Spanje blijft in 2006 voor een groot deel van de wereld een vaag terrein waar men weinig van af weet en het wordt vaak afgeschilderd als een land dat ‘anders’ is dan de rest. Dit komt doordat een groot deel van de beeldvorming van het Romantische beeld afkomt en is gevormd door de noord-zuidpolariteit waardoor er een zuidelijk Spanje wordt gecreëerd.123
Anders
Spanje is een gebied dat nog steeds ‘anders’ is dan de rest, ook al is dit tegenwoordig een stuk minder. In Europa worden Spanjaarden als niet serieus gezien, maar vooral als grappig, charmant en sensueel. Zoals het volgende citaat laat zien:
121 El País, Superar el ‘Spain is different’, 21 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/21/espana/1150840801_850215.html Eigen vertaling titel: Het overtreffen van ‘Spain is different’.
Eigen vertaling: de ontkenning van het idee van Spanje.
122 El País, Superar el ‘Spain is different’, 21 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/21/espana/1150840801_850215.html
123 El País, El valor de la ‘marca’ España, 19 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/19/economia/1150668001_850215.html
38
Los estudios indican que España sigue siendo una interesante referencia de valor en el terreno intangible de lo singular, divertido y original -"Spain is different", en efecto-, pero que carece de la imagen de profesionalidad, laboriosidad y calidad que sustentan el comercio. Así, España está caracterizada en Europa con los atributos de "divertida", "encantadora" y "sensual", que los especialistas identifican con el arquetipo "hechicera”.124
Daar wordt in een ander artikel uit el País (2006) aan toegevoegd dat volgens de Spanjaarden,
Europeanen Spanjaarden als aardig en lief zien, maar ook als lui en niet georganiseerd. Dit komt niet overeen met de realiteit, want Spanje heeft bijvoorbeeld langere werktijden dan in Duitsland.125
Dit in vergelijking met de visie van de Amerikanen op Spanje, volgens het artikel “Los estadounidenses siguen asociando a España con toros, sol y flamenco” uit el Mundo wordt in 2008
in Amerika, naar een onderzoek van Real Instituto Elcano, Spanje nog steeds geassocieerd met
stereotypen als stieren, flamenco, zon, passie, toerisme en eten en niet met een sterke economie. Het beeld van Spanje in Amerika is vaag maar positief, want Spanje heeft zich na de val van Franco goed opgetrokken aan het niveau van de andere Europese landen en is tegenwoordig minder ‘anders’ dan de westerse landen dan tien jaar geleden. Dit laat zien dat er in Amerika een weinig specifiek beeld bestaat en dat Spanje nog steeds een vaag terrein is voor veel Amerikanen.126
Romantiek
Het Romantische beeld van Spanje is voordelig voor de Spaanse cultuur. Spanje heeft een speciale ‘geur’, iets diepgaands en origineels. Door de Romantische visie, de duende van de
flamenco en het stierenvechten, is de cultuur geworteld in een tragische geschiedenis en een afgezaagde opinie dat Spanje een goed land is om in te wonen, goed om op vakantie te gaan, maar niet om te werken:
124 El País, El valor de la ‘marca’ España, 19 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/19/economia/1150668001_850215.html
Eigen vertaling: Onderzoeken tonen aan dat Spanje, feitelijk, een interessante verwijzing van waarde blijft op het onaantastbare terrein van het bijzondere, grappige en originele “Spain is different”, maar het beeld mist
professionaliteit, werklust en kwaliteit dat de handel ondersteunt. Zo, karakteriseert Spanje zich in Europa met de eigenschappen van “grappig”, “charmant” en “sensueel”, die de specialisten identificeren met het archetype “heks”.
125 El País, Superar el ‘Spain is different’, 21 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/21/espana/1150840801_850215.html
126 El Mundo, Los estadounidenses siguen asociando a España con toros, sol y flamenco, 2 november 2008. Beschikbaar op:
http://www.elmundo.es/elmundo/2008/11/02/espana/1225629655.html
Eigen vertaling titel: De amerikanen blijvne Spanje associeren met stieren, zon en flamenco.
