a. 's Lands Kina- en Theebedrijf. I n economisch opzicht is h e t verslagjaar voor 's L a n d s Kina- en Theebedrijf het m i n s t gunstige geweest uit een lange reeks van voorafgegane jaren. De in de jaren 1926/1930 ontgonnen thee-afdeeling, welke nog lang niet in volle productie is, doch waarop wel reeds in volle zwaarte de lasten van r e n t e en afschrijving drukken, ondervond uiteraard in zeer sterke m a t e de nadeelige gevolgen van de depressie. Weliswaar werd de getaxeerde oogst r u i m behaald en is het gelukt — den leeftijd van den aanplant in aan-merking genomen — eene goede qualiteit thee te produceeren. Ook bracht deze thee bij verkoop een middenprijs op, welke zeker geen slecht figuur m a a k t in
vergelijking m e t dien van naburige ondernemingen. Doeh dit alles kon m e t beletten, d a t op de thee-afdeeling, vooral door de reeds genoemde hooge lasten van rente en afschrijving, verlies werd geleden.
I s voor de t h e e e u l t u u r de moeilijkheid o n t s t a a n door een snel opgetreden doen relatief nog geringe overproductie, welke eene onevenredig sterke prijsdaling t e n gevolge had, de k i n a c u l t u u r toont in zekeren zin een tegengesteld beeld.
Hier is namelijk de overproductie in de laatste twintig jaren zeer geleidelijk toegenomen en heeft deze t h a n s zeer veel grootere afmetingen aangenomen, d a n ooit bij de theeeultuur h e t geval geweest i s ; daarentegen is de verkoopprijs van h e t product, de kinabast, althans gedurende de l a a t s t e jaren slechts a a n geringe schommelingen onderhevig geweest en in 't algemeen op een zeer loonend peil aebleven. Zooals bekend, is h e t t e danken aan de reeds sedert 1913 bestaande n a u w e samenwerking van het overgroote deel van de kina-belanghebbenden dao de prijs door regeling van het aanbod naai de werkelijke behoefte aan kinabast op de wereldmarkt, op loonend peil kon worden gehouden. Sedert eemge jaren doen zich echter verscheidene bezwaren gevoelen, welke juist een gevolg zijn van bedoelde prijsreguleering.
H e t voornaamste bezwaar is wel, dat de loonende prijs eenerzrjds aanleiding geweest is tot uitbreiding v a n den a a n p l a n t ; anderzijds, door toepassing van selectie en betere cultuurmethoden, geleid heeft tot opvoering van de potentieele productie tot een. tevoren ongekend niveau. Daarentegen is er van uitbreiding der consumptie geen sprake geweest. Integendeel, in de laatste jaren is h e t verbruik v a n kinine merkbaar afgenomen.
I n 1932 werd v a n de potentieele productie der bij de kina-overeenkomst aan-gesloten ondernemingen slechts 28 % afgenomen. H e t behoeft wel geen betoog dat deze ongunstige verhouding tusschen potentieele productie en afname ook op de resultaten van dit bedrijf van grooten invloed geweest is. Toch kon, dank zij drastische bezuinigingen in allo onderdeelen, en niettegenstaande h e t verlies op de exploitatie der thee-afdeeling, nog eene behoorlijke rentabiliteit van het geheel gehandhaafd worden.
Met h e t op Tjinjiroean gevestigde proefstation voor kina werd ook m 1932 eene zeer n a u w e samenwerking onderhouden in liet belang v a n h e t
proefstation-werk voor de kinacultuur. . W a t betreft h e t optreden v a n ziekten en plagen, is h e t jaar 1932 een gunstig
jaar geweest, zoowel voor de kina als voor de thee. H e l o p e l t i s k w a m , behalve plaatselijk in enkele kweekerijen, h e t geheele jaar vrijwel m e t voor, terwijl de m 1931 zoo omvangrijke aanval door s p a n r u p s e n gedurende de eerste 10 m a a n d e n van 1932 achterwege bleef. I n de laatste 2 m a a n d e n begon deze plaag weer op te treden in de tuinen v a n Tirtasari. N a den lang aanhoudenden Westmoesson k w a m op enkele afdeelingen vrij veel d j a m o e r o e p a s voor, zoowel m de kina- als in de thee-tuinen.
