Orde en structuur zijn woorden die men vaak hoort vallen als er over ASS wordt gesproken, twee kenmerken die prikkels kunnen verlagen. Dit geldt ook voor de indeling van de woning.
Wanneer gekeken wordt naar woonruimten dan kan een onlogische indeling voor veel chaos zorgen. ‘Maar hoe kunnen ruimten dan het best ingedeeld worden zodat er zo min mogelijk verwarring ontstaat?’ Hier zal in dit hoofdstuk aandacht aan worden besteed door toelichtingen te geven op het gebied van ruimte en indeling.
2.8.1 ÉÉN RUIMTE PER FUNCTIE
De ruimtebeleving hangt af van de aanwezige meubelen, gebruiksvoorwerpen, sfeer van de ruimte en andere onderdelen die men associeert met een bepaalde functie. Aangezien iemand met ASS vaak moeite heeft met het ervaren van contexten, is het van belang dat de context van een ruimte voor zichzelf spreekt. Wanneer een ruimte multifunctioneel is, kan deze verwarring en dwaalgedrag tot gevolg hebben.
Door voor één ruimte niet meer dan één functie toe te passen wordt de hoeveelheid prikkels gereduceerd en kan de context van een ruimte sneller worden gezien. Hierdoor bestaat de ideale woning uit een aparte keuken, woon-, slaap-, eet-, hobbykamer, badkamer en toilet die allen vanuit de gang bereikbaar zijn, zie onderstaande illustratie.
Helaas is deze situatie niet voor iedereen mogelijk en zijn er oplossingen om de context van ruimten te verduidelijken om de hoeveelheid prikkels te verminderen, zonder dat alle ruimten perse van elkaar gescheiden moeten worden.
Afstudeerproject: Woonwensen Autisme | 2. In de woning 49 a. Eigen ruimte
Het belangrijkst is dat een persoon met ASS een ruimte heeft om zichzelf terug te trekken, of dit nu in een huis is met meerdere jongeren of met het eigen gezin. Dit betekent dat de slaapkamer niet gedeeld zou moeten worden, zoals bij jongere kinderen nogal eens voorkomt. Een broer(tje) of zus(je) maakt rotzooi en verplaatst allerlei spullen van hun ‘vaste plekje’ naar een ongewenste andere plek. Hierdoor kan een persoon met ASS helemaal van slag raken met alle overprikkelingen van dien. Om deze ruimte als echte kalmeringsruimte te laten fungeren is het gewenst om de persoon met ASS te betrekken in het inrichten van deze ruimte, door spullen te gebruiken die hem of haar op het gemak stellen.
Het scheiden van slaapvertrekken is voor samenwonende volwassenen minder van toepassing, deze delen immers hun slaapvertrek met een partner. In deze situatie is het aan te raden om een ruimte in huis in te richten als hobbykamer. In die ruimte kan dan alsnog een eigen plek worden gecreëerd met spullen of functies waar hij of zij zich prettig bij voelt. Dit kan variëren van een computerkamer tot simpelweg een leeshoek. Dit is echter heel erg persoonlijk en dient dan ook individueel bekeken te worden. De
toegevoegde waarde van een eigen ruimte mag niet onderschat worden!
Voor de eigen ruimte dient de hoogst mogelijke prikkelreductie aangehouden te worden. Dit betekent dat de slaapkamer altijd aan de meest rustige zijde van de woning gelegen dient te zijn. Daarnaast kan het inrichten en afwerken van de ruimte bijdragen aan het verlagen van de hoeveelheid prikkels. Om te zorgen dat de prikkelarme kamer daadwerkelijk zo prikkelarm mogelijk is dient men hier zorgvuldig aandacht aan te besteden. Betrek de persoon met ASS in het keuze proces om dit te bereiken. In hoofdstuk 3.0 Afwerking zal verder ingegaan worden op materialen en eigenschappen, zodat men een keuze kan maken voor de best toepasbare afwerking in uw situatie.
b. Scheiden van toilet en badkamer
Waar veel mensen het heel normaal vinden dat het toilet op de badkamer gelegen is, kan dit voor personen met ASS zeer storend zijn. Wanneer deze onderdelen in één ruimte zijn gelegen, komen de geuren van toiletbezoek in de doucheruimte terecht. Dit ruikt niet aangenaam maar is tevens erg verwarrend, want hoe kan men zich opfrissen in de doucheruimte als er geuren zijn die niet bij die functie passen? Dit kan voorkomen worden door ervoor te zorgen dat de woning is voorzien van een apart toilet.
c. Scheiden van keuken en eethoek
Een persoon met ASS wil het liefst zo normaal mogelijk functioneren. Koken kan een ingewikkelde opgave zijn doordat meerdere handelingen parallel of juist geschakeld uitgevoerd moeten worden. Daarnaast wordt er met kokend water gewerkt en uit veiligheidsoogpunt is het toch erg belangrijk om niet teveel afgeleid te worden tijdens het koken. Het wegnemen van storend uitzicht is reeds in hoofdstuk 2.4 Gevelopeningen aan bod gekomen en zal in hoofdstuk 4.3 Keuken verder behandeld worden.
In een keuken wordt het eten bereid, in de eethoek wordt het eten gegeten. Door deze twee functies uit elkaar te halen wordt het prikkelniveau per ruimte gereduceerd en kunnen beide functies vervuld worden zonder dat men elkaar stoort (dit is vooral in meerpersoonshuishoudens van toepassing). Tevens wordt door scheiding van deze ruimten het risico tot geuroverlast beperkt.
Het scheiden van deze functies kan met een schuifdeur gerealiseerd worden. Indien de vorm van uw keuken dit niet mogelijk maakt, dan is een van de onderstaande opties wellicht een beter alternatief:
• bij kleine keukens kan een kleine eetkamertafel erg in de weg staan en ergernissen opwekken. Mogelijk kan deze tegen de wand aan staan die het verst van het keukenblok af is gelegen. • plaats bij L-vormige keukens de eethoek uit het zicht van het keukenblok in het andere gedeelte
van de L.
d. Voorkom grote ruimten
Bij grote ruimten wordt het snel lastig voor een persoon met ASS om de functie te herkennen en zal
overzicht verloren raken. Door ruimten van beperkte omvang te gebruiken wordt voorkomen dat mensen teveel prikkels te verwerken krijgen. In een bestaande situatie is dit lastig aan te passen, mogelijk kunt u met het interieur hier wel aan bijdragen. In hoofdstuk 4.2 Meubilair zal dit verder worden toegelicht.
Afstudeerproject: Woonwensen Autisme | 2. In de woning 50