Dom Felix heeft Broer Puccio geleert, hoe hy salich soude worden, seker penitentie doende, diehy hem aendiende: de welcke Broer Puccio dede, ende daer-en-tusschen heeft Don Felix goey daghen ghespeelt met sijn Wijf, waer door de boosheyt begrepen wordt vande ghene, die de goede slechte luyden onder decksel van devotie soecken te bedrieghen.
GElijck ick t'anderen tijden heb hooren segghen, so plach daer by Sinte Brancatius een goet rijc man te woonen, die genoemt was Puccio de Reviery, de welcke nae dat hy hem gantsch ende geheel tot Godt begeven hadde, Convers van Sinte Franciscus geworden is, ende wert geheeten Broer Puccio, ende volgens dit sijne geestelijcke leven, geenen anderen steyp of last hebbende als sijn wijf ende eenen knecht, ende om deser oorsaecken hem niet noodich wesende eenich hant-werck te doen ofte te drijven, en was hy bycans nemmermeer uyt den Kerck, ende om dat hy een man van roggen deech ende ongeleert was, en dede hy anders niet als sijn Paternosters segghen, ter Predicatien gaen, ende ten langhsten inde Misse te blijven, hy en miste oock noyt, dat hy hem int lof ende salve dat de Leecken singhen, niet en vant, ordinarelijcken vastende, ende hem selven de discipline gevende: het welcke een oorsake was, datmen over al seyde dat hy van een broederschap van grooter devotien was, datmen de Geesselaers noemde. Sijn wijf hiet Betteken, den ouderdom van tusschen xxviij. ende xxx. Jaren, rondekens, poeselachtich, ende versch als een blosende Appelken, maeckte dickwils om haers mans heylicheydts ende ouderdoms wille, veel langher vastendaghen als sy wel soude ghewilt hebben, ende alsdan als sy wel soude hebben willen slapen, oft liever haer met hem hutseknutselen, vertelde hy haer het leven Jesu Christi, ende Broer Nestasius Sermonen, oft de lamentatien vande Magdaleene, ende ander dierghelijcke dinghen. Nu is in dien tijde van Parijs eenen Monnick ghekeert, gheheeten Dom Felix van't Convent van Sinte Brancatius, dewelcke jonc ende schoon van persoone, snel van Geeste, ende diep van wetenschappe was: metten welcken Broer Puccio groote kennisse nam: Ende om dieswille dat hem dese seer wel op alle sijn twijffelinghen ende vraghen die hy hem dede, voldede, ende daerenboven sijn conditie
kennende, hem selven t'hemwaert seer heylich toonende, begon Broer Puccio hem somtijts t'sijnen huys te leyden, ende hem te noenmael houden, als ooc ten Avontmael, na dattet te passe quam. Het Wijf was om haeres Mans wille insgelijcx ghemeynsaem metten Monnick geworden, ende dede hem geerne eere aen. Hy dan dus stadich ten huyse van Broer Puccio verkeerende, ende sijn wijf so versch ende in soo goeden doene siende als sy was, ginck in hem selven droomende, wat dinghen dattet doch zijn mochte daer sy het meeste gebreck van hadde, voor hem nemende om Broer Puccio sijnen last wat te helpen draghen[,] haer daerin te willen ende eens ende anderwerven d'ooghe daer op ghestelt hebbende, heeft hy soo schalckelijck weten te wercke te gaen, dat hy in haer den selven lust ontstack die in hem alree brande: het welck gemerckt hebbende, heeft hy met haer soo haest alst te passe quam, gheclapt van 't gene daer hy soo seer op vlamde: dan hoe-wel hy haer gantsch ghesindt vont om t'stuck int werck te leggen, so en condemen daer toe nochtans gheenen middel vinden, by redenen dat sy haer selven in gheen plaetse ter werelt metten Monnic betrouwen wilde, dan t'harent t'huys, ende daer en wast niet mogelijck, om dat Broer Puccio noyt uytter Stadt en trock, waer uyt den Monnick meynde dul te worden, dan langhen tijdt daer nae heeft hy eenen middel gedocht om haer in haer huys sonder suspitie te connen hebben, al wast soo datter Broer Puccio binnen was. Ende op eenen dach tsamen zijnde gaen wandelen, heeft hem de Monnick aldus gheseydt: Ick hebbe menichmael gemerckt Broer Puccio, dat allen u meyninghe daer nae staet om een heylich Mensche te worden, waer toe my dunckt dat ghy eenen langhen wegh neemt, daer wy eenen hebben die heel wit is: den welcken de Paus ende sijne andere groote Prelaten die hem weten ende ghebruycken, niet