden besteden, eer sy tot Constantinopel konnen aen-komen: in het teghen-deel de Schepen van Provence zijn kleen en snel, soo dat sy met den minsten windt zeyl maecken konnen, ende de ghelegentheyt niet en missen om hunne wegh af te legghen: 't is waer dat sy soo sterck niet ghewapent en zijn om te wederstaen de Zee-roovers, maer sy ont-vluchtense meer-maels door hun wackerheyt: bovendien de Schippers van Marseillen zijn soo gauw, ende soo bedreven op de Middelandtsche zee, als de Hollanders doen op den Oceaen.

Marseillen is van Constantinopel ontrent de seven hondert mijlen, die-men ghemeynelijck af-zeylt inden tijdt van twintigh oft dertigh daghen min of meer, ende na datmen den windt mede of teghen heeft: den streeck diemen neemt, is naer Sardinien tusschen Maltha, ende Barbaryen, door den Archipelago, door de nauwte der Casteelen, ende van daer recht nae Constantinopel, wesende den wegh dien ick kome te beschryven. Den tweeden wegh om te gaen nae Constantinopel, is die van Salvonien, daer soo groot ghevaer niet en is als in d'eerste, ende oock van min onkosten, te meer dat de vrachten, ende noot-druften soo goeden koop zijn, datmen niet en weet waer in men twintigh Rycx-daelders soude besteden, ten tijde vande gantsche reyse: daerom is het dat de ghene die te lande willen gaen, ghemeenelijck desen wegh kiesen: daer zijn alle maende Caravannen, dat zijn Convoyen, die vertrecken van Ragusen, met de welcke, sich kleedende naer de maniere van't landt, men gheen aensprake lijdt. Deghene dese reyse doen, scheepen sich tot Anconen in om te dweersen den Golfo ofte Inbocht van Venetien, ende te gheraecken tot de Republycke van Ragusen, in Dalmatien, gheleghen. Dese Republycke heeft tot op he-

(36)

den behouden haere vryheyt teghen de macht der Turcken, ende Venetianen: ende ghelijck sy de paele is soo van d'een als d'ander, dus om haere ruste ende

vred'saemheyt te versekeren, begheeft sy haer onder de bescherminghe vanden stercksten, haer dienende vande macht des Turcks, om sich te verhoeden vande aen-slaghen, met de welcke de Venetiaenen haer dreyghen: sy betaelt alle jaeren aenden grooten Turck twaelf duysent Ducaten van schattinge, ende schier soo veel om de gunst der Dienaers ende Bevel-hebbers van't TurckschHof te behouden, mits welcken sy in ruste blijft.

Dese Republycke besit ontrent de dertigh mijlen landts, treckende langhs de syde van Dalmatien, doch haer ghebiedt en streckt ten hooghsten niet voorder als ontrent de twee mijlen binnen het vaste landt, alwaer sy af-ghepaelt worden door de Turcken.

Sy besitten noch eenighe Eylanden die kleyn van belangh zijn; daer en zijn gheen dan Edel-lieden Ragusers, de welcke deel hebben inde Regeeringhe, ende met dat sy ghekommen zijn tot de oude van twintigh jaeren, hebben van doen af hun leven langh in-gangh, ende raetslaende-stemme inden grooten Raedt: sy nemen

sorghvuldelijck toe-sicht hun te mishouwelijcken; want indien een Edelman tot sijn ghemael gheen Ragusche Jouffrauwe en neemt, sijn kinders en zijn niet voor edel bekent, ende en hebben gheen deel inde Regeeringhe.

Vetreckende van Ragusen, reyst-men twee uren langh om een moeyelijcken bergh t'over-hyghen, den welcken af ghegaen hebbende, men scheedt van Dalmatien om te treden in het landt van Hersegovines, toebehoordende den Turck. De landen van desen Prince en worden niet af-ghesondert van die van Ragusen, als door een slim huys, daer sy hun vertrecken die op de ghesontheyt der Reysers passen; want ghelijck de besmettende sieckte ghemeenelijck in Turckyen sté houdt:

(37)

alle de steden van het Christenrijck, de welcke ligghen langhs de syde van Dalmatien, en gheven aen niemandt in-gangh vande ghene die uyt Turkyen komen, als sy hun veertigh daghen niet ghehouden en hebben, of ten minsten den loop van thien of twaelf daghen.

