Schatting van het aantal vuurwapenincidenten

In deze paragraaf wordt een schatting gepresenteerd van het aantal vuurwapen-incidenten in Nederland. Deze schatting is tot stand gekomen door op basis van de kwaliteit van de gegevens die feitelijk in de regio's zijn verzameld een schatting te maken van de omvang van het 'ontbrekende deel'. Dit ontbrekende deel verschilt met de wijze waarop de gegevens zijn verzameld. Dit is als volgt gebeurd:

• In regio's waar een dekkende registratie wordt bijgehouden van het aantal vuurwapenincidenten is gebruik gemaakt van deze afzonderlijke regi-stratie. Het betreft de regio's Brabant-Noord, Haaglanden, Zaanstreek-Waterland en Limburg-Noord (exclusief 1998). In de regio Gelderland Midden heeft het Regionale Bureau Wapens en Munitie eveneens een eigen registratie bijgehouden van aantallen vuurwapenincidenten. Helaas is deze registratie verloren gegaan tijdens een conversie van het automa-tiseringssysteem. Totaalcijfers van het aantal vuurwapenincidenten zijn in deze regio echter beschikbaar uit jaarverslagen, met uitzondering van het jaar 1998.

• In de regio's waarin BPS als registratiesysteem wordt gehanteerd en bij de Koninklijke Marechaussee (KMAR) zijn de meest relevante categorieën waarin vuurwapenincidenten kunnen worden geregistreerd geïnventari-seerd14. Het is echter ook mogelijk dat vuurwapendelicten in andere registratiecategorieën worden ondergebracht. Op basis van de vergelijking van de steekproeftrekking met een compleet bestand (regio Brabant Noord) schatten wij dat gemiddeld 70 procent van het totale aantal vuurwapendelicten wordt teruggevonden. Op basis van dit gegeven zijn schattingen mogelijk van het feitelijke aantal vuurwapenincidenten.

• In de regio Flevoland is op basis van Xpol een hiermee vergelijkbare exercitie uitgevoerd. Vanwege de beperkingen van Xpol als het gaat om het snel kunnen inzien van registratiegegevens kon in deze regio alleen het 14 Exclusief de regio's Brabant-Noord, Zaanstreek-Waterland en Limburg-Noord (1999 en 2000), die weliswaar BPS hanteren, maar daarnaast over een afzonderlijke registratie beschikken. De Koninklijke Marechaussee hanteert eveneens BPS.

aantal vuurwapenincidenten worden achterhaald. Het was niet mogelijk nadere gegevens te verzamelen omtrent het incident.

• In twee regio's kon op basis van HKS-gegevens een beeld van het aantal schietincidenten worden verkregen. Het betreft de regio's Rotterdam-Rijn-mond en Limburg-Zuid.

• In de regio Amsterdam-Amstelland zijn in HKS alleen zaken waarbij een verdachte kon worden aangehouden vastgelegd. Dit betreft slechts onge-veer de helft van het aantal gevallen. De totaalcijfers met betrekking tot deze regio zijn om die reden gebaseerd op gegevens die in jaarverslagen zijn gepubliceerd door de politieregio Amsterdam-Amstelland. Ook deze cijfers zijn echter deels incompleet en kunnen derhalve worden beschouwd als een ondergrens. Schietincidenten waarbij geen letsel is opgetreden en vuurwapengebruik in bedreigingszaken zijn niet opgenomen in de cijfers. • In de regio Friesland zijn zeer weinig incidenten in HKS vastgelegd (20 in

1998, 0 in 1999 en 5 in 2000). Deze gegevens zijn als onvoldoende betrouwbaar gekwalificeerd om er uitspraken op te kunnen baseren.

Met betrekking tot vuurwapengebruik bij overvallen kon nadere informatie worden verkregen uit het Landelijk Overvallen Registratiesysteem (LORS). Deze gegevens zijn separaat verzameld en worden gerapporteerd in paragraaf 3.3.

Aan de hand van de verzamelde gegevens en de (bekende) beperkingen daar-van, is een overzicht gemaakt van het aantal vuurwapenincidenten in Nederland in de jaren 1998 tot en met 2000. In de volgende tabellen worden de uitkomsten gepresenteerd.

Tabel 3.1: Aantal vuurwapenincidenten naar regio, regio's met dekkende registratie. 1998 1999 2000 Haaglanden15 480 443 373 Brabant-Noord 235 322 246 Zaanstreek-Waterland 106 77 93 Gelderland Midden 265 278 203 Limburg-Noord16 59 85 96 Totaal 1.145 1.205 1.011

15 De regio Haaglanden is na het jaar 2000 gestopt met het bijhouden van een dekkende registratie van vuurwapenincidenten.

In de vijf regio's die beschikken over een compleet overzicht van het aantal vuurwapenincidenten stijgt het aantal vuurwapenincidenten in 1999 met onge-veer 10 procent ten opzichte van 1998. In het jaar 2000 is ten opzichte van 1999 echter sprake van een daling met ongeveer 15 procent.

In de regio Haaglanden is sprake van een constante daling van het aantal incidenten. In Brabant-Noord en Gelderland-Midden is sprake van een piek in 1999, waarna in 2000 een daling volgt. De regio Limburg-Noord laat een con-stante stijging zien. De ontwikkelingen binnen afzonderlijke regio's vertonen derhalve sterke verschillen.

In de volgende tabel wordt een overzicht geboden van ontwikkelingen in de regio's waar aan de hand van BPS-gegevens het aantal vuurwapenincidenten is geschat.

Tabel 3.2 Geschat aantal vuurwapenincidenten naar regio, op grond van informatie uit BPS of Xpol (Flevoland).

1998 1999 2000 Midden en West-Brabant 253 331 348 Utrecht 293 330 314 Kennemerland 154 123 171 Brabant Zuid-Oost 194 199 166 Groningen 166 140 140 Zuid-Holland-Zuid 155 177 136 Noord- en Oost-Gelderland 99 161 134 Gelderland-Zuid 96 116 119 Hollands-Midden 149 161 119 Flevoland 91 96 108 IJsselland 101 103 106 Twente 106 119 106 Gooi- en Vechtstreek 71 76 71

Noord Holland Noord 79 99 83

Drenthe 63 63 64

Zeeland 44 56 47

KMAR 19 23 30

Totaal 2.133 2.373 2.262

De voorgaande tabel laat zien dat in de regio's waar de verzamelde informatie gebaseerd is op gegevens uit BPS of Xpol sprake is van een stijging van het 16 In de regio Limburg-Noord wordt sinds 1999 een dekkende registratie bijgehouden van het aantal vuurwapenincidenten. Het cijfer voor 1998 is gebaseerd op BPS-gegevens. Dat laatste geldt ook voor Gelderland Midden.

aantal vuurwapenincidenten van 11 procent van 1998 naar 1999. Van 1999 naar 2000 daalt het aantal incidenten met 6 procent.

Tussen de afzonderlijke regio's is ook hier sprake van aanzienlijke verschillen in ontwikkelingen. Bij acht van de vijftien regio's valt een piek(je) te zien in het aantal vuurwapenincidenten in 1999. In de regio Midden- en West-Brabant is sprake van een (forse) stijging van het aantal vuurwapenincidenten in 1999 ten opzichte van 1998 en ook in 2000 is sprake van een lichte stijging. Ook de regio Flevoland laat in alle onderzochte jaren een stijging zien. In de regio's Gooi- en Vechtstreek en Drenthe blijft het aantal incidenten nagenoeg gelijk. In de regio's Hollands Midden en Brabant Zuid-Oost is in 2000 sprake van een daling van het aantal incidenten ten opzichte van eerdere jaren.

In vier regio's tot slot, is een beroep gedaan op HKS-gegevens om een beeld te schetsen van het aantal vuurwapenincidenten. In de regio Amsterdam-Amstel-land biedt HKS slechts een beperkt beeld van de totale vuurwapencriminaliteit, aangezien alleen die voorvallen worden ingevoerd waarbij een dader is aan-gehouden. Voor deze regio is gebruik gemaakt van gegevens uit de jaar-verslagen. Deze hebben betrekking op overvallen, straatroven en schietinciden-ten waarbij letsel is ontstaan. Schietincidenschietinciden-ten zonder letsel en bedreigingen met een vuurwapen buiten de context van een overval of straatroof zijn in deze cijfers niet verdisconteerd, waardoor het gevonden aantal als een ondergrens moet worden gezien.

Tabel 3.3: Aantal vuurwapenincidenten naar regio, op grond van HKS-gegevens of informatie uit jaarverslagen (Amsterdam-Amstelland).

1998 1999 2000 Amsterdam-Amstelland 775 805 650 Rotterdam-Rijnmond 641 595 509 Limburg-Zuid 187 177 185 Friesland * * * Totaal 1.603 1.577 1.344

In de regio's waar op de bovengenoemde wijze informatie is verzameld is per saldo sprake van een daling van het aantal incidenten tussen 1998 en 2000. In de regio Rotterdam-Rijnmond neemt het aantal in HKS geregistreerde vuur-wapenincidenten gestaag af. In Amsterdam-Amstelland is sprake van en stijging in 1999 ten opzichte van 1998, maar van een forse daling van het aantal incidenten in het jaar 2000. In Limburg-Zuid is het beeld relatief constant.

Tabel 3.4: Vuurwapenincidenten: totaal aantal incidenten (geschat).

Geschat aantal vuurwapenincidenten

1998 4.881 1999 5.155 2000 4.617

Het geschatte aantal vuurwapenincidenten in Nederland (bedreiging of schieten) bedraagt in de onderzochte periode omstreeks minimaal 4.617 en maximaal 5.155 gevallen per jaar. Uit de tabel kan worden afgeleid dat het aantal vuur-wapenincidenten in Nederland in 1999 een piek vertoont, om in 2000 met ruim tien procent te dalen ten opzichte van dat eerdere jaar.

Zoals uit de analyse in de tabellen 3.1, 3.2 en 3.3 naar voren komt is tussen de regio's sprake van aanzienlijke verschillen. Opmerkelijk is dat in drie van de vier grootstedelijke regio's (Haaglanden, Amsterdam-Amstelland en Rotterdam-Rijnmond) sprake is van een relatieve daling van het aantal vuurwapeninciden-ten in 2000, vuurwapeninciden-ten opzichte van 1999.

In Midden- en West-Brabant valt de stijging op van het aantal vuurwapen-incidenten in 1999 ten opzichte van 1998. Die stijging wordt niet gevolgd door een daling in 2000. Ook in de regio's Limburg-Noord en Flevoland, alsmede bij de Koninklijke Marechaussee (KMAR), is sprake van een gestage stijging van het aantal incidenten. De KMAR registreert met name meer vuurwapen-incidenten op Schiphol, zo blijkt uit een analyse die door deze dienst is uitge-voerd.

In 10 van de 23 onderzochte regio's is sprake van een piek in het aantal vuur-wapenincidenten in 1999. Waar deze piek door veroorzaakt wordt is onduide-lijk.

Tabel 3.5: Geschat aantal vuurwapenincidenten per 100.000 inwoners naar regio in 200017.

Regio Inwonertal Vuurwapenincidenten

(geschat) aantal ^{Vuurwapenincidenten} per 100.000 inwoners

Amsterdam-Amstelland 894.053 650 72 Rotterdam-Rijnmond 1.213.027 509 42 Brabant-Noord 615.650 246 40 Haaglanden 946.362 373 39 Midden en West-Brabant 1.030.994 348 34 Flevoland 317.206 108 34 Kennemerland 501.084 171 34 Gelderland Midden 640.260 203 32 Zaanstreek-Waterland 300.033 93 31 Utrecht 1.099.041 314 29 Limburg-Zuid 648.882 185 29 Gooi- en Vechtstreek 241.477 71 29 Zuid-Holland-Zuid 488.210 136 28 Groningen 562.646 140 25 Gelderland-Zuid 501.645 119 24 Brabant Zuid-Oost 709.410 166 23 IJsselland 481.231 106 22 Limburg-Noord 492.310 96 19 Twente 596.394 106 18 Noord- en Oost-Gelderland 777.253 134 17 Hollands-Midden 750.145 119 16

Noord Holland Noord 590.515 83 14

Drenthe 469.806 64 14

Zeeland 371.866 47 13

Friesland 624.500 * *

KMAR nvt 30 nvt

Nederland18 15.239.450 4.617 30

Wanneer het aantal vuurwapenincidenten (bedreiging en feitelijke schiet-incidenten) gerelateerd wordt aan het aantal inwoners van de regio, blijkt dat zich in Nederland gemiddeld 30 vuurwapenincidenten per 100.000 inwoners hebben voorgedaan in het jaar 2000 (exclusief de regio Friesland). Koploper is de regio Amsterdam-Amstelland met 72 incidenten per 100.000 inwoners. Ook in Rotterdam-Rijnmond (42) en Brabant-Noord (40) vindt een relatief groot aantal vuurwapenincidenten plaats. In Drenthe en Zeeland is het aantal vuur-wapenincidenten per inwoner het kleinst met 14, respectievelijk 13 incidenten per 100.000 inwoners.

17 De gegevens waarop de aantallen vuurwapenincidenten zijn gebaseerd zijn op verschillende wijze verzameld. Zie daarvoor paragraaf 3.2.