Het publiek zou lezen, hoe de directeur der nieuwe Maatschappij voor Luchtverkeer den aanstaanden werk- kring der onderneming op waarlijk onbekrompe:1 wijze inzette. Aan het succes der emissie zou dit niet weinig ten goede komen.
Steigerman was tevreden over zijn dag. Het bedrag der nieuwe uitgifte zou hem dit kwart millioen wel m de maat- schappelijke kas bezorgen. 'n Handige kerel, die het eruit kreeg! Maar 'n nóg handiger kerel, die er dat Indische kwart millioen bij kreeg ..•
De Luchtverkeer-directeur grinnikte, de wanstaltige klauwen moeilijk bedwongen in de diepten der zakken van zijn zebra-gestreepten pantZllon, de doordringende anjer- gellr van de boutonnière prikkelend in z'n leelijken neus-
knoedel.
Wat konden hem ook eigenlijk zijn boersche handen schelen en wat kommerde hem zijn neusgevel, -- hij rook geld en hij greep naar het halve millioen, waarvan de ééne helft door de Indische geld mannen bijeen was gebracht, en waarvan de andere helft straks door de Nederlandsche aandeelhouders zou worden neergeteld.
Want die handige kerel was niemand anders dan hij!
DERDE HOOFDSTUK.
Op het sedert de groote Amsterdamscbe Luchtverkeer- tentoonstelling uitgestorven vliegveld voelde Bob zich heer en meester. Van al de reusachtige hangaars had het tentoonstellingsbestuur de kleinste "Richards"-loods laten staan. Men had dit beschouwd als een daad van welwillend-
heid tegenover den vlieger, die gedurende de EL TA- maanden dag-in dag-uit, zich niet storende aan weer of wind, stemming of geen stemming, steeds bereid was ge- weest zijn vliegdemonstraties te houden. Men wist, dat de vlieger-officier nooit een belooning daarvoor had willen aanvaarden.
Bob, de beste onder de uitnemende internationale vlieg- kampioenen, beschouwde zijn vlieg-métier als een edele kunst; zooals een schilder, een musicus, een schrijver ook hun kunsten liefst waardeeren als een aangeboren gave.
Het vliegen zèlf was zijn triomf. Niemand behoefde hem daarvoor dank t~ zeggen. Noch het tentoonstellings- bestuur, dat de geregelde lucht-pirouettes van den onovertretbaren vlieger als een der groote attracties rekende voor het drukke bezoek van het publiek, noch zijn passagiers, die het niet moesten wagen, den vlieger betaling aan te bieden voor de luchttochten, waarop hij hen vergastte.
Gelijk het zuivere kunstenaars-devies geldt: "L'art pour I'art", zoo gold ook als Bob's kern-spreuk: "De sport van- wege de sportl" En hiermede bedoelde hij uit te drukken het verhevene wat hij in zijn roeping als vlieger voelde.
Toen dan de Luchtverkeer-tentoonstelling te Amsterdam, na een geweldig succes, haar poorten sloot, en de bestuur- deren, verheugd over dit algemeen slagen, naar een ge- pasten vorm zochten, om den eersten vlieger een bewijs van erkentelijkheid te toonen, en toen bleek, dat de jonge officier wel een bizonderen wensch koesterde, namelij k hier in stille afzondering zijn vliegproeven voort te zetten, besloot men aan "luitenant Bob", zooals hij in de wandeling heette, de vrije beschikking te laten over een der vliegloodsen.
Men had den vlieger geen welkomer geschenk kunnen aanbieden. Waarachtig, figuurlijk en letterlijk was Bob hier- mee in de wolken!
2
Deze film is beschikbaar gesteld
dOOl·het KITLV, uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.
Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.
Toestemmin g voor reproductie dient men schriftelij k aan te vragen.
This fibll is suppliell hy the KlTL V
OI1(V 011conditioJl that /leither it
1101'part oJ it is ftlrther reprotlllced without first ohtaining the penllissioll
(~rtlle KITL V which reserves tlle rigllt to 111ake a charge Jor sllch reprodllction. IJ the 111aterial fibl1ed is itself iJl copyright, the pennissio/l of the OWl1ers oJ that copyright will also be reqlliretl JOl' sllch reprotluctiol1.
Application Jor penl1issiol1 to reprolluce shoultl be made in writing, giving details of' tlle proposed reprodllction.
SIG ATUUR
OVORM:
SHELF NUMBER MIe OFORM:
MMETA 1091
o aR t;ith
SCHEL TENS&GILTAY AM5T[RDAM.
"
'.
OP VLEUGELS NAAR INDIB
OP VLEUGELS NAAR INDIE
AMSTERDAM..-BATA VIA
DOOR
JAN FEITH
BANDTEEKENING EN 75 ILLUSTRATIES VAN POL. DOM
AMSTERDAM - SCHELTENS & GILTAY
De bijeenkomst droeg volstrekt geen plechtig karakter.
De heeren liepen dooreen met de handen in de zakken. Men had het zich maar makkelijk gemaakt. Eén had zich in een rieten stoel laten zinken en de hakken van z'n witte schoenen familiaar op den rand van het bureau van den redacteur ge- legd. En een ander had zelfs de vrijmoedigheid genomen,
~djn plaats te zoeken in den stoel van den journalist; hij zat voor het schrijfbureau geschoven, alsof het zijn plaats was, en met het potlood van den redacteur schreef hij aan tee-
keningen op het block-note van den journalist.
"De heeren moeten maar doen alsof ze thuis zijn!"
lachte de gemoedelijke Van Zwinderen, die als redacteur van het sportblad "De Motor Tijd" niet slechts zijn redactie-
bureau, maar ook zijn luien rieten mijmerstoel, z'n werk- tafel en schrijfgereedschap ter beschikking van de bezoe- kers had gesteld. Hij had den Javaanschen jongen sherry en spuitwater laten binnen brengen; het kistje met sigaren stond steeds geopend op het rooktafeltje naast de schrijf-
machine.
Inderdaad gedroegen ûch de heeren alsof ze thuis waren.
Misschien zelfs wel ongedwongener. Men had gezamenlijk den lunch gebruikt onder de voor-galerij, die een reputatie had van koelheid. Aan tafel hadden de gesprekken over niets .anders geloopen dan over het bedrag, dat men van Indië uit
I
beschikbaar zou stellen voor het volbrengen door een Nederlandschen of Indischen vlieger van den directen afstand tusschen Amsterdam en Batavia. De redacteur had den lunch gepresideerd. Dit was zijn recht en plicht. Het denkbeeld, al eerder ter sprake gebracht, zoowel in de In- dische als in de Hollandsche pers, had lang.::amerhand een vasteren vorm aangenomen, dank zij 'r kernachtig initiatief van den redacteur van het sportblad. De laatste maanden
"De heeren moeten maar doen alsof ze thui" zijn:"
had hij steeds weer op hetzelfde motief getamboerd; in elk nummer van zijn tijdschrift had hij iemand VJn gezag aan het woord gelaten, om diens meening over het plan bekend te maken. En nadat hij aldus met handigheid de voorbereidselen getroffen had, en geleidelijk in aanraking gekomen was met de gewenschte lieden, wier sympathie bekend was geworden voor het grootsche plan, meende Van Zwinderen, dat het tijdstip was aangebroken, om een vasten vorm te geven aan de nog zwevende plannen.
Met tact had hij een aantal heeren tot een soort commissie-
van-voorbereiding uitgenoodigd. Hij was voldoende uit- geslapen, te weten welke vooraan-staande manne~ hiertoe in de termen vielen, - eenige officiëele persoonllJkheden, wier naam onontbeerlijk scheen voor het doen slagen van de afstands-vlucht, welke den luchtweg zou traceeren tusschen het Europeesche en het Aziatische Nederland, verder enkele der voornaamste vertegenwoordigers van
en ten overvloede wat gros-bol'!nets van de cultures.
handel en nijverheid, en ten overvloede wat gros-bonnets van de cultures.
't Ging er immers in de eerste plaats om, een aanzienlijk geld-bedrag bijeen te brengen, opdat e:n roya!e som zou kunnen worden uitgeloofd voor den vheger, dle naar den prijs dong.
We moeten flink voor den dag komen, of afwachten wa'; ze ginds in Holland er voor over hebben", zoo had de
4
redacteur deze bijeenkomst geopend, nadat de heeren, weldoorvoed van den COpic4se.'1lunch, i..!1 het redactie-bureau verzameld waren om de puntjes op de "i" te zetten.
