MAhomet wierdt gheboren te Mecha, een Stadt van't Gheluckigh Arabien, ontrent
het jaer ons Heeren 505. sijn Moeder was een Jodsche vrauwe genoemt Emina, ende sijn Vader Afgodist geheeten Aldala, die vande werelt scheyde een weynigh naer dat hy hem hadde voorts-gebraght, ende sijn Moeder korts naer dat sy hem inde werelt hadde gestelt, inder-voegen dat hy van sijne joncheyt Vader-ende Moeder-loos bleef; hy was van eene wonderlijcke levendigheyt des gheests, soo dat hy lichtelijck begreep al 't ghene dat-men hem aen-wees, ende rechte soo veel uyt met sijn neertigheyt, dat hy in luttel tijdts leerde het Oude ende Nieuwe Testament.
Zijnde vyfthien jaeren oudt begaf zich in dienste van eenen Armeniaenschen Koopman, den welcken hem gekent hebbende voor eenen man vol van geest, dede hem veele reysen doen naer Perssien, Egypten, ende Syrien: twintigh jaeren oudt zijnde, ende verlieft op de vrauwe van sijnen Meester, men gist dat hy hem met vergif ombraght, ende de weduwe nam tot sijn Huysvrauwe: hy viel datelijck aen sijne rasernyen, ende aen het maecken van sijnen Alcoran, daer toe geholpen van eenen Monick gheheeten Sergius, den welcke om sijne Ketterye vluchtigh was ende verbannen uyt Constantinopel: hy wiste soodanigh vermogen te winnen op den
gheest van veele, dat hy wijs-maeckte dat Godt hem hadde verkoren voor sijnen Propheet, ende dat den Engel Gabriël hem quam openbaeren van sijnen t'wege, 't ghene hy moeste boodtschappen aende menschen: hy gingh dickwils in een speloncke, daer hy (soo-men gelooft) met de duyvels gemeenschap hieldt; hy was gequollen met de vallende sieckte, maer soo-wanneer hem dees quael overquam, dede verstaen dat hy den Engel sagh, ende dat sijn oogen niet konnende verdragen soo groote klaerheyt, gedwongen wiert te vallen.
Beginnende sijn leeringe voor den dagh te kommen, wiert genootsaeckt, om de doodt te ontgaen, die-men hem dreyghde, te vluchten naer Medina; 't is van dese vlucht dat de Mahometanen hunne jaeren beginnen te rekenen, die noemende in hunne tale Hegyre, dat was eenen Vrydagh, waerom dat sy desen dagh houden gelijck de Christenen den Sondagh doen.
Te Medina voleynde hy sijnen Alcoran, geholpen van desen wegh-geloopen Monick
Sergius, ende van eenige Joden: oock is het niet anders als een mengelinge van het
Nieuwe ende Oude Testament: in het beginsel maeckte hy deelachtigh van sijne leeringe de gene van sijn geslachte, sijn gebuers, ende die alder-lompst, ende vleeschelijckst waeren: want door sijn Godts-dienst laet hy al de sonden toe van het vleesch, met groote vryheyt. Zich rijck bevoelende, als oock begunstight vanden voorspoedt, bespringht hy sijn gebuers met de Wapenen, dwingende sijn Secte te aenveerden met gheweldt, diese niet en willen omhelsen met hunnen danck. Het
Arabiaensch volck lomp, vleesch-en beest-achtigh waeren d'eerste die naer sijn syde
helden, met de welcke hy in korten tijdt zich meester maeckte van een groot deel Landts: de doodt stelde den pael-steen aen sijn overwinningen ende aen sijn leven, ontrent het jaer ons Heeren 603. Sijn lichaem wiert begraven in een Mosquée, die-men noch siet inde Stadt van Medina, de welcke van
doen af geheeten is geweest Medina Alnaby, 't welck te seggen is Stadt vanden
Propheet: sijn lichaem wiert daer in d'aerde geleydt, ende niet gehangen inde locht
met een yser-kiste door de kracht van twee zeyl-steenen, gelijck sommige hun in-gebeeldt hebben.