en willen datmen hem voorts leere, om dat het hant-werck vande Papen (die het meestendeel van Aelmissen leven) terstont te niet soude gaen: als een totter welcke de wereltsche lieden niet meer met Aelmissen ende ander dingen loopen souden, als sy doen: Dan om dat ghy mijn vrient zijt, ende my veel eeren aenghedaen hebt binnen uwen huyse, soo ick dochte dat ghy't niemandt segghen en sou, ende dat ghy die volghen wildet, soo soude icken u leeren. Broer Puccio hadde stracx den grootsten lust vande werelt, om dien te weten, ende begonde hem nierichlijcken te bidden, hem dien te willen leeren, ende daer na te zweeren dat hyen noyt niemant segghen en soude: verseeckerende soo het een sake ware die hem mogelijck was, dat hyse int werck stellen soude. Nademael dat ghy't my dus toeseght (sprac de Monnick) so sal icken u wijsen, ghy moet weten dat de Heylighe Leeraers vande Kercke houden, dat de gene die van't ghetal der salighe wil worden, schuldich is te doen de penitentie die ghy hooren sult, dan verstaet het te rechte wel: want ick segghe niet dat ghy nae de ghedaene penitentie gheen Sondaer meer en sult wesen als ghy zijt, maer hier van sal dit worden, dat alle de zonden, die ghy totter uren van u penitentie toe, ghedaen hebt, altesamen sullen ghereynicht ende u vergeven wesen: ende de ghene die ghy naederhant doen sult, en sullen t'uwer verdoemenisse niet gerekent worden, maer sullen met het Wy-water verdwijnen als nu de daghelijcksche doen: Een Man moet hem dan (met een groote neersticheydt ende sorchvuldicheydt) van alle sijn zonden biechten, als hy
dese boete wilt gaen beginnen, ende nae ditte moet hy vasten ende een overgroote abstinentie doen, die veertich dagen lanck dueren moet, in welcken tijdt hy hem niet alleen van andere Vrouwen, maer ooc vande sijne onthouden moet, ende daerenboven moet ghy in u eygen huys eenighe plaetse hebben, vande welcke ghy by nachte den Hemel sien meucht, ende gaen dan ter selver plaetsen ter Completen tijdt, ende hebben daer een seer breede tafel, in sulcker voegen gheset ende gheordonneert, dat ghy overeynde staende, de lendenen daer tegen steunen, ende de voeten op d'eerste houdende, de armen als een cruycifix uytstrecken mocht, ende soo ghy die op eenighen steck legghen woudt, ghy meuchtet wel doen, ende op dese maniere den Hemel aen-schouwende, moet ghy blijven tot inden Morghen: ende so ghy een gheleert Man waert, soo moest ghy middelertijdt sekere gebeden segghen die ick u gheven soude: dan om dat ghy gheen geleerder Man niet en zijt, soo sult ghy drie hondert
Pater-nosters met dry hondert Ave Maria segghen, ter eeren ende reverencien der H. Dryvuldicheydt, ende den Hemel aenschouwende, altijdts in memory hebben dat Godt Schepper geweest is van Hemel ende Aerde, ende zijn oock indachtich van't lijden Jesu Christi: u houdende uytghestreckt op sulcker manieren als hy aent hout des Cruyces was: Daer nae als de Mettenen luyden sullen, meucht ghy u gaen soo ghy wilt, soo heel ghekleedt op u bedde worpen ende slapen: ende 'smorgens daer na moet ghy ter Kercken gaen, ende hooren daer ten minsten dry Missen, ende segghen vijftich Paternosters ende soo veel Ave Mariasen: ende nae dit meuchdy met alle eenvuldicheyt eenige van uwe affairen doen, soo ghyder eenighe te doen hebt: daer nae het noenmael nemen ende te Ve[s]pertijdt inde Kercke zijn, ende daer sekere ghebeden segghen, die ick u by schrifte gheven sal: sonder de welcke men niet uytrechten en can: ende daer naer op Completen tijdt keeren tot de voorseyde maniere, ende dit doende (gelijc ick dat t'anderen tijden ghedaen hebbe) hoop ick, dat ghy, eer ghy ten eynde van u boete sult wesen, wonderlijcke saken van eeuwighe salicheydt ghevoelen sult, doen seyde Broer Puccio dit en is so moeyelijcke sake niet, noch soo langhduerich, ende men canse lichtelijcken doen: Daerom wil ic de selve desen naesten Sondach beginnen, ende van hem oorlof nemende, is hy