Ook in 1932 werd in alle theetuinen, doch vooral m de jongere aanplantingen, engerlingenvraat waargenomen. I n bepaalde complexen van de theetuinen van Pasir J u n g h u h n kwam vrij veel sterfte door wortelscbimrnel voor, en wel voornamelijk door de E o s e 1 i n e a a r c u a t a.
Op enkele afdeelingen werden eenige van de steilste tuinen atgerooid en sereboiseerd; op de afdeeling Eioeng Goenoeng werd een zeer steil terrein ter grootte v a n 5.11 ha, afgerooid en afgestaan aan de Boschreserve. Op de afdeeling Tjibeureum werd een terrein ontgonnen op versehe boschgronden, groot + 10 ha, hetwelk grootendeels b e s t e m d is voor den aanleg van nieuwe proef- en toets-tuintjes, in samenwerking m e t h e t proefstation voor kina. Tc Eioeng Goenoeng werd op een vroeger kweekerijterrein een a a n p l a n t van 1.88 ha tot stand gebracht.
E i n d e 1932 bedroeg h e t oppervlak v a n den totalen kma-aanplant v a n s L a n d s
Kina- en Thee-bedrijf 904.3 ha. _ I n verband m e t de groote voorraden en de sterk verminderde afname v a n bast werden slechts enkele kleine complexen oude aanplant gerooid en opnieuw b e p l a n t ; de oogst werd dan ook voornamelijk verkregen door u i t d u n n e n , opsnoeien en rooien van zieke boomen.
98 DE ECONOMISCHE TOESTAND.
De oogst van kinabast bestond uit 609 532 kg fabrieksbast en 3770 kg pharma-eeutische bast, totaal 613 302 kg, tegen 753 095 kg in 1931.
Verkocht werd in 1932 549 819 kg fabrieksbast en 4926 kg p h a r m a c e u t i s c h e bast. De onverkochte vooraden bedroegen eind 1932 887 608-| kg.
I n h e t thee-areaal k w a m in 1932 slechts eene geringe "wijziging door het ontginnen van enkele kleine stukjes ter afronding van den a a n p l a n t en door het o m z e t t e n van vroegere kweekerijen in pluktuinen. E i n d e 1932 bedroeg de totale t h e e - a a n p l a n t 572.5 ha, w a a r v a n in dat jaar in productie was een oppervlak van 409.7 ha of wel bijna 72 %.
De oogst, getaxeerd op 310 000 kg droge thee, b r a c h t in werkelijkheid op 314 077 kg droog, verkregen uit eene hoeveelheid n a t b l a d van 1 365 635 kg van eigen tuinen en uit 14 416 kg opkoopblad.
V a n dezen oogst, inclusief den voorraad per 1 J a n u a r i 1932 ad 38 829 kg, werd verkocht 301 5 9 5 | kg tegen een middenprijs van 44.75 ct. per kg.
Volgens voorloopige berekening heeft de winst van h e t geheele bedrijf bedragen: n a aftrek der afschrijving f 2 4 0 365, na aftrek van rente en af-schrijving f 160 261.
b. 's Lands Gaoutchoucbedrijf. De ondernemingen Langsa, Soengei Loeng en Djoeloe Eajeu werden t o t één beheerseenheid samengevoegd, waardoor het aantal ondernemingen verminderde tot 16.
De uitbreiding van het areaal beperkte zich in 1932 tot 76 ha koffieaanplant en 530 ha dennenbosschen, waarvan 450 ha reeds bestaand dennenbosch en 80 ha aangelegd cultuurbosch.
E i n d e 1932 bedroeg h e t beplant areaal 22 310 ha (15 434 ha rubber, 1138 ha getahpertja, 729 ha koffie, 3699 h a oliepalm, 923 h a klapper en 387 ha kapok-a kapok-a n p l kapok-a n t e n ) , terwijl bovendien in geregeld beheer wkapok-aren 2180 hkapok-a dennenbosschen (hars- en terpentijnbedrijf ) .
