Overig publieksbereik

Naast de hierboven beschreven tentoonstellingen organiseerde het archief ook enkele andere activiteiten. Zo kon men vanaf 2003 een ‘Pilgrim Tour’ boeken, een

stadswandeling onder leiding van een gids met eventueel een lezing of rondleiding door de depots erbij. Ook werden bij diverse gelegenheden lezingen gehouden. Een belangrijk evenement voor de instelling vormen de jaarlijkse Open Monumentendagen in

september. De coördinator voor Leiden is een medewerker van Erfgoed Leiden en Omstreken en veel andere medewerkers dragen hun steentje bij aan dit evenement. Het Regionaal Archief deed mee met de landelijke Open Archievendag met rondleidingen door de depots en toelichtingen bij archiefstukken.

Sinds 2015 is Erfgoed Leiden en Omstreken aangesloten bij de Museumnacht Leiden. Het grootste deel van de programmering wordt verzorgd door een student, wat voor een frisse blik op de instelling zorgt. Hier komen voor het eerst, het onderwijs uitgezonderd, ook echt nieuwe doelgroepen het gebouw in, namelijk studenten. Wat Erfgoed Leiden en Omstreken eigenlijk wil bereiken bij deze doelgroepen, behalve laten zien hoe leuk de collecties zijn, is nog niet duidelijk vastgesteld.

Ook digitaal wordt hard aan de weg getimmerd. De meeste bronnen voor genealogisch onderzoek zijn gescand en via de website doorzoekbaar en te downloaden.

Digitaal publieksbereik wordt voornamelijk bewerkstelligd door de ‘Vondst van de week’ op de website, waar medewerkers hun opvallende vondsten met het publiek delen, en activiteit op de sociale media, met name Facebook, Twitter en Instagram. Met ruim 4000 ‘views’ van de top-‘Vondsten van de week’, 1450 volgers op Facebook en bijna net zoveel op Twitter en rond de 700 op Instagram bereikt Erfgoed Leiden veel historisch

geïnteresseerden. 47

2.2.4 Educatie

In 2004 trad er een kleine verandering op met grote gevolgen voor de educatie bij het archief. Het toenmalige Regionaal Archief Leiden de mogelijkheid om mee te doen met het vaste programma voor museumaanbod voor de basisscholen in Leiden en omgeving, ‘Museum en School’. De gemeentearchivaris maakte hiervan meteen gebruik en liet een lesproject ontwikkelen over de Pilgrims in Leiden. Alle groepen 7 uit Leiden en enkele omliggende gemeenten kregen de mogelijkheid het archief bezoeken voor dit lesproject. Om deze bezoekende basisschoolgroepen te begeleiden werd een educatief medewerker aangesteld voor achttien uur per week.

Inmiddels is het dertien jaar later en is het educatieve aanbod uitgegroeid van één lesproject naar vier voor het basisonderwijs en vijf voor het voortgezet onderwijs, is de ontvangst van hbo en wo beter gestructureerd en zijn er twee cursussen voor

volwassenen. De jongste doelgroep zijn de leerlingen uit groep 3 en 4 van de basisschool. Voor hen is een project beschikbaar over kaarten en plattegronden. Het behandelt de reden waarom men kaarten maakt en het in twee dimensies weergeven van de

driedimensionale ruimte. Op een speelse wijze werken de leerlingen tijdens het bezoek aan Erfgoed Leiden en Omstreken met historisch kaartmateriaal. Ze bezoeken daarbij ook het depot om origineel materiaal te bekijken, waaronder kaartboeken van rond 1600 en fantasiekaarten van begin twintigste eeuw. Groep 5 en 6 bezoeken bij het project ‘Zo gaat de molen’ Molenmuseum De Valk en groep 7 en 8 onderzoeken respectievelijk het verschil tussen stad en platteland rond 1400 en het dagelijks leven tijdens de bezetting.

Hoewel origineel archeologisch materiaal wordt gebruikt bij deze projecten, werken de basisscholieren voornamelijk met facsimiles van archiefstukken. De reden hiervoor is de materiële staat van het materiaal en de leesbaarheid. Leerlingen van het voortgezet onderwijs krijgen daarentegen voornamelijk originele stukken in handen. Voorlopig is het bezoek door het voortgezet onderwijs nog niet zo intensief, dat de stukken hieronder lijden. Voorts hebben de leerlingen een leeftijd, waarop ze iets

Cijfers van 4 januari 2017.

voorzichter met het materiaal omgaan. De lesprojecten voor het voortgezet onderwijs zijn daarnaast vooral brongebaseerd. Leerlingen krijgen bij de diverse projecten in twee- of drietallen een archief- of bibliotheekstuk, dat zij aan een basaal brononderzoek

onderwerpen. 48

Educatie is inmiddels een van de speerpunten van de instelling en er is een educatieteam, bestaande uit twee betaalde krachten en zes vrijwilligers. Daarnaast is er een duidelijke visie op educatie ontwikkeld, waarbij onderzoekend leren aan de hand van primaire bronnen voorop staat. In aantallen bezoekende leerlingen, maar ook in de aandacht voor educatie loopt de instelling voorop vergeleken met andere gemeentelijke erfgoed- en met name archiefinstellingen.

Erfgoed Leiden en Omstreken ontwikkelt enkel lesmateriaal in overleg met leraren. Om erfgoededucatie succesvol te maken is aansluiting bij het onderwijs van essentieel belang. Weinig docenten zitten namelijk te wachten op een extra project naast het bestaande curriculum. Bij het ontwikkelen is echter nooit goed gekeken naar de opvattingen van vakdidactici over het geschiedenisonderwijs. Voor een werkelijk nuttig educatief project is deze achtergrondkennis wel van belang. Daarom wordt hier in hoofdstuk 4 verder op ingegaan.


Meer informatie over de diverse lesprojecten bij Erfgoed Leiden en Omstreken is te vinden op

48

2.3

Conclusie

Net als van andere erfgoedinstellingen wordt van Erfgoed Leiden en Omstreken een grotere maatschappelijke rol verwacht dan voorheen. De archieven en collecties zijn immers van iedereen. Het samengaan van Monumenten & Archeologie, het Regionaal Archief Leiden en Molenmuseum De Valk in een nieuwe interdisciplinaire organisatie is al een gevolg van deze ontwikkeling.

Helaas heeft dit samengaan ook zijn beslag gelegd op de fysieke ruimte in de gebouwen die de mogelijkheid boden tot interactie met de inwoners van de regio. Er is steeds minder ruimte beschikbaar voor publieksactiviteiten. Dit conflicteert met de ambities van de nieuwe instelling. Deels zijn digitale toepassingen mogelijk om toch de burger te bereiken en vice versa, maar juist fysiek contact tussen collectie, ambtenaren en burgers zorgt voor de toegevoegde waarde van erfgoed voor de samenleving. Gelukkig is ook educatie een goed voorbeeld van dit contact en is hier bij Erfgoed Leiden en

Omstreken veel aandacht voor. Ook de educatie kan echter nóg beter worden afgestemd op de eisen van het onderwijs.

Erfgoed Leiden is daarnaast nog zoekende naar een goede vorm van projecten die meer inspelen op participatie en cocreatie.