Na sijn aflijvigheydt vergaderde sijne voornaemste vrauwe geheeten Aza, alle wat hy geschreven hadde van sijn Godts-dienst, ende behandighde die aen Odoman, die dat t'samen voeghde, ende ten lesten eenen boeck maeckt geheeten den Alcoran, door dien hy ghestelt is in Rym, ende verdeelt inHooft-stucken: niet alleenlijck behelstse 't ghene dat den Godts-dienst aengaet, maer alle dat de Regeeringe ende Rechts-voorderingh raeckt, inder-voegen dat sy in al hun saken van gheen ander onderwijsinge en worden gedient, als van die sy hebben uyt den Alcoran.
Odoman komende te sterven een weynigh tijdts naer Mahomet, veele pooghden
te aerbeyden om de nieuwe leeringe uyt-te-leggen, soo dat-men eenigen tijdt daer naer meer dan dry hondert Alcorans sagh, ende een ongemeten getal van Wtleggers, al verschillende, 't ghene een groote verwerringe begonste te maken in dese nieuwe Secte, die seer soude gewaggelt hebben, 't en hadde geweest dat een Arabiaensch Vorst dede kommen een al-gemeyne versaminge tot Damascus, al-waer dat alle de
Alfaquis, ofte Leeraers van hunne Wet zijnde, ses onder hun verkosen wierden om
alle de schriften te ondersoecken, ende een vergaderinge te maken van al het gene dat eenigh licht ende verstandt soude konnen geven aen den Alcoran, den welcke
Odoman gemaeckt hadde. Alle de andere boecken ende uyt-leggingen wierden
verbrandt, ende wiert verbodt gedaen op lijf-straffe aen yder, zich voortaen te dienen van gheen ander boecken als van de ghene die dese Leeraers gemaeckt hadden.
Dese ses maeckten yder eenen boeck dien sy
den de Zunna, 'twelck te seggen is, Wijsende den wegh. De Leeraers die naderhandt zijn gekommen, vindende dapper tegen-strydigheden in dese Boecken, ende niet konnende over-een komen, waeren oorsaeck dat spruyten onder hun vier verscheyde Secten, die niet verschillen dan slechts inde Cermonien, niet tegenstaende sy elckander schelden voor Ketters, ende meer haeten als de Christenen.
D'eerste Godts-dienst is de gene vande Mooren, ende vande Arabianen, die de yverighste ende overstallighste zijn, volgen d'overleveringen van Abubeker,
De Persianen die naturelijcker ende redelijcker zijn, houden zich aen d'overleveringen van Haly, de welcke den tweeden Godts-dienst zijn.
De derde is die vande Turcken, de welcke de vryelijckste volgen, houden zich aen d'overleveringen van Omar.
De Tartaren die zijn de lompste ende slechste, houden zich aen d'overleveringen van Odoman.
't Algemeyn geloove van alle dese Natien, is dat Godt van het beginsel des werelts gesonden heeft op der aerden ses-mael twintigh duysent Propheten, die allegader op verscheyde tijden, ende in verscheyde gewesten sijn woordt hebben verkondight, vande welcke dat'er dry sijn geweest die meer gelieft ende bemint waeren van Godt als d'ander: sy seggen dat den eersten Moyses is geweest, die gesonden wiert als wanneer de werelt vervult was met afgoderye: hy bracht een Wet vol strengigheyt, ende vondt de hartneckigheyt der Heydenen soo groot, dat'er luttel waeren die in hem gheloofden, ende dat dese Wet met 't vervolgh vanden tijdt teenemael verloren wiert: 't gene Godt verbondt om de liefde die hy droegh tot de menschen, ende om de begeerte die hy hadde hun saligh te maken, te senden JE S U S CH R I S T U S, dien sy noemen Issa, ende seggen dat Godt om hem meerder gesagh te geven, ende ten eynde
hy niet veracht en soude worden gelijck Moyses is gheweest, hem dede verschynen op de werelt door eenen ongewoonelijcken wegh, hem voorts-brengende door sijne blasinghe, van een Maeght: de Wet, de welcke hy hem dede brengen op de werelt, was soo veel te sacht ende te licht, als die van Moyses te strengh ende te swaer was geweest; Godt willende door desen soeten wegh de menschen af-trecken van hunne dwalinghen, maer hy vondt de herten soo versteent, dat'er seer weynich waeren die in hem geloofden; ende dat meer is, sy houden dat sijn woordt terstont vervalscht wiert door sijn voornaemste dienaers, ende't gene Godt meest verbelghde was dat die van Ierusalem, hem soo onweerdelijck handelden, dat sy hem wilden doen sterven, het welck sy gedaen souden hebben, hadde Godt niet den schijn eens mensch gesonden in sijn plaetse, de welcke sy hanghden aen het Cruys, denckende dat het CH R I S T U S
JE S U S was.