H i e r v a n waren in productie:
10 548 h a rubber = 6 8 , 3 % (vorig jaar 6 4 , 8 % ) 1 1 3 8 ,, getahpertja = 1 0 0 % ( ,, ,, 100 % )
249 ,, koffie = 3 4 , 2 % ( ,, ,, 3 8 , 1 % ) 916 ,, klapper = 99,2 % ( ,, ,, 99,2 % ) 172 ,, kapok = 44,4 % ( „ ,, 9 % ) 2 100 „ dennenbosch = 96,3 % ( ,, ,, 100 % )
De producties in 1932, in vergelijking m e t die van het vorig jaar, bedroegen:
1931 1932 E u b b e r 3 899 4 0 1 k g 4 438 702 kg Getahpertja (gele) 72 3 7 1 , , 86 538
(witte) 36 968 ,, 51 729 Koffie 125 3 2 2 , , 109 415 Palmolie 852 228 P a l m p i t t e n 170 625 Klappers 1 5 7 3 436 stuks 2 209 330 stuks Kapokpluis 16 567 kg 10 849 kg H a r s 4 0 1 7 5 3 „ 432 716 ,, Terpentijn 114 251 „ 126 374 ,,
De rubberproductie steeg m e t + 540 000 kg, d. i. m e t bijna 14 %. De gemid-delde opbrengst per ha bedroeg 421 kg, tegen 390 kg in h e t voorafgegane jaar.
N a a s t h e t in t a p komen der jonge a a n p l a n t e n heeft geleidelijke aanpassing aan h e t op längeren tijd van bastvernieuwing gerichte mildere t a p s y s t e e m , dat eind 1930 overal werd ingevoerd, overwegend tot de productiestijging bijgedragen. Na eene inzinking van de productie in 1931, als gevolg van den overgang, steeg die
van 1932 ongeveer t o t die van 1930. E e n e verdere stijging mag in 1933 worden verwacht.
H e t onderhoud der aanplantingen werd, om de uitgaven hiervoor zoo laag mogelijk t e houden, t o t h e t uiterst toelaatbare geëxtensiveerd. Zulks was, vooral dank zij de vroeger ingebrachte groenbemesters, voorloopig zonder t e groove bezwaren mogelijk.
Ook de uitgaven ter bestrijding v a n ziekten en plagen werden zooveel mogelijk beperkt. Bestuiving m e t zwavel ter bestrijding van de meeldauw werd slechts op enkele ondernemingen — en dan nog in zeer beperkte m a t e — toegepast. De behandeling van den bruinen binnenbast kon ook daardoor worden vereenvoudigd, daar als r e s u l t a a t v a n het mildere t a p s y s t e e m de ziekte minder ernstig optrad.
De kostprijs v a n de rubber kon door vèrdoorgevoerde bezuinigingsmaatregelen belangrijk worden verlaagd. Bedroeg deze, zonder mederekening van r e n t e en af-schrijving in 1931 nog f 0,314 per kg, in 1932 kon eene verdere verlaging tot f 0,21 per kg worden bereikt.
Ook de exploitatiekosten v a n de getahpertja werden zooveel mogelijk gedrukt.
I n den aanvang v a n 1932 liet de afzet v a n de witte getahpertja zich nog gunstig aanzien, doch tengevolge van den ungünstigen wereldtoestand bleven verdere belangrijke orders uit, zoodat eind 1932 de installatie voor de bereiding van de zuivere w i t t e getahpertja tijdelijk moest worden stopgezet. De afzet v a n de gele getahpertja (mechanisch bereid product) was eveneens zeer onbevredigend, zoodat, ter voorkoming van t e groote voorraden, t o t beperking van de productie moest w o r d e n overgegaan.
D e extractie van getahpertja uit afgevallen blad moest om dezelfde reden geheel worden gestaakt.
D e koffie-oogst van B a n g e l a n viel, tengevolge van voor de bloeislagmg on-gunstige weersomstandigheden, opnieuw tegen. De vooruitzichten voor den oogst 1933 zijn evenwei veel gunstiger.
De oliepalmaanplantingen der onderneming Majang bleven zich zeer bevredi-gend ontwikkelen. I n den oudsten a a n p l a n t kon m e t oogsten worden begonnen. De totale trosoogst bedroeg 6 783 178 kg, waaruit kon worden verkregen 852 228 kg olie en 170 625 kg kernen. H e t olierendement was voor dezen eersten oogst zeer bevredigend.