Die Van Zwinderen was toch 'n gare rot~
Direct belang had hij er overigens niet bI;, Ol!! den uit t:!
loven prijs zoo op te drijven. Maal' de geheel~ opzet va:1 het vliegplan kon een geschikte reclame worden voor zijn sportblad. Daarvoor spande hij zich in. Al zou het onbillijk zijn, het te doen voorkomen, alsof dit de eenige drijfveer van den journalist ware. Neen! hij had een epen oog voor de aviatiek; hij bewonderde de prachtige hrcls, die zich aan dt>
ontwikkeling van het nieuwe verkeersmiddel wijdden. Als sportman vond hij elk der elkaar met verrassende snelheió opvolgende uitvindingen, verbeteringen, records en afstands- vluchten een opgewonden artikel wa;\rd. Daarenboven was hij scherpzin:lig genoeg, de beteekenis naar haar volie waarde te schatten van het luchtverkeer, toegep:lSt op een directe verbinding tusschen Neder1.md en Indië. En zijn handigheid was dan ook f;~weest, het sport:e\'c van zulk een onderneming met op den voorgrond te schuiven, doch den meesten nadruk te leggen op de baanbrekende voor- deelen van het slagen van een dergelij ke I.:mge-afsta..,ds- vlucht, ongeloof/ij k belangrij k zoowel voor het moederland als voor de koloniën, wijl aldus een snelverkeer in de toe- komst te scheppen ware, waarvan niet slechts de weder- z;ijdsche regeeringen, doch groothandel en groot-industrie, ook particulieren alle onberehcn are profijten zouden kunnen plukken.
Ol de nieuwe luchtdienst tusschen Nederland en Java wàs er wel niet één-twee-drie! Er moest echter een begin worden gemaakt. Een vorstelijke prijs moest de liefhebbers lokken.
En als straks door het uitgeloofde geldbedrag, hetzij uit
5
Indië 'an wel uit Nederland, deze of gene vlieg-kampioen de vleugeis zou uitspreiden om dezen luchtprijs te winnen, cn slaagde de gcweldig moeilijke tocht van Amsterdam n~r Batavia - h3! wat een succes voor Van Zwinderen en Zijn blad. Want van hem was het initiatief uitgcg;:tan; hij was de energieke kerel geweest, die een aanvang had gemaakt met de practische uitwerking van het geweldige vliegplan.
En hij was het ook, die zichzelf plechtig had beloofd, dat dezen middag de heeren zijn bureau niet zouden verlaten, eer men tot een beslissing zou zijn gekomen.
Hij had in dit éénc zinnetje precies gezegd wat hij zeggen moest. Beter cn afdoender dan een lang betoog. Welspre- ke:lder dan dc gloeiendste peroratie. Diplomatieker dan de fijnste intrige!
Van Zwinderen had niets anders gedaan dan het simpele middel toepassen der ijdelheids-kieteling. Hij wist wel, dat ::ijn vrienden da .. r niet van hielden. Eigenlijk waren ze tegen :oo'n argument ook niet bestand.
Ze moesten hier royaal met een grooten vliegprijs voor den dag komen, of anders moes~ n"!cn maar afwachten wat de menschen in Holland er voor over hadden! ... Waarom zouden ze aan Nederland de eer gunnen~ Het oorspronke- lijke denkbeeld was weliswaar zoowet hier als ginds met evenveel enthousi:.sme ontvangen. Doch met gcestdrift al- leen kwam je el' niet. Het ging er om, de Nederlandsche plannenmakers vóór te zijn. En waarom zouden ze de lui thuis niet eens een vlieg afvangen<
De leuke redacteur had hun ijdelheid geprikkeld. De stemming liet zich dadelijk afteekenen uit hun mokkerige opmerkingen.
- "Het is jouw plan, Zwindcrtje!" blies hem de Raad- van-Indië z'n wolk Havana onder den neus, "en we laten het ons niet ontnemen!"
6
- ,,'t Zal toch wel in hoofdzaak Indisch kapitaal zijn, dat ze in Holland bij elkaar moeten trommelen, als ze daar het initiatief van ons mochten overnemen! Dan komt 't mij rationeel er voor, dat we hier maar direct de hand in den zak steken!" - Dit was een der cultuur-directeuren, die ge- sproken had. Zijn stem droeg den klank van millioenen, werd van hem gezegd.
De man, die z'n tennisschoenen op het bureau liet trom- melen, vertolkte daarmee zijn cholerische stemming: "Wat bliksem! we hebben ze niet eens noodig! . .. Kunnen we nou zoo'n bagatel niet onder elkaar opbrengen\""
- "Wat noem je een bagatel~" vroeg Van Zwinderen nuchter. Intusschen trok hij de touwtjes al wat strakker aan.
De kleine dikke man, die de familiariteit had gehad, den redactioneelen zetel in te nemen, en nog steeds achteloos zijn hyrogliphen zat te krabbelen op het blocknote, wreef een paar dikke druppels van z'n slapen; de sherry brak hem uit.
Maar meteen bracht hij de beraadslaging in dec rechten weg.
'n Boy had een vol glas naast hem neergezet.
- "Ik stik vandaag weer van dorst!" zuchtte hij zijn benauwde zwaarlijvigheid uit, "maar ik zal m'n toddy dit- maal in tempo's leegdrinken, heeren! .•. Bij eiken slok roept één van de heeren het bedrag van z'n bijdrage uit, en ik noteer. Bij den laatsten slok, dien ik neem, tel ik op .•. "
- " .. En bestel je 'n nieuwe sherry-mélange!" spotte Van Zwinderen.
Maar de dikkert liet niet met zich spotten, om de weerga niet!
Hij trok langzaam het glas naar zich toe, boorde het rietje tusschen z'n dikke lippen, liet tegelijk z'n potlood over het bovenste blaadje van het block-note gaan. Na het nemen van den eersten slok sprak hij niet anders dan: "Ik heb voor f 10.000 namens m'n firma geteekend. Wie van de heeren
volgt~" - En het rietje zocht al naar de verdroogde lippen.
_ "Ik meen, dat het Nederlandsch-Indische Gouver- nement ûch stellig niet onbetuigd zou laten, indien inderdaad door het particuliere initiatief het bewijs werd geleverd, dat men eenige levensvatbaarheid ziet in het op-touw-zetten van een dergelijken riskanten vliegtocht", opperde de offi- ciëele Raad voorûchtig.
"Wie van de beeren volgH'"
_ Cijfers," bobbelde de dikke achter het bureau; "ik neem m'n tweeden slok."
De man in den rieten stoel beurde één van z'n krijtblanke schoenen met een kordate overwinning op z'n middag-
luiheid omhoog, scheen met de punt van z'n schoen in de richting van het block-note te wijzen, beschreef een getal in de lucht. De dikke had hem begrepen; hij schreef een tweede tien-duizend gulden onder het eerste bedrag.
Toen orakelde de stem, die den klank van millioenen vertolkte: "Ik rond het bedrag af tot 'n ton!"
_ "Dat begint op te schieten," kwam de kalme stem van Van Zwinderen; hij vreesde een oogenblik, dat de culturen-
koning de overigen zou afschrikken. Doch ditmaal had hij zich in z'n Pappenheimers vergist. Bij eiken slok van den dikken man in den redactie-stoel, vermeerderde het be- drag. Eer de laatste slok moest genomen worden, was men ongeveer aan de twee ton.
Eén der heeren had z'n beurt tot zoover laten voorbijgaan.
Men wist, dat hij geïnteresseerd was bij een toko-combinatie, welker filialen in de voornaamste plaatsen van Java en Sumatra gevestigd waren. Men merkte nooit veel van hem.
Toch wist men, dat hij een gewiektste zakenman was.
- "Ik maak het kwart-millioen vol," klonk zijn rustige stem, "doch ik verbind er de voorwaarde aan, dat de vlieg- promotoren in Nederland het bedrag verdubbelen."
De dikke man verslikte zich hier in zijn laatsten slok.
Van Zwinderen legde beslag op het bovenste blaadje van z'n block-note. Het bedrag wàs er. In het volgende nummer van z'n tijdschrift zou hij als hoofdartikel lan- ceeren de woordspeling op de vliegmotoren, die het eerste toestel van Amsterdam l1a:u Batavia zouden stuwen en op de pro-motoren, die den vliegprijs van een half milliocn hadden bijeengebracht!
TWEEDE HOOFDSTUK.
Het telegrafisch bericht in het ochtendblad kwam den heer Steigerman toevallig onder de aandacht op een oogen- blik, dat hij dringende behoefte gevoelde aan een opwek- kenden impuls. Hij had nog geen tijd gehad z'n krant te lezen; hoogstens had hij een vluchtigen blik geslagen in de voornaamste New-Vorksche l1oteeringen. Voor vandaag
had hij het druk genoeg met zijn eigen noteeringen!
De nieuwe emissie van zijn Maatschappij voor Lucht- verkeer zou dezer dagen aan de markt komen. Hij moest het succes forceeren. Zoo juist had hij zelf het prospectus gecorrigeerd, eer hij den drukker opdracht gaf, de schoone beloften, neergelegd in nog schoonere volzinnen, op Oud- Hollandsch geschept papier gedrukt, en in duizendtallen vermenigvuldigd door de rotatie-persen, de wereld in te 4enden.
Hoe zou het publiek de nieuwe leening opnemen~ 't Was een uitnemende tijd voor een emissie! De menschen wisten geen raad met hun geld. De kunst was slechts, het hen op de handigste manier uit den zak te kloppen. En Steigerman 's ontwerp voor een groote onderneming, welke zich in alge- meenen zin met het moderne luchtverkeer ging bemoeien, maakte een solieden indruk.
