UITGEVOERD BERMBEHEER
3.2 DEELVRAAG 2:INVENTARISATIEFAUNAENFLORA
3.2.4 Fauna:vlinders
3.2.4.4 SleedoornpageenIepenpage
3.2.4.4 SleedoornpageenIepenpage
3.2.4.4.1 Beschrijvingvandesoorten
De Sleedoornpage (Thecla betulae) werd zowel voor de periode voor 1991 als tussen 1991 en 1999
beschouwdals‘bedreigd’inVlaanderen(Maes&VanDyck1999).Desoortwerdindieperiodevooral
aangetroffenindeprovincieVlaamsͲBrabant.IntensonderzoekinVlaamsͲBrabanttussen2000en2010
toondeaandatdesoortindezeprovinciewijdverspreidwas.InderecenteRodelijst(Maesetal.2011)
wordtdesoortals‘Momenteelnietbedreigd’beschouwd.
IntegenstellingtotveleanderesoortenisdeSleedoornpagehetbesteteinventariserendoorgerichtte
zoekennaardeopSleedoornafgezetteeitjestijdensdewinterperiode.Deeitjes,dieeruitzienalskleine
witte golfballetjes, zijn voor het geoefende oog vrij gemakkelijk te vinden op de donkere takken van
Sleedoorn(Figuur21).
Figuur21:HetvindenvaneenpiepkleinSleedoornpageͲeitjeindewinterisveelgemakkelijkerdanhetzoeken
naardevolwassenvlindersindezomer.(Foto:IlfJacobs)
DeIepenpage(SatyriumwͲalbum)wasanno2007eenvlindersoortwaarvanzeerweinigbekendwasin
Vlaanderen. Ze stond in de Dagvlinderatlas bekend als ‘zeer zeldzaam’ in de periode 1991Ͳ1999 en
‘zeldzaam’voor1991(Maes&VanDyck1999).Erwassprakevaneenachteruitgang.Wegensgebrekaan
gegevensisdesoortopdeRodelijstvan1999opgenomenals‘Onvoldoendegekend’.Debelangrijkste
conclusievandeauteurswas:gerichtverspreidingsonderzoeknaardezesoortisnoodzakelijk.Natuurpunt
Studiedeedindeperiode2008Ͳ2012intensiefonderzoeknaarIepenpageindeprovincieVlaamsͲBrabant,
inhetkadervandrieopeenvolgendeprovincialeprojecten.Dezestudiesmaaktenduidelijkdatdevlinder
ernogwijdverspreidvoorkomt.Erwerdentientallennieuwepopulatiesontdekt!
3.2.4.4.2 Kenmerkenvanhetleefgebied
SleedoornͲ en Iepenpages prefereren landschappen/biotopen met veel structuurvariatie waar de
waardplanten Sleedoorn (Prunus spinosa) voor Sleedoornpage en iepen (Ulmus spec.) voor Iepenpage
voorkomen.ZonbeschenenbosrandenenmantelͲenzoomvegetatiesvormtdenatuurlijkehabitatvan
de soorten. Voor Vlaanderen vormen bocagelandschappen met verspreid voorkomende bossen in
combinatiemeteenkleinschaliglandbouwlandschapuiterlijkhetmeestgeschiktelandschap.
Beidesoortenblijkentevenstegedijeninhetkleinschalig‘verkavelings’landschapwatzotypischisvoor
hetversnipperdeenverstedelijkteVlaanderen.Dezezonesvanruimtelijkewanordemetsnipperbosjes,
bebouwdekavels,spoorwegbermen,ruigeoverhoekjes,beplantingen,etc.blijkenalvastgeschiktervoor
desoortendangrootschaligenintensieflandbouwgebied.Ditwilnietzeggendatwevoorbeeldmoeten
nemen aan deze ruimtelijke wanorde maar hieruit wel kunnen concluderen dat als de benodigde
ecologischehulpbronnenaanwezigzijn(kleinschaliggevarieerdlandschapmetwaardͲennectarplanten),
datdeze2soortenhiermeevaakalverderkunnen.Ditbiedtkansenomdehandenuitdemouwente
stekenvoorbeidesoorten,nietalleeninnatuurgebiedenmaarinhetgansebuitengebied,inclusieflangs
robuustebermenenstruwelenlangsautosnelwegen.
BinnenhethierbovenbeschrevenlandschapisvoordeSleedoornpageeengoedontwikkeldemantelͲen
zoomvegetatiemetuitlopendeSleedoorn(Prunusspinosa)belangrijk.Omdatdesoortzijneitjesafzetop
jongeuitlopersvanSleedoorn,verdientdeuitbreidingvanSleedoorninderandenendeontwikkelingen
gefaseerdonderhoudsbeheervanmantelͲenzoomvegetatiesextraaandacht.Vooreengoedvoorbeeld
vaneenleefgebiedvoorSleedoornpagewordtverwezennaarFiguur22.
