Meester Aelbrecht van Bolognien dede een vrouwe root worden, die hem meynden te beschamen, met hem aen te tijen, dat hy haer wilde vrijen. Daer vertoont wert dat de eerlijcke liefde aen volck van allen ouderdom wel betaemt.
TEn is noch niet veel jaren geleden datter binnen Bolognien een seer grooten ende vermaerden Medecijn Meester was gheheeten Meester Aelbrecht, de welcke alree wel ontrent de seventich jaren out zijnde, noch van soo grooten nobelen geeste was, dat hy, hoe-wel de natuerlijcke hitte van zijn Lichaem ghescheyden was, hem niet en veronweerdichde de amoureuse vlammen te ontfanghen, hebbende op eenen Feestdach over een schoone Weduvrouwe gesien mevrouwe Margriete de Gisoleri geheeten, dewelcke hem soo wel bevallen heeft, dat hijse int hersebecken dructe, noch min noch meer, als of hy noch een jonc vryer hadde geweest, in sulcker voeghen dat hem dochte snachts heel qualijck geslapen te hebben, als hy 'sdaechs te voren het schone lieflijc aenschijn vande selve schone vrouwe niet ghesien en had: Waer door hy oock somtijdts te voete somtijdts te Peerde, als hem dat best te passe quam voor haer wooninge meer als te vooren oyt ghepasseert heeft, het welcke een oorsaeck is geweest, dat hy toonde veel ander vrouwen de redenen van zijn gaen ende keeren ghemerckt hebben. Ende menichwerven jocktense t'samen van een man van sulcken ouderdom ende verstant, den amoureus te sien maecken, meynende dat dit
onghenoechlijcke mallen der versottinge hem niet aen moeste gaen, vryen noch blijven inde sotte inbeeldinghe, vant jonck gheselschap ende elders niet, daerom Meester Aelbrecht gheensins niet nalatende van voor de wooninge deser vrouwen te passeren ende repasseren, ist gheschiet op eenen heylighen dach, dat sy met veel andere vrouwen voor haer poorte gheseten zijnde ende siende van verre Meester Aelbrecht tot haer toe comen, sy t'samen beraden zijn gheweest hem te ontfanghen ende eere aen te doen, ende daerna dan met
zijn vryagie te jocken, ende aldus dedense, om dieswille datse hem, t'samen opghestaen zijnde, ende hem ghenoot hebbende, op een wel coele plaetse geset hebben, daerse excellente wynen ende confituren deden brenghen, ende ten langen laetsten hebbense hem met lieffelijcke heusche woorden ghevraecht, hoe het mogelijck was dat hy den amoreus van dese schoone Vrouwen maecte, gemerct datse van veel schone gratieuse jonge Vryers bemint was. Meester Aelbrecht den neep ende schamp voelende, heeft beleefdelijcken met eene lacchende mondt gheantwoort: mevrouwe ten moet niemanden die verstant heeft wonder gheven, dat ick amoureus ben, ende dat selfs van u, want ghy zijt sulcx weerdich. Ende hoewel dat natuerlijcken het vermoghen dat in der liefden oeffeninghen bereyscht wordt den ouden luyden benomen sy, soo en is heur heel goet herte deshalven niet benomen, noch 'tverstant om te kennen 'tghene men hoort te beminnen: ja om datse van grooter kennisse zijn als de jonge luyden, soo veel te natuerlijcker weten sy 't oock te onderscheyden. De hope die my beweecht dat ic oude grijse u met liefden vervolghe, die-van soo veele jonghe vryers bemint wort, is dese: ick heb my menichmaels ter plaetsen gevonden daer ick de vrouwekens nae middaghe heb sien bancketeren, ende daer veel reysen met porrerije, ende al ist soo datter niet goets en is aende porrerije, soo is nochtans den knobbel daer van het bede, ende de tonghe best bevallende: van welcke porrerye gyluyden ghemeynlijck (door onghereghelden lust vervoert) den knobbel inde hant hout ende knaut de bladeren, die niet alleenlijck nieuwers toe goet zijn, maer zijn van quaden smake, en wat weet ick mevrouwen oft ghy in eenen vryer te kiesen desgelijcken niet en wildet doen? Want so ghy't dedet, soo soude ick sonder twijfel de ghene zijn die van u verkoren soude worden ende al d'ander souden heuren sack hebben. De Edele vrouwe met d'andere een weynichsken beschaemt gheworden sijnde, sprack. Meester Aelbrecht ghy hebt wel ende beleefdelijcken onse
hooghmoedighen aenslach ghestraft: nochtans is my u vrientschappe so aengenaem ende van weerde, als ick die van eenen wijsen eerlijcken man behoore te hebben, deshalven behoudens mijn eere, ghebiedt stoutelijcken u goet behaghen, als totten eenen die uwe is. Meester Aelbrecht stondt op de vrouwe bedanckende, ende met groot ghelach oorlof vant gheselschap genomen hebbende, scheyde hy van daer: aldus de vrouwe niet merckende met wien sy schampen wilde (meynende te winnen) wert selver verwonnen.
