De talrijkstenmeestschaarsgevangensoorten

DemetbodemvallengevangenspinnensoortenwordeninbovenstaandeTabel20inafnemende

volgordevantalrijkheidweergegeven.

Erzijn18spinnensoortenwaarvanindeloopvanhetonderzoekmeerdan100exemplarenzijn

gevangenmetbodemvallen.HiervanzijnvierRodeLijstsoorten:Stekelkaakkampoot(Trachyzelotes

pedestris), Dikpootpanterspin (Alopecosa cuneata), Bodemkaardertje (Argenna subnigra) en de

Oeverwolfspin(Pardosaprativaga).



Erzijndriesoortenwaarvanindeloopvanhetonderzoekzelfsmeerdan1.000exemplarenzijn

gevangen.DitzijninVlaanderenzeeralgemenegraslandsoorten.

Detweetalrijkstgevangensoorten,deKleinedikkaak(Pachygnathadegeeri)endeGewonewolfspin

(Pardosapullata),komenovereenmetdetweemeesttalrijkgevangensoortenuithetonderzoek

van Desender et al. (2004). In dat opzicht vonden er dus geen grote verschuivingen plaats. De

relatievedominantievandezesoortennameerderaftov2004.Metanderewoorden,toenwaren

dezenog(veel)talrijker.



Van drie Rode Lijstsoorten, met name Heidekamstaartje (Hahnia nava), Bleke bodemkrabspin

(Ozyptilasanctuaria)enHeidesteatoda(Asagenaphalerata)zijntussende50en100exemplaren

gevangen,watnogsteedsbehoorlijkveelis.



Omgekeerd,van18spinnensoortenisindeloopvanhetbodemvalonderzoekmaaréénexemplaar

gevangen.Ditkanzowelzwervendeexemplarenbetreffenvansoortendiegeenpopulatieshebben

inhetgebied,alssoortendielastigtevangenzijnmetbodemvallen.Onderdie18soortenzijner

zevenRodeLijstsoorten(vijf‘kwetsbare’soortenentweerandareaalsoorten).



Belangrijkomwetenhierbijisweldatdeaantallenmetbodemvallengevangenexemplarenvaneen

bepaalde soort afhankelijk zijn van de mate van activiteit van de soort. De meeste soorten

wolfspinnen (Lycosidae) lopen veel rond en worden daardoor in hoge aantallen gevangen, in

tegenstellingtotvelewebspinnenofsoortenmeteen‘sitandwait’jachttechniek.



Zes van de 18 talrijkst gevangen soorten zijn Wolfspinnen (Lycosidae), waarvan drie PardosaͲ soorten.Viervande18talrijkstgevangensoortenzijnDwergͲenHangmatspinnen(Linyphiidae).Dit

ismetverrevoorsprongdesoortenrijkstespinnenfamilieinBelgië,metanno2009nietminder264

soorten(Bosmans&VanKeer2017).Hiervaniseréénuitgesprokenpionierssoort,metnamehet

Aeronautje(Erigonedentipalpis).

OokdeKrabspinnen(Thomisidae)zijngoedvertegenwoordigd,metdriesoortenindetopͲ18.Van

de Bodemjachtspinnen (Gnaphosidae) zijn twee vertegenwoordigers talrijk, de Kleine kampoot

(Drassylluspusillus)endeStekelkaakkampoot(Trachyzelotespedestris).

Daarnaast treffen we telkens één soort uit drie andere spinnenfamilies aan, met name de

Strekspinnen(Tetragnathidae),Kogelspinnen(Theridiidae)enKaardertjes(Dictynidae).



3.2.9.3 VoorkeursecotoopvandeRodeLijstͲsoorten

De22RodeLijstͲsoorten(s.s.)dievoorliggendonderzoekopleverde(20soortenmetbodemvallen,

2extrasoortenmetsleepvangsten),zijndoorMaelfaitetal.(1998)gekarakteriseerdnaar

ecotoopvoorkeur.Wevindendevolgendeverdeling:

x God=droge,voedselarmegraslanden:13soorten;

x Gow=natte,voedselarmegraslanden:3soorten;waarvanéénspecifiekgebondenaande

aanwezigheidvangraspollen(Gowt)eneenandereaanplekkenruigerevegetatie(Gowr);

x Hd=drogeheide:2soorten,waarvanéénsoortaankalebodemgebondenis(Hdb);

x Fdd = droog loofbos: 2 soorten, beide gebonden aan bosranden (Fddv); dus eerder

‘bosrandsoorten’dan‘oudͲbossoorten’(idestsoortenmetvoorkeurvoorFddd).

x Rs=zandigeoeverhabitats.



