4. De ‘paarse’ benadering
4.3 Het coachen en het managen van talent
Artistieke opleidingen als SchrijversAcademie balanceren op de grens tussen talent- en competentiemanagement. Meer dan in de bedrijfswereld staat het in de culturele sector immers buiten kijf dat een artistiek beroep talent vereist. Daarnaast tracht de sector zich te professionaliseren door zich te beroepen op organisatiemodellen uit de bedrijfswereld. Ook SchrijversAcademie onderzoekt de mogelijkheden van een competentiegerichte aanpak – net zoals de opleidings- en selectiecentra in bedrijven en de opleidingen in het traditionele onderwijs. De combinatie van een grote aandacht voor talent en een basis van het klassieke
De blauwe, paarse en rode benadering (gebaseerd op Van Beirendonck, 2009) (De Prins, 2011, p. 390).
36 competentiemanagement maakt de ‘paarse’ benadering ideaal voor de kunst- en cultuursector en voor artistieke opleidingen in het bijzonder.
Het is echter niet zo eenvoudig om in een opleiding als SchrijversAcademie te ontdekken wat talent precies is, en wie van de studenten “hét” heeft. Omdat in de ‘paarse’ benadering talenten of competenties niet langer als een zuiver waarneembare eigenschap beschouwd worden, wordt het moeilijker om aan de hand van de klassieke beoordelingsmethoden (supra) de aanwezige talenten en competenties in kaart te brengen. Daarom is het noodzakelijk om eveneens via andere, psychologische manieren talent te detecteren. Een handige gids hierbij is Ik kies voor mijn talent van Luk Dewulf (Dewulf, 2009). Dit onderzoek heeft echter niet als doel een overzicht te geven van talentdetectiemethoden; er zal hier dus slechts kort op worden ingegeaan.
Concreet komt het erop neer dat talent herkend kan worden in situaties waarin er een koppeling bestaat “tussen talent en uitdaging, motivatie en creatieve spanning” (Dewulf, 2009, p. 65). In de theorie van de positieve psychologie van Mihali Csikszentmihalyi wordt deze koppeling tot uiting gebracht in het begrip flow; dit is een toestand waarin talent optimaal tot uiting komt. Een opleiding moet de voorwaarden trachten te creëren om in flow te leren. Dewulf somt de condities op die nodig zijn om deze context te verkrijgen (Dewulf, 2009, pp. 67-68):
- De student is optimaal geconcentreerd en zeer doelgericht. - Je werkt aan een concreet doel.
- De activiteit op zich verschaft onmiddellijke feedback (lukt het of lukt het niet?)
- De activiteit gaat over een uitdaging die net iets groter is, en het gedrag dat nodig is vraagt net iets meer vaardigheid: je wordt aangesproken in de zone van naaste ontwikkeling. - De activiteit op zich geeft voldoening.
Tijdens de feedback moet er een waarderend coachingsgesprek gevoerd worden waarin gefocust wordt op de volgende aandachtspunten (Dewulf, 2009, p. 82):
1. Discover: verkennen van successen en talenten.
2. Dream: dromen over een toekomst waarin alle talenten samenkomen. 3. Design: het hebben over thema’s die er echt toe doen, lastige vraagstukken. 4. Destiny: de ontdekte perspectieven vertalen naar concrete plannen.
Volgens Dewulf kunnen de bovenvermelde stappen leiden tot een optimaal ontwikkelingsplan voor de persoonlijke talenten.
37 Daarnaast moet in artistieke organisaties worden opgelet met een al te planmatige insteek, aangezien te veel structuur de creativiteit zou kunnen fnuiken. Er zijn reeds heel wat studies ondernomen naar het zoeken van evenwicht tussen strategie en vrijheid in de culturele industrieën. In ‘Balancing Act: Learning from Organizing Practices in Cultural Industries’ wordt uitgelegd dat de uitdaging erin bestaat structuren te ontwikkelen die de creativiteit aanwakkeren zonder ze te verstikken (Lampel, Lant & Shamsie, 2000, p. 265). Volgens de auteurs van dit artikel krijgt de culturele sector te kampen met twee problemen; enerzijds de onvoorspelbare vraagpatronen en anderzijds het moeilijk te controleren productieproces. Bijgevolg moet er zoveel mogelijk geïnvesteerd worden in de bron van het creatieve proces, namelijk de getalenteerde individuen. Hoe dan ook kan de ontwikkeling van de talenten slechts gemanaged worden tot op een bepaalde hoogte; het vinden van het evenwicht tussen artistieke vrijheid en marktgerichte strategieën is uiterst belangrijk (Lampel et al., 2000, p. 265).
However, creativity comes from individuals whose talents and input can be organized and controlled only up to a point. The succesful management of creative resources in the cultural industries depends on finding this point, on striking a balance between the imperatives of creative freedom and commercial imperatives (Lampel et al., 2000, p. 265).
Ook in ‘Toward a Pedagogy of Composition: Exploring Creative Potential’ wordt de nadruk gelegd op het bijzondere karakter van talentontwikkeling. Artistieke opleidingen vergen volgens Carbon een meer persoonlijke relatie tussen de student en de docent dan in klassieke opleidingen, omdat het individuele creatieve proces van elke student een andere aanpak vereist (Carbon, 1986, p. 112). Evenzeer wordt in ‘From the personal to the public: Conceptions of creative writing in higher education’ aandacht besteed aan de grote verschillen die bestaan tussen de manier waarop studenten de betekenis van hun schrijfopleiding conceptualiseren. Volgens Light hebben deze discrepanties belangrijke pedagogische implicaties (Light, 2002, p. 272). Cohen legt in ‘Some Aspects of Michelangelo’s Creative Process’ dan weer uit dat de kunstenaar en architect Michelangelo op een zeer gestructureerde en planmatige manier aan zijn projecten werkte (Cohen, 1998, pp. 43-63).
Het naast elkaar leggen van verschillende studies over het managen van het creatieve proces maakt duidelijk dat elke kunstenaar hier op een andere manier mee omgaat, maar dat er toch altijd al dan niet bewust een structuur aan ten grondslag ligt. In dit onderzoek is het dan ook van belang dat er een gezond evenwicht gezocht worden tussen aandacht voor het individuele creatieve proces enerzijds en het aanbrengen van een ontwikkelingsstructuur anderzijds.
38