[Martelin...]
Martelin hem veynsende beroert te wesen, dede hem op het lichaem van Sinte Arrigue draghen, daer hy hem geliet gesont te worden, ende als zijn beschimperye ontdeckt wert, wert hy dapper geslagen, daer nae ghevanghen ghenomen, ende in groot perijckel van by de keele ghehangen ende verworcht te worden, waer van hy noch ten besten afghecomen is, waer mede te kennen ghegheven wort hoe licht het den booswichten is de Wereldt te bedooden, onder 't dexel van mirakelen, ende dat sulcken bedroch oock wel tot schade van zijnen bedencker keert.
TEn is noch niet langhe gheleden datter binnen Trevis een Hoochduyts was Arrigve gheheeten, het welck een arm man was, die om gelt elck eenen die versocht als een Sackdrager diende: ende niet tegenstaende met al zijn armoede was hy van eenen yegelijcken van eenen seer goeden ende heylighen leven ghehouden: om welcken redenen ('tzy waer of gelogen) het gheschiet is, doen hy sterf, ten minsten so die van Trevis houden staende, dat op de ure zijns overlijdens alle de clocken vande groote Kercke van Trevis, sonder van yemanden getrocken te worden, hebben beginnen te luyden. Het welcke voor een mirakel geacht zijnde, heeft al de werelt gheseyt dat de voorschreven Arrigve eenen Sant geweest ware, ende was, waer door al het volck vander Stadt ten huyse gheloopen is daer het Lichaem lach, ende hebben 'tselve gelijck een Heylich Lichaem inde groote Kercke ghedraghen, daermen creupele, lamme ende blinde ende alle andere krancken, van wat sieckten dattet was by brocht, even als oft elck een ghesontheydt soude moeten verwerven heben met het aenroeren, alleen van dit heylighe Lichaem. Nu isset ghebeurt dat onder soo grooten volck dat van allen canten naer Trevis quam, drie van onse Borgheren daer oock aenghewaeyt zijn, den eenen Stechi gheheeten, d'ander Martelin, ende de derde Marquis, al t'samen volcxken dat in der grooter Heeren Hoven verkeerende, de selve tijdt cortinge gaven met passepas, ende eenen yeghelijcken naer te bootsen. De selve dan noyt te Trevis gheweest zijnde siende het volck al t'samen dus lancx de straten loopende, hebben hun verwondert, ende alsse d'oorsake verstaen hadden kregense oock lust om te gaen sien watter van was, ghelijck als d'andere. Ende nae datse haren tuych inde herberghe gheleyt hadden heeft Marquis gheseyt, wy willen desen Sandt eens gaen sien: nochtans en sien ick mijnent halven niet hoe wy daer by raecken connen, om dat ick ghehoordt hebbe dat de gheheele plaetse vol Duytssen ende ander ghewapende luyden zijn, dieder de Heeren vande Stadt doen blijven op datter gheenen oploop en gheschiede, ende daer-en-boven is de Kercke (soomen seyt) seer vol volckx datter niemandt inne en can comen. Doen sprac Martelin, die gretich was om sulcx te gaen kijcken. Hierom en salt niet achterblijven dat ick gheenen middel en vinde om by het Heylich Corpus te gheraecken. Hoe dat seyde Marquis? Dat sal ick u seggen seyde Martelin. Ick sal den beroerden conterfeyten: Gy sult my aen deen syde nemen ende Stechi aen d'andere, als of ic van my selven niet gaen en conde, ende gy sult my dus beyde ophouden u ghelatende my daer te willen leyden, ten eynden my dese Sant weder helpe, soo en salder niemant zijn (sulcx siende) die niet en sal plaetse maken ende u door laten gaen. Desen vont behaechde Marquis seer wel als ooc Stechi: ende sonder langher daer op te droomen sijnse uyt de herberghe ghegaen, daer nae wat buytens weegs zijnde heeft Martelin in sulcker manieren handen en voeten, armen en beenen, vingeren ende mont als oock zijn ooghen met het gansch aenghesicht soo verdraeyt, dattet een verveerlijck dinghe was om aen te sien, en daer en soude niemant gheweest hebben (die hem ghesien hadde) die niet gheseyt en soude hebben hy en was gerechtelijck beroert ende lam in alle zijn leden. Dit gheschiet zijnde,
