'Populair zijn bij het publiek'. [Doorstreept] 'Een geboren performer zijn'.
'Durven innoveren'.
'Openstaan voor kritiek/feedback'. [Omcirkeld] 'Nieuwe markten durven verkennen'.
'Visie hebben'.
16
Christophe Van Gerrewey
17/04, 16u, Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur Universiteit Gent Korte uitleg over het doel van het onderzoek.
Denkt u dat uitgevers zich enkel op het manuscript baseren? Of houden ze bijvoorbeeld ook rekening met de persoon achter de schrijver, met de persoonlijkheid van de auteur?
Eum, ja ik denk - soms kunnen ze niet anders dan zich op het manuscript baseren hé - want ik denk dat het af en toe wel gebeurt dat de uitgeverij iets opvalt waarvan ze totaal niet weten wie het geschreven heeft en dat ze dan op basis van een gesprek toch beslissen om er al of niet in verder te gaan. Maar het is waarschijnlijk nooit helemaal van elkaar los te trekken. Dus iemand die totaal onbekend is, heeft het waarschijnlijk wel weer moeilijker om te debuteren of om uitgegeven te raken. Meestal gebeurt het ook niet zo vaak denk ik dat er iemand debuteert waarvan je nog nooit eerder iets hebt gehoord.
Weet u hoe dat bij u is gebeurd, waarom heeft uw uitgever beslist uw werk te publiceren? Heeft de uitgever enkele competenties naar voren geschoven bij u?
Wel, ik heb eigenlijk al langer contacten met Harold Polis van De Bezige Bij Antwerpen. En eigenlijk zijn er al een aantal romanmanuscripten niet aanvaard, Op de hoogte is eigenlijk het derde dat ik aanbied en het eerste dat wordt uitgegeven. Dus dat laat wel vermoeden dat... Ik denk dus wel dat de tekst daar een zeer belangrijke rol heeft in gespeeld, hoewel ik ook langer geleden al - dat is langer geleden, bij een andere uitgeverij, uitgeverij Prometheus in Nederland - dat ik daar ook eens ben uitgenodigd om langs te komen. En ik denk dat dat toen was - dat is niet zo expliciet gezegd maar ik denk dat dat daardoor komt - dat ik toen een prijs voor kunstkritiek had gewonnen, in 2008. Bij hen was het wel duidelijk, zij hebben bijvoorbeeld wel gevraagd of ik zicht heb op een column in de krant of dat ik in een televisieprogramma wou...- dus daar speelden dingen die eigenlijk niets met de tekst te maken hadden.
Als u denkt aan een 'goede' auteur - daarmee wil ik zeggen: iemand die kwalitatieve boeken schrijft en ook een redelijk publiek bereikt - aan welke competenties en vaardigheden denkt u dan?
Ik weet niet of ik een beeld van een goede auteur heb, dus meestal... Ja, je kunt wel zeggen wat een 'goed boek' is of een 'goede roman' maar soms komt het wel eens voor dat... Het betekent niet dat iemand die 'goede romans' schrijft niet eens een 'slechte roman' kan schrijven. Maar om nu kort samen te vatten wat ik eigenlijk onder 'goede literatuur' versta, dat is eigenlijk niet zo makkelijk, maar ik denk wel dat een soort ingewikkeldheid of een soort complexiteit - zo zou je het kunnen noemen - dat dat bij mij wel belangrijk is. Dus dat je niet meteen weet wat er gebeurt of waar het verhaal over gaat, op welke manier het wordt verteld, in welk soort zinnen dat het wordt verteld. Een soort avontuur, min of meer verrassend, wat een beetje afwijkt van wat je al kent of van wat de norm is zeg maar.
Denkt u daarbij dan ook aan een persoonlijkheid of is dat voor u compleet bijkomstig?
Associeert u met een schrijver ook een aantal persoonlijkheidskenmerken of heeft dat daar voor u niet veel mee te maken, met het schrijverschap?
Ik denk dat het er in die zin mee te maken heeft dat ik soms bepaalde... Ja, dat er soms bepaalde eigenschappen zijn van een schrijver die me eerder tegenstaan dan dat ze mij bevallen. Eigenlijk, hoe minder - dat is bij mij toch zo - hoe minder dat ik weet, hoe minder dat die auteur vertelt over zijn boek, hoe aangenamer het mij lijkt. Hoewel dat natuurlijk niet altijd mogelijk is, of eigenlijk zelfs
17 onmogelijk is. Ik zou zelf ook liever zo weinig mogelijk over die roman zeggen, maar dat lukt nu eenmaal niet. En er zijn dan wel auteurs die daar dan beter in slagen, maar soms zijn er dingen die auteurs zeggen die mij tegenvallen of die ik liever niet had gehoord.
Wat vindt u van schrijfopleidingen zoals SchrijversAcademie? Ik zal kort even de opbouw schetsen: het eerste jaar is een basisjaar: de studenten krijgen allerhande 'basisvakken', zoals het schrijven van columns, poëzie en proza. In het tweede en het derde jaar krijgen ze de kans aan hun persoonlijk project te werken, dat is een eigen dichtbundel of een eigen roman. In het laatste, het vierde jaar worden enkele 'beloftevolle talenten' dan uitgekozen. Zij krijgen de kans gedurende een jaar begeleid te worden bij het klaarstomen van hun manuscript en het zoeken van een uitgever. (Als er niet meteen een antwoord komt: Kan schrijftalent ontwikkeld worden volgens u, en denkt u dat dergelijke opleidingen 'goed' auteurs voortbrengen?)
Ik denk dat wel. Ik heb er daarnet natuurlijk even over nagedacht, naar aanleiding van ons gesprek, en ik weet niet zeker of ik daar zo'n uitgesproken mening over heb. Het is waarschijnlijk cliché om te zeggen dat je mensen die 'het' niet in zich hebben, dat je dat hen ook niet kan aanleren. Zelf denk ik nog altijd dat je gewoon - zo is dat bij mij toch geweest - dat je veel moet lezen en ook veel moet schrijven. Ik zeg altijd dat ik veel meer geschreven heb dan dat er al gepubliceerd is. En dat is ook wel zo denk ik. En in die zin is wat je tegen zo'n opleiding kan hebben gewoon het idee dat je zoiets op drie of vier jaar kan doen... Dat is een beetje optimistisch. Maar dat geldt bijvoorbeeld voor een opleiding tot kunst of architect hier ook natuurlijk.
Nu misschien een nog iets moeilijkere vraag: wat denkt u van het opstellen van een competentieprofiel voor de auteur? Ik zal u eens tonen wat ik in mijn hoofd heb - ik ben natuurlijk zelf geen uitgever en geen schrijver - dus voor mij is het niet zo gemakkelijk om een lijst op te stellen van competenties. Dit is enkel een aanzet. Ik heb een aantal literaire
competenties opgelijst, een aantal gedragscompetenties en een aantal competenties eigen aan de persoonlijkheid. Ik had van u willen weten wat u denkt van deze competenties, welke belangrijk zijn voor de debutant en welke voor de mature auteur. Want misschien is zo'n
competentieprofiel misschien wel meer nuttig bij de debutant omdat het als een soort van gids kan fungeren bij het ontwikkelen van het schrijverschap. Dus ik zou dat gewoon even willen voorleggen om te zien wat u daarvan denkt.
[Tonen van de competentielijst, Christophe Van Gerrewey duidt aan]
Nu algemeen kan ik natuurlijk wel zeggen dat auteurs zelf voor een stuk bepalen wat een auteur is. Hoewel het wel begrijpelijk is om zo'n lijst op te stellen en ik zie dat ook gebeuren in andere sectoren.
Het loopt een beetje parallel met de professionalisering van de cultuursector, natuurlijk, en natuurlijk met de vereisten van bovenaf om subsidies te krijgen ook.
LITERAIRE COMPETENTIES
'Een eigen, herkenbare schrijfstijl hanteren'. Of die 'eigen' is dat is op zich moeilijk te zeggen natuurlijk, en dat kan ook per boek variëren, maar ik denk dat dat toch wel belangrijk is, bij beiden dan'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Creatief, origineel, innovatief zijn'. Vermoedelijk ook wel. [Belangrijk voor debutanten en mature
auteurs]
'Verschillende genres aankunnen'. Op zich niet zo belangrijk. [Niet belangrijk] 'Gespecialiseerd zijn in een bepaald genre'. Hoeft ook niet echt. [Niet belangrijk]
18 debutanten en mature auteurs]
'De juiste stijltechnieken aanwenden om de gewenste effecten bij de lezer te veroorzaken'. Dat is natuurlijk iets typisch dat aangeleerd wordt in een schrijfopleiding. Ja, hmm, dat lijkt me ook wel
belangrijk. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Kennis van het publiek bezitten'. Lijkt mij minder belangrijk, misschien omdat je dan van een
veronderstelling uitgaat die niet noodzakelijk juist is en omdat het publiek zelf wel ziet wat er op zich afkomt. [Niet belangrijk]
'Inlevingsvermogen en empathie bezitten'. Eigenlijk vind ik het moeilijk om een onderscheid te
maken tussen debutanten en mature auteurs. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Over leeservaring beschikken'. Ja, zoals ik zei, is lezen en schrijven wel belangrijk. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Inzicht hebben in het productieproces van een literair product'. Bedoel je dan datgene wat
gebeurt na het manuscript? Ja. Ik denk dat dat automatisch wel komt, eens het zo ver is. [Niet belangrijk]
GEDRAGSCOMPETENTIES
'Blijk geven van ondernemend kunstenaarschap'. Daarmee bedoel ik: een visie hebben en zelf initiatief nemen, niet alles overlaten aan de uitgever, ambitieus zijn. Euh ja, dat lijkt me wel
belangrijk maar dan toch vooral voor wat in de tekst zelf gebeurt. [Niet belangrijk]
'Zakelijke kennis vertonen'. Uw product kunnen verkopen eigenlijk. Dat is op zich wel belangrijk,
maar je kan ervan uitgaan dat de uitgever dat op zich neemt. [Niet belangrijk]
'Professionaliteit vertonen'. Afspraken nakomen enz. Ja dat lijkt mij op zich voor iedereen
belangrijk. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Stiptheid vertonen'. Ook. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Resultaatsgerichtheid vertonen'. Ook. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs] 'Kunnen plannen en organiseren'. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'Communicatief zijn'. Ten opzichte van wie? Ten opzichte van het publiek dan: uw boek kunnen verkopen en erover kunnen communiceren. Ja, natuurlijk is dat vandaag wel belangrijk maar ik
vind dat zelf niet zo belangrijk. [Niet belangrijk]
'Veranderingsgerichtheid vertonen'. Ten opzichte van wat is dat dan? Bijvoorbeeld als je feedback krijgt van de uitgever of van het publiek, dat je bereid ben je daaraan aan te passen en daarnaar te luisteren. Een beetje hetzelfde als 'flexibiliteit', ik zou dat eigenlijk onder één noemer kunnen plaatsen. Euh, in die zin lijkt me dat niet zo belangrijk. [Niet belangrijk]
'Blijk geven van sociale vlotheid'. Het lijkt me soms dat als je een overvloed aan sociale vlotheid
hebt, dat het niet veel zin heeft om te schrijven. [Niet belangrijk]
'Luisteren naar de respons van de lezers, lezersgerichtheid vertonen'. Dat is op zich ook niet zo
belangrijk denk ik. [Niet belangrijk]
'Stressbestendigheid vertonen'. Bijvoorbeeld wanneer er deadlines zijn, dat is natuurlijk niet altijd zo. [Belangrijk voor debutanten en mature auteurs]
'De eigen zwaktes en sterktes kennen, zelfinzicht hebben'. Ook. [Belangrijk voor debutanten en
mature auteurs]
'Werken aan zelfontplooiing'. Zelf werken aan je ontwikkeling, jezelf oefenen. [...][Belangrijk
voor debutanten en mature auteurs]