wetenschappelijk onderzoek naar de impact, preventie en goede praktijken van afzondering en fixatie in de residentiële kinder- en jeugd-GGZ en de
Studiedag 15 oktober 2019 ‘Sleutelmomenten: afzondering en isolatie vanuit de ervaring van jongeren’ – Kinderrechtencommissariaat, de Vlaamse Jeugdraad en vzw Cachet
Deze studiedag focuste op de ervaringen van jongeren met afzondering. Tijdens deze studiedag kwamen o.a. vragen van jongeren aan bod naar de Vlaamse jeugdhulpvoorzieningen en het Vlaamse beleid.
Jongeren vragen om 1) van afzondering een uitzondering te maken in de jeugdhulp en het buitengewoon onderwijs, 2) hen beter te informeren en met hen te praten over de procedure van afzondering, 3) voor meer persoonlijke contacten en nabijheid te zorgen zowel voor, tijdens als na een afzondering, 4) samen met de jongeren naar alternatieven te zoeken en 5) hen te betrekken bij de vormgeving van hulp en bij het bredere beleid in een voorziening, kinderpsychiatrie en onderwijs.
Verder werd er tijdens de studiedag stilgestaan bij de verhalen van jongeren over afzondering en isolatie. Jongeren gaven ten eerste aan dat ze meer informatie en communicatie nodig hebben over o.a.
wat is een afzondering, wanneer moet je in afzondering, hoelang moet je in afzondering blijven, wie kan de camerabeelden zien? Een tweede thema was de moeilijke ervaringen van jongeren in de afzon-deringskamer. Een derde thema handelde over het grote belang van contact en nabijheid tijdens een afzondering of isolatie. Het vierde thema ging over de zoektocht naar alternatieven voor afzondering en isolatie en vragen van de jongeren om hen te helpen om tot rust te komen en samen op zoek te gaan naar die alternatieven. In het vijfde thema haalden ze het belang van een goed gesprek aan, waarin openheid en betrokkenheid centraal staan.
https://www.kinderrechtencommissariaat.be/actueel/sleutelmomenten-afzondering-en-isolatie-vanuit-de-beleving-van-jongeren
8 Referenties
Association of Children’s Residential Centers. (2013). Redefining Residential: Creating Non-Coercive Environments. https://togetherthevoice.org/wp-content/uploads/2020/02/ACRC_position-pa per-10.pdf.
Agentschap Opgroeien. (2019, juni). Modulering van de publieke jeugdinstellingen 3.0.
https://www.jeugdhulp.be/sites/default/files/documents/modulering_publieke_jeugdinstellin gen_3.0.pdf
Azeem, M. W., Reddy, B., Wudarsky, M., Carabetta, L., Gregory, F., & Sarofin, M. (2015). Restraint reduction at a pediatric psychiatric hospital: A ten-year journey. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 28, 180-184. doi: 10.1111/jcap.12127
Baker, M., & Carlson, G. A. (2018). What do we really know about PRN use in agitated children with mental health conditions: a clinical review. Evidence Based Mental Health, 21(4), 166–170.
https://doi.org/10.1136/ebmental-2018-300039
Black, V., Bobier, C., Thomas, B., Prest, F., Ansley, C., Loomes, B., Eggleston, G., & Mountford, H. (2020).
Reducing seclusion and restraint in a child and adolescent inpatient area: implementation of a collaborative problem-solving approach. Australasian Psychiatry, 28(5), 578–584. doi:
0.1177/1039856220917081
* Blair, M., & Moulton-Adelman, F. (2015). The Engagement Model for Reducing Seclusion and Restraint:
13 Years Later. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 53(3), 39–45. doi:
0.3928/02793695-20150211-01
* Bowers, L. (2014). Safewards: a new model of conflict and containment on psychiatric wards. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 21(6), 499–508. https://doi.org/10.1111/jpm.12129
* Bowers, L., Alexander, J., Bilgin, H., Botha, M., Dack, C., James, K., Jarrett, M., Jeffery, D., Nijman, H., Owiti, J. A., Papadopoulos, C., Ross, J., Wright, S., & Stewart, D. (2014). Safewards: the empirical basis of the model and a critical appraisal. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 21(4), 354–364. https://doi.org/10.1111/jpm.12085
Braun, M. T., Adams, N. B., O’Grady, C. E., Miller, D. L., & Bystrynski, J. (2020). An exploration of youth physically restrained in mental health residential treatment centers. Children and Youth Services Review, 110, 104826. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.104826
Bryson, S. A., Gauvin, E., Jamieson, A., Rathgeber, M., Faulkner-Gibson, L., Bell, S., Davidson, J., Russel, J., & Burke, S. (2017). What are effective strategies for implementing trauma-informed care in youth inpatient psychiatric and residential treatment settings? A realist systematic review.