Erisduseenzekerevariatieinecotoopvoorkeuren:erlevenkensoortenvandrogeennatte

voedselarmegraslanden,vandrogeheide,vandrogeloofbossenenzelfseenenkelevanmoerasͲ

enoeverhabitats.



Hethogeaantal(20)kensoortenvanopen,droge,voedselarmeopen(tothalfopen)ecotopenvalt

op:2kensoortenvandrogeloofbosranden,2kensoortenvandrogeheideenvooral,13soorten

vandroge,voedselarmegraslanden.Erisgeenenkelekensoortvandrogegeslotenecotopen

(droogloofbos)aangetroffen.Erisdanookgeenbosbemonsterd…



Erzijn17kensoortenvandrogeecotopenen5kensoortenvannatteecotopenaanwezig.



Als we de 13 soorten met voorkeur voor het ecotoop ‘droge voedselarme graslanden’ nader

beschouwen,zienwevolgendemicrohabitatͲvoorkeur:

x Godb=droge,voedselarmegraslandenmetplekkenkalebodem:5soorten,waarvaner1

gebondenisaanzuidhellingen(Godbs);

x Godd=droge,voedselarmegraslandenmetdwergstruiken:3soorten;

x Godr=droge,voedselarmegraslandenmetplekkenruigevegetatie:1soort;

x Godt=droge,voedselarmegraslandenmetgraspollen:3soorten;

x Godf=droge,voedselarmegraslandenrijkaanbloemen:1soort;





Belangrijkebesluitenhieruitzijn:

x dat5vande13soorten(38%)binnendezealzeerschralegraslanden,eensterkebinding

heeftaankalebodem(schraleopenplekken,kalebodem);

x datmeerdandehelftvandesoorten(7vande13ofwel54%vandeaangetroffensoorten)

binnen deze droge schrale graslanden nood heeft aan structuur, bijvoorbeeld grassen in

pollen,ofdwergstruiken,ofinminderemate(1soort)plekkenruigerevegetatie.



Hetleefgebiedvandemeestebijzonderesoorten(zoalsvermelddoorMaelfaitetal.1998)bestaat

dusuitverschillendevormenvandroogschraalgrasland,endanzekervandesoortendieinaantal

werdenaangetroffen,metnameStekelkaakkampoot(Trachyzelotespedestris),Dikpootpanterspin

(Alopecosacuneata),Bodemkaardertje(Argennasubnigra),Heidekamstaartje(Hahnianava),Bleke

bodemkrabspin(Ozyptilasanctuaria),Heidesteatoda(Asagenaphalerata)enGestreeptespringspin

(Phlegrafasciata).

DeenigeechteuitzonderingopdieregelisdeOeverwolfspin(Pardosaprativaga),dieopnietminder

dan21locatieswordtaangetroffen.AlsvoorkeurshabitatwordengroteͲzeggevegetatiesvermeld,

maaronzeervaringisdatzeineenbrederangeaanvochtigetotnatteecotopenkanaangetroffen

worden.Zokanzeinvalleigebiedeninzowatalletypeskruidigevegetatieswordenaangetroffen.



EntenslottebevestigenwedevaststellingdieDesenderetal.(2004)reedsdeden,datbepaalde

‘storingssoorten’,namelijkvanhettypepioniersoortendiemenveelinintensiefagrarischgebied

vindt,slechtsbeperktaanwezigzijn.

DeGewonevelddwergspin(Oedothoraxfuscus)ontbreektzelfsin2020,terwijlerin2004nog171

ex.zijngevangen(weliswaar170opéénlocatie,WO2).