Sy seggen dat Godt voor de leste Propheet Mahomet gesonden heeft, die sy noemen den Seghel der Propheten, ende den liefsten by Godt, die met d'een handt heeft gebraght een Wet vol vryheyt, ende met d'ander een sweert om uyt-te-roeyen de ghene diese niet en wouden aenveerden. Den in-gangh vandese Religie is de besnydenisse, de welcke niet-tegenstaende naer hun geloove soo noodigh niet en is, oft sy souden konnen saligh worden sonder de selve; derhalven sy hunne Kinders niet en besnyden dan als sy seven oft acht jaer oudt zijn. 't ghene sy Suneth noemen. Sy doen hun dese woorden seggen: La hilla heilla alla Mehemet resul alla, 't welck bediedt: Daer en is gheen ander Godt, als den eenighen Godt, ende Mahomet
ghesonden van Godt.
Sy en besnyden hunne Dochters niet, maer hun doende den duym op-heffen, belastense de voorseyde woorden uyt-te-stemmen. Soo-wanneer de Joden Turcx
worden, en doen hun niet op een nieuw besnyden, maer ten eerste sy moeten seggen
Issa hac, 't welck beteeckent, JE S U S is waerachtigh, daer naer den duym op-heffen,
ende de voorseyde woorden spreken, 't welck soo 't geviel aen eenigh Christen, dat hy die onvoorsiens sprake, hy wierde gedwongen de besnydenisse t'onderstaen, ofte andersins zich te laeten branden.
Als-wanneer sy hunne Kinders besnyden, soo rechtense groote vreughde-teeckenen aen, ende leydense door de straeten rijckelijck verçiert, ende gheseten op
op-gepronckte peerden, met menighte trommels ende trompetten, rechten maeltijden uyt twee oft dry dagen langh naer hunnen staet ende middels: inde besnydenisse onderhouden sy schier de selve Ceremonien als de Joden, behalven dat sy naer hun besneden te hebben de huyt niet en scheuren.
Door hunnen Godts-dienst zijn sy verbonden besonderlijck tot vijf hooft-stucken: het eerst is maer eenen Godt te kennen, ende Mahomet sijnen Propheet; het tweede, vyf keeren daeghs hunne ghebeden te storten; het derde, alle jaeren een geheele Maene te vasten; het vierde, aelmoessen te geven ende mildt te wesen; het vyfde, eens in hun leven te gaen besoecken het graf van hunne Propheet tot Medina, ende de plaetse van sijne gheboorte tot Mecha.
Sy sijn seer yverigh om dese vyf geboden te onderhouden: wat belanght het eerste, sy gewennen soo hunne Kinders te seggen: La hilla heilla alla Mehemet resul alla, dat sy geduerigh dese woorden inden mondt hebben, ende gelooven dat sy Godt soo aenghenaem zijn, dat-men die in sijn uyterste voorts-brengende, behouden is, wat quaet dat-men bedreven heeft, niet-tegenstaende het eenen ongheloovighen waere van hunnen Godts-dienst.