39
De nuevo, pues, la visión romántica, el duende del flamenco y los toros, la cultura anclada en una historia trágica y la opinión tan manida por todo el mundo de que España es un país bueno para vivir, bueno para ir de vacaciones, pero no para trabajar.127
Spanje blijft bekend staan als een land van fiesta en siesta, een beeld dat positief is voor de
toeristensector, maar niet voor de bekendheid van serieus en efficiënt land. Zoals in het volgende citaat wordt bevestigd:
España sigue viéndose, en mayor o menor medida en cada parte del mundo, como una tierra de fiesta y de siesta, algo positivo para su floreciente sector turístico […] pero no cuando se trata de vender y promocionar sus productos en el extranjero y de ser considerado un país serio y eficiente.128
Ook de invloed van de kunst speelt een grote rol in de vorming van het Romantische beeld van Spanje. In twee artikelen Las cosas de España uit el País en Cuando España inspiró al mundo uit el Mundo, beide gepubliceerd in 2007, komt duidelijk naar voren dat het typische beeld van Spanje
uit de Romantiek komt. Spanjaarden zijn erg bewust van de beelden die in omloop zijn en wanneer ze zijn ontstaan. Dit laat het volgende citaat blijken:
Lo español es una construcción visual en la que el flamenco es su aspecto más reconocible […] Las bailarinas, los toros, los renegridos palmeros que lucen bocas sin dientes sirven de experimentación para los vanguardistas. Todo es baile, cante, guitarra y gesto. Es un cliché cargado de tópicos que tradicionalmente se ha asociado a los cantes y bailes de los proletarios y campesinos andaluces de finales del XIX y que subyuga a los artistas.129
Het artikel uit el Mundo gaat over Spanje als inspiratiebron voor de kunsten. Er wordt gezegd dat
om een vreemde reden de Spanjaarden gewend zijn dat anderen hun geschiedenis onthullen en vertellen. “Los españoles estamos más que acostumbrados a que sean otros quienes revelen y cuenten nuestra propia historia.” Op zoek naar een exotisch land dat zowel beïnvloed is door het oosten als door Europa zijn veel artiesten opzoek gegaan naar ‘het Spaanse’. Begrippen als
127 El País, El valor de la ‘marca’ España, 19 juni 2006. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2006/06/19/economia/1150668001_850215.html
Eigen vertaling: Opnieuw, in dit geval, de romantische visie, de magie van de flamenco en de stieren, de cultuur geankerd in een tragische geschiedenis en de zo vast geroeste mening van iedereen dat Spanje een goed land is om in te wonen, goed om op vakantie te gaan, maar niet om te werken.
128 El País, Vender la imagen comercial de España, 28 december 2007. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2007/12/28/opinion/1198796412_850215.html
Eigen vertaling: Spanje blijft gezien worden, in meer of mindere mate in alle delen van de wereld, als een land van feest en siësta, iets positiefs voor haar bloeiende toeristische secor […] maar niet wanneer ze probeert haar
producten te verkopen en te promoten in het buitenland en niet wanneer ze beschouwt wil worden als een serieus en efficiënt land.
129 El País, Las cosas de España, 22 december 2007. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2007/12/22/babelia/1198283954_850215.html Eigen vertaling titel: De dingen van Spanje
Eigen vertaling: Het Spaanse is een visuele constructie waarin de flamenco het meest herkenbare is […] de dansers, de stieren, de zwartgeblakerde palmen die stralen als tandeloze monden dienen voor het experimenteren van de avant-gardisten. Alles is dans, zang, gitaar en gebaar. Het is een cliché beladen van gemeenplaatsen die traditioneel gezien worden geassocieerd met zang en dans van de Andalusische arbeiders en boeren van eind negentiende eeuw en die onderworpen zijn aan de artiesten.
40
Flamenco, vanguardia, cultura popular en la mujer fatal worden in dit artikel genoemd. 130 Het is een
typisch voorbeeld dat de Spanjaarden weten dat ze niet helemaal Europees zijn en dat anderen voor ze denken. Ook wordt het exotische beeld van Spanje overgenomen door de Spanjaarden zelf. Voorbeelden van Spaanse artiesten die het exotische beeld van Spanje gebruiken in hun werk zijn: Casas, Regoyos, Solana, Anglada Camarasa en Sorolla.131 Dit leidt tot de ontwikkeling
van meta-image. Spanjaarden nemen over hoe er over hen wordt gedacht.
Zuidelijk
Spanje ligt in het zuiden van Europa en wordt daarom onder de zuidelijke landen gecategoriseerd. Een andere manier van deze verdeling van landen is het feit dat merk-deskundigen landen verdelen in koud (efficient, regoureus, serieus) en warm (gepassioneerd, leuk en niet serieus). Deze gedachte is afgeleid van de klimaat-theorie, waarin zuidelijke en noordelijke landen ook van elkaar verschilden op basis van temperatuur.
