DE AUTEURS Annelies Verbeke

De Schrijfdag, 23/03/13, 10.30u, Flagey Elsene. Korte uitleg over het doel van het onderzoek.

Denkt u dat uitgevers zich enkel op het manuscript baseren als ze iemand willen uitgeven? Of houden ze bijvoorbeeld ook rekening met de persoonlijkheid van de auteur?f

Ja, eum, dat is meer een vraag voor uitgevers natuurlijk. Ik weet dat, eum, wat ik vaak te horen kreeg van mijn uitgever… Toen ik geselecteerd was, verbaasden mensen zich er wel over dat ik gewoon van de stapel geplukt was. Blijkbaar gebeurt dat heel weinig, maar dat wist ik niet op het moment dat ik mijn manuscript naar uitgeverijen stuurde. Maar veel mensen zeiden mij “je moet dat toch persoonlijk aanbieden”. En ja, vaak ook door een literair tijdschrift of door een andere auteur die je aanbrengt, maar dat heb ik dus niet gedaan, maar het is dus wel gelukt. [onderbreking door technicus] Maar ik weet wel dat de uitgever geïnteresseerd werd door een brief die ik erbij had gevoegd die hij heel grappig vond, dus in die zin zou je wel kunnen zeggen dat de persoonlijkheid die daaruit sprak wel voor hem doorslaggevend was om aandachtiger te zijn. Maar voor de rest kan ik natuurlijk moeilijk voor andere gevallen spreken. Maar dat was mijn geval.

Als u in het algemeen denkt aan de ideale auteur of aan een goede auteur, aan welke competenties en vaardigheden denkt u dan?

Ja, dat is dus “wat is goede literatuur hé”. Ik denk dat het ook belangrijk is om in te zien, zowel voor uitgevers, lezers als iedereen eigenlijk, en dat ga ik hier vanavond ook zeggen – eum vandaag, omdat het hier zo donker is [gelach] – is dat ik denk dat… Je moet altijd blijven inzien dat er verschillende vormen van goede literatuur zijn. En er zijn ten eerste verschillende genres, maar ook binnen die genres zijn er ongelooflijk veel mogelijkheden om iets goed te doen eigenlijk. Dat is eigenlijk een heel positief verhaal. En eum, ik probeer zelf altijd zo gevarieerd mogelijk te lezen. Ik wil minstens 52 boeken per jaar lezen en daarvan doe ik elk jaaralle continenten buiten de Polen, en minstens drie eeuwen, dat is zo een regel die ik voor mezelf heb. En ja, dat doe ik eigenlijk daarom, omdat ik me wil blijven voeden met een zo gevarieerd mogelijk ‘goeie’ literatuur.

Weet uw uitgever dat u aan ‘zelfeducatie’ doet door die boeken te lezen en uw horizon een beetje te verbreden, en zou hij dat prijzen?

Ik denk dat wel. Mijn uitgeverij, De Geus, is nu wel een uitgeverij die zich altijd op de wereld heeft gericht. De slogan van de uitgeverij is eigenlijk ‘De wereld in je boekenkast’ en, ja dus, zij dragen daar ook toe bij hé. Ik krijg ook altijd hun folders en dan ga ik ook wel zien “wat bieden ze aan” en ik vind inderdaad dat ze altijd de wereld aanbieden en ook, eum, jah, bijvoorbeeld, allez, eum, das ook voor mij interessant – ik zit ook in het bestuur van Pen – Liu Xiaobo die zit nu al 5 jaar, of neen, sinds 2010 zit die gevangen denk ik, Nobelprijs voor de Vrede-winnaar. Ja, die is dan ook weer bij hen

uitgegeven, wat ik dan ook geen wonder vind. Dus eum, ja ik denk dat ze dat zeker – ik vertel nu niet direct mijn leessysteem daar – maar ik denk dat ze daar wel ergens van uitgaan dat ik op die manier lees.