International Journal of Mental Health Systems, 11(1), 1-6. https://doi.org/10.1186/s13033-017-0137-3
Caldwell, B., Albert, C., Azeem, M. W., Beck, S., Cocoros, D., Cocoros, T., Montes, R., & Reddy, B. (2014).
Successful Seclusion and Restraint Prevention Effort in Child and Adolescent Programs. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 52(11), 30–38.
https://doi.org/10.3928/02793695-20140922-01
Carlson, G. A., Chua, J., Pan, K., Hasan, T., Bied, A., Martin, A., & Klein, D. N. (2020). Behavior Modification Is Associated With Reduced Psychotropic Medication Use in Children With Aggression in Inpatient Treatment: A Retrospective Cohort Study. Journal of the American Academy of Child
& Adolescent Psychiatry, 59(5), 632–641. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2019.07.940
Chua, J. D., Bellonci, C., & Sorter, M. T. (2021). Treatment of Childhood Emotion Dysregulation in Inpatient and Residential Settings. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 30(3), 505–525. https://doi.org/10.1016/j.chc.2021.04.004
Cosemans, P., Noorthoorn, E., Ossaer, K. (2021, februari). Rapport proefmeting intersectoraal register VBM in brede jeugdhulp en kinderpsychiatrische ziekenhuisdiensten. VIVO.
https://www.icoba.be/gegevensset-vrijheidsbeperkende-maatregelen
* de Beuf, T. L., de Ruiter, C., & de Vogel, V. (2018). Krachten en kwetsbaarheden bij jongeren:
Gestructureerde risicotaxatie met de START:AV. Kind & Adolescent Praktijk, 17(2), 28–35.
https://doi.org/10.1007/s12454-018-0024-3
de Valk, S., Kuiper, C., Van der Helm, G. H. P., Maas, A. J. J. A., & Stams, G. J. J. M. (2019). Repression in residential youth care: A qualitative study examining the experiences of adolescents in open,
Literatuurstudie van klinisch en pedagogisch georiënteerd wetenschappelijk onderzoek
secure and forensic institutions. Journal of Adolescent Research, 34(6), 757-782. doi:
10.1177/0743558417719188
* de Valk, S., Kuiper, C., Van der Helm, G. H. P., Maas, A. J. J. A., & Stams, G. J. J. M. (2018). Measuring Repression in Residential Youth Care: Conceptualization, Development and Validation of the Institutional Repression Questionnaire. Adolescent Research Review, 4(4), 357–368.
https://doi.org/10.1007/s40894-018-0091-6
* de Valk, S., Kuiper, C., Van der Helm, G. H. P., Maas, A. J. J. A., & Stams, G. J. J. M. (2017). Repression in Residential Youth Care: A Qualitative Study Examining the Experiences of Adolescents in Open, Secure and Forensic Institutions. Journal of Adolescent Research, 34(6), 757–782.
https://doi.org/10.1177/0743558417719188
de Valk, S., Kuiper, C., van der Helm, G. H. P., Maas, A. J. J. A., & Stams, G. J. J. M. (2016). Repression in residential youth care: A scoping review. Adolescent Research Review, 1, 195-216. doi:
10.1007/s40894-016-0029-9
de Valk, S., Van der Helm, G. H. P., Beld, M., Schaftenaar, P., Kuiper, C., & Stams, G. J. J. M. (2015). Does punishment in secure residential youth care work? An overview of the evidence. Journal of Children’s Services, 10(1), 3–16. https://doi.org/10.1108/jcs-11-2014-0048
Dean, A. J., Duke, S. G., George, M., & Scott, J. (2007). Behavioral Management Leads to Reduction in Aggression in a Child and Adolescent Psychiatric Inpatient Unit. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 46(6), 711–720.