Alemania y Gran Bretaña se encuentran entre los países "fríos" y España entre los "cálidos". Francia es uno de los pocos que se considera tan "cálido" (recibe más turistas que España) como "frío" (triunfa como exportador). Esa misma percepción es la que necesita España.132
Spanje zou volgens dit citaat tussen de koude en warme landen moeten liggen. Het beste zou zijn als Spanje de positieve karaktereigenschappen van zuidelijke en noordelijke landen zou bezitten.
Los prusianos del sur
De gedachte dat Spanje de karaktereigenschappen zou moeten bezitten van zowel de zuidelijke als noordelijke landen komt overeen met de gedachte van los prusianos del sur.133 Pruisen was een
regio in Duitsland dat bekend stond om haar discipline, precisie en efficiëntie. Het zuiden staat bekend om haar charme, passie en plezier. De Pruisen van het zuiden is een begrip dat meerdere malen in deze periode terugkomt: Spanje wordt hiermee vergeleken. Spanje heeft in de jaren tachtig en negentig met de grote vooruitgang van de economie en politiek doen blijken (el milagro español) dat zij erg efficiënt kan zijn. Daarnaast laat het citaat hieronder ook zien dat er weer een
contrast is tussen het beeld van Spanje en haar werkelijkheid:
130 El Mundo, Cuando España inspiró al mundo, 28 december 2007. Beschikbaar op:
http://www.elmundo.es/yodona/2007/12/27/moda/1198754101.html eigen vertaling titel: Toen Spanje de wereld nog inspireerde
Eigen vertaling: Wij Spanjaarden zijn het steeds meer gewend dat het andere zijn die onze eigen geschiedenis onthullen en vertellen.
131 El País, Las cosas de España, 22 december 2007. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2007/12/22/babelia/1198283954_850215.html
132 El País, Vender la imagen comercial de España, 28 december 2007. Beschikbaar op:
http://elpais.com/diario/2007/12/28/opinion/1198796412_850215.html
Eigen vertaling: Duitsland en Groot-Brittanië bevinden zich tussen de “koude” landen en Spanje tussen de “warme”. Frankrijk is een van de weinige die wordt beschouwd als zowel “warm” (ze ontvangen meer toeristen dan Spanje) als “koud” (triomfeert als exporteur). Deze zelfde perceptie is wat Spanje nodig heeft.
133 Eigen vertaling: De Pruisen van het zuiden.
41
Algunos analistas caracterizan a los españoles como "los prusianos del sur"-, no le hace justicia a la realidad de su nivel económico actual, ni a la calidad de su producción industrial. Este desfase entre la imagen y la realidad es ahora un obstáculo mayor con vistas a la obligada internacionalización de las empresas españolas porque lastra seriamente su competitividad con el prejuicio de un país relativamente atrasado que fabrica -con poca o ninguna tecnología ni diseño- productos tradicionales, por lo general, agroalimentarios y de baja calidad.134
In deze context wordt het begrip los prusianos del sur als vergelijking met de Spanjaarden negatief
gebruikt. Namelijk dat het geen recht doet aan de economische realiteit van Spanje en de kwaliteit van haar producten. Terwijl de Spaanse bedrijven internationaliseren, blijven de oude vooroordelen van achtergebleven land en lage kwaliteitsproducten plakken.
In een ander artikel wordt het begrip juist positief gebruikt en refereert het aan Spanje als het meest efficiënte land van het zuiden. Het zou beter zijn de positieve eigenschappen van het zuiden te behouden in combinatie met de noordelijke eigenschappen van de industriële capaciteit, de technologie en de professionaliteit. Dit vooral om de toeristische sector niet te verliezen, maar tegelijkertijd de industriële sector te bevorderen. Dus de prusianos del sur zou de ideale combinatie
zijn, dit wordt tevens bevestigd in het volgende citaat:
El problema es conservar la particularidad española de la fiesta y el duende junto a la capacidad industrial, la tecnología y la profesionalidad, lograr ensamblar en una imagen, un eslogan, los dos conceptos de la definición "los prusianos del sur", prestada por algunos analistas extranjeros y tan interesante porque suma la alegría y la pasión por la vida a la eficacia y la seriedad de un país que funciona.135