Steigerman zèlf zou wellicht niet in staat zijn geweest, dezen gewenschten indruk op zijn aanstaande aandeelhou- ders te maken. Gelukkig ziet het publiek van beleggers slechts zelden van aangezicht-tot-aangezicht degenen, aan wie het zijn geld toevertrouwt. Het uiterlijk van Steigerman was allerminst in staat, veel vertrouwen in te boezemen.
Vandaar, dat de directeur der nieuwe maatschappij zich wijselijk op den achtergrond hield. In dit opzicht koesterde hij trouwens geen atobities. Hij behoefde zijn sluwe tronie aan niemand te laten zien. Hij had bedienden in het voor- kantoor, goed gekleed, wel-bespraakt, onberispelijk en van aangenaam voorkomen, die afgericht waren, om bezoekers te woord te staan.
De directeur in zijn privé- kantoor leefde aan zijn serie telefoon-toestellen. Hij had altijd een stenografiste bij de hand. Hij kon zijn invloed wel doen gelden zonder zelf z'n knobbelneus te vertoonen. Zelfs aan de Beurs waagde
Het uiterlijk van Steigerman was 'llIl!rminst in staat vertrouwen in te boe::emen.
hij zich liever met. Men hield daar niet van dit slag lieden à la Steigerman!
Al dompelde hij zijn groote handen, die den vorm hadden van grijp-klauwen, nog zoo diep in de zakken van zijn keurig getàilleerden pantalon, al plantte hij ûch dagelijks een seizoen-bloem in het knoopsgat, en al verzorgde zijn kapper z'n pluiûg baardje en friseerde z'n dorren schedel met dure reukwatertjes, een innemend geheel was met dit al nog niet geschapen.
Doch Steigerman bezat tal van andere eigenschappen, welke hij handig vooruit schoof, waar hij de overtuiging had, dat zijn persoonlijke indruk een afstootende was. Hij had een keurigen stijl, hij had zoetelijke argumenten, hij bezat een gave, de menschen, wier geld hij noodig had, in hun zwak te tasten.
Vooral ontwierp hij onovertrefbare prospectussen. Op dit gebied had hij z'n sporen verdiend. En dat de resultaten gewoonlijk niet beantwoordden aan de verwachtingen, welke zijn meesleepende prospectus-stijl had opgewekt, - wat bliksem! dat was toch zijn schuld niet!
Hij gaf het publiek een kans, het overtollige geld te be- leggen. De prachtig-uitgevoerde aandeelhouders-bewijzen lieten niets te wenschen over. Dat de couponnetjes meestal onbetaald moesten blijven lag aan allerlei omstandigheden, waaraan deze financier met andermans geld nimmer schuld had. Zijn nieuwste emissie had hij volgens het gangbare recept en scène gezet. Eigenlijk had hij zichzelf hiermee overtroffen. De inhoud van het prospectus was van een aard, om zelfs den hardnekkigsten vrek de duiten uit den buidel te lokken. 't Zou wel weer lukken ditmaal!
Aanstonds ging al de rommel in zee. Hij had reeds ge- zorgd voor een handigen inlichtings-dienst voor de finan- cieele tijdschriften en voor de financieele rubriek der groote
dagbladen. Belangstelling genoeg voor zijn nieuwe Maat- schappij voor Lu::htverlteer. Op het goede oogenblik :;ette hij zijn netten uit. De menschen spraken over l1iets anders dan over vliegerij.
Tentoonstellingen van aviatiek, overal vertooningen van óver-durige vliegers, dagelijks vliegtuigen in de lucht! 't Leek wel, of dit alles meehielp, om gratis reclame voor Steiger- man's nieuwste o!1derneming te maken. Doch zou het pu- bliek ook geneigd zijn, in te teekenen op de nieuwe geld- leening vanwege de kers-versche maatschappij, welIte ::ich ging toeleggen op het steunen, fi~ancieren, exploiteeren va~
alles was slechts direct of indirect met luchtverkeer te maken had~
Ziedaar een open vraag. En de heer Steigerman, de groc- te grijpklauw n voorzichtig weggemoffeld in z'n bro'k-
~akken, beende het luxueus ingerichte privé-kantoor door, terwijl hij zich de looze hersens inspande met het uit- denken van een genia1cn inval, om 't succes zijner nieuwste emissie te verzek ren.
Het was op dit oogenblik, dat hij een nijdigen uitval deed naar de overdadig gebeeldhouwde salontafel, op welks smyrnakleed de nog ongeopende ochtendkranten te wacht;::n lagen.
Hij stelde van-huis-uit ho genaamd geen belang in dl:
aviatiek. Maar nu zijn financiëel inzicht hem intuïtief op het luchtverkeer zich had doen richten, stelde hij zich zooveel mogelijk op de hoogte van al hetgeen de bladen en tijd- schriften hem te lezen brachten over de vliegsport. Dus was het geen toeval, dat hij nu naar de rubriek zocht, welke zich bezighield met het moderne luchnerkeer. Doch dat h t telegram van het Indische agentschap juist op dit oogcnblik zijn aandacht trok, moest wel een gunstig voorteeken zijn.
Hij las daar 't resultaat der vergadering, gehouden in het
bureau van het Indische sportbl:ld. Hij I.ende de namen der aam;ienlijke handels- en r.::geeringsmannen, die niet slechts met hun aLltoriteit, doch ook met hun crediet het initiatief steunden van den eersten rechtstr.::ekschen vliegtocht tus- schen het moederland en de koloniën. Een kwart millioen gulden had men in de voornaamste Indische kringen bijeen
dat hij ecn oijdigcn uitval deed.
gebracht, om een geldprijs uit te loven! ... "Aardig spelde- geldje voor den prijswinller!" meesmuilde Steigerman. Dan las hij verder. Het Indische telegram maakte melding van den ginds uitgesproken wenseh, dat de gift der koloniale heeren gevolgd mocht worden door een even royale aanbie- ding uit Nederiand.De vliegprijs vanAmsterdam naar Batavia moesteen half millioen bedragen, wilde men succes verwach- ten. En het telegram eindigde met een krachtigen oproep aan
14
Nederland, om het Indische voorbeeld zonder verwijl te- volgen, door een even groote som bijeen te brengen.
Steigerman hervatte z'n ge-ijsbeer over de grillige ara- besken van het kostbare Perzische tapijt. Hij bemerkte zelf
Hoe zijn gang :00 ongeveer moest doen denken aJn de evoluties van een kunstschaatsenrijder.
niet, hoe zijn gang :00 ongeveer moest doen denken aan de evoluties van een kunstschaatsenrijder. EIken kronkel der tapijtfiguren stapte hij met Z'I1 glimmende lakbottines mee.
Aldus was Steigerman's gewoonte, wanneer hij zich den kop inspande. Hij dacht. Hij overlegde. Hij berekende.
En vooral als zijn op geldelijke problemen toegespitste
hersenen aan het rekenen waren, volbrachten zijn keurige bottines de meest zonderlinge passen.
Toen hij alle figuren van het ingewikkelde patroon op het vloerkleed eenige malen had afgestapt, was hij gereed met zijn berekening. Hij stond reeds naast een van z'n telefoon- toestellen. Hij kreeg dadelijk aansluiting met het Centrale Amsterdamsche Nieuwsbureau. Hij dicteerde zelf zijn communiqué. Hij was specialiteit in het opstellen van persberichten. Zijn stijl was duidelijk en kort; hij verwaar- loosde, waar het pas gaf, niettemin de beeldspraak niet;
zelfs wist hij soms een pakkend element aan het geheel toe te voegen. Hij telefoneerde zijn zelf-geredigeerd bericht aldus:
"Naar wij uit de beste bron vernemen, is de treffende oproep, welken wij hedenochtend uit Indië plaatsten, reeds verhoord. Een onzer ingezetenen, die zich bij voorkeur met het geleidelijk tot belangrij ke expansie komende luchtver keer inlaat, heeft zonder aarzelen het aanzienlijk bedrag van
f
250.000 voor zijn rekening genomen. Wij meenen geen onbescheidenheid te begaan, indien wij doen doorschemeren, dat de energieke directeur der nieuwe groote onderneming op luchtvaartgebied, de heer Steigerman van de Maatschappij voor Luchtverkeer, als de vorstelijke schenker mag worden aangeduid. Aldus wordt met een kloek gebaar de Indische geste beantwoord. En zoo is h t dus nu de beurt aan onze kranige vliegers, om zich op te maken, teneinde elkaar dezen prijs der lucht, te winnen door het afleggen langs den kort- sten weg van den af: tand, die de hoofdstad van Nederland van de hoofdstad van Insulinde scheidt, te bestrijden!"Zelfs het laatste uitroepteeken werd door Steigerman getelefoneerd. Hij deed de dingen nooit half. Ook wist hij, waar het publiek een uitroepteeken wenscht. Dit uitroep- teeken bezegelde zijn bericht en tevens zijn eigen hoogge- spannen verwachting.