https://doi.org/10.1097/chi.0b013e3180465a1a
dosReis, S., & Davarya, S. (2008). Staff Perspectives of Precipitants to Aggressive Behavior of Adolescents in Residential Treatment Facilities. Residential Treatment for Children & Youth, 25(2), 85–101.
https://doi.org/10.1080/08865710802309964
Eblin, A. (2019). Reducing seclusion and restraints on the inpatient child and adolescent behavioral health unit: A quality improvement study. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 32(3), 122–128. https://doi.org/10.1111/jcap.12248
Fletcher, J., Hamilton, B., Kinner, S. A., & Brophy, L. (2019). Safewards Impact in Inpatient Mental Health Units in Victoria, Australia: Staff Perspectives. Frontiers in Psychiatry, 10, 462.
https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00462
* Fletcher, J., Spittal, M., Brophy, L., Tibble, H., Kinner, S., Elsom, S., & Hamilton, B. (2017). Outcomes of the Victorian Safewards trial in 13 wards: Impact on seclusion rates and fidelity measurement.
International Journal of Mental Health Nursing, 26(5), 461-471. doi: 10.1111/inm.12380 Gedragscode bij afzondering in een veilige kamer in de Gemeenschapsinstellingen (2020, januari).
Jeugdhulp.be. https://www.jeugdhulp.be/sites/default/files/documents/afzondering_veilige_
kamer_gedragscode_gi.pdf
* Greene, R. W., & Winkler, J. (2019). Collaborative & Proactive Solutions (CPS): A review of research finding in families, schools, an treatment facilities. Clinical Child and Family Psychology Review, 22, 549-561. doi: 10.1007/s10567-019-00295-z
Hammervold, U. E., Norvoll, R., Aas, R. W., & Sagvaag, H. (2019). Post-incident review after restraint in mental health care: a potential for knowledge development, recovery promotion and restraint
prevention. A scoping review. BMC Health Services Research, 19(1), 1-13.
https://doi.org/10.1186/s12913-019-4060-y
Hottinen, A., Rytilä‐Manninen, M., Laurén, J., Autio, S., Laiho, T., & Lindberg, N. (2020). Impact of the implementation of the safewards model on the social climate on adolescent psychiatric wards.
International Journal of Mental Health Nursing, 29(3), 399–405.
https://doi.org/10.1111/inm.12674
Hottinen, A., Välimäki, M., Sailas, E., Putkonen, H., Joffe, G., Noda, T., & Lindberg, N. (2012). Attitudes towards different containment measures: a questionnaire survey in Finnish adolescent psychiatry. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 19(6), 521–527.
https://doi.org/10.1111/j.1365-2850.2011.01820.x
* Huckshorn, K. A. (2004). Reducing Seclusion & Restraint Use in Mental Health Settings: Core Strategies for Prevention. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 42(9), 22–33.
https://doi.org/10.3928/02793695-20040901-05
* Isobel, S., & Edwards, C. (2017). Using trauma informed care as a nursing model of care in an acute inpatient mental health unit: A practice development process. International Journal of Mental Health Nursing, 26(1), 88–94. https://doi.org/10.1111/inm.12236
Kalke, T., Glanton A., Cristalli M. (2007). Positive behavioral interventions and support: Using strength-based approaches to enhance the culture of care in residential and day treatment education environments. Child Welfare, 86, 151-174.
* Kennedy, H., Roper, C., Randall, R., Pintado, D., Buchanan‐Hagen, S., Fletcher, J., & Hamilton, B. (2019).
Consumer recommendations for enhancing the Safewards model and interventions.
