'Eigen, herkenbare schrijfstijl hanteren'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen
sterkte]
'Creatief, origineel, innovatief zijn'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen
sterkte]
'Verschillende genres aankunnen'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen sterkte] 'Gespecialiseerd zijn in een bepaald genre'. [Niet belangrijk]
'Durven experimenteren met stijlen en genres'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] +
[Eigen sterkte]
'De juiste stijltechnieken aanwenden om de gewenste effecten bij de lezer te veroorzaken'.
[Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen sterkte]
'Kennis van het publiek bezitten'. [Niet belangrijk]
'Inlevingsvermogen en empathie bezitten'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen
11
'Over leeservaring beschikken'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] + [Eigen sterkte] 'Inzicht hebben in het productieproces van een literair product'.
GEDRAGSCOMPETENTIES
'Blijk geven van ondernemend kunstenaarschap'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen
sterkte]
'Zakelijke kennis vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Nog aan werken] 'Professionaliteit vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte] 'Stiptheid vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte]
'Resultaatsgerichtheid vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte] 'Kunnen plannen en organiseren'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte]
'Communicatief zijn'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Tussen ‘Eigen sterkte’ en ‘Nog aan
werken]
'Veranderingsgerichtheid vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte] 'Flexibiliteit vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Tussen ‘Eigen sterkte’ en ‘Nog aan
werken]
'Blijk geven van sociale vlotheid'.[Tussen ‘Belangrijk voor de mature auteur’ en ‘Niet belangrijk’] +
[Tussen ‘Eigen sterkte’ en ‘Nog aan werken]
'Luisteren naar de respons van de lezers, lezersgerichtheid vertonen'. [Niet belangrijk] 'Stressbestendigheid vertonen'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Nog aan werken]
'De eigen zwaktes en sterktes kennen, zelfinzicht hebben'. [Belangrijk voor de mature auteur] +
[Eigen sterkte]
'Werken aan zelfontplooiing'. [Belangrijk voor de mature auteur] + [Eigen sterkte] COMPETENTIES EIGEN AAN DE PERSOONLIJKHEID
'Een boeiende persoonlijkheid hebben'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] 'Populair zijn bij het publiek'. [Niet belangrijk]
'Een geboren performer zijn'. [Tussen ‘Belangrijk voor de mature auteur’ en ‘Niet belangrijk’] +
[Tussen ‘Eigen sterkte’ en ‘Nog aan werken]
'Durven innoveren'. [Niet belangrijk] + [Tussen ‘Eigen sterkte’ en ‘Nog aan werken] 'Openstaan voor kritiek/feedback'. [Belangrijk voor debutanten]
'Nieuwe markten durven verkennen'. [Tussen ‘Belangrijk voor de mature auteur’ en ‘Niet
belangrijk’] + [Nog aan werken]
'Visie hebben'. [Tussen ‘Belangrijk voor de mature auteur’ en ‘Niet belangrijk’] + [Tussen ‘Eigen
sterkte’ en ‘Nog aan werken]
Vindt u de lijst met gedragscompetenties te lang?
Neen…
12
Kristien Hemmerechts
De Schrijfdag, 23/03/13, 12u, foyer Flagey Elsene. Korte uitleg over het doel van het onderzoek.
Denkt u dat uitgevers zich enkel op de tekst baseren wanneer ze het manuscript lezen? Of houden ze bijvoorbeeld ook rekening met de persoonlijkheid van de auteur?
Ik ben er zeker van dat men ook heel erg… Bijvoorbeeld als iemand op de één of andere manier al een bekendheid heeft... Ik denk dat uitgevers vandaag ook heel pragmatisch moeten zijn: “ga ik dat boek kunnen verkopen?”, “zal dat persaandacht krijgen?”. Daar wordt enorm op gelet ook. Ook qua onderwerp: dat zal goed liggen, dat zal aandacht krijgen. Absoluut, absoluut. Ik denk op dit ogenblik ook… het probleem dat er nog niet veel allochtonen boeken uitgeven.
Als u in het algemeen denkt aan de/een succesvolle auteur, aan welke competenties en vaardigheden denkt u dan in de eerste plaats?
Wat is nu jouw competentie: voor succes of voor kwaliteit?
Een auteur die regelmatig uitgeeft en die kwaliteitsvolle boeken uitgeeft.
Je hebt verschillende vormen van succes, bijvoorbeeld Pieter Aspe is succesvol.
Als u denkt aan wat voor u een goede auteur is, kwaliteitsvolle boeken en hij wordt gelezen.
Ik denk voor mezelf – ik geef ook zelf creatief schrijven – dat het belangrijkste is dat je je eigen stem hebt, dat je je eigen stem vindt en dat je daarin een soort van… dat je daar trouw aan bent, dat je niet probeert iemand anders te zijn. Eum… Dus ik denk dat dat voor mij eigenlijk het belangrijkste is. Dat merk ik ook als ik teksten lees van deelnemers van workshops, eum, dat dat ook hetgene is wat mij kan raken: “ah ja, hier sprankelt iets, iets wat ik niet al honderdduizend keer gelezen heb”.