Het publiek zou lezen, hoe de directeur der nieuwe Maatschappij voor Luchtverkeer den aanstaanden werk- kring der onderneming op waarlijk onbekrompe:1 wijze inzette. Aan het succes der emissie zou dit niet weinig ten goede komen.
Steigerman was tevreden over zijn dag. Het bedrag der nieuwe uitgifte zou hem dit kwart millioen wel m de maat- schappelijke kas bezorgen. 'n Handige kerel, die het eruit kreeg! Maar 'n nóg handiger kerel, die er dat Indische kwart millioen bij kreeg ..•
De Luchtverkeer-directeur grinnikte, de wanstaltige klauwen moeilijk bedwongen in de diepten der zakken van zijn zebra-gestreepten pantZllon, de doordringende anjer- gellr van de boutonnière prikkelend in z'n leelijken neus-
knoedel.
Wat konden hem ook eigenlijk zijn boersche handen schelen en wat kommerde hem zijn neusgevel, -- hij rook geld en hij greep naar het halve millioen, waarvan de ééne helft door de Indische geld mannen bijeen was gebracht, en waarvan de andere helft straks door de Nederlandsche aandeelhouders zou worden neergeteld.
Want die handige kerel was niemand anders dan hij!
DERDE HOOFDSTUK.
Op het sedert de groote Amsterdamscbe Luchtverkeer- tentoonstelling uitgestorven vliegveld voelde Bob zich heer en meester. Van al de reusachtige hangaars had het tentoonstellingsbestuur de kleinste "Richards"-loods laten staan. Men had dit beschouwd als een daad van welwillend-
heid tegenover den vlieger, die gedurende de EL TA- maanden dag-in dag-uit, zich niet storende aan weer of wind, stemming of geen stemming, steeds bereid was ge- weest zijn vliegdemonstraties te houden. Men wist, dat de vlieger-officier nooit een belooning daarvoor had willen aanvaarden.
Bob, de beste onder de uitnemende internationale vlieg- kampioenen, beschouwde zijn vlieg-métier als een edele kunst; zooals een schilder, een musicus, een schrijver ook hun kunsten liefst waardeeren als een aangeboren gave.
Het vliegen zèlf was zijn triomf. Niemand behoefde hem daarvoor dank t~ zeggen. Noch het tentoonstellings- bestuur, dat de geregelde lucht-pirouettes van den onovertretbaren vlieger als een der groote attracties rekende voor het drukke bezoek van het publiek, noch zijn passagiers, die het niet moesten wagen, den vlieger betaling aan te bieden voor de luchttochten, waarop hij hen vergastte.
Gelijk het zuivere kunstenaars-devies geldt: "L'art pour I'art", zoo gold ook als Bob's kern-spreuk: "De sport van- wege de sportl" En hiermede bedoelde hij uit te drukken het verhevene wat hij in zijn roeping als vlieger voelde.
Toen dan de Luchtverkeer-tentoonstelling te Amsterdam, na een geweldig succes, haar poorten sloot, en de bestuur- deren, verheugd over dit algemeen slagen, naar een ge- pasten vorm zochten, om den eersten vlieger een bewijs van erkentelijkheid te toonen, en toen bleek, dat de jonge officier wel een bizonderen wensch koesterde, namelij k hier in stille afzondering zijn vliegproeven voort te zetten, besloot men aan "luitenant Bob", zooals hij in de wandeling heette, de vrije beschikking te laten over een der vliegloodsen.
Men had den vlieger geen welkomer geschenk kunnen aanbieden. Waarachtig, figuurlijk en letterlijk was Bob hier- mee in de wolken!
2
18
Want nu kon hij ongestoord verder werken.
Gedurende de tentoonstellings-maanden had hij zich dagelijks beschikbaar gesteld voor zijn lucht-evoluties, uitgevoerd "pour la galerie", ook louter bedoeld, om het in verbazing omhoog gapende publiek de overtuiging te schen-
om he(iu verba::ing omhoog gapende publiek de over- tuiging te schenken.
ken, dat het vliegtuig in zijn tegenwoordigen staat te be- schouwen valt als een schier volmaakt stuk techniek, onge- vaarlijk, gemakkelijk regeerbaar, waarmee de bestuurder, mits hij zijn vak versta:lt, kan manoeuvreeren, zooals een fietser z'n rijwiel bestuurt en daarbij nauwelijks meer denkt aan evenwichts-wetten of stabiliteits-voorwaarden.
Doch na de herrie-achtige zomermaanden had de vlieger-
officier de rustige najaarsdagen met vreugde begroet als 'n periode voor verder doorgevoerde studie.
O! hij verstond zijn vliegersberoep tot in de finesses. Maar tegelijk gaf hij er zich rekenschap van, dat het vraagstuk van het zwaarder-dan-de-Iucht, de zweef-techniek, en vooral de formules van den motor nog veel wijdere perspec- tieven openden dan in de laatste tien jaren der ontwakende aviatiek was voorzien.
Bob was niet alleen de volmaakte vlieger, neen! hij stelde de technie k der vliegerij oneindig veel hooger. Het vliegen zelf beschouwde hij als een sportieve ontspanning, waarbij hij daar omhoog de inspiratie zocht en vond voor zijn technische studies aan teekenplank en werkbank omlaag.
Zijn eigenlijke liefhebberij was het stellen en oplossen van steeds weer nieuwe pu.zz!es, in verband met het vliegtuig.
Geen onderdeel daarvan verwaarloosde hij. Hij wist even- goed een ontredderd vliegtoestel te monteeren, als een defecten motor weer nieuw leven in de .zwarte longen te blazen. Hij wist het doel van eIken spandraad en de be- teekenis van elk draagvlak. Hij kende de wetten van draag- vermogen en valsnelheid. Hij wist van meteorologische wetenschap en thermometrische bepalingen. Hij vermocht evengoed een ontwerp te schetsen van een roteerenden motor als de draai- of frais-gereedschappen te gebrui- ken, waarmede uit het harde staal elk onderdeel gemaakt wordt.
Onophoudelijk was hij bezig, de techniek van zijn vak dieper te bestudeeren. Telkens bedacht hij nieuwe ver- beteringen aan zijn toestel. En wanneer hij die had aange- bracht, steeg hij dadelijk omhoog, als om het zegevierend bewijs te leveren, hoe zijn vernuft hem tot een weer nieuwe en betere aviatische mogelijkheid in staat had gesteld.
Bob gold èn vanwege zijn vliegersbekwaamheden èn
wegens zijn technische alwetendheid, in de jeugdige baan- brekende vliegers-wereld als de primus inter pares.
En eigenlijk had het niemand verbaasd, dat "luitenant Bob" zich, kort na zijn publiek succes in de tentoonstellings- maanden, met eervol ontslag uit den dienst had terugge- trokken. Hij was er de man niet naar, om met z'n twee sterren als eerste-luitenant dagelijks af te wachten, of zijn superieuren hem dan eens deze dan weer die militaire op- dracht zouden verleenen. Hij moest zijn "dienst" doen net als ieder gewoon troepofficiertje. Hij moest nieuwe toe- stellen invliegen, jonge leerling-vliegers de beginselen der aviatiek leeren, hij moest met z'n machine "in het gelid"
staan, - ..• en dit nadat hij soms den rusteloozen nacht aan z'n teekentafel had doorgebracht, teneinde een ingewikkeld probleem van motor of schroef op te lossen, - -terwijl hij er naar snakte, zijn bedenksel dadelijk in de praktijk aan een der toestellen te demonstreeren.
Bob verlangde naar vrijheid van beweging. Hij kon zijn scheppend werk slechts volbrengen in volledige vrijheid. Hij wilde daarbij geen dwang of drang verdragen.
En zoo was dan de ex-vlieger-officier, die echter zijn populairen naam van "luitenant Bob" allerwege was blijven dragen, den koning te rij k in zijn eenzaam domein op het uitgestorven vliegveld aan den overkant van het Amster- damsche Y. De geweldig-lange schuttingen strekten zich
n~g om de wijde vlakte uit; de politie hield toezicht, dat hier geen onbevoegden hun nieuwsgierigheid uitstrekten naar 't geen achter de hooge planken-afscheiding geb urde.
De stadsuitbreiding naar Over-het-Y vorderde slechts lang- zaam; het was er een stille ver-af buurt. En niemand, die trouwens eenige verwondering toonde, wanneer, na al het dagelijksche motorgeronk der Luchtverkeer-tentoonstel- ling, in de tot vergetelheid teruggevallen vliegruimte plot-
21
seling weer 'n motor knallend z'n geratel im:ette, of als men eensklaps in snelle vaart een eenzaam toestel omhoog zag flitsen, om na wat cirkels en spiralen beschreven te hebben weer pijlsnel te dalen, en in de eenige loods, die daar nog was achtergebleven, te verdwijnen. Nauwelijks wist men, dat het Bob was, die weer een nieuw onderdeel probeerde
Dalr in het veilige binnenste van zijn hang~ar.
aan zijn toestel, nadat hij zich eenige dagen daarvóór her- metisch opgesloten had gehouden, in zijn hangaar, afge- zonderd van de overige wereld, in het naargeestig-eenzame gebouwtje aan den rand van het wijde, leege vliegveld.
Daar in het veilige binnenste van zijn hangaar had de vlieger-technieker zich ingericht, gelijk Edison in z'n wereld-beroemd laboratorium achter in Yellowstone-Park.
Onvindbaar, ongenaakbaar, onbereikbaar.
22
Bob beschikte over een klein kapitaaltje, dat hij, na zijn ontslag uit den militairen dienst, aanstonds bestemd had voor het aankoopen van verschillende werktuigen en instru-
ment~n, ~elke hij voor zijn voortgezette proefnemmgen noodlg Wist te hebben. Het vliegtoestel, dat tot zijn be-
schik~~g stond, een .. "Spijker", hadden de hooge re leger- autOrltelten met schIjnbare achteloosheid in den hangaar
a~htergelaten. Men wilde dezen ex-officier, éénmaal het sieraad van het keur-corrs Nederlandsche vliegers, zooveel mogelijk ter wille zijn; al had hij dan gemeend, dat hij niet meer in het enge militaire verband thuis behoorde en als
•• • • 1
vnj mgenteur de aviatiek belangrijker diensten zou kunnen bewijzen bij de verdere ontwikkeling van het vliegwezen.
De ruimte, welke niet door het lichaam en de vleugels van het overigens niet al te omvangrijke toestel werd inge- nomen, had Bob geheel ingericht als werkplaats, zoowel voor. zijn werktuigkundige, als voor zijn chemische proef- nemmgen. Want de opdracht, welke hij zich gesteld had,
en waaraan hij dagelij ks onvermoeid arbeidde, was het oplossen van een tweetal ingewikkelde problemen, in het
n~uwste verband staande met de volgende phase, welke het vhegwezen moest gaan betreden: ten eerste het compri- meeren van het benoodigde stook-materiaal, tot dusver meegevoerd in de volumineuse en zware benûne-tanks, en ten tweede het vereenvoudigen en tot nog intenser propeller- kracht opvoeren van den aandrijven den motor.
.~an het oplossen dezer twee ingewikkelde vraagstukken wIjdde de eem;ame werker in den hangaar ûch geheel. De laatste weken had hij zelfs een afgeschoten hoekje ingericht voor .~laapgelegenheid. Dit bespaarde tijd en geld. Zijn dagehJksche ménage kostte hem, als sportief ex-officier, al even weinig omslag. Elke minuut besteedde hij aan het wachtende werk. En de eenige ontspanning, welke hij ûch-
zelf en zijn gez.onde corpus gunde, was een korte uitvlucht, een bijna kaarsrechte omhoogstijging tot hij de ruimte, welke hem dierbaar was, had gevonden, om dan boven de groote, diepe stad te caprioleeren, of om een !.itillen zweef- tocht boven de Zuiderzee te maken. Doch spoedig keerde hij weer naar z'n vliegdomein terug, borg zelf zijn toestel
Wat beteekent dit t{ vroeg Bob.
op, sloot de breede deuren achter zich, draaide den sleutel in het slot om, alsof iemand hem in deze volstrekte eenzaam- heid nog zou hebben kunnen storen, en verdiepte zich weer in zijn werk.
Bob leefde aldus van de menschen afgestorven, al stuwde het roezige groote-stads-Ieven onafgebroken Z'11 verre ge- luiden naar hem toe. Toch kon het hier zoo goddelijk stil en rustig zijn, alleen, alleen, en niemand die hem stoorde in zijn werk ••••
En toen de eenzame werker dan ook een herhaald ge- krabbel aan het slot van de hangaar-deur hoorde, vertrouwde hij eerst zijn ooren niet, maar liet dan plotseling het patent- slot openspringen, zood at ook beide wijde deuren vaneen gaapten. Hij greep meteen toe naar een gedaante, welke zich klein maakte en haastig trachtte weg te slippen. In het licht van zijn teekenlamp zag Bob, dat hij een meisje gevangen had.
Hij liet haar aanstonds los, omdat zij in weerwil van haar vrijmoedigen oog-opslag toch een ietwat verlegen indruk maakte, nu zij zich op heeterdaad had laten betrappen.
"Wat beteekent dit1" vroeg Bob, en hij probeerde met z'n stem het krakend officiers-geluid te imiteeren, hetgeen hem nooit goed was afgegaan.
Het meisje scheen hierdoor haar zelfvertrouwen makke- lijker te herwinnen. Zij antwoordde op een toon, waaruit toch even haar schroom klonk:
"Ik kom tot u, in opdracht van de redactie van "Auto- Leven" vragen, of er kans is, dat "luitenant Bob" tot de mededingers aan de Amsterdam-Bataviavlucht zal be- hoorenr" "
VIERDE HOOFDSTUK.
De kleine Milly had 'n leugentje gebruikt, toen zij in den hangaar van "luitenant Bob" was doorgedrongen.
Neen! het was volstrekt geen opdracht geweest, welke de redactie van het Haagsche sportblad haar gegeven had.
Hoogstens had de redacteur voor de rubriek "Aviatiek"
uit de ondoordringbare wolken van z'n eeuwige sigaretten verzucht:
25
"We moesten toch eens te weten zien te komen, wat die- geheimzinnige Bob daarginds op z'n Amsterdamsche Moo- kerhei uitvoert. Die kerel is onberekenbaar. Die zit vol plannen. Als morgen de aviatiek weer een eind in de goede richting vooruit gaat, zullen we dat aan hèm te danken heb- ben. En als er één is, die kans heeft op den halfmillioen-prijs, dan is 't Bob!"
Meer had juffrouw Milly niet noodig gehad. De helft dezer nicotine-verzuchting ware haar reeds voldoende geweest. Zij had :;lechts een tip noodig. En dadelijk was ze in volle actie!
De kleine verslaggeefster was een kittig ding. Jammer dat ze zoo weinig verstand had van zuigeraanslag en boor- wijdte. Anders zou ze waarachtig een bruikbaar redactielid hebben kunnen zijn aan den technischen staf van het auto- en av!a-blad. Ze had een goeden stijl, ja! leverde zelfs een heel leesbare kopy! Ze bezat de gave, een onderwerp aan te pakken, en de menschen tot het eind aan het lezen te houden. Was ze maar wat meer technisch ontwikkeld! Doch dat kleine, eigenwijze ding beschreef beter een statig-voorbij- drijvende wolk, waarachter een vliegtoestel verdween, dan dat zij oor had voor het regelmatig gedreun van de knet- terende motorkleppen. En voor een spiralend uitgevoerde vol-plané had zij steeds weer frissche en typisch rake beeld- spraken, terwijl zij als opzettelijk verwaarloosde, haar aan- dacht te bepalen op het ingewikkelde mechanisme van car- burator of electrischen vonkontsteker.
In weerwil van hare tekortkomingen - "défauts de mes qualités!" spotte dat brutale kind den hoofdredacteur tot zwijgen! - was juffrouw Milly overigens wel te gebruiken als los-vaste medewerkster aan het sportblad. Ze causeerde over sport-modes en krabbelde daarbij niet onverdienstelijk haar eigen ontwerpjes voor gracieuse auto-costumes of aviatische hansoppen. Ze had chic! De dames-abonné's
zochten het eerst haar mode-rubriekje op. Haar mondaine eau series trokken de aandacht ook van de mannelijke lezers.
Zoo'n medewerkster bezat in haar eigenaardigen trant zekere redactioneele waarde!
Dan was ze overal hennetje-de-voorste bij. Ze had ras!
Ze bezat flair! En altijd had ze veine!
Ze was met den eerste-de-besten trein naar Amsterdam
"Wel", vroeg de sigarettenpuffende redacteur.
gereisd. Nu was ze alweer terug op bureau! De blaadjes met aanteekeningen legde ~e al op den lessenaar VlD den sigaretten-puffenden redacteur der aviatische rubriek neer.
"Wel1" vroeg de~e, uit zijn Amerikaansch lijfblad op- kijkend.
- "Twee vliegen in één klap!"juiehtejuffrouwMiily."Ik was immers toch in Groot-Mokum. Dus nam ik eerst een taxi om me naar dat onherbergzame buurtje boven het Y te
laten tuffen. Luitenant Bob ontving me nu niet bepaald vriendelijk. Maar 't is in elk opûcht een heer! Hij had me net ~oo goed over de knie kunnen leggen, toen hij me snapte op het oogenblik, dat ik door het sleutelgat keek, om te weten te komen wàt hij daar binnen z'n Klingsor-halle voor geheimzinnigs brouwt. Om m'n figuur te redden - want ik sloeg eigenlijk 'n mal figuur, toen hij me op heeterdaad van vrouwelijke nieuwsgierigheid betrapte! - vroeg ik hem of hij al had ingeschreven voor de Amsterdam-Batavia- vlucht. Eerst keek hij me een halve minuut aan, ~ooals een jongen een meisje aankijkt, dat er niet al te leelijk uitûet;
- toen antwoordde hij, dat hij me op een andere manier te woord zou hebben gestaan, indien ik in plaats van een vrouw een man was geweest. En terwijl hij me vierkant bui- ten z;ijn hangaar zetten, riep hij me, overigens uiterst hoffe- lijk van intonatie, zoo ongeveer na, dat hij me wel zou waar- schuwen, wanneer hij ver genoeg met zijn voorbereidselen gevorderd was, om zijn toestel van Amsterdam naar Batavia te sturen!"