International Journal of Mental Health Nursing, 28(2), 616–626.
https://doi.org/10.1111/inm.12570
Kinderrechtencommissariaat (2020, maart). Jaarverslag Commissie van toezicht voor jeugdinstellingen 2020. Vlaams Parlement. https://www.kinderrechtencommissariaat.be/advies/jaarverslag-commissie-van-toezicht-voor-jeugdinstellingen-2020
Kinderrechtencommissariaat (2019, 15 oktober). Sleutelmomenten: afzondering en isolatie vanuit de ervaring van jongeren. Studiedag. https://www.kinderrechtencommissariaat.be/actueel/
sleutelmomenten-afzondering-en-isolatie-vanuit-de-beleving-van-jongeren
Laukkanen, E., Kuosmanen, L., Selander, T., & Vehviläinen-Julkunen, K. (2020). Seclusion, restraint, and involuntary medication in Finnish psychiatric care: a register study with root-level data. Nordic Journal of Psychiatry, 74(6), 439–443. https://doi.org/10.1080/08039488.2020.1733658 LeBel, J. L., Duxbury, J. A., Putkonen, A., Sprague, T., Rae, C., & Sharpe, J. (2014). Multinational
Experiences in Reducing and Preventing the Use of Restraint and Seclusion. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 52(11), 22–29.
https://doi.org/10.3928/02793695-20140915-01
LeBel, J., Huckshorn, K., A. & Caldwell, B. (2010). Restraint use in residential programs: Why are best practices ignored? Child Welfare, 89, 169-187.
Leipoldt, J. D., Harder, A. T., Kayed, N. S., Grietens, H., & Rimehaug, T. (2019). Determinants and outcomes of social climate in therapeutic residential youth care: A systematic review. Children and Youth Services Review, 99, 429–440. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.02.010
Literatuurstudie van klinisch en pedagogisch georiënteerd wetenschappelijk onderzoek
* Lodewijks, H., de Ruiter, C., Doreleijers, T. (2003). Risicotaxatie en risicohantering van gewelddadig gedrag bij adolescenten. Dth, 23, 25-38. https://doi.org/10.1007/BF03060301
* Lodewijks, H. P., Doreleijers, T. A., & De Ruiter, C. (2008). Savry Risk Assessment in Violent Dutch Adolescents. Criminal Justice and Behavior, 35(6), 696–709.
https://doi.org/10.1177/0093854808316146
* Lodewijks, H. P., Doreleijers, T. A., De Ruiter, C., & Borum, R. (2008). Predictive validity of the Structured Assessment of Violence Risk in Youth (SAVRY) during residential treatment.
International Journal of Law and Psychiatry, 31(3), 263–271.
https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2008.04.009
* Mauritz, M. W., Goossens, P. J. J., Draijer, N., & Van Achterberg, T. (2013). Prevalence of interpersonal trauma exposure and trauma-related disorders in severe mental illness. European Journal of Psychotraumatology, 4(1), 19985-15. https://doi.org/10.3402/ejpt.v4i0.19985
Muskett, C. (2013). Trauma-informed care in inpatient mental health settings: A review of the literature.
International Journal of Mental Health Nursing, 23(1), 51–59.
https://doi.org/10.1111/inm.12012
Nielson, S., Bray, L., Carter, B., & Kiernan, J. (2020). Physical restraint of children and adolescents in mental health inpatient services: A systematic review and narrative synthesis. Journal of Child Health Care, 25(3), 342–367. https://doi.org/10.1177/1367493520937152
Opdenacker, J., Smits, I., van der Wielen, G. (2012, mei). Onderzoek naar werkzame methodieken binnen de bijzondere jeugdbijstand ter continuering van de hulpverlening die door agressie bedreigd worden. Vlaamse Overheid – Agentschap Jongerenwelzijn. https://www.opgroeien.be/sites/
default/files/cijfers-print-onderzoek/onderzoeksrapport_agressiepraktijken_bjb.pdf
Ouderspunt (2020, september). Adviezen van ouders. Visie/bevraging over cliënten over het aanbod
‘beveiligend verblijf’. Ouderspunt. https://ouderspunt.be/nl/professionals/wat-zeggen-ouders
* Peeters, T., De Cuyper, K., Opgenhaffen, T., Buyck, I., Put, J., & Van Audenhove, Ch. (2019). De ontwikkeling van een multidisciplinaire richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de residentiële geestelijke gezondheidszorg. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. https://steunpuntwvg.be/images/swvg-3-rapporten/ef21-mdr-afzondering-en-fixatie-eindrapport
Perers, C., Bäckström, B., Johansson, B. A., & Rask, O. (2021). Methods and Strategies for Reducing Seclusion and Restraint in Child and Adolescent Psychiatric Inpatient Care. Psychiatric Quarterly, 1-30. Published. https://doi.org/10.1007/s11126-021-09887-x
Pollastri, A. R., Epstein, L. D., Heath, G. H., & Ablon, J. S. (2013). The collaborative problem solving approach: Outcomes across settings. Harvard Review of Psychiatry, 21, 188-199.