9

Denkt u dat uitgevers – wanneer ze een manuscript kiezen- een vaste ‘procedure’ volgen bij het kiezen van auteurs? Dat ze een stramien volgen, of ik zeg maar iets, een lijst van competenties of kenmerken die ze aflopen? Of zou het eerder een ‘buikgevoel’ zijn?

Jah, ik denk toch vooral een ‘buikgevoel’ als ik kijk naar mijn uitgever of naar redacteuren die daar al iets over verteld hebben, want zo precies weet ik dat ook allemaal niet. Dan is dat toch in de eerste plaats een buikgevoel en voor uitgeverij De Geus ook wel, ja, met het zicht op de wereld. En dat buikgevoel zit vaak goed, want ze hebben al dikwijls, eum allez, ze hebben ik denk al twee of drie Nobelprijswinnaars op rij gehad nu, en ook de Prix Goncourt elk jaar, heel toevallig –allez

waarschijnlijk niet zo toevallig, auteurs die bij De Geus in het Nederlands uitgegeven worden. En eum, ja, dat zijn vaak auteurs die absoluut niet goed verkopen of zo in eerste instantie, maar die dan toch eum, ja dat soort erkenning krijgen. En eum, dus ja, ik denk een buikgevoel, maar natuurlijk elke uitgeverij is ook een commercieel orgaan en daar moeten zij ook naar zien. Wat bijvoorbeeld in mijn uitgeverij dan wel aan sneuvelen is, is hun poëziefonds dat ze stilletjes aan het opbouwen waren. En ook wat betreft korte verhalen, dat blijft natuurlijk ook altijd een genre dat minder verkoopt, en dat commercieel minder interessant is. Dus ik weet ook wel dat zij liever zouden hebben dat ik met een nieuwe roman kom dan met een nieuwe verhalenbundel. Maar anderzijds lezen ze mijn verhalen wel zelf heel graag, krijg ik daar heel veel complimenten op van hun en staan ze daar dan toch ook volledig achter en blijven ze het doen. Allez, voor mij zou het ook absoluut een reden kunnen zijn om van uitgeverij te veranderen als ze zouden zeggen “ja sorry, geen verhalenbundels meer”.

Wat vindt u van schrijfopleidingen zoals SchrijversAcademie? Ik zal kort even de opbouw schetsen: het eerste jaar is een basisjaar: de studenten krijgen allerhande 'basisvakken', zoals het schrijven van columns, poëzie en proza. In het tweede en het derde jaar krijgen ze de kans aan hun persoonlijk project te werken, dat is een eigen dichtbundel of een eigen roman. In het laatste, het vierde jaar worden enkele 'beloftevolle talenten' dan uitgekozen. Zij krijgen de kans gedurende een jaar begeleid te worden bij het klaarstomen van hun manuscript en het zoeken van een uitgever. (Als er niet meteen een antwoord komt: Kan schrijftalent ontwikkeld worden volgens u, en denkt u dat dergelijke opleidingen 'goed' auteurs voortbrengen?)