Dus een soort eigen originele manier van schrijven?
Het hoeft daarom niet origineel te zijn.
Herkenbaar?
Niet per se herkenbaar. Ja ik denk dat het dan ergens weer de persoonlijkheid is van de auteur, dat het iemand is die er staat en die er ook al staat in die tekst. Ik vind het belangrijk dat je als lezer een soort van relatie kan aangaan met die bepaalde stem.
Weet u waarom uw uitgever beslist heeft uw werk te publiceren? Welke competenties of kenmerken prees de uitgever bij u?
Eum, Walter van den Broeck heeft me ooit gezegd dat in – dus mijn eerste boek heb ik uitgegeven bij Julien – maar dat was eigenlijk niet echt mijn keuze. Ik werkte toen op de universiteit hier en ik had het manuscript laten lezen door Hugo Busset, criticus. En eum, Walter Van den Broeck vertelde me onlangs dat Julien toen zei “ik heb de dochter van Hemmerechts” – mijn vader was toen een bekend iemand, dat was dan voor Julien een belangrijk criterium om eum… Nuja dat is natuurlijk niet zo fijn om dat te horen. Ik denk dat destijds ook wel speelde dat eum: een jonge vrouw, een vrouw die dan ook schreef over vrouwenkwesties zoals zwangerschappen. Ik denk dat dat allemaal wel speelde. Ik weet dat in die tijd ook erg meespeelde, dan is dat sexistisch, een jonge vrouw. Als ik daaraan
13 terugdenk, is dat toch een vorm van seksisme. Ik weet niet of dat nu nog zo is. Ik kreeg te maken met heel veel mannen, die hadden een bepaald plaatje van de vrouw.
Het doet me een beetje denken aan de Zuid-Amerikaanse literatuur: het is zeer in om jonge vrouwen uit te geven maar eigenlijk is dat nadelig voor de literatuur.
Er is daar lange tijd discussie over geweest in Engeland maar nu is dat een beetje weggeëbd. Maar dat helpt als je een beetje ‘sexy’ bent, maar op de één of andere manier is dat nu wat weggezakt. Maar eum, dat soort dingen speelt.
Denkt u dat uitgevers over het algemeen min of meer een vaste ‘procedure’ volgen als ze een manuscript beoordelen of zouden ze eerder afgaan op een soort intuïtie. Hebben ze bijvoorbeeld een lijst van kenmerken…
Neen, neen… Neen, maar ik heb dat zelf ook wel hoor als je in dat vak zit, dat je dan.. Je begint te lezen en je voelt eigenlijk heel snel…van dit is een stem – wat ik zei – ik vind dat heel belangrijk van hier spreekt iemand, dat is een stem, dit vind ik boeiend, hier wil ik naar blijven luisteren. Heel veel mensen schrijven met veel ballast, heel banaal, krukkig geschreven, en dat is ook zo dat je… Na een halve pagina weet je wel hoe laat het is. Dus ik denk bij de meeste uitgevers dat men dat eum, dat dat een soort van intuïtie is.
Wat vindt u van schrijfopleidingen zoals SchrijversAcademie? Ik zal kort even de opbouw schetsen: het eerste jaar is een basisjaar: de studenten krijgen allerhande 'basisvakken', zoals het schrijven van columns, poëzie en proza. In het tweede en het derde jaar krijgen ze de kans aan hun persoonlijk project te werken, dat is een eigen dichtbundel of een eigen roman. In het laatste, het vierde jaar worden enkele 'beloftevolle talenten' dan uitgekozen. Zij krijgen de kans gedurende een jaar begeleid te worden bij het klaarstomen van hun manuscript en het zoeken van een uitgever. (Als er niet meteen een antwoord komt: Kan schrijftalent ontwikkeld worden volgens u, en denkt u dat dergelijke opleidingen 'goed' auteurs voortbrengen?)
Wel, ik heb zelf al heel veel workshops gegeven…. [storing] Naar mijn aanvoelen kan je mensen wel op het goede pad zetten door ze op een aantal dingen te wijzen. Ja, die eigenlijk voor de hand liggend zijn. Het kan helpen dat iemand je daarop attent maakt. In dat opzicht geloof ik er wel in. Ik zie zelf wel dat mensen enorme stappen vooruit gaan zetten, dus ik vind dat wel zinvol. Eum, aan de andere kant, is het ook zo dat … Als je muzikaal talent hebt, ga je ook naar een muziekacademie. Ik heb wel een redelijk grote hekel aan mensen die per se schrijver willen zijn zonder dat ze talent hebben. Want er is zo nog een soort aura rond schrijver zijn. In mijn aanvoelen ben je een schrijver of ben je het niet. Het is ook een redelijk zwaar beroep. Het heeft ook geen zin om dat per se te willen zijn. Misschien dat SchrijversAcademie dat soms kan in de hand werken. Dat is dan wel een heel ander risico. En eum, ik denk ook, wat ik soms wel merk is dat er een soort van risico is voor schoolsheid [storing] Een column is zus en dat is dat en dat…
Dat is dan misschien talent, misschien heeft iemand met talent die regels niet nodig, en zal iemand die schrijver wil worden, vasthouden aan die regels?
Ja, ik ga meer op zoek naar…bijvoorbeeld…ik zal wel een opmerking maken over een spelfout, over een grammaticale fout maar ja, als er iets sprankelt…dat kan je niet aanleren. Bijvoorbeeld ik zou nooit een theorie geven over een vertelperspectief. Ik zal er wel opmerkingen over maken tijdens het lezen van een tekst. Dus ik vind eigenlijk dat regels ondergeschikt moeten zijn.
14
Wat denkt u van het opstellen van een competentieprofiel voor de auteur? Ik heb een aanzet meegebracht die ik gemaakt heb. Ik heb momenteel drie soorten van competenties
onderscheiden: literaire, gedragscompetenties en competenties eigen aan de persoonlijkheid. Daarbij heb ik nog een onderscheid gemaakt tussen competenties die belangrijk zijn voor de debutant en voor de mature auteur omdat die volgens mij niet helemaal gelijk lopen. Ik zou graag van u weten wat u daarvan vindt: welke u belangrijk of niet belangrijk vindt, welke er ontbreken enzovoort.
Misschien kan dit soort van profielen handig zijn voor de debutant, en kan het als een soort van leertraject beschouwd worden.
Mja… Ik moet eerlijk zeggen, toen ik jouw e-mail binnenkreeg, dacht ik van “hu, competenties?”, dus mijn eerste reactie was “ben je nu helemaal gek geworden?”… Ik denk bijvoorbeeld, ik ben iemand die altijd wel interesse heeft voor het reilen en zeilen van het vak, het voeren van promo enzovoort… En ik ben wel iemand die… als ze vragen voor een interview dat je daar aanwezig bent [storing]. Dat heeft een uitgever uiteraard graag.
Ja, het is sneu om te zeggen maar een uitgeverij blijft natuurlijk een bedrijf.
Ja, dat is waar. Maar het eigenaardige is dat soms ook het tegenovergestelde geldt, je hebt ook auteurs die daar niets te maken mee willen hebben. En dat prikkelt de mensen dan ook weer. Dus op dat punt ben ik ergens geneigd om te zeggen: “wees daarin jezelf”. [storing ] Uiteindelijk denk ik dat voor mij… dat ik toch nog altijd ‘meedraai’ omdat ik mezelf ben. [storing] Ik denk dat – als je het allemaal op een rijtje zet – dat dat toch wel heel belangrijk is.
[Kristien Hemmerechts neemt de lijst te hand en schrijft aantekeningen op de papieren]:
LITERAIRE COMPETENTIES
'Eigen, herkenbare schrijfstijl hanteren'. 'Creatief, origineel, innovatief zijn'. Alertheid. 'Verschillende genres aankunnen'. Ideeën.
'Gespecialiseerd zijn in een bepaald genre'. [Doorstreept] 'Durven experimenteren met stijlen en genres'. [Doorstreept]
'De juiste stijltechnieken aanwenden om de gewenste effecten bij de lezer te veroorzaken'. [Doorstreept]
'Kennis van het publiek bezitten'. [Doorstreept]
'Inlevingsvermogen en empathie bezitten'. [Omcirkeld] Romans! 'Over leeservaring beschikken'.
'Inzicht hebben in het productieproces van een literair product'. [Doorstreept]
[Aanvulling: taalgevoeligheid, sterke zinnen, verbeelding en fantasie]
GEDRAGSCOMPETENTIES
'Blijk geven van ondernemend kunstenaarschap'. 'Zakelijke kennis vertonen'.
'Professionaliteit vertonen'. 'Stiptheid vertonen'.
'Resultaatsgerichtheid vertonen'. 'Kunnen plannen en organiseren'. 'Communicatief zijn'.
15
'Veranderingsgerichtheid vertonen'. 'Flexibiliteit vertonen'.
'Blijk geven van sociale vlotheid'.
'Luisteren naar de respons van de lezers, lezersgerichtheid vertonen'. 'Stressbestendigheid vertonen'.
'De eigen zwaktes en sterktes kennen, zelfinzicht hebben'. 'Werken aan zelfontplooiing'.
[Aanvulling: eigenzinnigheid, zelfvertrouwen]
COMPETENTIES EIGEN AAN DE PERSOONLIJKHEID