Op grond van verschillende overwegingen, niet het m i n s t ook m e t het oog op de wenschelijkheid t o t beperking van kapitaalsuitgaven, werd voorloopig afgezien van den bouw v a n een eigen fabriek, doch werd de geheele oogst ter verwerking oegeven aan de in de nabijheid v a n de onderneming Majang gelegen oliepalm-onderneming Nykerk v a n de Bubber Cultuur Maatschappij A m s t e r d a m , m e t welke maatschappij een overeenkomst t o t verwerking van de oogsten van Majang t o t en m e t 1937 werd afgesloten.
M e t den aanleg v a n h e t railbaannet van Majang werd m 1932 voortgegaan.
E i n d e 1932 was in exploitatie 33 k m .
Dg k l a p p e r a a n p i a n t e n van de onderneming Bedji herstelden zich verder v a n de B r a c h a r t o n a - a a n t a s t i n g e n , die op de productie v a n het vorig jaar een zeer ongunstigen invloed h a d d e n gehad. De oogst voor h e t jaar 1932 was bevredigend, terwijl de kostprijs v a n de copra, m e d e door bezuiniging op h e t onderhoud der
aanplanten, belangrijk kon worden verlaagd
H e t hars- en terpentijnbedrijf Baleq (At]eh) ontwikkelde zich gunstig.
Verdere boschcomplexen werden in exploitatie genomen, de productie kon worden opgevoerd, de exploitatiekosten daalden belangrijk, terwijl de kwaliteit van de producten verbeterde. D a t dit bedrijf desondanks verlies opleverde is, behalve aan de lage marktprijzen, uitsluitend t e wijten aan de hooge kosten voor het vervoer n a a r bestemmingsplaatsen.
D e w e r k z a a m h e d e n in het belang v a n de selectie van rubber, kapok en kottie werden — zij het ook noodgedwongen in eenigszins beperkten omvang —
voort-§ e ZW a t betreft de koffieselectie werden gunstige resultaten verkregen, die in belangrijke m a t e bijdroegen t o t verruiming van de inzichten o m t r e n t h e t
vraag-100 DB ECONOMISCHE TOESTAND,
stuk der e n t e n a a n p l a n t e n en de mogelijkheid tot opvoering van de productie in de koffiecultuur m e t behulp daarvan.
De verkoop van alle producten van 's L a n d s Caontchoucbedrijf geschiedde, evenals in vorige jaren, door tusschenkomst van de Nederlandsohe H a n d e l Maat-schappij en wel deels in Nederlandsch-Indië en deels in Nederland.
Deze verkoop o m v a t t e : Kopokkolven 1 183 600 stuks Kapokluis 9 648 kg Kapokpitten 22 450 „ Hars 283 918
Terpentijn 120 679 „
Tengevolge van de ongekend sterke prijsdaling' in 1932 bleven, met uit-zondering van die voor getahpertja, de verkoopprijzen van alle producten beneden de ,,all i n " kostprijzen en zelfs beneden de directe kosten, ondanks alle pogingen om deze door vèrdoorgevoerde bezuinigingsmaatregelen, zooals extensiveering van het onderhoud, belangrijke verlaging der loonen, inkrimping' van de personeels-formatie, enz. tot het uiterste te verlagen.
Voor het grootste deel der verkochte getahpertja waren in het voorafgegane jaar nog contracten tegen bevredigende prijzen afgesloten. De depreciatie van het pond sterling' had evenwel op deze prijzen een ongunstigen invloed.
De kostprijzen van de verschillende producten per kg, inclusief alle af-schrijvingen en 5 , 5 % rente over de boekwaarde van het in het produceerende gedeelte der ondernemingen gestoken kapitaal, waren de volgende :
0,172
Hieronder volgt een overzicht van de werkelijke uitgaven en ontvangsten van het geheele bedrijf over de jaren 1931 en 1932:
J a a r . Totaal f 54 478 voor extra afschrijvingen. De berekende rente op de boekwaarde bedroeg E e n overzicht van de winsten of verliezen van 's L a n d s Caoutchouebedrijf over . d e jaren 1924 (het eerste jaar dat belangrijke winst opleverde) tot en m e t WÔ4,
"is vervat in de volgende tabel.
J a r e n .
E i n d e 1932 was in liet bedrijf gestoken een kapitaal van f 27 83o 96o waarop evenwel reeds werd afgeschreven f 9 708 277, zoodat de boekwaarde bedraagt f 18 127 686.
i) In procenten van het produceerende gedeelte v an het bedrijf op einde 1932.
102 DE ECONOMISCHE TOESTAND.
C. VEETEELT.