Vande paelen gaet-men dry daghen langh door een seer steenachtigh ende verwoest landt, eer men komt in het veldt van Coriti, het welcke ghedweerst zijnde, men klimt eenen bergh op, alwaer op den spits een Casteel pronckt, ghenaemt Rilons, dat in't Slavoens bediedt Sleutel, bewaerende den deurganck vande Gheberghten: 't is d'eerste plaetse diemen ontmoet nae Ragusen daer op te letten is: dit Casteel laetende, vint-men een ghehucht Cernissa gheheeten, alwaer vyf-en-twintigh of dertigh huysen staen, bewoont vande Turcken, ende Christenen. Een dagh-reyse van daer komt-men aende gheberghten van Cemero, die seer steyle zijn, doch aenghenaem, overmidts sy allegaer bekleedt zijn met hooghe boomen: desen bergh is vol perijckel om de vry-buytters wille die daer ghemeenelijck nestelen; waerom datmen die niet en passeert, 't en zy met de Caravannen, ofte Convoyen, ende met groot gheselschap, een dagh-reyse van daer gheraeckt-men tot Focia, dat een kleyne Stadt is, gheleghen teghen over daer de kleyne reviere Thiotinen valt inde ghene van Erinen.

Treckende van Focia, men komt in een landt vol berghen ende daelen, van daer twee daghen ghegaen hebbende, gheraeckt-men aen een ghehucht, gheseyt Pleufglien, dat light in een effen veldt, 't welck alsoo vruchtbaer is van graen, als de gheberghten die't om-ringhen maer enckel rotsen en zijn: dese plaetse is gheheel bewoont vande Turcken, door dien het de plaetse is, daer ghemeenelijck sich den Sangac-Bey houdt van Hersegovinen. Nae datmen vertrocken is uyt het Landtschap van Pleufglie, soo ontmoet-men een

(38)

berghachtigh landt, ende t'eenegaer vervult met hout, 'tghene die van het landt noemen Zuiesden; het groot ghetal der roovers die ghemeenelijck schuylen in die bosschen, maeckt den wegh gheheel onveyl; daerom datmen 'tselve niet en dweerst sonder gheley: scheydende uyt die gheberghten, men komt aen een schoon Clooster van Griecksche Monicken, gheheeten Sancte Saba de Milosefdo, alwaer ghemeenelijck tachtentigh Religieusen zijn, die het reys-volck onthaelen, ende herberghen.

Een halve dagh-reyse van dit Clooster dweerst men het dal van Milosefdo, alwaer het landt van Hersegovines eyndight, ende beghint het ghene van Slavonien,

teghenwoordigh gheseyt Bossenien; hebbende dit dal achter ghesteecken, men dweerst het veldt van Cenissen 'twelck in't Slavoens te segghen is 't Landt van Hop, mits het overvloedigh is van garsachtighe plaetsen; een daghreyse van daer ontmoet men de Stadt van Geni-basar dat in't Turcksch bediedt Nieuwe Merckt: sy is gheleghen op de kleyne reviere van Rasca, in een hooghe ende leeghe plaetse, seer bevalligh ende aenghenaem aen 't ghesichte: haer bevangh bestaet in een half mijle, sonder besloten te zijn met mueren; 't is de merckelijckste Stadt diemen vindt nae de frontier ofte pael.

Een half dagh-reyse van Geni-basar, dweerst men de reviere van Hibar, die haer gaet storten inde ghene van Morava; dese reviere is seer snel, ende verdeylt door haeren loop het Coninckrijck Boseva van Servien: van daer dweerst-men de gheberghten van Caponi ende Toplissa Tisna, de welcke steyl en hooghe zijn: die voor-by zijnde treedt-men in een matigher ende opender landt, gheheeten Toplissa Ravena; 't is hier onttrent dat-men sich begint te gherieven van wagens ende Carossen, diemen ghemeenelijck vindt tot Precopia, treckende tot Constantinopel toe.

(39)

Precopia, 't welck de Turcken noemen Vrciup, is een groot ghehucht ligghende op een plat veldt, seer ruym ende dapper vruchtbaer van terwe; van Precopia tot de reviere van Morava, is een halve dagh-reyse, diemen dweerst in dry uren: van daer gheraeckt-men tot de Stadt Nicen, van Ragusen ontrent vijfthien dag-reysen, ende soo verre van Constantinopel voor de ghene die't te peerde schicken, maer de Caravannen, ofte Convoyen bestedender wel twintigh in.

Nicen is een kleyne Stadt bewoont door het peerdevolck van Timar, ende van Ianitsers, die daer ligghen in besettinghe, soo om de weghen veyl te houden, als om toesicht te nemen op de menighte Christenen, de welcke twee ofte dry mijlen in't ronde woonen, midts de vruchtbaerheyt des landts.

Vertreckende van Nicen, dweerst-men een moraschachtigh veldt, ende eenighe gheberghten daer't de Carossen lijdigh snaps hebben: ontrent de neghen uren ghereyst hebbende , men komt aen een dorp gheheeten la Palanca de Mahomet Pach, 't welck te segghen is, ghesloten Plaetse, mits sy met af-schudtselen is omringht; 't ghene sy doen om hun te vertrecken, soo wanneer sy verwittight zijn, datter vry-buytters door het landt swieren.

Van la Palanca treckt-men door de Dorpen van Pirot, ende van Dragoman, bewoont door de Christenen; ten eynde van twee dagh-reysen gheraeckt-men tot Sophien Hooft-stadt van Bulgarien, gheleghen in een veldt acht mijlen lanck, ende veertien breedt; den Beglerbey van Griecken-landt onthoudt sich daer ghemeenelijck, reden waer door de Stadt schier teenemael bewoont wordt vande Turcken.

Vertreckende van Sophien, men passeert een dorp gheseyt Ovitro, daer-men menighte vervallingen siet van een Clooster soo sy segghen van Grieckische Monicken, alwaer het Concilium ghehouden is gheweest van

(40)

Sardycquen: niet verre van daer light noch een ander dorp gheseyt Lozyna, in't hanghen vanden bergh: dry mijlen van Sophien gaet-men over een kleyne reviere van Iscar, die haeren oorspronck neemt aenden voet vanden bergh Rhodope; vier uren van daer gheraeckt men aen een ghehucht, ghenaemt Ietiman, al bewoont vande Turcken, niet teghen-staende alle de dorpen daer rondtom bewoont worden vande Christenen.

Scheydende uyt het veldt van Sophien, men ontdeckt den bergh Rhodope: 't is in dese plaetse dat de oudtheydt wilt, dat Orpheus heeft doen hooren de soetigheyt sijnder Harpe: op 't hooghste van desen bergh vloeyender seven Fonteynen, de welcke die van't landt noemen noch tot op den dagh van heden, de seven Fonteynen van Orpheus, oordeelende dat de traenen die hy stortede, naer dat hy voor de tweede keer hadde verloren sijn ghemael Euridice, beghinsel gaven aen dees water-aederen.

Desen berg, ghelijck oock den bergh Hemus, die hun t'samen vervoeghen, verdeylen Bulgarien, van Romanien, eertijdts Thracia: men steeckt een dagh reyse om desen bergh te passeren, daer-men een dorp vindt ghenaemt by de Turcken Lancoli, ende van d'Inwoonders Novo Celo, het welcke d'eerste is van Romanien: een halve dagh-reyse van daer vindt-men een schoon Caravansara, dat's een wooninghe soo ghenaemt, en herbergh dienende, ghesticht door Hebraim Pacha, ende gheheeten nae zijnen naem.

Acht mijlen van daer komt-men aende Stadt van Philippopoli, gheseyt vande Turcken Philiba; van Philippopoli reyst-men dry daghen langhs de voorseyde reviere, ende gaende door de dorpen van Caiali, ende Hermanli, men komt tot Andrinopel aen.

De Stadt van Andrinopel, van ouden tijden gheseyt Oresten, is gheplaetst op het hooghste ende hanghen van een berghxken, op het gheweste daer de reviere van

(41)

Tunze ende die van Harde, hunnen naem verliesen inde ghene van Marissa; 't is de deftighste ende merckelijckste Stadt diemen ontmoet van Ragusen tot Constantinopel:

de ghebauwsels zijn schoone ghenoegh voor 't ghene dat Turckyen aengaet: binnen gheheel Romanien en is'er gheen plaetse daer de locht soeter ende matiger is als daer.

Vertreckende van Andrinopel, dweerst men in twee dagh-reysen de Dorpen Dabla, Babasque, ende Pergase: een dagh-reyse van daer komt-men aen een ghehucht Chiourli, alwaer Selim den slagh verloor teghen sijnen Vader Bajazeth: vier mijlen van daer vindt-men de teeckenen van 't Canael, 't welcke de Griecksche Keyzers voor-ghenomen hadden re door-graeven, om het Landtschap van Constantinopel tot een Eylandt te maken, doende den Danubius inde zee van Marmora vallen, ten eynde men het landt soude bevryden van het op-loopen der Barbaren: dry mijlen van daer komt men aen Selviren, 't welck light op den oever vande zee Marmora; de stadt is schier vervallen, ende bewoont door de Griecken.

Van Selvieren reyst-men langhs de zee van Marmora ontrent de dry uren, eer-men gheraeckt aen een groot ghehucht Biove Chek Mege, 't welck in't Turckx beteeckent groote Brugghe, die op een enghte light, waer door de zee haer uyt spreyt, ende maeckt een grooten vuylen poel; men treckt noch langhs de zee tot het kleen brughsken, in het Turckx gheheeten Couchrove Chel Mege: van daer tot Constantinopel en is het maer vijf mijlen weeghs, ende al effen veldt.

Den derden wegh diemen magh nemen naer Constantinopel, is de ghene van Griecken-landt, de welcke overmidts hy langher ende swaerder is, als de twee voor-gaende, wordt min betreden; maer die het stellen op oudtheden, ende

t'aenmercken des wereldts omme-loop, vinden daer, waer-mede sy hunne keurigheyt konnen blusschen.

(42)

Om desen wegh te doen, soo moet men het Coninckrijck dweersen van Napels, ende sich t'schepe begheven tot Otranto, een Stadt gheplaetst aenden oever vande Adriatische zee, van waer men ghemeenelijck treckt naer Corfu, 't welcke

dry-en-dertigh mijlen van daer is: dit Eylandt is gheleghen by Epiren toe-behoorende de Venetiaenen, die daer goede besettinghe onderhouden; dese plaetse zijnde van groot ghewagh, overmits die aen den in-gangh light van hunne zee.

Tot Corfu zijnder twee weghen; een door Bastiden, de tweede door Moreën; d'eerste is de kortste, want treckende van Corfu men doet maer ses mijlen door de zee om tot Bastiden te gheraecken, 't welcke een groot ghehucht is, bewoont vanden Turcken, ende Griecken, van waer men kommen kan in thien daghen tot aende Stadt van Salonica: maer men moet soo veel berghen over-gaen, ende het landt is soo vol dieven, dat men niet en kan geraecken onder groot ghevaer: van Salonica, 't welck een groote Stadt is, al bewoont van de Joden is maer veerthien dagh-reysen van Constantinopel, vlack landt, ende waer door de Carossen konnen rollen.

Den anderen wegh is sekerder ende meer gheploghen; scheydende van Corfu men reyst langhs den oever van de zee ontrent dry uren, eer-men 't ghehucht toe komt Parga gheheeten, dat alleen is 't gene de Republycke van Venetien besit binnen Epiren; twee dagh-reysen van daer ontmoet-men de stadt van Previsa, de welcke toebehoort aenden grooten Heer; ende een half mijle van daer light S.Maura, 't welck een kleyn Eylandt is, ghescheyden van het vaste landt door een Canael van twintigh schreden. Men gaet te schepe tot S.Maura naer het Eylandt van Cephalonien, ende van dit naer het Eylandt van Zanthen, 'tseventigh mijlen van Corfu.

Van Zanthen leght-men noch twee mijlen af ter zee tot een verlaeten Ree, daer-men aen landt komt, van waer men noch een ure weghs moet af-legghen eer