DeIepenpagespendeerthetgrootstedeelvanzijntijdindekruinenvandehoogste/meestopvallende
iepenofdeomgevingervan.Desoortkanzichechtertevenshandhavenoplocatieswaarenkellageiepen
aanwezigzijn,zolangerindatgevalmaargenoegstaan.Iepenpagegebruiktalsbruidsboomvoornamelijk
Iepen.Inmindere mateworden ook andere bomenzoalsEssen, Esdoorn,etcgebruikt. Vooreengoed
voorbeeldvaneenleefgebiedvoorIepenpagewordtverwezennaarFiguur22.
BeidesoortenhoudenͲzoalstalvanvlindersoortenͲvaneenwarmmicroklimaat,watvooraltevindenis
in windluwe en snel opwarmende hoekjes. Hoewel beide soorten veelal hoog in de boomkruinen
foerageren op honingdauw dat door bladluizen afgescheiden wordt, vormt de aanwezigheid van
nectarplantenindeonmiddellijkeomgevingeenpluspunt.
Figuur 22 Voorbeeld van een ideaal leefgebied voor Sleedoornpage met een mooi ontwikkelde mantelͲ en
zoomvegetatie.Indemantelzijno.a.HazelaarsenvolwassenSleedoornstevinden.Indezoomzijnjongeuitlopers
vanSleedoornenruigtekruidentevinden.(Foto:IlfJacobs)
Figuur23Eenzonbeschenenkruinvaneengroteiepineenbosrand.HetidealeleefgebiedvoorIepenpage.(Foto:
IlfJacobs)
3.2.4.5 VerspreidingSleedoorn–enIepenpagelangsdeR0
ZoweldeSleedoornͲalsIepenpagewerdenverspreidlangsheenhetganseonderzochtetrajectvandeR0
aangetroffen.
Sleedoornpage
Zoals te verwachten werden heel wat waarnemingen verricht van Sleedoornpage in de onmiddellijke
omgevingvandeR0.Desoortkomtverspreidvoorlangshetgansetrajectwaarbijopvaltdatdesoort
hogeredensiteitenbereiktinhetverstedelijktgebieddanbijvoorbeeldterhoogtevanhetZoniënwoud.
Vooreen overzichtvan dewaarnemingenvan Sleedoornpage indeonmiddellijke omgevingvandeR0
wordtverwezennaarFiguur26.
Het geprefereerde leefgebied voor Sleedoornpage, nl. mantelͲzoomvegetaties met jonge opslag van
Sleedoorn,isaanwezigopheelwatlocatieslangsdeR0.Hetgefaseerdhakhoutbeheeruitgevoerdlangs
deR0,enanderewegen,isongetwijfeldeenmaatregeldiegunstiguitpaktvoordezesoort.Opdeze
manierontstaanerimmerstelkensopnieuwzonesmetjongeopslagdie,indienerSleedoornaanwezig
is,eenideaalleefgebiedkunnenvormen.
Figuur24WaarnemingslocatievanSleedoornpagelangseenopritvandeR0inDilbeek.(Foto:IlfJacobs)
Iepenpage
IepenpagewerdverspreidwaargenomenindeonmiddellijkeomgevingvandeR0.Desoortwerdechter
opvallendminderwaargenomendanSleedoornpage.VaakzijnhetdezonesietsverwijderdvandeR0waar
noggeschikte,grote,iepenaanwezigzijn.
VooreenoverzichtvandewaarnemingenvanIepenpageindeonmiddellijkeomgevingvandeR0wordt
verwezennaarFiguur27.
DeIepenpageverkiestgroterobuusteIepeninzonbeschenenbosrandenenmantelͲzomen.Eénenkele
groteiepkanreedseenaanzienlijkdeelbevattenvaneenmetapopulatie.Hetkappenvangroteiepen
langsdeautosnelwegen,watwaargenomenwerdopterrein,dientdanookvermedenteworden.De
zonesmethakhoutstruwelenzonderhogeropgaandeiepenzijnimmersongeschiktvoordesoort.Vaak
wordenbijhakhoutbeheerlangsdewegenoverstaandersgespaard.Indienerextraaandachtkangaan
naar het sparen van grote iepen kunnen ook de bermen en struwelen langs de R0 uitgroeien tot
functioneelleefgebiedvoordesoort.
Figuur25HolleweginVilvoordeindeonmiddellijkeomgevingvandeR0waarzowelIepenͲalsSleedoornpage
werdaangetroffen(Foto:IlfJacobs).
Figuur26:WeergavevanwaarnemingspuntenvanSleedoornpageindeonmiddellijkeomgevingvandeR0.(bron:www.waarnemingen.beenprojectwaarnemingen)
Figuur27:WeergavevanwaarnemingspuntenvanIepenpageindeonmiddellijkeomgevingvandeR0.(bron:www.waarnemingen.beenprojectwaarnemingen)