- "Dat is dus een mislukte informatie," klonk het uit de sigaret-wolk.
- "Integendeel", antwoordde juffrouw Milly, "hier heb ik een verslag van mijn onderhoud met luitenant Bob, dat de menschen wel zullen lezen, en waaruit voor iedereen duidelijk moet blijken, dat de man druk bezig is met z'n toebereidselen voor den grooten tocht. Dit is tenminste de conclusie, welke ik uit z'n orakeltaal heb getrokken."
- "En uw tweede vlieg-bericht<" grappigde de redacteur een woordspeling op het aviatische onderwerp en de tvvee vliegen, die zijn medewerkster in één klap zou geslagen hebben.
- "Ik ben toen meteen even op het Rokin aangewipt in het nieuwe groote gebouw van de Maatschappij voor
Luchtverkeer. Ik moet zeggen, die meneer Steigerman houdt er een voornamen staat op na. Ik heb zelden zoo'n pompeuse kantoor-inrichting gezien! Onze Haagsche minis- triëele departementen lijken daar arme-Iui's-womngen naast. Jammer dat directeur Steigerman een bepaald weer- zinwekkende tronie heeft. Eer ik hèm m'n hon0rarium- spaarcentjes toevertrouw! Overigens is dat niet mijn zaak, maar van zijn aandeelhouders."
_ "Heeft u Steigerman gesproken1" kwam de verraste stem van het levende sigaretten-apparaat. "Hij ontvangt niemand, omdat hij zich geneert voor zijn ontoonbaar uiter- lijk."
_ "Elke man is ijdel, al is hij nog zoo leelij k!" plaatste de kleine journaliste haar aphorisme. Zij verbeeldde zich zoowaar, dat ze de mannen al kende, hoe jong ze nog was.
Juffrouw Milly had echter niet slechts Steigerman gezien, _ ook had ze een onderhoud met hem gehad. Doch bij dit onderhoud was de geslepen zakenman haar de baas geweest.
Hij mocht dan ongenaakbaar zijn, - aan den anderen kant begreep hij de waarde van een journalistiek gesprek uit- stekend. En tegenover de vertegenwoordigster van het be- kende Haagsche automobiel- en aviatiek-orgaan had hij zich laten gaan, vertrouwende dat zijn woorden in den een of
• anderen vorm onder de oogen van hetpubliekzouden komen.
- "Wat heeft hij wel losgelaten~" drong de redacteur aan. Hij zon allang op een middel, op ongezochte wijze in aanraking te komen met den machtigen directeur der Maat- schappij voor Luchtverkeer, die den indruk maakte alsof hij de zaken breed ging aanpakken. Zijn blad had er belang bij, in nauwere relatie te treden met de nieuwe luchtverkeer- onderneming. En het publiceeren van een onderhoud met Steigerman lag wel in de lijn van het sportblad. Desnoods liet men 's mans portret achterwege, wanneer zijn gelaat.')-
trekken inderdaad zoo afstootelijk waren, dat de eigenaar ervan alles liever deed dan voor een fotograaf poseeren. Er bestaan reputaties, die schade lijden aan zichzelf, wanneer ze als frontespies dienen van een society-blad!
Maar welke bijzonderheden had de Amsterdamsche maat- schappij-directeur dan wel toevertrouwd aan de vaardige verslaggeefster, die haar reisje naar de hoofdstad voor een tweeledig doel had weten dienstbaar te maken~
De kleine Milly genoot van haar succes. De beschrijving van het onderhoud, in interview-vorm opgesteld, had ze al in den zak. Ze had er boven geschreven in Amerikaanschen reporter-trant:
"Steigerman en het Hollandsche kwart miWoen!"
Nu vertelde ze, na volbrachten arbeid haar bezoek voor zichzelf recapituleerende en het in vrijeren vorm kleedende
dan de journalistieke usance voorschreef.
- "Steigerman heeft een geweldigen neus, - ik bedoel, dat zijn reuk-orgaan meer dan bizonder ontwikkeld is, maar ik bedoel het ook, dat hij precies zijn neus weet te steken in die zaken, waaraan een voordeeltje te behalen valt. Hij beweert, dat hij op de uitnoodiging uit Indië is ingegaan, omdat hij het gevoel had, dat Neder1.md zonder dralen cn dus per omgaande telegrafisch moest antwoorden, dat men ook hier evenveel sympathie voor 't groote plan koesterde als ginds. Vandaar dat hij persoonlijk een kwart millioen gulden beschikbaar stelde."
- "Heeft hij ze1"
- "Dat komt er niets op aan. Heb ik hem natuurlijk ook niet gevraagd! Toen ik er een bescheiden toespelling op maakte, wees hij met een poenig gebaar naar een reusachtige brandkast, die tegen een der wanden van zijn vorstelijk kantoorsalon opgesteld staat. Daar zal dus de aap wel in- zitten."
- "Dat is wel mogelijk," blies de sigaretten-automaat een langen rook-sliert door z'n linker-neusgat; het rechter was verstopt door een poliep.
- "Ik heb Steigerman verteld, dat ik een bezoek had gebracht aan den hangaar van luitenant Bob."
- "Enne1"
wees hij met een poenig gebaar.
"Dat scheen den grooten, leelijken man te intrigee- ren. En dat was dan ook de reden, dat ik het gesprek in die richting stuwde. Hij mompelde wat half-verstaanbare woor- den, die iets waardeerends moesten beteekenen aan het adres van onzen grooten vlieger. En toen scheen hij zich eensklaps te laten ontvallen: ""Als dat de man 'reis was, die met den prijs ging strijken!"" - Waarop ik hem te kennen gaf, dat volgens mijn technisch inzicht niemand meer kans had dan
luitenant Bob, om zijn vleugels tusschen Amsterdam en Batavia uit te slaan."
- "Nou1 .•.. En toen1"
- "Nou, en toen had ik ruimschoots genoeg voor m'n artikeltje. Wat had ik meer noodig1 .... Ik had Steigcrman- zèlf bewonderd; verder had ik de parvenu-ach ti ge luxe van zijn kantoor genoten; en in de derde plaats had ik een prognostic, uit den mond van den gezaghebbend en directeur
Om met ecn vlotten krabbel haar teekentalent te probeeren.
der nieuwe Maatschappij voor Luchtverkeer, voorspellende,.
dat als de vermoedelijke prijswinnaar van de Amsterdam- Batavia-vlucht te beschouwen valt niemand anders dan luitenant Bob."
Juffrouw Milly had den naam van den vlieger met bizon- dere nadrukkelij kheid uitgesproken. De sigaretten-ver krach- tende redacteur keek haar door een van z'n rookbuilen ironisch aan, en terwijl hij zijn hand gretig uitstak naar de blaadjes kopy, welke zij hem toereikte, m:lakte hij de droge opmerking:
- "Te oordeelen naar de manier, waarop je Bob's naam
32
uitspreekt, schijn je geen rancune te hebben gehouden tegen iemand, di.! je zonder complimenten uit z'n hangaar heeft gesmeten!"
- "Beroeps-onverschilligheid!" snibte Milly van zich af.
Zij draaide een slag om op haar hooge h:1kjes, zette zich voor de groote midden tafel, om met een vlotten krabbel haar teekentalent te probeeren, eerst op de buitengewoon leelijke facie van Steigerman, dan op het knappe uiterlijk van Bob.
VIJFDE HOOFDSTUK.
Luitenant Bob had zijn handteekening geplaatst op het officiëele stuk, dat dank zij Steigerman's bizondere gave van mise-en -scène, als een fraai gecalligrafeerde oorkonde was ontworpen, vertoonende de wapens van Amsterdam en Batavia, verbonden door het paar wijd-uitgespreide vleugels van een vliegtoestel. De handige zakenkere1 deed z'n zaken nooit half. Nadat hem met een vleiend schrijven door het Indische comité was opgedragen, de geheele regeling van den wedstrijd in handen te geven der Nieuwe Maatschappij voor Luchtverkeer, had haar directeur de zaak grootsch aan- gepakt. Dit was ook noodig, want in weerwil van het eerste succes der aandeelen-uitgifte, reageerde de Amsterdamsche Beurs slechts koeltjes op de door Steigerman's meesleep ende prospectus gewekte stemming, en noteerde al dadelijk na den uitslag der emissie eenige procenten onder pari. Met reclame en bombarie, met overleg en handigheid zou Stei- german echter wel kans zien, den koers van zijn luchtaan- deelen niet slechts boven pari te brengen; doch hij had zich
zelfs voorgenomen, er een geweldig speculatief fonds van te maken. En als hij zooiets in den loozen kop had, moest het wel zonderling loopen, indien hij zijn plan niet zag slagen. Hierop was dus voorloopig zijn geheele streven ge- ncht geweest: - door een handig-opgezetten, en met kennis van zaken geleiden reclame-dienst onafgebroken de aandacht vestigen op, en die stemming voortdurend gespannen hou- den, in verband met al hetgeen de aanstaande handelingen van zijn maatschappij aanging.