https://doi.org/10.1097/HRP.0b013e3182961017
Procedure afzondering in een veilige kamer in de Gemeenschapsinstellingen. (2020, januari).
Jeugdhulp.be. https://www.jeugdhulp.be/sites/default/files/documents/afzondering_veilige_
kamer_procedure_gi.pdf
Reynolds, E. K., Grados, M. A., Praglowski, N., Hankinson, J. C., Deboard-Lucas, R., Goldstein, L., Perry-Parrish, C. K., Specht, M. W., & Ostrander, R. (2016). Use of Modified Positive Behavioral
Interventions and Supports in a Psychiatric Inpatient Unit for High-Risk Youths. Psychiatric Services, 67(5), 570–573. https://doi.org/10.1176/appi.ps.201500039
Riggs, D., & Ogilvy, R. (2015). Professional Carer Experiences of Working with Young People in Specialist Care Placements in South Australia. Children Australia, 40(4), 361–366.
https://doi.org/10.1017/cha.2014.50
Roy, C., Castonguay, A., Fortin, M., Drolet, C., Franche-Choquette, G., Dumais, A., Lafortune, D., Bernard, P., Geoffrion, S. (2021). The use of restraint and seclusion in residential treatment care for youth: A systematic review of related factors and interventions. Trauma, Violence & Abuse, 22, 318-338. doi: 10.1177/1524838019843196
Roy, C., Morizot, J., Lamothe, J., & Geoffrion, S. (2020). The influence of residential workers social climate on the use of restraint and seclusion: A longitudinal study in a residential treatment center for youth. Children and Youth Services Review, 114, 105035. doi: 10.1016/j.childyouth.2020.105035 Sashidharan, S.P., Mezzina, R., Puras, D. (2019). Reducing coercion in mental healthcare. Epidemiology
and Psychiatric Sciences, 28, 605–612. https://doi.org/10.1017/ S2045796019000350
Shenton, F., & Smith, R. (2020). Behaviour management or institutionalised repression? Children’s experiences of physical restraint in custody. Children & Society, 35(1), 159–175.
https://doi.org/10.1111/chso.12410
Smith, M.L., & Myers Bowman, K. (2009). The Restraint Spiral: Emergent Themes in the Perceptions of the Physical Restraint of Juveniles. Child Welfare League of America, 88, 57-83.
Steckley, L. & Kendrick, A. (2008). Physical restraint in residential childcare: The experiences of young people and residential workers. Childhood, 15(4), 552-569.
https://doi.org/10.1177/0907568208097207
Steckley, L. (2010). Containment and holding environments: Understanding and reducing physical restraint in residential child care. Children and Youth Services Review, 32(1), 120-128.
https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2009.08.007
Steckley, L. (2012). Touch, physical restraint and therapeutic containment in residential child care.
British Journal of Social Work, 42(3), 537-555. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcr069
Steckley, L. (2018). Catharsis, containment and physical restraint in residential child care. The British Journal of Social Work, 48(6), 1645-1663. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcx131
Steens, R. & Hermans, K. (2021, juni). Participatieruimte van jongeren in gemeenschapsinstellingen.
LUCAS KU Leuven, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy.
https://www.opgroeien.be/sites/default/files/documents/eindrapport-participatieruimte-2206.pdf
Tremmery, S., Danckaerts, M., Bruckers, L., Molenberghs, G., De Hert, M., Wampers, M., De Vare, J., de Decker., A. (2014). Registration of aggressive incidents in an adolescent forensic psychiatric unit and implications for further practice. European Child Adolescent Psychiatry, 23, 823–833.
https://doi.org/10.1007/s00787-014-0534-y
Valenkamp, M., Delaney, K., & Verheij, F. (2014). Reducing Seclusion and Restraint During Child and Adolescent Inpatient Treatment: Still an Underdeveloped Area of Research. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 27(4), 169–174. https://doi.org/10.1111/jcap.12084
Literatuurstudie van klinisch en pedagogisch georiënteerd wetenschappelijk onderzoek
Valenkamp, M., & Verheij F. (2011). Inperken voorkomen in de residentiële zorg voor kinderen:
Individuele Proactieve AgressiehanteringsMethode (IPAM). Kind en Adolescent Praktijk, 4, 154-163. doi: 10.1111/jcap.12084
* van der Helm, P., Kuiper, C., & Stams, G. (2018). Group climate and treatment motivation in secure residential and forensic youth care from the perspective of self-determination theory. Children and Youth Services Review, 93, 339–344. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.07.028 van der Helm, P. (2020). Leefklimaat! Voor kinderen en volwassenen. SWP Amsterdam.
van der Helm, P. (2017, januari). Naar een gemeenschappelijke opvoedingsstrategie in de residentiele jeugdzorg. Hogeschool Leiden. https://www.hsleiden.nl/binaries/content/assets/hsl/
lectoraten/residentiele-jeugdzorg/publicaties/naar-een-gezamenlijke-opvoedstrategie-in-de-residentiele-jeugdzorg.pdf
van Gink, K., van Domburgh, L., Janse, L., Goddard, N., Ottenbros, R., van Der Stegen, B., Popma, A., &
Vermeiren, R. (2020). The development and implementation of Non-Violent Resistance in child and adolescent residential settings. Residential Treatment for Children & Youth, 37(3), 176-198.
doi: 10.1080/0886571X.2019.1590172
Vanlinthout, E., De Cuyper, K., Vanhoof, J., Peeters, T., Opgenhaffen, T., Nijs, S., van Achterberg, T., Van Audenhove, Ch. (2020). De ontwikkeling van intersectorale aanbevelingen voor de praktische uitvoering van afzondering en fixatie in de context van agressie en escalatie. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. https://steunpuntwvg.be/images/swvg-3-rapporten/2020-07-rapport-38-ef38-prakt-uitvoering-a-en.pdf
Vishnivetsky, S., Shoval, G., Leibovich, V., Giner, L., Mitrany, M., Cohen, D., Barzilay, A., Volovick, L. &
Zalsman, G. (2013). Seclusion room vs. physical restraint in an adolescent inpatient setting:
patients' attitudes. Israel Journal of Psychiatry, 50(1), 6-10.
https://cdn.doctorsonly.co.il/2013/07/03_Seclusion-Room-vs.pdf Vivo. (2021). ICOBA. Aan de slag met agressie. ICOBA. https://www.icoba.be/
Webster, C.D., Nicholls, T.L., Martin, M.-L., Desmarais, S.L. & Brink, J. (2006). Short-Term Assessment of Risk and Treatability (START). The case for a new structured professional judgment scheme.
Behavioral Sciences and the Law, 24, 747-766. https://doi.org/10.1002/bsl.737
Whitley, K., & Rozel, J. S. (2016). Mental Health Care of Detained Youth and Solitary Confinement and Restraint Within Juvenile Detention Facilities. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 25(1), 71–80. https://doi.org/10.1016/j.chc.2015.08.003
Wisdom, J. P., Wenger, D., Robertson, D., van Bramer, J., & Sederer, L. I. (2015). The New York State Office of Mental Health positive alternatives to restraint and seclusion (PARS) project.
Psychiatric Services, 66, 851-856. doi: 10.1176/appi.ps.201400279
Zorginspectie. (2017). Zorginspectieverslagen over vrijheidsbeperkende maatregelen in bijzondere jeugdzorg. https://departementwvg.be/vrijheidsbeperkende-maatregelen-de-voorzieningen-de-jeugdhulp
* Geen resultaat van de zoekopdrachten. Werd geïncludeerd ter verduidelijking.