Ik denk dat je dat eerder moet zien als, dat het een goede zaak is voor het talent dat er al is. Dat is waarschijnlijk geen hoogst originele mening daarover, maar ja, ik denk dat, eum, dat er wel zoiets bestaat als talent. Of dat nu aangeboren is of niet, dat wil ik nog in het midden laten. Maar eum, ik denk niet dat iedereen kan schrijven. Het pijnlijke is dat sommige mensen dan denken dat ze dat wel kunnen en dat dat dan niet zo blijkt [gelach]. Maar anderzijds, er zijn wel veel mensen die kunnen schrijven en niet iedereen daarvan publiceert een boek en dat betekent natuurlijk ook dat je daar echt moet voor kiezen, en ook die discipline moet kunnen blijven opbrengen. En eum, ja, ik denk dat zo’n SchrijversAcademie ook voor die inzichten, voor discipline en dergelijke [gegniffel] wel interessant kan zijn. En ook om verschillende genres te leren kennen. Wat ik ook doe…allez, ik doe het nu niet voor het eerst, ik heb het nu ‘workshop’ genoemd maar ik denk dat het meer een ‘masterclass’ wordt en ik ben blij dat ik daar uiteindelijk voor gekozen heb. Ik ga hun geen schrijfopdrachten geven, het gaat een vrij grote groep zijn, en uiteindelijk vind ik dat dan ook vaak nogal oppervlakkig als je maar een paar uur de tijd hebt met één groep. Ik heb dat in het verleden wel gedaan, maar dan ook vaak met groepen die ik vaker terugzag, en eum, ja, ik denk, wat mij vooral interesseert, is om mensen kennis te laten maken met literatuur, met bepaalde genres. Wat is er allemaal mogelijk? Hoe wordt een goede tekst beter? Ik denk dat dat ook iets is wat veel mensen interesseert. Want het is natuurlijk niet louter het vlekkeloos grammaticaal schrijven dat maakt dat je een goede schrijver bent, en ja, zo’n inzichten denk ik wel dat zo’n schrijfcursussen kunnen voortbrengen. Ja, in die zin geloof ik daar wel in. En ook wel, ja, het begeleiden naar uitgeverijen en zo, dat is ook wel iets dat eum, waar je anders echt alleen

10 voor staat. En ik denk dat ik ergens het geluk had dat mijn boek van de stapel werd geraapt. Maar ik denk zeker, dat als je dat onbegeleid doet, dat er velen naast de boot vallen. Omdat het gewoon op het verkeerde moment, door de verkeerde persoon gelezen werd. Of dat het niet genoeg bekeken werd.

Vindt u dat uitgevers als coaches moeten fungeren voor hun auteurs?

Coaches in de zin van commercieel eum of redacteurs die meer inhoudelijk…?

Meer inhoudelijk.

Ja, eum, natuurlijk, een goede redacteur is zeer belangrijk. Ik vind dat ook eum – zonder zo namen te noemen – bij sommige uitgeverijen opvallend dat men dat daar mist [gelach]. En ik heb eum zelf een groot geluk vind ik met mijn redacteur. Ad Van den Kieboom is sinds mijn eerste boek mijn redacteur en dat is iemand die mij ligt. En ik denk dat hij binnen een jaar of vijf wel op pensioen gaat gaan en ik ben daar eigenlijk wel bang voor. Want hij is ook de eerste lezer, de eerste die commentaar geeft en eum, ja, soms vind ik hem misschien niet streng genoeg maar onlangs was hij wel streng genoeg en ik was daar dan wel blij om omdat hij me zei in het algemeen “dit kan beter” [gelach] en dan heb ik zo nog eens op scherp gesteld eigenlijk. Maar eum, ja, zeker zijn redacteurs belangrijk, absoluut, want eum, allez, dat wil niet zeggen dat een schrijver niet goed is of zo hé, als er redactiewerk nodig is. Een redacteur heeft net die functie om, ja eigenlijk, de auteur op te tillen zodat hij het patroon dat hij aan het doen is nog eens kan bekijken vanuit de hoogte, dat is eigenlijk wat een goede redacteur doet denk ik. Tuurlijk er zijn extreme gevallen. Ik zal het straks eventjes over Raymond Carn hebben, daar is de editor eigenlijk zo ingrijpend geweest dat het gewoon als een samenwerking moet gezien worden. Dat is nu gelukkig bij mij niet het geval, daar zou ik wel ongelukkig van worden [gelach].

Wat denkt u van het opstellen van competentieprofielen voor auteurs?

Hoe zie je dat dan, een competentieprofiel?

Wel, ik heb nu een soort van drieledig competentieprofiel in m’n hoofd met literaire

competenties, gedragscompetenties en competenties gerelateerd aan de persoonlijkheid. [Tonen van de lijst]. Het is de bedoeling dat het profiel dan gebruikt wordt bij SchrijversAcademie…

Ja, dat kan wel handig zijn.

[Annelies Verbeke vult de lijst in stilte in]: