Handel in vuurwapens: informatie uit opsporingsonderzoek

direct een eind worden gemaakt, namelijk dat vuurwapens gemakkelijk ver-krijgbaar zouden zijn voor willekeurige personen die er een zouden willen aan-schaffen. Verhalen uit daderverklaringen dat vuurwapens zo maar op straat te koop aangeboden zouden worden, of dat zij na iemand (een zwerver, junk, taxichauffeur, portier, et cetera) te hebben aangesproken zonder poespas in contact werden gebracht met een wapenhandelaar die direct een vuurwapen kon leveren, kunnen gevoeglijk naar het rijk der fabelen worden verwezen.

Uit de beschikbare feiten, die worden gesteund door de kennis van praktijk-deskundigen en de interviews met gedetineerden, blijkt wel dat het voor perso-nen in bepaalde criminele kringen relatief eenvoudig is om aan vuurwapens te komen. Dit is echter alleen dan mogelijk wanneer de koper bekend is in het criminele circuit en door de wapenleverancier wordt vertrouwd. In de meeste gevallen worden de vuurwapens dan ook gewoon bij de handelaar thuis opge-haald. Waarom risico lopen in een openbare gelegenheid? Bovendien wil de afnemer uiteraard wel zeker weten dat de leverancier goede kwaliteit materiaal levert110. Bepaalde horecagelegenheden zijn wel populair als lokaties aar de handelaar of zijn tussenpersoon en de koper afspreken om elkaar te ontmoeten. Ofschoon dit over het algemeen lokaties zijn die een zekere populariteit in het milieu genieten zijn ze echter ook niet te beschouwen als 'hot-spots' van waar-uit op grote schaal wordt gehandeld en waar voorraden vuurwapens zouden liggen opgeslagen.

Bij de illegale handel in scherpschietende vuurwapens kan onderscheid gemaakt worden in drie 'schillen' tussen de vuurwapenhandelaar en zijn afnemers. Deze kunnen worden omschreven als de:

• 'Inner circle' van personen die in het criminele circuit actief zijn en bin-dingen onderhouden met de feitelijke importeur van de vuurwapens.

• 'Outer circle' van personen die in het criminele circuit actief zijn en bindingen onderhouden met degenen die als tussenpersonen optreden voor de importeur.

• De 'periferie' van personen die geen directe relaties onderhouden met het criminele circuit of personen in de 'outer circle'.

In het volgende schema is dit geïllustreerd.

Schema 11.6: Verkrijgbaarheid van vuurwapens.

Voor de eerstgenoemde groep, in de 'inner circle' is het verkrijgen van een vuurwapen een eenvoudige zaak. Zij kunnen direct bij de importeur terecht, die hen kent en vertrouwt. Vervolgens is er een aantal tussenpersonen die vuur-wapens verkopen in opdracht van de importeur (en er uiteraard zelf ook een zekere winst aan overhouden). De afnemers zijn eveneens personen die actief zijn in het criminele circuit en bekend zijn in het 'milieu'. Voor degenen die zich in de periferie bevinden is het aanzienlijk moeilijker een vuurwapen te verkrijgen. Wanneer zij over bindingen beschikken met personen die op hun beurt de tussenpersonen kennen is de verkrijgbaarheid van een vuurwapen niet uit te sluiten. Naarmate men echter verder van het criminele milieu verwijderd raakt is het in de praktijk nagenoeg onmogelijk om een scherpschietend vuur-wapen te verkrijgen in het illegale circuit en is men aangewezen op de aankoop van een gas- of alarmwapen, danwel een imitatiepistool. Daarmee is niet gezegd dat iemand die niet actief is in het criminele circuit geen illegaal scherp-schietend vuurwapen zou kunnen verkrijgen. Daarvoor zal hij of zij echter wel meer moeite moeten doen en het vertrouwen moeten winnen van iemand die in

Handelaar

vuurwapens ^{‘Outer circle’ Personen met}_{criminele bindingen (bekenden)} ‘Inner circle’

Criminele circuit

Eenvoudige verkrijgbaarheid vuurwapens ‘Periferie’: geen directe

banden met het criminele circuit Vuurwapens verkrijgbaar via tussenpersoon Vuurwapens moeilijk of niet verkrijgbaar

staat is contact te leggen met een tussenpersoon. 'Ook jij kunt gemakkelijk aan een vuurwapen komen, als je maar het goede verhaal vertelt', zo kregen de onderzoekers als advies mee van personen die het weten kunnen.