t'huyswaerts gegaen, daer hy dit al t'samen nae de rye aen sijn Wijf vertelt heeft. Het Wijf verstondt stracx wel, als sy hoorde segghen datmen tot smorghens sonder hem te roeren blijven moeste, wat de Monnick seggen wilde. Daerom haer dunckende dat den vondt tamelijcken goet was, heeft sy hem gheseyt, dat sy van dit ende van allen andere deuchdelicke wercken die hy voor sijn Ziele doen soude, wel te vreden was, ende op dat haer de Heere in sijn penitentie part liet hebben, wilde sy met hem vasten, maer anders niet doen. Aldus dan tsamen eens zijnde, als den sondach ghecomen was, began Broer Puccio sijn penitentie oft boete, ende mijn Heere de Monnick het besteck gemaeckt hebbende met het Wijf, quam ghemeynlijck laet, ende tot sulcken ure dat hy niet ghesien conde worden, met haer het avondt-mael eeten: ende brocht altoos met hem wel t'eten ende te drincken, daer nae ginck hy by haer tot smorghens te Metten tijde toe te bedde, dat hy opstont ende door[g]inck, ende Broer Puccio keerde dan te bedde. De plaetse die Broer Puccio ghekosen hadde om sijn penitentie te doen, was
ontrent de Camer daer sijn Wijf sliep, ende daer en was niet meer als een dun schutsel tusschen beyden, weshalven hem eens op eenen nacht mijn Heer de Monnick met het Wijf te seer tommelende, heeft Broer Puccio ghedocht dat hy de solderinge hoorde kraken: uyt welcke redenen alree hondert van sijn Paternosters gheseyt hebbende, hiel hy stil, ende riep tot sijn wijf sonder hem te roeren nochtans, ende vraechde haer wat sy dede. Het wijf dat een schamper leet tyen was, alsdoen moghelijck bezich zijnde om een beest met twee ruggen te maken, heeft geantwoort. Man, ick roer my so seer als ick immermeer mach. Doen seyde Broer Puccio. Hoe roert ghy u? Wat heeft dat roeren te beduyden. Het wijf al lachende heeft hem van goeder herten (want sy was baes, ende hadde doen oorsaecke om te lachen) gheantwoort. Hoe en weet ghy nu niet wat sulcx te beduyden heeft? En heb ickt u niet duysentmael hooren segghen, dat de gheene die 'savondts niet en eet, den gantschen nacht over niet stil en leyt? Broer Puccio meynde dat d'abstinentie die sy hem wijs maeckte met hem te houden oorsaecke was van niet te connen slapen, ende datse haer deshalven soo int bedde lach om en tommelde, waeromme hy haer gheseyt heeft: [T]er goeder trouwen Wijf, ick hebbet u wel gheseydt dat ghy niet vasten en sout: dan naedemael dat ghy 't hebt willen doen en denckt daer niet op, maer denckt maer om te slaepen, ghy doet de bedstede somtijts soo kraecken ende schudden, dattet al beeft watter in huys is, doen sprack het Wijf neen neen, en sorcht voor my niet: Ic weet wel wat ick doe, doet ghy maer cloeckelicken wel 't gene dat ghy doet, want ick sal wel doen (soo ick can) wat ick begonnen hebbe. Broer Puccio bleef heel stil, ende stelde hem weder sijn paternosters te seggen, ende het wijf met den Monnick hebben van dien nacht voortaen (een bedde op een ander ghewest vant huys hebbende doen maken) goey daeghskens ghenomen terwijlen de penitentie van Broer Puccio duerde, ende ter selver uren als 'smorghens de Monnick scheyde, keerde sy weder in haer bedde: daer Broer Puccio quam als sijn penitentie uyt was, Broer Puccio aldus de voorschreven penitentie vervolgende, ende het Wijf haer tijdt-cortinghe metten Monnick, heeft sy dickwils al spottende teghens den Monninck gheseydt: Ghy doet Broer Puccio penitency doen, door dewelcke wy int Paradijs gheraeckt zijn. Ende ziende dat de saecken wel ginghen: heeft sy haer in sulcker voeghen op des Monnicks troetelinghe ghewent, dat sy langhen tijdt door haeren man in abstinentie ghehouden zijnde gheweest, (hoewel zijn penitentie al schoon ten eynde ghecomen was) middel nochtans ghevonden heeft om elders metten Monnick te gaen collationeeren, soo dat sy noch langhen tijdt daer naer (nae discretie) haer bekomste daer van ghenomen heeft: waer uyt gheschiet is dat daer Broer Puccio hem selven met penitencie te doen, meynde int Paradijs te helpen, hyer den Monnick geset heeft, die hem den wech ghewesen hadde om daer so haest te gheraecken, ende insghelijcx sijn Vrouwe die met hem in grooten ghebreecke leefde, van 't ghene daer haer mijn Heere den Monnick (als heel vol caritaten) soo overvloedelijcken af gaf.