De uitnoodiging, telegrafisch door Van Zwinderen uit B:'lt:'lvia gezonden, of de royale Nederlander, de man van het kwart millioen, zich met de leiding van de geheele onderneming wilde belasten, was door Steigerman per om- gaande beantwoord met de telegrafische mededeeling, dat hij de technische leiding had toevertrouwd aan de Maatschap- pij voor Luchtverkeer. Later zou men ginds in Indië wel ervaren, dat deze maatschappij en de heer Steigerman twee handen op één buik vormden; ook dat de vorstelijke schen- king bestond uit een denkbeeldigen wissel, getrokken op de eigen maatsch:lppelijke kas! Doch natuurlijk had de voor- zichtige heer Steigerman wel zorg gedragen, dat hij deze bijkomstige omstandigheden niet naar Indië seinde. De mail reisde vlug genoeg. En binnen dit tijdsverloop van een maand zou hij de aandeelen van zijn maatschappij al zóó na:lr boven hebben gejaagd, dat niemand, noch in Neder- land, noch in Indië, den minsten twijfel meer zou koesteren aan de soliditeit en glorieuse vooruitzichten der Maatschappij voor Luchtverkeer, of omtrent de solvabiliteit harer directeur.
De aanstaande wereld-vlucht was een ongedacht, ongehoopt hulpmiddel om de stemming van het publiek, dat 's avonds de nieuwsberichten en de koersnoteeringen volgde, te leiden in de richting van de onderneming, welke de ingewikkelde en omvangrijke toebereidselen in handen had genomen.
3
Ha! de nieuwe Luchtverkeer-Maatschappij stak flink van wal!
Steigerman had al zijn talenten besteed aan de samen- stelling van een bij duizenden en duizenden exemplaren gedrukte brochure, weer onberispelijk uitgevoerd, uitste- kend geïllustreerd, waarin de lezers al de bizonderheden verzameld vonden van hetgeen direct of zijdelinf:;s met de Amsterdam-Batavia-vlucht te maken had.
Men vond er een kaartje in, waarop met een gouden lijn de lucht-afstand stond aangeduid, welke de twee hoofd- steden van het moederland in Europa en van het koloniale rijk in Azië te zamen verbond. Ook waren op dit kaartje aangegeven de voornaamste pleisterplaatsen, waarvan de directie der maatschappij zich had vergewist, dat er vlieg- inrichtingen te vinden waren, met de noodige vluchthavens, benzine-depots, olie-opslagplaatsen, kortom met heel den modernen inventaris, welke, bij het ontluikende nieuwe wereld-verkeer door de lucht, beneden op aard' den vliegers ter beschikking gesteld moet worden. Ook was melding gemaakt van de afstanden, welke de verschillende trajecten van elkaar scheidden, en eveneens was op een afzonderiij ke pagina met vette letters gedrukt de totale afstand, welke ruw geschat I5.000 kilometers bedroeg. Weer een andere bladzijde werd ingenomen door de namen van het Indische eere-comité, en daaronder prijkte, uitgevoerd met een be- scheidener, doch daarom niet minder duidelijke lettersoort, de eenige naam van den heer Steigerman, als het alléénige lid voor Nederland. Een aparte pagina werd gevuld door de mededeeling, dat de te winnen prijs een half millioen gulden bedroeg. Dan volgden de algemeene bepalingen en voor- waarden voor deelneming. Hiervan was de quintensence, dat slechts Nederlandsche en Indische vliegers het recht hadden, in te schrijven. Overigens lieten de reglementen de
meest mogelijke vrijheid wat de route betreft, wat den du~r der vlucht aanging. Slechts moesten de deelnemers Uit Amsterdam vertrekken, ten overstaan eener commissie, aan welker hoofd alweer de heer Steigerman stond; terwijl de regeling van de aankomst te Batavia in handen berustte van het reeds gemelde eere-comité. En dan werd de verdere inhoud van het keurig-verzorgde boekje geheel ingeno~en met allerlei lezenswaardige aanteekeningen over de WIJze, waarop de technische regelingen voor de vlucht waren ge-
troffen. .
Deze bleken inderdaad omvangrijk te zijn geweest. Stel- aerman had zichzelf ook in dit opzicht weer overtroffen.
Hij was een geboren regelaar. Elk détail had hij t~r harte genomen, aan elk onderdeel had hij gedacht, elke b~onder-
heid was van tevoren geregeld. .
De menschelijke vogels hadden de vleugels slechts Uit
te slaan! .
Maar ook vermeldde het geschriftje, dat dadelij k populair geworden was, en onmiddellijk zijn weg bij het ~roote pu- bliek had gevonden, een geestdriftige opwekking tot de eventueele deelnemers, om zich ten kantore der meer- genoemde Maatschappij, gevestigd aan het Rokin te Amster- dam zonder verwijl te komen aanmelden.
~n den gevel van het in ultra-modernen stijl opgetrokken gebouw waren groote bonte pl~kkaten opg~hangen, welke men trouwens op elke reclame-ZUlI kon terugv~nden, en w~ar
op men in vogelvlucht Nederland en den Indischen Archipel onderscheidde, drijvende in een blauwen oceaan en over- he meld door een hel-gele lucht; een statig vliegtuig dreef daarboven, en met gestyleerde letters vermeldde het biljet overigens niets anders dan de twee steden-namen: Amster- dam-Batavia.
Het inwendige an het groote, rijk-ingerichte kantoor-
naam als vaardig en vakkundig vlieger dan hij. Maar welk een omslag was er niet gemoeid aan al die anuere voorbe- reidingen! Om niet eens te spreken van de aanûenlijke voor- schotten, welke de aanstaande wedstrijd-vliegers zich zouden moeten getroosten, teneinde elk voor zich hun kansen 0(::
succes zooveel mogelijk te verzekeren.
Hij luisterde ingespannen, terwijl hij strak voor zich uitkeek.
- "Had zijn bezoeker dit alles wel eens uitgerckenM"
vroeg de luchtverkeer-directeur Bob op den man af.
- "Neen!" .... Bob kwam er met zijn gewone rondh id voor uit, daaraan had hij, eerlijk gezegd, niet gedacJlt. Al zijn tijd en inspanning had hij gewijd aan het toestel zelf.
Hij had zich rust noch duur gegund, eer zijn machine be- antwoordde aan de hooge eischen, welke hij er aan stelde.
En zood ra hij de zekerheid had, dat het resultaat van zijn onafgebroken werkkracht inderdaad had geleid tot een vol-
maakte zekerheid, zooals de knappe kerel zich die, vol- gens zijn werkteekeningen en formule-berekeningen, had voor oogen gestelti, eerst dàn had hij zijn hangaar achter ûch gesloten, om zich op te maken naar de plaats, waar hij ûch als deelnemer had op te geven, en waar men tevens in staat zou zijn, hem de noodige aanwijzingen te geven omtrent de bizonderheden, met de vlucht in verband staande.
Hij had zonder aarzelen zijn naam op de oorkonde ge- schreven.
Dat beloefde een geweldige reclame te worden ...
Nu luisterde hij aandachtig naar de uiteenzettingen van den man, die de leiding van den Amsterdam-Batavia-tocht op zich genomen had. Hij begreep de becijferingen, de kostenschatting, het bedrag der noodzakelij ke uitgaven. Hij
luisterde ingespannen, terwijl hij strak voor zich uit keek naar het fraai-geteekende perkament, waarop de gouden lijn de twee heraldieke schilden van Amsterdam en Batavia verbond.
Hij luisterde met nog meer aandacht, toen Steigerman hem, aan het einde van zijn zakelijk, en helder-voorge- dragen betoog, het voorstel deed, of de vlieger een verbinte- nis met de Maatschappij voor Luchtverkeer wilde aangaan, een algemeene, niet nauw-bindende overeenkomst, volgens welke luitenant Bob zich verplichtte, voortólan in dienst der nieuwe onderneming te vliegen, terwijl als tegenprestatie Steigerman's onderneming alle kosten van dezen eersten deelnemer op zijn aanstaanden tocht van Nederland naar Indië op zich nam?
Toen een uur later de vlieger door den directeur-:;elf werd uitgeleide gedaan, grinnikte Steigerman met zijn meest beminnelijken glimlach, welke ûjn algemeen voor- komen niet aantrekkelijker maakte. Terug in zijn privé- kantoor, alleen, wandelde hij de ingewikkelde patroon- figuren van het tapijt af, terwijl hij zich vergenoegd de groote handen wreef.
Dat beloofde een geweldige reclame te worden voor zijn onderneming.
Hij had den beroemden luitenant Bob aan ûjn maat- schappij verbonden!
ZESDE HOOFDSTUK.
- "Haut les ailes!"