Wanneer alle beschikbare informatie met elkaar in verband wordt gebracht kan worden vastgesteld dat de import van vuurwapens met name in handen is van autochtone Nederlanders, Joegoslaven en Turkse groeperingen. Als tussen-personen treden vaak Marokkanen en Surinamers op. Uit informatie van de politie blijkt dat de vuurwapenhandel veelal wordt uitgevoerd door groepen met een lage organisatiegraad. Enerzijds worden grotere partijen (100 - 200 vuur-wapens) in delen naar ons land gesmokkeld om vervolgens te worden afgezet. De verkoop kan plaatsvinden door tussenpersonen die in het hele land gevestigd kunnen zijn. Anderzijds worden kleinere partijen 'op bestelling' geïmporteerd. In het volgende schema is een voorbeeld weergegeven van de werking van een distributienetwerk, zoals dat in een onderzoek dat is verricht door de regio-politie Amsterdam-Amstelland naar voren is gekomen. Het betreft het onder-zoek Route66, dat in 1999 werd afgerond en betrekking had op vuurwapen-smokkel vanuit Slovenië naar Nederland. In totaal werden bij diverse zoekingen 89 vuurwapens in beslag genomen en 10 verdachten aangehouden.

Schema 11.7: Voorbeeld van een distributienetwerk.

De vereenvoudigde weergave in het schema laat zien dat de centrale figuur in het netwerk, de 'importeur' vuurwapens verkrijgt vanuit het voormalige Joego-slavië. De importeur opereert vanuit Amsterdam waar de vuurwapens worden afgeleverd en opgeslagen in diverse bewaarplaatsen. De vuurwapenhandelaar levert in de eerste plaats direct wapens aan diverse criminele groeperingen. Deze zijn op zichzelf onderwerp van onderzoek door tenminste zes recherche-teams, in Amsterdam-Amstelland en andere politieregio's. Zij houden zich onder andere bezig met inbraak, autodiefstal en geweldscriminaliteit, waar-onder liquidaties. Deze groeperingen vormen een deel van de 'inner circle' van de vuurwapenhandelaar. In de tweede plaats bestaat die inner circle uit een aantal 'kleinhandelaren'. Twee daarvan zijn in Amsterdam zelf actief, twee anderen in Rotterdam en Weert. De Amsterdamse groepering is in het onder-zoek nader in kaart gebracht en bleek op haar beurt vuurwapens te leveren aan tenminste 15 personen. Deze eindgebruikers kunnen worden beschouwd als onderdeel van de 'outer circle' van de vuurwapenhandelaar.

Leverancier vuurwapens Slovenië ‘Importeur’ vuurwapens Amsterdam Bewaarplaatsen vuurwapens in Amsterdam Doorlevering 1 ‘kleinhandel’ Amsterdam Rotterdam

Weert ^{Groepering Amsterdam} min. 10 vuurwapens Doorlevering 2 ‘kleinhandel’ Eindgebruikers min. 15 personen Eindgebruikers - inbraak - autodiefstal - geweld (liquidatie)

Directe levering aan criminele groeperingen

De belangrijkste 'importeurs' bevinden zich op het criminele middenniveau. Zij kunnen dan niet worden beschouwd als spinnen in het web van grote criminele organisaties, maar onderhouden daarmee wel banden. Het beschreven voor-beeld is exemplarisch voor de opzet en werkwijze van importeurs die (relatief) zelfstandig een kleinschalig smokkel- en distributienetwerkje runnen. Een an-dere mogelijkheid is dat personen die zich vooral richten op anan-dere criminele activiteiten (zoals drugshandel), de handel in vuurwapens 'erbij' doen. Dit gebeurt met name uit overwegingen van status. Buiten de meer gearriveerde vuurwapenhandelaren zijn ook kleinere importeurs actief, die bijvoorbeeld partijtjes van 5 à 10 vuurwapens smokkelen en zelf voor de afzet en distributie zorgen. Zij beschikken wel over contacten in een land waar vuurwapens kunnen worden verkregen, maar genieten nog niet het vertrouwen van de leveranciers dat zij in staat zijn grotere hoeveelheden zonder al te veel risico af te zetten. Zij kunnen overigens wel 'doorgroeien' tot grotere handelaars.

De logistiek van de handel in vuurwapens is relatief eenvoudig. De contacten met eventuele afnemers worden doorgaans gelegd door tussenpersonen. Zoals in het voorbeeld Route66 is het ook mogelijk dat de importeur zelf over een 'vriendenkring' beschikt die hij voldoende vertrouwt om er rechtstreeks aan te leveren. Het werken met tussenpersonen beperkt de risico's voor de importeur. Tussenpersonen maken gebruik van hun eigen netwerk om vuurwapens af te zetten. Zij hoeven ook niet in dezelfde stad te wonen als de importeur. Wanneer de tussenpersoon een potentiële koper gevonden heeft zorgt de importeur ervoor dat het vuurwapen uit zijn opslagplaats wordt gehaald. De koper krijgt alleen de tussenpersoon te zien. Deze is er ook voor verantwoor-delijk dat de klant betaalt.