hebben hem Marquis ende Stechy genomen, en zijn na de Kerc toegetreden ootmoedelijc om Gods wille biddende, aen alle de gene diese op den wech tegen quamen, datse hun plaets wilden maken, het welck sy lichtelijck vercregen hebben, ende in corter stont van een yegelijcken begaept zijnde, zijnse door het roepen over al, sta breet, maect plaets, maect plaets, ter stede gecomen daermen het lichaem van S. Arrigue gestelt hadde, op dat hy door het selve zijn ghesontheydt weder mochte verwerven. Ende alsoo nu al de Werelt vast toegaepte om te sien hoet met Martelin afloopen soude, begonde hy na dat hy een weynigsken op dit heylich lichaem gelegen hadde, gelijc eener die het uytnemende wel doen conde, een vande vingheren uyt te strecken, daer na de hant, haer na den arm, ende soo voorts tot zijn gantsche lichaem toe. Het welck het Volcxken merckende, hebbense so wonderlijcken grooten getier gemaect ter eeren van Sinte Arrigue, datmen den Donder niet en soude gehoort hebben. Nu ist so, dat daer by quaden ramp ontrent dit lichaem een Florentijn geweest is, die desen Martelin wel kende, dan om dat hy soo verstelt was als men hem daer brocht, en had hy hem niet connen kennen, de selve nu over eynde siende, ende hem kennende, sprack hy, een quaet Jaer dat hem Godt geven moet, wie is de gene die niet gedocht en soude hebben (int aencomen) hy en was gerechtelijcken beroert en lam? Sommighe Trivisanen hoorende dese woorden die hem stracx vraechden, hoe dus dan en was desen dan niet beroert? Den welcken den Florentyner gheantwoort heeft: Neen hy seker, want hy is door Gods genade altoos ghesondt gheweest, als eenen onder ons, maer hy weet dees geckeryen van hem in allerley ghedaente te verstellen, beter te wege te brengen, als eenich Mensche die ghy oyt saecht, als dese de selve woorden gehoort hadden, en behoefde men die niet meer op te ruyen, soo datse hen selven met gewelt aen de plaetse drongen daer hy was, ende begonden te schreeuwen, datmen desen verrader vatte, den bedriegher van Godt ende zijn Heyligen, die geensins gheraeckt zijnde, hy gecomen is als eenen lammerick, om met ons ende onsen Sant den draeck te steken, op dees woorden hebben sy hem aengevallen ende onder de voet gesmeten, daer na grepense hem by den hayre, ende trocken hem alle de cleederen die hy aen hadde in stucken, ende gaven hem so veel slagen ende stoten met handen ende voeten datter niet een en was die maer meinde een vroom man te zijn dieder niet toe en hielp. Martelin riep vast met wyder kelen, genade, genade, dan ten hielp hem gants niet: want het stoten en slaen met handen met voeten nam even seer toe al meer ende meer, het welcke Stechy ende Marquis siende, in hun selven seyden dat de saecke seer qualick toeginck, nochtans vreesende vant selve sop te krijghen, en dorstense hem niet gaen helpen: Maer riepen als al d'ander, geeft hem, geeft hem, slaet den rabaut doot, overleggende nochtans hoemen hem uyt des ghepuffels handen soude mogen krijgen: de welcke hem sonder twijfel omghebrocht souden hebben, soo Marquis niet eenen middel bedocht hadde, de welcke was dese: buyten de Kercke al de ste-dienaers zijnde, Marquis op het haestigste dat hem mogelijck geweest is totten Stadthouder vanden Gouverneur gegaen is, hem seggende hier is een rabaut die my mijn Borse gesneden heeft, ende hondert ducaten gestolen, die daer in waren, ick bid u
dien te willen vanghen, op dat ick tot het mijne wederom gheraken mach. Stracx (dit hoorende) zijn de Diefleyers derwaerts gheloopen daer de ongheluckighe Martelin soo deerlijck gheroskamt wert, ende met groote moeyten zijnse door het gedrangh gecomen, ende soo verplettert ende vertreden als hy was, hebbense hem uyt 's volckx handen geruckt ende opt stehuys ghebrocht, daer hy vervolcht zijnde vande gene die hun lieten voorstaen datse van hem bespot hadden geweest, sy verstaen hebbende dat hy voor eenen borse snijder gevanghen was geweest, ende hun dunckende datse geen rechtveerdiger oorsake mochten hebben om sijn saecken ten erchsten noch voorts te helpen, begon elck een insgelijcx te seggen, dat hy heur de borse ooc gesneden