Rakende het tweede gebodt, 't welck hun verbindt vyf-mael daeghs hun ghebeden te storten, ontbreken
daer selden in, sy vallen aen het eerste met'er sonnen op-ganck, het tweede op den middagh, het derde ten dry uren, het vierde met'er sonnen onder-ganck, het leste ten dry uren inden nacht. Ende om dat'er (ghelijck-men van te vooren geseyt heeft) geene Klocken en zijn in het gebiedt vanden Grooten Heer, ende dat sy zich naer gheen uren en schicken, doen sy vyf mael daeghs op het hooghste van de Mosquée roepen, om het volck te waerschouwen om te kommen bidden, maer sy roepen soodanigh dat-men hun van ses hondert stappen van-daer hooren kan, ende dit vyf-mael roepen geschiedt op de voorsz. uren. De yverighste, ende die wel ghestichtelijck leven willen, gaen ten minsten dry-mael daeghs inde Mosquée bidden, maer den meerderen-deel doen dat in hun huysen, 't en zy des Vrydaeghs, want sy op dien dagh gehouden zijn des middaghs naer de Mosquée te gaen: de gene die zich in't veldt vinden al-waer sy gheen gelegentheyt en hebben van Mosquëen, keeren het aensicht baer den Zuyden, ter oorsaeken vande Mecca, al-waer de begraef-plaets van Mahomet is.
Sy en ghedoogen niet dat de Vrauwen inde Mosqueën komen, seggende dat de vrauw bekoringe den Man toebrengende, haer soude in hunne gebeden verstroyen; sy houden selfs dat de ghebeden der vrauwen vruchteloos zijn, ende dat'er noch hel noch hemel voor hun en is. Als sy langhs de straten gaen, hebben sy het aensicht met een witten doeck gedeckt, het welcke oock het gebruyck der Griecksche vrauwen is, de welcke zich vande Turcksche verscheyden door eenen langen lynwaten steert hun van achter af-hangende. De Jodsche vrauwen draghen hun hayr van achter langh af-hanghende, ende het overigh der vrauwen, is als de mans ghekleedt.
Het derde ghebodt verbindt hun te vasten een gheheele Maene, dat sy heeten
Ramasan, sy verandert alle
jaeren; in-dien sy 't een jaer komt inde maent van Mey, de volgende sal komen inde maent van April, de reden is om dies-wille dat sy hunne jaeren maken van twaelf Maenen, waer door sy twaelf dagen korter zijn als de jaeren vande Sonne. Ghedurende dese Maene sy zijn den gantschen dagh sonder te mogen drincken noch eten, maer tot vergeldinge drincken ende eten sy den geheelen nacht visch, en vleesch soo veel het hun goedt dunckt: sy moghen ten tijde vande nacht in al de drinck-huysen gaen, die open staen voor al de werelt, al-waer byster vuyl ende onkuysche guychel-spelen vertoont worden: sy dragen menige mommeryen omme door de straten, bedryvende de selve genoechten die-men uyt-recht in Christen-rijck ten tijde vande
Vasten-avondt-dagen; soo-wanneer hunnen vasten komt inden Somer, is het hun seer moeyelijck, midts het hun niet toe-gelaeten en is inden dagh te drincken, want het gebruyck der wynen hun dan scherper verboden is als op een ander zaysoen: in-dien dan iemandt wiert bevonden wyn drinckende, soude veroordeelt worden gesmolten loot in-gegoten te worden inden mondt.
Gheduerende den nacht zijn alle de Pyramiden ofte Torenkens vande Mosqueën, vervult met ontsteken lampen, schijnende als Chapelles ardentes, ofte Licht-tonneelen die-men inde Lijck-statien aen-recht, dat seer vermakelijck is om sien, ende
in-sonderlinge tot Costantinopel, al-waer meer dan thien duysent Pyramiden op sulcker manieren toe-gerust zijn, 't ghen' een seer aengenaem uyt-sien veroorsaeckt: hun vasten voor-by wesende, hebben dan dry daghen om lustigh te eten ende hun te vermaecken, 't welck sy Beyram noemen, dat ghelijck hunnen Paesschen is:
malckanderen ontmoetende achter-straten, vallen malckanderen aen den hals, ende hebben sy eenigen haet ende nijdt gevoedt, eenigh verschil, ofte woorden gehadt in het jaer, dat wordt al op dien dagh vergeven: sy besoecken
der, ende gheven schencken gelijck-men in Christen-rijck doet op den eersten dagh des Jaers: het is'er dan seer ghevaerlijck voor de Christenen achter straete te gaen, vermits men over-al droncke Turcken ontmoet, die geen gewagh en maecken om hun slim te handelen, hun met bylen hackende, ofte met messen steckende, sonder dat-men soude derven tegen-weir bieden.
Wat aengaet het vierde ghebodt, dat hun verbindt aelmoessen te gheven, dat onderhouden sy seer wel, ende geloove dat'er geen medelijdiger Natie op de wereldt en is als de Turcken: hunne Leeraers achten dat een deughtsaem man het thienste deel van sijn inkommen geven moet aenden aermen, al-hoe-wel het niet en staet inden Alcoran, waer door men geen aerme lieden in Turckyen en vindt die een aelmoesse vragen in't openbaer, want valt daer iemandt in noodt, hy wordt terstondt van sijn gebuers geholpen.
Sy deelen oock aelmoessen uyt aende honden, ende katten, de welcke sy aen arme lieden besteden, die'er de sorge van nemen, ende aen wien als iemandt komt te sterven, hy laet seker somme gelt om soo veel honden ende katten den kost te gheven.
Als wy door de Stadt van Constantinopel gingen ontmoeteden wy verscheyde van die luyden, ghevolght van 40. à 50. honden ofte katten. Daer zijn selfs Braeyerijen, inde men niet anders en verkoopt als af-val van vleesch ende penseryen, de welcke het volck voor-by gaende koopt om aende honden ofte katten voor een aelmoesse te worpen.
Sy hebben noch een andere soort van miltheyt, dat is dat sy op de marckt eenige Vogelen koopen, laetende de selve daer naer vliegen, achtende dat voor eene groote bermhertigheyt.
De reysende Turcken en hebben geen Herbergen van doen, door dien kommende aen eenigh gehucht ofte Dorp, d'Inwoonders hun te ghemoet kommen, ende
strijden met woorden onder hun wien die in hun huys sal ontfanghen, al-waer sy onthaelt worden sonder dat het hun een myte kost.
De Turcken die rijck zijn, als sy kommen te sterven doen eenige Fondatien; d'eene bauwt een Mosquée, d'ander een Caravansaral, andere een Gast-huys, al-waer alle de Reysers van wat Religie dat sy souden mogen wesen, gheherberght ende gespijst worden den tijdt van dry dagen: de gene die sulckx niet en konnen doen, maecken Fonteynen op de groote wegen, daer sy eenen man stellen om drincken te schencken aen yder voor-by gaende.
Het vyfde ghebodt dat hun verbindt eens in hun leven het graf van Mahomet te gaen besoecken, en wordt soo nauw niet onderhouden als d'andere: want veele en gaender niet, hun vernoegende met iemandt in hun plaetse daer henen te stieren: daer zijnder veel onder hun die niet anders en doen, als dese Bedevaerden voor een andere.
Ghelijck dese reyse langh is, pijnelijck ende gevaerlijck, mits de Araben die geduerigh op buyt loopen, soo en gaen sy maer met groote hoopen, die sy noemen
Caravannen, vande welcke daer vier verscheyde zijn, die alle jaeren daer henen
trecken.
D'eerste treckt van Damascus, al-waer de Pelgrims van Asien ende Europa hun vinden: de tweede treckt van Cairo, 't welcke dient voor de Mahometanen van
Barbaryen: de derde van Sibit, dat light aenden mondt vande Roode Zee, daer die
van Arabien, ende vande Eylanden van Indien zich versamen: de vierde gaet van
Babylonien, van Caldeën, daer de Persianen ende Indianen hun vinden.
Al dese Caravannen gaen met groot geley, hebbende daer altijdt eenen Sangacbey van Egypten ofte van Damascus, die de sorge heeft van hun te geleyden, de
dagh-reysen te schicken, ende te voorsien van
mannen die de wegen door de geberghten weten: maer soo-wanneer het weder duyster is, dienen zich van Zee-compassen: sy rekenen dertigh dagh-reysen van Damascus tot Medina, 't welck al verwoest is, ende van Medina tot Mecha acht.
Onder dese Caravannen wordender somtijden tseventigh duysent Pelgrims ontmoet, elck heeft gemeenlijck sijnen Kemel, daer hy op d'een syde sit, ende het tuygh hangende aen d'ander syde: voor d'aerme zijder Kemels by fondatien, die de rijcke