Van de Bolkopvelddwergspin (Oedothorax retusus) is slechts één exemplaar gevonden in 2020

(geenin2004).DeStoringsdwergspin(Erigoneatra)isbeperktaanwezig(19ex.in2020;13ex.in

2004),meestopde‘afwijkende’locatieM1(nietechtalsgraslandtebeschouwen)in2020.

Ook de Pionierdwergspin (Collinsia inerrans) (1 ex. in 2020) is nauwelijks gevangen, en het

Zwartgatje(Osteariusmelanopygius)ontbrakzelfsin2020(1ex.in2004).



Sommigeandere‘storingssoorten’zijnechterwelin(groot)aantalaanwezig,endanmetnamehet

Bodemwevertje (Tenuiphantes tenuis), Aeronautje (Erigone dentipalpis), de Drielobbbige

Amerikaansedwergspin(Mermessustrilobatus)enLangtongspinnetje(Diplostylaconcolor).

Deze soorten werden op bijna alle locaties aangetroffen, met uitzondering van het

Langtongspinnetje(13locaties).ZozijnervanhetAeronautje155exemplarengevangenin2020

(slechts30ex.in2004),verdeeldover23vande26onderzochtelocaties,metdehoogsteaantallen

opde2locatiesinWoluwe(W01enWO2)enopdeafwijkendelocatieM1.



3.2.9.4 Gemeenschapssamenstelling2020



LocatieM1werdweggelatenuitdeanalysesaangezienheteenoutlierbetreftmeteensterkvande

andere locaties afwijkende soortensamenstelling. Het is het enige staal gedomineerd door de

storingssoortBodemwevertje(Tenuiphantestenuis),ensamenmetWE2hetenigemeteengroot

aantal Drielobbige Amerikaanse dwergspin (Mermessus trilobatus), eveneens een storingssoort.

Soortendieindeanderestalendominerenzijnnauwelijksaanwezig.Ongetwijfeldheeftdesituering

vandelocatieM1,indeschaduwvlakbijeenbrug,hiermeetemaken.Despinnengemeenschappen

vandeoverigelocatieswordensamengevatinFiguur29enFiguur30.





Figuur29:EerstetweeassenvaneenPrincipalComponent Analyse(PCA)vandespinnengemeenschappenlangsde

BrusselseRingmetdestalenende20meesttalrijkgevangensoorten.



DeeersteasvandePCAscheidtdegemeenschappengedomineerddoorKleinedikkaak(P.degeeri)

enGewonewolfspin(P.pullata),metbijkomendesoortenalsBontebodemkrabspin(O.simplex),

van die met een dominantie van Kochs en Gewone krabspin (X. kochi en X. cristatus) en

begeleidendesoortenalsKleinekampoot(D.pusillus)(Figuur29).

Rode Lijstsoorten geassocieerd met die eerste gemeenschap zijn vooral Schorrentandkaak (E.

mordax),Moerasmolspin(R.arundineti)enMoswolfspin(A.leopardus)(Figuur30).

Bodemkaardertje (A. subnigra), Dikpootpanterspin (A. cuneata), Heidesteatoda (A. phalerata) en

Gestreeptespringspin(P.fasciata)zijngeassocieerdmetdetweedegemeenschap.



De tweede as is vooral geassocieerd met Gewone panterspin (A. pulverulenta), Gewone

nachtwolfspin (T. terricola) en de Rode Lijstsoort Stekelkaakkampoot (T. pedestris) versus

Moeraswolfspin(P.palustris)(Figuur29).





Figuur30:.EerstetweeassenvaneenPrincipalComponentAnalyse(PCA)vandespinnengemeenschappenlangsde

BrusselseRingmetdestalenendeRodeLijstsoortenvolgensMaelfait(1998).EnkelRodeLijstsoortendieopminstens

3locatieswerdenaangetroffenwordengetoond.



DeRodeLijstsoortenHeidekamstaartje(H.nava),Oeverwolfspin(P.prativaga),Heidekrabspin(X.

acerbus),Blekebodemkraspin(O.sanctuaria),Slikwolfspin(P.agrestis),Noordelijkeveldwolfspin(P.

tenuipes)vertonengeenassociatiemetdeeerstetweePCAassen(Figuur30).



In document Evaluatie bermbeheer Ring Brussel (pagina 94-97)