hadde. Welcke dingen de Ste houder vanden Gouverneur (dat een rou mensch was) hoorende heeft hyen stracx op een syde ghetrocken, ende op het selve stuck gheexamineert, maer Martelin, als oft hy syn ghevanckenisse niet gheacht en hadde, stont vast en spottede, in hem te antwoorden, het welck den Rechter so ghespeten heeft, dat hy hem aende stroppade Coorde dede vast maecken ende ettellijcke malen dapper overhalen. Van sin voorts hem te doen belijden 't ghene dat dese hem opseyden, ende daer na by het keelgat te doen worghen. Maer daer nae als hy weder op zijn voeten gestelt wert, de Rechter altoos vraghende, oft het ghene daerse hem mede beschuldichden niet waer en was, ende hem niet helpende sulcx te loochenen, heeft hy totten Rechter gheseyt. Mijn Heere ick ben bereyt u de waerheyt te belijden: Maer laet u segghen door alle de ghene die my beschuldighen, wanneer ende waer ick hun Borsen ghesneden hebben, ende ick sal u segghen wat ick gedaen hebbe, ende wat niet, doen sprack de Rechter: ick wil wel, ende sommighe vande beschuldigers gheroepen hebende, seyde d'een van hun dattet acht dagen geleden was, d'ander ses, d'ander vier, sommige seyden dattet den selven dach gheschiet was: 't welc Martelin hoorende heeft hy geseyt: Mijn Heer sy hebbent al t'samen door haer keel gheloghen, ende dattet waer sy can ick u ghenoechsaem bewijsen, soo beliefdet God dat ick noyt voet in dese Stadt geset en hadde, gelijc ick daer noyt niet geweest en ben: behalven eenen cleynen tijt herwaerts dat ick so haest ick daer binnen gecomen ben, dat heylige lichaem (tot mijnen grooten ongelucke) ben gaen bekijcken, daer ick gheroskamt ben geweest gelijck ghy sien meucht. Ende dattet waerachtich sy 't gene ic u segge, can u sulcx d'Officier vanden Heere, die aende stee-poorte wacht, versekeren, als oock zijnen boec. Insgelijcx oock mijne Weert, daerom so gy dat soo bevint als ick u segge, soo en wilt my om Gods wille op dit quaet volcjens versoeck niet meer pijnigen ende van cant helpen. Daerentusschen dat de saken aldus stonden waren Marquis ende Stechi (die gehoort hadden dat de Stehouder Martelin wreedelijck handelde, ende hem hadde de stroppadecorde doen geven) dapper int gat onder malkanderen segghende, dit is qualijck van ons aengeleyt gheweest, wy hebben dese uyt de panne ghetrocden, ende hebben hem int vier geworpen. Met welcke redenen ende met alle neersticheyt over al loopende, ende heuren Weert ghevonden hebbende hebbense hem het heele stuc vertelt, waer van hy begost heeft te lachen, daer na heeft hy die ghebrocht by eenen M. Ale. Agolant, die binnen Trevis woonde, ende in grooten aensien was by den
Heere van der stadt, ende hen dit int langhe altsamen verhaelt hebbende, badense hem alle dry, dat hy met Martelins soberen staet medelijden wilde hebben, dese M. Alexander (na dat hy sijnen buyck vol ghelacht hadde) is by den Heere van Trevis ghegaen, ende dede soo veele dat hy vercreech datmen Martelin soude laeten halen. Als oock ghedaen wert, dewelcke door de ghene die hem ginghen halen gevonden wert, noch heel verbaest ende seer bevreest hem voor den Rechter staende, om dieswille dat de Rechter gheen dinghen altoos tot sijn verantwoordinge dienende ghehoor wilde gheven. Maer mogelijck eenigen haet teghen de Florentijnen hebbende (was gantsch van meyninge hem by der keelen te doen ophanghen: ende dadelijcken en wilde hy hen gheenzins den Heere alleen laten volghen, tot dat hyer tegens zijnen danck toe bedwongen werdt, aen welcken Heere, Martelin, nae dat hy voor hem gecomen was, gebeden heeft, dat hy hem uyt sonderlingen ghenaede wilde toch laten wech gaen, om dat hem altoos duncken soude, soolange hy binnen Florence niet en quam, dat hy de strop noch al om den hals hadde. De Heere loech eenen langhen tijdt van dit accident: ende hebbende elck eenen van hen eenen Rock doen gheven, sonder datser op verdacht waeren, zijnde een sulcken perijckel ontcomen, ende in heur huys ghesont ende welvarende ghekeert.