Namens directie en commissarissen, officiëele genoodig- den en leden der sportcommissie, had de heer Steigerman
het woord gevoerd. Hij speechte al even goed aan een feest- maal, als hij communiqué's voor de pers en prospectussen voor zijn aandeelhouders schreef. Hij had zóó goed gespro- ken, dat de aanwezigen de beleefdheid hadden gehad, te vergeten, hoe weinig de zoetelijke harmonie van Steiger- man's woorden overeenstemde met het onharmonische van zijn uiterlijk.
Zelfs in zijn avond-toilet, 'n buitenlandsch kleurig ridder- ordertje op den zijden revers van zijn overigens onberispelij 1<- gp.taillecrde rok, ~ag hij er minstens even onbehagelijk uit als de afschuwelijke Ferante. De puisten op ûjn voorhoofd gloeiden als karbonkels; in zijn peervormigcn neus leek wel een miniatuur-schemerlampje te zijn verstopt; hij liet zijn onregelmatig gebit zien onder het spreken; zijn gcfrisseerde haardos en het in den feestplooi gecosmetiekte snorretje verrieden de eindelooze inspanning van den kapper, om van dit gedrochtelijk hoofd iets toon baars te maken. Ook liet hij bij het spreken niet na, zijn handen te gebruiken; hij kon die Idauwen toch niet in zijn diepe broekzakken dompelen, gelijk zijn aanwendsel was! En met de grijpende, klampende vingers zette hij dus kracht bij aan zijn redevoering.
Toch luisterde men met aandacht 11:1:11' 4ijn woorden. Men vergat de spinachtige manualen V.ln die VI' ese1ijke handen.
Men hing aan de dikke lippen, welke hij telkens vaneen spleet om ûjn wild en vervaarlijk gebit vrij te laten. Men luisterde naar hem, omdat hij de gastheer was van het on- overtreffelijk fe stmaal, dat men in het keurig-ingerichte Paviljoen in het Vondelpark ter eere van den a:1nstaanden vertrek-datum zich vanwege de Maatschappij voor Lucht- verkeer had laten aanbieden. Men luisterde naar hem, om- dat hij de gave bezat, anderen naar zich te doen luisteren.
Ook luisterde men, wijl hetgeen hij te zeggen had, feitelijk een uiteenzetting was van al hetgeen was vooraf gegaan
42
aan het organiseeren van de grootste afstands-vluc.ht, welke tot dusverre ooit was ondernomen.
En natuurlijk luisterde men ook naar hem, toen hij als dronk van den avond instelde de gezondheid van den vlieger, die zoo aanstonds zou toon en, dat een lucht-verbinding tot stand te brengen was tusschen het moederland en het koloniale rijk. Zijn meesleependen toast tot een culminatie- punt brengende, hief hij zijn bonkige handen omhoog, spreidde de hoekige vingers vaneen, en een soort theatraal vlieg-gebaar makende, liet hij zijn stem schallen met een Fransch citaat, dat hij eens ergens gelezen en onthouden had:
- "Haut les ailes!"
De toejuichingen barstten los. Men huldigde den wel- sprekenden directeur. Vervolgens hief men de glazen op in de richting van den man, aan wiens adres de officiëele tafelrede bedoeld was.
Deze was opgesta:m, had gebogen, moest daarna de plech- tige formaliteit ondergaan, dat alle aanwezigen, over de tafel heen, met den fijnen rand van hun champagneglas tegen zijn kelk stieten.
Hij was geplaatst tusschen den heer Steigerman en een Haagschen referendaris, welke laatste door :djn tegenwoor- digheid een bizonder karakter aan het diner had verleend.
Want al giJ:1g deze vlucht niet rechtstreeks van de Neder- landsche of Indische rcgeeringen uit, toch had men een officiëel blijk van bebngstelling niet achterwege willen laten.
Bovendien wist men ook van dezen hoogen regecrings- ambtenaar, boe hij persoonlijk veel belang stelde in ver- schillende vormen van actieven sport. 't Was dus geen strooman, die men naast den vlieger een eerc-plaats aan
tafel had aangewezen.
De eigenlijke stroo-mannen hadden bescheidener plaatsen gekregen, - dit waren de commissarissen in de Maatschappij
voor Luchtverkeer, eenige tweederangs figuren uit Amster- damsche en Rotterdamsche financiëele kringen, benevens eenige door de Residentie geleverde adellijke-titels-dragen- den, die hiermede hun cachet aan Steigerman's onderneming hadden geschonken.
Het voorwerp van hun aller huldiging droeg wel zorg, dat hij geen enkel glas over sloeg. En een minuut lang klonk er, na de luidruchtige vlaag van geestdrift, slechts het kristal-tinkelende muûekje der lichtkens elkaar aan- tippende wijnglazen. Dan bleef men nog even staan, omdat het Jchter de palmen verscholen strijkje het Nederlandsche Volkslied had ingezet.
Daarna nam het gezelschap weer plaats, om het snel- ontdooiende glace-sibérienne te savoureeren.
Doch luitenant Bob liet de dischgenooten niet veel tijd voor dit smulhapje aan het einde van het copieuse diner.
Hij ging antwoorden op den op hem uitgebrachten feest- dronk. Met een resoluten ruk had hij ûjn stoel achteruit geschoven. Kort en beslist, zooals hij in elk van zijn hande- lingen en gebaren was, alsof alles wat hij deed het onmiddel- lijk uitvloeisel was van een sterken geest, die zich gewend heeft, vlug te reageeren op reeds voldongen besluiten, zoo had hij zich opgericht.
Hij stond daar, jong en krachtig. In plaats van zijn uni- form droeg hij voor het eerst den stijven rok, den hoogen boord en het vlinderige witte dasje, dat door de wijze van strikken den man van distinctie verraadt. Ook in burger- kleeding was Bob een knappe kerel gebleven. Zijn uit lenige lijnen opgebouwde tors kwam zelfs in de strakke zwarte Itjning van z'n rok nog sterker uit. Hij was niet groot, maar goed geproportioneerd, met het gave voorkomen van den door veel sport in de open lucht getrainden athleet.
Zijn bijna jongensachtig gelaat scheen hij tot een stroeve
44
samentrekking geoefend te hebben; maar zijn ernstige ge- laatsuitdrukking, welke niet geheel overeenstemde met den schier spottend-vroolijken klank van zijn jongensstem, werd vlot omlijst door het glanzend, donkere haar dat slechts voor deze meer plechtige gelegenheid ietwat te correct ge-
Hij stond daar, jong en krachtig.
kapt leek. Zijn lippen en wangen waren glad-geschoren. En zijn regelmatig, effen gelaat was rood-bruin gekleurd, ge- schuurd door den hoogen wind en gekoperd door den zonnebrand, dien hij het liefst tegemoet vloog.
Bob sprak. O! hij was heel wat minder welsprekend dan de vorige redenaar. Doch de aandacht, waarmede allen naar hem luisterden, getuigde dadelijk van de groote sympathie,
welke men hem allerwege toedroeg. Het kwam er bij dezen eenvoudigen vlieger 001: minder op aan, hoe hij het zeide, dan wel wat hij te zeggen had. Men luisterde ademloos.
En de laatste kans voor het snel-ontdooiende ijsdessert bleek verkeken, nu zelfs de grootste smulpapen aan dezen disch in spanning hun verdere diner-genietingen willig op- offerden.
- "Ik heb u een mededeeling te doen", sprak Bob een- voudig; doch aan elk woord, dat hij zeide, gaf hij een nadruk, zoodat alle aanwezigen begrepen, dat zijn mededeeling van beteekenis zou zijn. "Nu de datum voor mijn vertrek naar Indië is vastgesteld, en men mij reeds bij voorbaat de eer aandoet cener ontijdige huldiging, mag ik mijnerzijds niet langer zwijgen. Waartoe zou trouwens geheimzinnigheid
dienen~ Ik heb mij laten inschrijven voor de afstands-vlucht Amsterdam-Batavia, in de stellige overtuiging, dat ik in staat zal zijn, de opdracht, welke ik mijzelf heb gesteld, te vervullen. ("Hear! .•. hearl") Ik dank de aanwezigen voor de bewijzen van belangstelling, doch ik voor mij beschouw deze verre vlucht niet anders dan als de simpele oplossing van een vraagstuk van aviatische techniek. Het zal dus mijn vliegtoestel zijn, dat bewijzen moet, of mijn berekeningen juist zijn geweest. (De spanning onder de aanwezigen nam zicndel'oog toe). Zonder u te vermoeien met formules wil ik u meedeelen, dat ik meen er in te zijn geslaagd, den afstand van I4.000 strekkende kilometers door het lucht- ruim te kunnen afleggen in één niet-onderbroken vlucht.
(,,0 n gel 00 f I ij k!" •.•. ,,0 n m 0 gel ij k!" .... "On- bes t a a nb a a rI") Aan mij, mijneheeren, u te bewijzen, dat ik vertrouwen heb in mijn eigen plannen. Vandaar dus de mededeeling, waarmede ik tot nu heb gewacht."
Allen waren opgestaan van hun plaatsen. Men boog zich over de rij k-versierde tafel naar den kalmen spreker toe;
